De kunst van ongemak
De badscène, de grafscène, wellicht zijn deze spraakmakende stukken uit Emerald Fennells nieuwste romantische drama al voorbijgekomen op social media. De seksuele spanning in deze film is om te snijden, wat het des te grappiger maakt dat hij in de kerstvakantie uitkwam op Prime video. Vele families hebben de film nietsvermoedend aangezet vanwege het kerstige font van de titel, maar Saltburn is misschien wel een anti-familiefilm te noemen.
Saltburn is het verhaal van de gereserveerde Oliver (Barry Keoghan) die geobsedeerd raakt door zijn charismatische klasgenoot Felix (Jacob Elordi). Hoewel het moeilijk lijkt om dichterbij Felix te komen, die altijd omringd is door vrouwen en zijn familievriend Farleigh (Archie Madekwe), weet Oliver een plekje te vinden in Felix’ grote hart. Nadat de twee meer te weten komen over elkaars thuissituatie, nodigt Felix Oliver uit om de zomer in Saltburn door te brengen. Op het landgoed van Felix’ ouders groeit Olivers liefde voor Felix en zijn families levensstijl, al lijkt niemand in het kasteel het achterste van zijn of haar tong te laten zien.
Een andere tijd
De film start in Oxford in 2006, waar regisseur Emerald Fennell zelf studeerde in dat jaar. Het houten interieur van de Britse school zorgt op zichzelf al voor een verplaatsing naar een andere tijd. Dit effect wordt versterkt doordat de film vierkant (4:3) gefilmd is, alsof je hem op een oude CRT-TV kijkt. Dat het beeld kleiner is dan we vandaag de dag gewend zijn, doet niets af aan de prachtige beelden die de film te bieden heeft. De landschappen, intense zoom-ins, mistige avonden en felverlichte feesten zorgen dat de film geen moment saai wordt.
Inzoomen of wegkijken?
Fennell vertelt dat de film vertrekt vanuit een zeer herkenbare maar ongemakkelijke emotie: lust. Waar het begin van de film vrij normaal lijkt, neemt het verhaal al snel onconventionele wendingen. De lust van Oliver blijft de rode draad in al zijn acties, maar hij weet zijn gevoelens niet altijd te bedwingen. Dit leidt tot taferelen waar je het liefst van wegkijkt, maar juist op die momenten deinst de camera niet weg en wordt de kijker geforceerd om onplezierig lang in het ongemak te blijven hangen. Het einde van de film is een meesterlijke combinatie van triomf en afschuw, die ongetwijfeld een sterke indruk op alle kijkers zal maken.
Intrigerend acteerwerk
Keoghan spat van het scherm. Zijn speech aan het begin van de film geeft de kijker al meteen het idee dat er iets niet klopt aan Oliver, al is er niet goed te duiden wat dit precies is. Elke keer dat hij onverwachts zelfvertrouwen toont in zijn interactie met andere personages vergroot dit alleen maar de spanning. Keoghans tegenspeler Elordi is verfrissend vriendelijk in zijn rol. De manier waarop Felix als lustobject in camera wordt gebracht maakt het bijna logisch dat Oliver zo geobsedeerd is. De rondleiding in Saltburn is hiervan de kers op de taart: Felix loopt door de kamers van het enorme kasteel en benoemt alle bezienswaardigheden en interessante geschiedenis, maar de camera wijkt geen moment af van deze aantrekkelijke gids.
Saltburn lijkt op momenten een uit de hand gelopen stunt, een film die puur gefixeerd lijkt te zijn op provoceren. Hier zit een kern van waarheid in. Fennell beschrijft Saltburn als een experiment waarin lust de vrije loop wordt gelaten, terwijl het normaliter een gevoel is dat we liever bedekken. Mocht je het verlangen om Saltburn te kijken niet kunnen onderdrukken, de film is te zien op Prime Video.
