Beauty, geen Belle

Belle en het Beest, dat verhaal kennen we wel. Tenminste, dat dacht ik. Beauty en het Beest, de nieuwe familievoorstelling van MAAS en het Nederlands Kamerkoor, maakt duidelijk hoe sterk mijn beeld van het sprookje bepaald is door de animatiefilm. De twee nare zussen in deze versie zijn niet geïmporteerd uit Assepoester, maar zaten altijd al in het origineel. Gaston is daarentegen in geen velden of wegen te bekennen, en het meubilair blijft opvallend stil.

De grote lijnen van dit verhaal blijven echter dezelfde. Een verwende prins wordt vervloekt en moet zijn dagen slijten als weerzinwekkend monster, tot hij leert lief te hebben. Die grote liefde komt als het meisje Beauty zich vrijwillig laat opsluiten in zijn kasteel, in ruil voor haar gevangengenomen vader. Langzaam maar zeker groeit er een romance tussen de twee, en leren ze dat ware schoonheid van binnen zit.

Schoonheidsidealen

Deze wijze les is duidelijk niet besteed aan de zussen van Beauty, twee verwende beautyvloggers die de komische noot in de voorstelling vormen. Met zichtbaar spelplezier nemen Rosa van Leeuwen en Anneke Sluiters de pretenties van YouTubers op de hak. De jongeren in de zaal weten waar ze naar verwijzen en reageren hier direct op. De introductie van Beauty en het contrast tussen haar en haar zussen maakt vervolgens duidelijk waar deze voorstelling heen beweegt. Het gaat een stap verder dan de boodschap dat innerlijke schoonheid belangrijker is dan uiterlijk, en bevraagt de schoonheidsidealen waar meisjes mee te maken hebben. De zussen zijn de sprookjesprinsessen van YouTube: hypervrouwelijke, witte fashionista’s met een voorliefde voor nieuwe spulletjes. Beauty is alles wat dit benauwde fantasiebeeld buitensluit. We zien een in rode hoodie ravottende tomboy, gespeeld door de in Suriname geboren Gale Rama. Uiterlijke schoonheid, hoe onbelangrijk het ook mag zijn, is hier een stuk inclusiever dan we op onze schermen zien.

Verrassend herkenbaar

Naarmate de voorstelling vordert wordt duidelijk hoe complex de esthetiek is waar regisseur Moniek Merkx voor gekozen heeft. Aanvankelijk lijkt haar heldere, energieke bewegingsstijl de rode draad van deze voorstelling te vormen. Later komt daar de klassieke zang van het Nederlands Kamerkoor bij, die zich beter leent voor associatieve, stemmige scenes. Het balanceren van deze schijnbaar tegengestelde stijlen leidt in de tweede akte tot een wisseling tussen versnelling en vertraging. Het levert bij vlagen prachtige beelden op. Beauty’s tocht door het bos wordt mooi verbeeld door een groep kleine meisjes met rode tasjes, die onder het gezang van het Kamerkoor langzaam over het podium lopen, richting het onbekende.

Op den duur dreigen deze meer gestileerde scenes echter de vaart uit de voorstelling te halen. Bovendien missen er in dit tweede deel van de voorstelling een aantal stappen om de aantrekking tussen de personages begrijpelijker te maken. Want wat zien ze eigenlijk in elkaar? Waarom valt Beauty voor het stuntelige Beest, en waarom slaat de vijandschap van het Beest om in liefde? Pas tegen het eind worden deze vragen beantwoord, en komt de spanning in de voorstelling terug. In de iconische dansscene – hier bewerkt tot een heuse dance battle – wordt de chemie tussen Beauty en het Beest helder. We zien twee pubers op een ongemakkelijke eerste date, om vervolgens langzaam te ontdooien en te ontdekken dat ze zichzelf kunnen zijn bij elkaar. Het is een scene die menig toeschouwer, jong en oud, bekend voorkomt. Zo blijkt deze “tale as old as time” anno 2018 nog verrassend herkenbaar.

Het toneel is bijna leeg. We zien een glimmend zwart speeloppervlak, een aantal rechthoekige hanglampen en een groot achterdoek waarop de schaduwen van de spelers geprojecteerd worden. Aan de zijkant zorgt een musicus voor een mooi intro, de rest van de voorstelling begeleidt hij het gebeuren op stemmige wijze. De spelers houden alleenspraken naar het publiek toe. Er is af en toe een stukje dialoog maar het contact speelt zich vooral in ieders hoofd af. ‘Ik wil bij haar blijven, maar ze heeft bijna niets aan’. ‘Wanneer belt ze, wanneer belt ze?’ ‘Waarom ziet ze me niet?’

Het is bloedheet in de stad en in het appartementengebouw waar we ons bevinden doet op de bovenste drie verdiepingen de waterleiding het niet. De conciërge hoort water stromen, hij snapt niet waar dat vandaan komt en gaat op onderzoek uit.

Twijfel

Aanvankelijk zijn de spelers, drie mannen en twee vrouwen, alleen maar aan het praten over wat ze willen, niemand onderneemt iets. De vrouw die zich iedere avond in slaap drinkt is eindeloos aan het twijfelen of ze onder de douche zal gaan of niet. Haar huisgenote wordt ongeduldig want ze wil alleen zijn zodat ze haar vriend kan bellen. Die vriend is rusteloos aan het wachten. De conciërge wil het appartement in om te kijken of er een lek is in de waterleiding, maar durft niet want één van de twee vrouwen is te schaars gekleed. Dit blijft een tijd zo doorgaan en al is het aan één kant grappig, ik word er ook een beetje tureluurs van.

Dan wordt iedereen actiever: de buurman ziet de vrouw baden, wordt op slag verliefd en zoekt haar op. De twee mensen die elkaar willen bellen doen dat op een mooie wilde manier. De conciërge zoekt naar water en mijmert ondertussen over zijn slechte huwelijk. Door alle activiteiten en veranderingen wordt het stuk spannend en boeiend.

De acteurs zijn geweldig. Met een kaal toneel en nauwelijks rekwisieten scheppen ze een hele wereld. Ze vinden inventieve manieren om situaties uit te beelden en het is geestig dat sommige zinnen een paar keer, steeds in een andere context, herhaald worden. Echter als tegen het einde onduidelijk wordt wat er precies gaande is, verliezen De Roovers me.

Waarom?

Dat is waarschijnlijk ook omdat ik me afvraag: waarom spelen ze dit? Wat willen ze hiermee laten zien? Wat is de bedoeling van schrijver Roland Schimmelpfennig? Om te tonen dat het leven oneerlijk is? Dat het beter is om te blijven zitten waar je zit? De vrouw die zich iedere avond in slaap drinkt en daarna heftig droomt, eindigt uiteindelijk het beste van iedereen zonder dat ze daar iets voor heeft gedaan. Integendeel, ze is de oorzaak geweest van een hoop ellende voor de anderen. De conciërge, een mooie, uitgediepte rol van Robbie Cleiren, die weinig anders heeft gedaan dan rondlopen en nadenken, wordt ook al zo gelukkig. Het lot van de andere drie, die allemaal actief achter hun verlangens aangingen, is een stuk triester. Hoe zit dat?

Arabische Nacht is amusant, mooi gespeeld en op bijzondere wijze vormgegeven, maar het is niet de mooiste voorstelling van De Roovers die ik ooit heb gezien. Het heeft me echter wel aan het denken gezet. Misschien moet ik iets meer loslaten de komende tijd?