Tag Archief van: Dans

Theater / Voorstelling

De dansvloer als plek voor ontmoeting

recensie: Gabbers waren we - Olivier Diepenhorst
Foto voorstellingAfkomstig uit de persmap.

Tijdens het Amsterdam Dance Event (ADE) ging in het DeLaMar Theater de voorstelling Gabbers waren we in première. Bij dit event wordt Amsterdam voor even één grote dansvloer voor feestgangers uit de hele wereld. De voorstelling van Olivier Diepenhorst sluit goed aan bij de sfeer van het ADE, waar mensen hun dagelijkse routines verruilen voor de vrijheid van de dansvloer. Naast de vrolijkheid toont het ADE ook de grimmigere kanten van de dancescene, die vooral in de vroege uurtjes naar voren komen: verwijde pupillen, uitgeputte lichamen. In Gabbers waren we voel je beide kanten: het feest én de vlucht. Wanneer slaat het hakken om van vieren naar verdoven?

Hereniging na 25 jaar

De drie hoofdpersonages, Ben, Monica en Alexandra, ontmoeten elkaar in de jaren negentig in de Energiehal in Rotterdam, een iconische thuisbasis voor gabbers. Het decor van de voorstelling weet de sfeer van een hakfeest goed te vangen. Het is simpel maar effectief: negen witte gaasgordijnen hangen vanaf het plafond en functioneren later als afscheidingen op het podium. Achterop het podium draait een dj live keiharde gabberhouse. De setting roept zowel de hitte van een stampend hakfeest als de leegte van een energiehal op.

In Gabbers waren we blikken Alexandra en Monica 25 jaar later middels dialoog terug op de dood van hun vriend Ben. Ondanks hun verschillende achtergronden vonden Ben, Monica en Alexandra elkaar in de jaren negentig in feesten, hakken en drugsgebruik. Terwijl Monica en Alexandra terugblikken, danst Ben in hun herinneringen rond op het toneel.

Na 25 jaar lijkt er echter weinig over van de gedeelde geschiedenis van de personages, maar voeren hun verschillende achtergronden de boventoon. Herhaaldelijk wordt genoemd dat Alexandra destijds op het gymnasium zat, terwijl Monica de mavo deed, en dat Ben een strafblad kreeg. De enige overeenkomst tussen de ex-gabbers lijkt nog hun Nike Air Max-sneakers.

Ongemakkelijke podcast

Foto voorstelling

foto: Fleur Mulder

Dat het weerzien tussen Alexandra en Monica, die uit duidelijk verschillende milieus komen, ongemakkelijk is, komt door Alexandra’s plannen om een podcast te maken over hun overleden gabbervriend Ben. Het wringt dat juist Alexandra na al die jaren een verhaal wil maken over hun verleden. Vijfentwintig jaar eerder eindigden de drie vrienden na een nacht feesten op het politiebureau. Alleen Alexandra werd echter opgehaald door haar ouders en naar een afkickkliniek gestuurd. Ze keek niet meer om naar Ben en Monica. Hoewel ze elkaar destijds vonden op de dansvloer, werpt de voorstelling de vraag op hoe diep hun vriendschap werkelijk ging.

De lichaamstaal van het hakken

De grootste kracht van Gabbers waren we ligt in de indrukwekkende fysieke performance van Ben. Terwijl de dialogen tussen Monica en Alexandra aan de oppervlakte blijven en soms zelfs tegen clichés aanleunen, brengt Ben diepgang en mysterie in de voorstelling. Als een herinnering, een geest, beweegt hij over het toneel. Gedurende de hele voorstelling danst hij zijn hakchoreografie zonder een woord te zeggen of contact te maken met de andere personages.

Met zijn kale hoofd, zware ademhaling en kenmerkende gabberoutfit straalt Ben een ietwat angstaanjagende energie uit. Zijn lichaam lijkt samen te vallen met de muziek. Aan het begin van zijn performance beweegt hij nog vol energie, maar steeds meer lijken zijn bewegingen moeizamer, geforceerder. Met elke dansscène lijkt er een stukje van zijn personage te verdwijnen. Wat is Ben weg aan het hakken? Ondanks Alexandra’s pogingen om zijn dood te verklaren, blijft het onduidelijk of Ben zichzelf naar de afgrond feestte, of zijn einde een ongeluk was, of dat deze zelfs opzet was.

Hoewel we als publiek weinig van Ben weten, voelen we met hem mee. Dit wordt versterkt door de live muziek, die ervoor zorgt dat de zaal letterlijk meetrilt op 160 BPM. In de fysieke uitputting van Bens lichaam op het toneel ligt de essentie van de voorstelling: de eenzaamheid van een lichaam dat tot het uiterste wordt gedreven, dat zichzelf ‘op’ danst.

 

Concept en tekst: Emmie Kollau
Regie: Olivier Diepenhorst
Tekst: Vera Morina
Spel: Sophie Höppener & Linda Zijl
Dans: Nestor Matytchak
Muziek: Koen van de Wardt & Jasper Meurs
Choreografie: Simon Bus & Alesya Dobysh
Lichtontwerp: Yuri Schreuders
Scenografie: Ruben Wijnstok
Decor: De Man met de Hamer
Kostuumontwerp: Bonnie Zita Brandt
Productieleiding: Lena Meijer
Productie-assistent: Lieve Fikkers
Technische productie: Dave Ruigrok
Lichttechniek: Sven Shevtzhoff & Christiaan Schreuder
Geluidstechniek: Jan Schenk & Fokke de Wit
Publiciteit: Saskia de Ruiter
Uitvoerend producent: Thomas Bruining
Producent: Aldus’ Producties & Miscellaneous Experts
Tourneeplanning: Theaterbureau de Mannen
Met dank aan: Cultuurfonds, Fonds21 en het Amsterdams Fonds voor de Kunst

Theater / Voorstelling

De dansvloer als plek voor ontmoeting

recensie: Gabbers waren we - Olivier Diepenhorst
Foto voorstellingAfkomstig uit de persmap.

Tijdens het Amsterdam Dance Event (ADE) ging in het DeLaMar Theater de voorstelling Gabbers waren we in première. Bij dit event wordt Amsterdam voor even één grote dansvloer voor feestgangers uit de hele wereld. De voorstelling van Olivier Diepenhorst sluit goed aan bij de sfeer van het ADE, waar mensen hun dagelijkse routines verruilen voor de vrijheid van de dansvloer. Naast de vrolijkheid toont het ADE ook de grimmigere kanten van de dancescene, die vooral in de vroege uurtjes naar voren komen: verwijde pupillen, uitgeputte lichamen. In Gabbers waren we voel je beide kanten: het feest én de vlucht. Wanneer slaat het hakken om van vieren naar verdoven?

Hereniging na 25 jaar

De drie hoofdpersonages, Ben, Monica en Alexandra, ontmoeten elkaar in de jaren negentig in de Energiehal in Rotterdam, een iconische thuisbasis voor gabbers. Het decor van de voorstelling weet de sfeer van een hakfeest goed te vangen. Het is simpel maar effectief: negen witte gaasgordijnen hangen vanaf het plafond en functioneren later als afscheidingen op het podium. Achterop het podium draait een dj live keiharde gabberhouse. De setting roept zowel de hitte van een stampend hakfeest als de leegte van een energiehal op.

In Gabbers waren we blikken Alexandra en Monica 25 jaar later middels dialoog terug op de dood van hun vriend Ben. Ondanks hun verschillende achtergronden vonden Ben, Monica en Alexandra elkaar in de jaren negentig in feesten, hakken en drugsgebruik. Terwijl Monica en Alexandra terugblikken, danst Ben in hun herinneringen rond op het toneel.

Na 25 jaar lijkt er echter weinig over van de gedeelde geschiedenis van de personages, maar voeren hun verschillende achtergronden de boventoon. Herhaaldelijk wordt genoemd dat Alexandra destijds op het gymnasium zat, terwijl Monica de mavo deed, en dat Ben een strafblad kreeg. De enige overeenkomst tussen de ex-gabbers lijkt nog hun Nike Air Max-sneakers.

Ongemakkelijke podcast

Foto voorstelling

foto: Fleur Mulder

Dat het weerzien tussen Alexandra en Monica, die uit duidelijk verschillende milieus komen, ongemakkelijk is, komt door Alexandra’s plannen om een podcast te maken over hun overleden gabbervriend Ben. Het wringt dat juist Alexandra na al die jaren een verhaal wil maken over hun verleden. Vijfentwintig jaar eerder eindigden de drie vrienden na een nacht feesten op het politiebureau. Alleen Alexandra werd echter opgehaald door haar ouders en naar een afkickkliniek gestuurd. Ze keek niet meer om naar Ben en Monica. Hoewel ze elkaar destijds vonden op de dansvloer, werpt de voorstelling de vraag op hoe diep hun vriendschap werkelijk ging.

De lichaamstaal van het hakken

De grootste kracht van Gabbers waren we ligt in de indrukwekkende fysieke performance van Ben. Terwijl de dialogen tussen Monica en Alexandra aan de oppervlakte blijven en soms zelfs tegen clichés aanleunen, brengt Ben diepgang en mysterie in de voorstelling. Als een herinnering, een geest, beweegt hij over het toneel. Gedurende de hele voorstelling danst hij zijn hakchoreografie zonder een woord te zeggen of contact te maken met de andere personages.

Met zijn kale hoofd, zware ademhaling en kenmerkende gabberoutfit straalt Ben een ietwat angstaanjagende energie uit. Zijn lichaam lijkt samen te vallen met de muziek. Aan het begin van zijn performance beweegt hij nog vol energie, maar steeds meer lijken zijn bewegingen moeizamer, geforceerder. Met elke dansscène lijkt er een stukje van zijn personage te verdwijnen. Wat is Ben weg aan het hakken? Ondanks Alexandra’s pogingen om zijn dood te verklaren, blijft het onduidelijk of Ben zichzelf naar de afgrond feestte, of zijn einde een ongeluk was, of dat deze zelfs opzet was.

Hoewel we als publiek weinig van Ben weten, voelen we met hem mee. Dit wordt versterkt door de live muziek, die ervoor zorgt dat de zaal letterlijk meetrilt op 160 BPM. In de fysieke uitputting van Bens lichaam op het toneel ligt de essentie van de voorstelling: de eenzaamheid van een lichaam dat tot het uiterste wordt gedreven, dat zichzelf ‘op’ danst.

 

Concept en tekst: Emmie Kollau
Regie: Olivier Diepenhorst
Tekst: Vera Morina
Spel: Sophie Höppener & Linda Zijl
Dans: Nestor Matytchak
Muziek: Koen van de Wardt & Jasper Meurs
Choreografie: Simon Bus & Alesya Dobysh
Lichtontwerp: Yuri Schreuders
Scenografie: Ruben Wijnstok
Decor: De Man met de Hamer
Kostuumontwerp: Bonnie Zita Brandt
Productieleiding: Lena Meijer
Productie-assistent: Lieve Fikkers
Technische productie: Dave Ruigrok
Lichttechniek: Sven Shevtzhoff & Christiaan Schreuder
Geluidstechniek: Jan Schenk & Fokke de Wit
Publiciteit: Saskia de Ruiter
Uitvoerend producent: Thomas Bruining
Producent: Aldus’ Producties & Miscellaneous Experts
Tourneeplanning: Theaterbureau de Mannen
Met dank aan: Cultuurfonds, Fonds21 en het Amsterdams Fonds voor de Kunst

Theater / Voorstelling

Oude roots en nieuwe culturen in sterke breakdancevoorstelling

recensie: Kromanti – ISH Dance Collective/Dietrich Pott

Licht is de bron van alles. Van inspiratie, van energie, maar in dit geval vooral: van dans. De vijf dansers in Kromanti van ISH Dance Collective, in samenwerking met choreograaf Dietrich Pott, worden door het licht aangestuurd in een fraaie voorstelling waarin culturen en stijlen samenkomen.

Midden op de dansvloer staat een grote kom, waarin van bovenaf een sterke spot schijnt. Het licht van de spot wordt weerkaatst door de blinkende bodem van de kom, zodat het in talloze spetters reflecteert op plafond en wanden, en op de dansers. Ze spelen met die reflecties op hun handen, op hun ledematen, op elkaars ledematen.

Inspiratie

‘En er was licht’ is duidelijk niet alleen een bijbels begin van alle leven: het reflecterende licht vanuit de kom is ook het startpunt van Kromanti, een voorstelling die is geïnspireerd door Suriname en door Afrika. Choreograaf en breakdancer Dietrich Pott reisde daarheen, om terug te komen met traditionele dansstijlen en gebruiken.

De titel Kromanti verwijst naar een Afro-Surinaamse geheimtaal die samenhangt met rituelen. Het is echter geen ‘gewone’ spreektaal, hij wordt vooral gebruikt tijdens winti-rituelen. De Marrons in Suriname gebruiken dan wel Kromanti.

Volwaardige dansvorm

Pott streeft ernaar breakdance tot een serieuze, volwaardige dansvorm uit te laten groeien. In Kromanti combineert hij die met andere elementen van streetdance, en met hiphop, moderne dans en acrobatiek. Hij heeft daartoe vijf sterke dansers tot zijn beschikking.

De Surinaamse Winston Adaba figureert in dit gezelschap als de ‘leider’. Door met zijn voeten te stampen maakt de virtuoze Adaba ritmes en muziek. Zijn expressieve gezicht bepaalt geregeld de toon; in die zin stuurt hij het ‘verhaal’ van deze voorstelling aan.

Luciano Hiwat is behalve danser ook acteur, wat zijn sterke uitstraling verklaart. Giorgio Prijor verdiende zijn sporen als freestyle danser en breakdancer. Stephano Linkers (ook uit Suriname) en Jean Salazar Tavera – alias ‘ShiShan’ – zijn extreem sterke breakdancers. Linkers kan zo’n beetje elke spier afzonderlijk inzetten, waardoor zijn dans opvallend expressief wordt. De mannen zetten de ene na de andere adembenemende breakdance neer, nu en dan zelfs met meerdere dansers synchroon. Spectaculaire salto’s en verwante acrobatiek-hoogstandjes bezorgen de dans een speels element.

Tribaal

©Shot By The Kid – Fawaka Studio

Het eerste gedeelte van Kromanti is het sterkste. Daarin bouwen de vijf dansers, in zwart gekleed, het licht-thema uit. Dat is de oorsprong, de energiebron van deze dans. Wie zich ‘wast’ met het licht uit de grote kom, ontvangt zo inspiratie.

In de tweede helft van de voorstelling overheerst het tribale element, meer Afrikaans georiënteerd. De dansers dragen broeken met een felle print, spelen zelf op trommels, leggen nu en dan contact met het publiek. Dat gedeelte is weliswaar vrolijk en sympathiek, maar de focus op de dans is daardoor minder scherp dan in het eerste deel.

Hartslag

De dans wordt aangedreven en ondersteund door muziek die varieert van monotone soundscapes, van het geluid van een versnellende hartslag, tot Afrikaanse tribale muziek en steeldrums (muziek: Jurre Jan Hofman).
De subtiele belichting krijgt extra accenten door het gebruik van reflecties en blacklight. Door rook in de ruimte te blazen worden de lichtbanen extra zichtbaar (lichtontwerp: Mike den Ottolander).

Door zulke verschillende dansstijlen met elkaar te laten versmelten, zet choreograaf Pott een sterke voorstelling neer waarin oude roots en nieuwe culturen doorklinken.

 

Choreografie: Dietrich Pott
Dans: Giorgo Prijor, Jean ‘ShinShan’ Salazar Tavera, Luciano Hiwat, Stephano Linkers, Winston Adaba
Decor- en kostuumontwerp: T.b.a.
Lichtontwerp: Mike den Ottolander
Muziek: Jurre Jan Hofman 
Techniek: Tijs van der Heijden

Theater / Voorstelling

Schoonheid in al haar facetten

recensie: Beauty Persists - Igone de Jongh

Igone de Jongh staat dit seizoen met alweer een derde eigen programma in de Nederlandse theaters. Na de programma’s I en Zin in Liefde, die bestonden uit verschillende korte choreografieën, gooit ze het met Beauty Persists over een andere boeg, namelijk een klassieke Triple Bill.  De drie balletten, drie verschillende interpretaties van schoonheid aldus de Jongh, zijn speciaal voor haar gecreëerd en worden voor het eerst opgevoerd.

Een Triple Bill is balletjargon voor een avondvullende voorstelling met drie korte, losstaande balletten van ongeveer twintig tot veertig minuten. Deze eeuwenoude traditie stamt nog uit de tijd van het hof van koning Louis XIV, waarin korte, abstracte balletten werden afgewisseld met langere dansen of pantomime optredens. De balletten in een Triple Bill verschillen vaak sterk van elkaar in dansstijl en emotie. Dit is ook het geval in Beauty Persists. Het programma bestaat uit een sobere en symmetrische choreografie, een snelle en dramatische groepsdans en tenslotte een emotioneel eindstuk.

De moderne start

Het eerste stuk start met een hoorbare, zuchtende ademhaling van twee dansers (Alexis Tutunnique en Oleksiy Grishun). De choreografie begint rustig en losjes, waarna de Jongh zich uiteindelijk bij het duo voegt. Hierop volgt een duet tussen Tutunnique en de Jongh, waarbij Grishun het tafereel aanschouwt en zich af en toe mengt in de dans. De solo van Tutunnique met daarin veel nadruk op grootse sprongen, is indrukwekkend. De dansers zijn gekleed in simpele kostuums, waardoor alle aandacht uitgaat naar de choreografie. Tutunnique en Grishun geven elk hun eigen draai aan de dans. Eerstgenoemde danst losser en vrijer. Grishun voert de choreografie ietwat strakker uit. Concluderend is de eerste choreografie van Igone’s ex-danspartner Marijn Rademaker een sober, maar dynamisch modern ballet dat het publiek veel vrijheid geeft om de betekenis van het geheel voor zichzelf in te vullen.

Het dynamische middenstuk

Na afloop van het eerste ballet wordt de ombouw van het decor gevuld met een ietwat willekeurige monoloog van Jongh op tape over haar eerste balletoptreden. Vier deuren worden op het podium geplaatst en één van de dansers maakt een omtrek van een van zijn collega’s met wit krijt, waarna een soort ‘crime scene’ wordt gecreëerd. Het is de aftrap van een dramatische choreografie van Didy Veldman, waarbij veel nadruk ligt op snelheid en clowneske gezichtsuitdrukkingen. Tijdens dit middenstuk voegen dansers Veronika Rakitina en Vladyslav Detiuchenko zich bij de Jongh en partner Tutunnique. De Jongh is zichtbaar minder snel dan de overige dansers, maar komt goed mee in de groepschoreografieën. Vooral Rakitina valt op in kracht en snelheid in haar dansen.

Een emotioneel slot

Het slot van dit drieluik is gecreëerd door choreografenduo Sasha Riva en Simone Repele, die eerder ook de choreografie van Igone’s vorige programma Zin in Liefde verzorgden. Het stuk begint indrukwekkend met de Jongh zittend aan een grote eettafel en voor zich uit starend met partner Tutunnique die excuses voor iets lijkt te maken. Toeschouwers die bekend zijn met de heftige gebeurtenissen in het privéleven van de Jongh in het afgelopen jaar, zullen ongetwijfeld met een andere bril naar dit ballet kijken. Rakitina en Detiuchenko zijn gekleed als witte schimmen, die wellicht de emoties van de twee hoofdpersonen verbeelden. Ondanks het afstandelijke begin tussen de twee dansers, dansen de Jongh en Tutunnique een emotioneel en liefdevol duet, waarin wederom gezichtsuitdrukkingen een belangrijke rol spelen. De Jonghs gracieuze dansen en expressieve gezicht komen in deze choreografie het beste tot hun recht.

Toegankelijk ballet voor de ‘net-niet-leek’

foto Lisa Wibier

Igone de Jongh is nog altijd een zeer goede danseres die uitblinkt in de controle van haar lichaam, maar bovenal is haar liefde voor de dans voelbaar tijdens het programma. Elke balletdanser(es) weet dat de dans troost kan bieden in moeilijke tijden en dit zal ongetwijfeld ook voor Igone het geval zijn. Ze wordt hierbij ondersteund door  een viertal talentvolle dansers. Beauty Persists is een aanrader voor balletliefhebbers die eens iets anders willen dan de standaard sprookjesballetten als het Zwanenmeer of de Notenkraker. Het programma is toegankelijk en heeft voldoende variatie om als ‘net-niet-leek’ te waarderen.

Theater / Voorstelling

Het boeiende leven van een legendarische danser

recensie: Recensie: première Nureyev - Jan Kooijman
Jan Kooijman danst in NureyevAnnemieke van der Togt

Geboren in een rijdende trein, achterna gezeten door de KGB en uiteindelijk gevlucht van de beknellende Sovjet-Unie naar het vrije Frankrijk: het leven van danser Rudolf Nureyev (1938-1993) klinkt als een spannende roman. Niet gek dat hij onderwerp was van boeken, documentaires en een film. In Nureyev brengt Jan Kooijman de legendarische danser tot leven in het theater.

De meeste mensen zullen Jan Kooijman kennen als presentator van programma’s als So You Think You Can Dance, Dance Dance Dance en Hij, Zij, Hen. Als acteur verkreeg hij naamsbekendheid in GTST en verscheen hij in films als Verliefd op Ibiza en Hartenstraat. Voor zijn overstap naar televisie en film was hij jarenlang actief als danser bij het Scapino Ballet. In Nureyev gaat hij terug naar zijn roots als danser en keert hij terug in het theater in deze serieuze en complexe rol. Hierbij wordt hij vergezeld door de twee jonge dansers Kiran Gezels en Nehanda Péguillan.

Een bijzondere repetitie

In het stuk zien we Nureyev op 54-jarige leeftijd werken aan zijn zwanenzang: het choreograferen van een nieuwe versie van het ballet La Bayadère voor de Opéra in Parijs. Hij lijdt al enkele jaren aan AIDS en zijn gezondheid wordt steeds zwakker. Hij onderbreekt tijdens een woede-uitbarsting de repetitie en stuurt het gezelschap weg, alleen de hoofdrolspelers dienen te blijven. Hij vertelt over het beroemde ballet, over de verboden liefde tussen strijder Solor en tempeldanseres Nikiya. Hij sommeert de dansers om meer te voelen tijdens het dansen, in plaats van alles alleen perfect uit te voeren.

Jan Kooijman acteert in Nureyev

Een fascinerende levensgeschiedenis

Nureyev begint vervolgens snel te vertellen over zijn bijzondere leven. Van het moment dat hij verliefd werd op het ballet tijdens een bezoek aan een voorstelling van Song of the Cranes tot het intense verzet tegen zijn ziekte. Vanaf het begin van de voorstelling wordt verwezen naar het meest bepalende moment in zijn leven: zijn vlucht naar Frankrijk. Nureyev is in Parijs voor optredens met het Mariinsky Ballet en wordt continu gevolgd door de KGB. Hij moet terug naar de Sovjet-Unie, maar weigert. In een steriele witte ruimte neemt hij het besluit om asiel aan te vragen in Frankrijk, waarna een indrukwekkende balletcarrière in het Westen van start gaat bij onder andere The Royal Ballet. Hij dompelt zich al snel onder in een losbandig leven vol feesten, maar komt altijd terug bij zijn grote liefde, de Deense danser Erik Bruhn.

Knap uitgevoerde monoloog mist soms diepgang

Kooijman levert een zeer knappe prestatie door de 80 minuten durende monoloog foutloos voor te dragen. Hij laveert overtuigend tussen de gefrustreerde, zieke man en het jonge feestbeest. Zelfs dialogen weet hij in zijn eentje levendig te maken voor de toeschouwer. Kooijman heeft echter soms moeite om het opvliegende en narcistische karakter van Nureyev geloofwaardig neer te zetten. De tekst van Allard Blom is daarbij niet altijd even ondersteunend. De focus ligt vooral op een beschrijving van gebeurtenissen en feiten en minder op de emoties en de beleefwereld van Nureyev. Hierdoor heb je niet het gevoel dat je de danser écht leert kennen tijdens deze voorstelling.

Jan Kooijman danst in Nureyev

Mooie combinatie van theater en dans

De voorstelling heeft voldoende vaart en blijft boeien. Wanneer de monoloog langdradig begint te worden, wordt dit afgewisseld door danssegmenten uitgevoerd door Gezels en Péguillan. De choreografie is in handen van Rinus Sprong, een oude bekende van Kooijman uit de tijd van So You Think You Can Dance. Een klassieke choreografie gaat naadloos over in een modernere dans wanneer Péguillan haar spitzen uittrekt. De dansers hebben tijdens de voorstelling geen tekst. Hierdoor fungeren zij als een blank canvas op wie verschillende personages worden geprojecteerd, zoals de dansers van La Bayadère, geliefde Erik Bruhn en vriendin en collega-danser Margot Fonteyn. Kooijman voegt zich sporadisch tussen de dansers, maar voert geen ingewikkelde choreografieën uit. Een goede keuze, aangezien het geloofwaardig ‘nadoen’ van een grootse danser als Rudolf Nureyev wel erg veel uitdaging met zich meebrengt.

Aanrader voor de liefhebber

Nureyev is zonder twijfel een zeer een originele en vernieuwende Nederlandse productie en is een aanrader voor liefhebbers van theater en dans. De monoloog legt veel nadruk op de feitelijke levensloop van de danser, waardoor het geheel soms wat oppervlakkig blijft. Desalniettemin blijft de voorstelling boeien door het vermengen van een monoloog met dansfragmenten. De toeschouwer wordt meegenomen door een indrukwekkende levensgeschiedenis van een van de beste dansers uit de 20ste eeuw én het mooie verhaal van het ballet La Bayadère.

Theater / Voorstelling

Dansende diva heeft zin in liefde

recensie: Igone de Jongh - Zin in Liefde
Igone de Jongh met twee dansersMark Engelen

‘Diva’s’, zoals Maria Callas, Édith Piaf en Whitney Houston, is het overkoepelende thema van de tweede eigen productie van ballerina Igone de Jongh. In Zin in Liefde komen beide aspecten van deze eigengereide vrouwen aan bod: de glitter en glamour, maar ook de schaduwkant van de roem.

Igone de Jongh is zonder twijfel de bekendste Nederlandse ballerina van de afgelopen twintig jaar. Na haar opleiding aan de Nationale Balletacademie in Amsterdam beklom ze in razendsnel tempo de hiërarchische ladder bij Het Nationale Ballet. Vanaf 2019 ging ze verder als zelfstandig danseres. Zin in Liefde is haar tweede eigen productie, waarin ze samen met drie Oekraïense dansers van het door haar opgerichte The United Ukranian Ballet Company het podium bestiert. De choreografieën zijn gemaakt door Sasha Riva, die ook meedanst in de voorstelling, en Simone Repele.

Glitterende start

De titel suggereert een liefdesverhaal, maar de voorstelling centreert zich rondom diva’s. De voorstelling begint veelbelovend met de Jongh, gekleed in een glitterjurk, en haar drie collega’s dansend op Judy Garlands ‘I Got Rhythm’. Een jong meisje op een schommel (gespeeld door Lara Lina Uribe Echevarria of Josephine Krijnen ), vertelt over hoe zij voorbestemd is om een ster te worden: een verwijzing naar de jonge Igone toen zij begon met dansen?

Simpele, maar doeltreffende aankleding

De drie dansers naast de Jongh zijn gekleed in simpele donkerblauwe outfits en geschminkt als pierrots, waardoor hun expressie tijdens het dansen soms lastig is af te lezen. Wellicht is dit de bedoeling, aangezien ze tijdens de voorstelling voornamelijk fungeren als een soort geesten die de diva begeleiden of haar emoties uitbeelden. Het decor is simpel, maar doeltreffend om het verhaal te vertellen. Een kaptafel, vanaf waar de diva droomt van liefde of mijmert over voorbije tijden, en een theatergordijn, maar dan achterstevoren. Hierdoor kijkt het publiek op de rug van de diva en lijkt zo zelf op het podium te staan.

Twee dansers geschminkt als pierrots

Klassieke dans in modern jasje

De dansstijl van de voorstelling kan worden omschreven als klassiek ballet met moderne elementen. Het gracieuze van het klassiek ballet wordt afgewisseld met grovere en schokkerige bewegingen, wat zorgt voor een mooi contrast. Het is verfrissend dat er veel gebruik wordt gemaakt van andere vormen dan stereotype man-vrouw duetten: man-man duetten en trio’s en kwartetten komen allemaal voorbij.

De Jongh is nog altijd een fantastische danseres om te zien en legt moeiteloos een been in haar nek, oftewel een développé in balletjargon. Toch worden de energiekere en technisch uitdagendere choreografieën gedanst door haar collega’s (Alexis Tutunnique, Sasha Riva en Veronika Rakitina). Vooral de petite Rakitina knalt van het podium af. Een lichte teleurstelling waren de te simpele en te lange playbackdans op ‘How Will I Know’ van Whitney Houston en de bureaustoelendans op ‘Padam, padam’ van Édith Piaf. Een dans met zulke attributen is zeer lastig om goed uit te voeren, maar ziet er voor het publiek toch enigszins knullig uit.

Igone de Jongh en een danser

Onduidelijk verhaal

Het verloop van het verhaal is lastig te volgen voor het publiek. De intenties van sommige scènes zijn direct duidelijk, zoals dromen over een nieuwe liefde of het verdriet achter de roem. Echter zijn sommige dansen meer conceptueel en daardoor lastiger te plaatsen binnen de context van het verhaal. Het jonge meisje zou het publiek context moeten verschaffen, maar spreek voornamelijk vage, clichématige zinnen uit, zoals ‘licht zonder donker bestaat niet’. De voorstelling bevat mogelijke autobiografische verwijzingen naar de Jonghs liefdesleven, maar haar nuchtere imago past niet bij het beeld van de getroebleerde diva dat tijdens de voorstelling geschetst wordt. Ten slotte ontbreekt er een grote ontknoping. Het verhaal van de diva eindigt abrupt en laat ons achter met vragen. Komt er een happily ever after of gaat ze ten onder aan de roem?

Prachtige dans voor de liefhebber

Het is jammer dat het verhaal soms onduidelijk en clichématig is, maar de scherpe en energieke dans van de drie ‘pierrots’ afgewisseld met de rustigere stukken van de Jongh, maken veel goed. Zin in Liefde is zeker een aanrader voor liefhebbers van klassiek ballet en moderne dans.

 

Theater / Voorstelling

Strijdbaarheid voert de boventoon in indrukwekkende Mixed Bill

recensie: Alvin Ailey Dance Company i.s.m Holland Dance Festival - Mixed Bill

Het Alvin Ailey American Dance Theatre in Rotterdam, wanneer gebeurt dat nou? In het Nieuwe Luxor Theater konden dansliefhebbers hun hart ophalen aan een mooi gevarieerd programma: van een nieuwe creatie als Ounce of Faith (2019) tot Revelations, de klassieker uit 1960.

 

Het gerenommeerde gezelschap gaat dit jaar haar zestigste seizoen in. In de jaren ’60 vestigde het Alvin Ailey Dance Theatre zich als eerste grote dansgezelschap waarin dansers en choreografen van kleur op de voorgrond staan. Die nalatenschap en de verbondenheid met de burgerrechtenbeweging uit de zestiger jaren is verstrengeld in het DNA van de Mixed Bill die in Nederland vertoond wordt.

 Technicolor visitekaartje van Amerika

Het zijn vier werken van wisselende omvang die we deze avond te zien krijgen. In de eerste helft is er een opmerkelijke tegenstelling: Darrell Grant Moultrie’s Ounce of Faith is een van de nieuwste werken van het gezelschap, maar voelt als een Technicolor visitekaartje uit de jaren ’60. Het is op en top Amerikaans: uitgesproken kleurencombinaties, uitbundige dans, een American Dream uit een tijd waarin er nog geloofd werd in die mythe. Dat dit midden in het Trump-tijdperk gemaakt is, en het inclusieve Amerika laat zien dat nu onder hoogspanning staat, geeft de dans een aura van weerbarstigheid.

De tekstfragmenten in de dans, waarin ons op het hart wordt gedrukt dat levens veranderd kunnen worden als iemand vertrouwen in je heeft, maken de performance onnodig prekerig. Jammer dat er zo een boodschap op geplakt wordt. Grant Moultrie kan erop vertrouwen dat dit werk prima voor zichzelf spreekt.

Centrifugale beweging

Na de uitbundigheid van Ounce of Faith volgt de soberheid van Robert Battles Juba. Het toneelbeeld kenmerkt zich nu door meer aardetinten, terwijl drie mannen en een vrouw een doorlopende centrifugale beweging maken. De constante in deze op volksdans geïnspireerde choreografie is contact: de dansers vinden voortdurend steun in elkaar. Een frase waarin ze hun armen hooghouden, elkaars handen vasthouden en zo door de ruimte bewegen vormt het leitmotif van deze performance. Hier en daar soleert een danser, maar het duurt niet lang voordat zij of hij weer wordt opgenomen in een groepschoreografie. De kracht van saamhorigheid komt hier mooi naar voren.

Nog zo’n centrifugale bewegingstaal, eveneens gemaakt door Robert Battle, zien we in In/Side, een solo van Yannick Lebrun op het melancholieke Wild is the Wind van Nina Simone. Het is een introspectieve, en dan weer heftig emotionele dans in circulaire, wervelwind-achtige bewegingspatronen. Battle en Lebrun laten hier een technisch verbluffende solo zien, al werkt de muziek van Nina Simone hen soms ook tegen. Het versterkt de emotionele lading van de dans, maar is op zichzelf ook zo’n sterk lied dat de verleiding om af te dwalen groot is.

 Revelations

Het beste van de avond wordt vanzelfsprekend bewaard voor de finale: Revelations, de choreografie die Alvin Ailey in 1960 gemaakt heeft en inmiddels geldt als het gezichtsbepalende werk van Alvin Ailey Dance Theatre. Revelations laat verschillende fragmenten zien, ieder ondersteund door gospel, spirituals en blues, die reflecteren op de levens van Afro-Amerikanen in het Amerika waarin Ailey opgroeide.

Het spirituele lied Take me to the Water ondersteunt een scene waarin een doopceremonie wordt verbeeld. De dansers gaan gekleed in maagdelijk wit, terwijl vloeiende doeken om hen heen rivieren voorstellen. Als Sinnerman wordt gezongen, wordt het decor rood en de bewegingen sneller groter en energieker: de angst voor zonde en verdoemenis die een kerkelijke opvoeding met zich meebrengt.

Het meest indrukwekkende fragment is echter te vinden aan het begin. Begeleid door het lied Pilgrim of Sorrow zien we de groep dansers, in aardkleurige kostuums, die langzame, omhoog reikende en uitstrekkende bewegingen maken. Het laat de kracht zien van een groep mensen die uit de aarde naar de hemel reiken, geleden hebben, maar desondanks nog steeds strijdbaar zijn. Het is dezelfde soort kracht en weerbarstigheid die in alle stukken van deze Mixed Bill terugkeert.

 

Theater / Reportage
special: SPRING 2019

Van het plein tot de schouwburg : SPRING 2019

Vaste bezoekers van het SPRING Festival weten waar ze in de middag moeten zijn. Nog niet in de theaters, maar op de terrassen van de binnenstad. 8WEEKLY nam een drankje op het Neude en zag daar een performance die nog lang in het geheugen blijft hangen. En dat op een dag met genderfluïde R-Kelly musicals in Theater Kikker en wild dansend publiek op het podium van de Schouwburg.

Er is inmiddels al veel gebeurd, daar op het Neude. Wie herinnert zich nog het standbeeld waar GeenStijl vorig jaar zo boos over werd? Of de Grindr-installatie waar Dries Verhoeven pannenkoeken bakte met lokale dating-appers? Volgens de SPRING-website moest ik hier zijn voor Zora Snake, de Kameroense theatermaker die met zijn performance Transfrontalier door de binnenstad trekt.

Zora Snake – Transfrontalier

Foto: Anna van Kooij

Even aarzelde ik of ik wel goed zat. Er staat ook dit jaar een grote installatie – Ephemeral Data – maar waar is Zora Snake? Vlak voor de cafés verzamelt een groepje toeschouwers zich, terwijl Snake op een sober kleedje zich rustig uitkleedt. In roze onderbroek bindt hij prikkeldraad om zijn lichaam, en loopt vervolgens naar het terrasjesvolk. Hij schreeuwt, maar wordt niet geholpen. Free For All luiden de borden die zijn medelopers dragen, maar er wordt weggekeken.

Hetzelfde gebeurt als hij met ons door de straten van Utrecht loopt. Er wordt verbaasd omgekeken, een dame komt zelfs geschrokken haar winkel uit, maar Snake wordt angstvallig met rust gelaten. Er is waarschijnlijk een bewustzijn dat dit een performance is, maar het effect is er niet minder om. Snake positioneert zichzelf als een persoon in nood waar niet naar omgekeken wordt, en confronteert het publiek om hen heen met de eigen wegkijkende houding.

‘Snake zet nog harder in op confrontatie’

Eenmaal aangekomen op de Ganzenmarkt zien we een plein vol kledingstukken, en een leeg, door hekken omringd vierkant in het midden. Snake zet hier nog harder in op confrontatie. Terwijl hij om het vierkant heen danst en het tevergeefs probeert te trotseren, hoort het plein de xenofobe retoriek van Geert Wilders, Marine Le Pen, Thierry Baudet en Klaas Dijkhoff. Fort Europa is een leeg, ommuurd vierkant in het midden van een plein vol verloren kleding van degenen die niet binnengelaten worden. Ondertussen horen we hoe de beeldvorming van migranten bepaald wordt door rijke Westerse mannen en vrouwen die een zondebok nodig hebben.

De kracht van Transfrontalier schuilt in de compromisloosheid van de performance. Snake gaat in het hart van een stad staan en confronteert nietsvermoedende voorbijgangers met de xenofobie van het Westerse immigratiebeleid. En: met hun luxepositie om daar niet aan te denken. Tegen het eind van de performance slaagt hij erin om Fort Europa te betreden, om vervolgens te ontdekken dat dat net zo goed een gevangenis is. Dan gooit hij de hekken om en benadrukt de gedeelde menselijkheid met zijn publiek. Hij omhelst ze, danst met ze, en benadrukt daarmee nog eens dat de benarde positie van migranten ons allen aangaat.

Vincent Riebeek – One of a kind

Foto: Thomas Lenden

We maken een draai van 180 graden: van de oprechtheid van Transfrontalier naar de ironie van One of a kind, de nieuwe performance van Vincent Riebeek. Riebeek componeert een ‘uniek’ kunstwerk uit toegeëigend materiaal – van Stravinsky’s Sacre du Printemps tot Rupaul’s Drag Race – en verbindt dat aan queer identiteit. De performance en de wezens die erin voorkomen voldoen allemaal aan hetzelfde principe. Uit bestaande culturele referenties bouwen ze een eigen identiteit op, die voortdurend kan veranderen.

We zien een naakte man met een babymasker uit het achterwerk van een andere performer verschijnen. Hoeveel tinten groen zou een baby zien, wordt ons gevraagd, als hij nog niet weet wat ‘groen’ is? Het onderstreept dat we allemaal een web van referenties nodig hebben om onze omgeving te begrijpen.

Twee performers – met mannelijke lichamen, lang haar en vrouwelijke maskers – dringen ons aan om te stoppen met het toe-eigenen van gay cultuur. Woorden als ‘queen’, ‘bitch’ of ‘Cate Blanchett’ mogen alleen gebruikt worden door homo’s. Dat die woorden weer zijn gestolen van zwarte vrouwen maakt niet uit: die hebben het immers weer gestolen van homoseksuele zwarte mannen. En dan blijkt dat deze hele passage ook is toegeëigend. De tekst is letterlijk overgenomen van een Funny or Die YouTube-filmpje.

‘Riebeek geeft een dubbelzinnige blik op toe-eigening’

De absurditeit van toe-eigening in dit fragment wordt gecontrasteerd door een latere scène, waarin Neil Patrick Harris’ openingsnummer van de 65e Tony Awards – It’s not Just For Gays Anymore – wordt geparodieerd. In dit nadrukkelijk campy nummer doet Harris een beroep op hetero’s om musicals te omarmen. Ironisch, maar tegelijkertijd ook een slimme pr-stunt van Broadway-producenten om een breder publiek aan te spreken. Waar Harris eindeloos veel hetero-beroemdheden in de zaal vindt, gaat het de zangers van deze versie minder goed af. Krioelend door het publiek proberen ze bijna tevergeefs heteroseksuele toeschouwers te vinden.

Het hoogtepunt van One of a kind wordt bewaard voor het einde. De twee vrouwen en twee mannen in het gezelschap hebben inmiddels alle maskers en pruiken afgedaan, en re-enacten een re-enactment van R-Kelly’s affaire. Daar is een heuse Rupaul-musical van gemaakt, die hier fanatiek nagespeeld en geplaybackt wordt. Met vrouwen in de mannenrollen en vice versa. Zo geeft Riebeek een dubbelzinnige blik op toe-eigening van queer cultuur. Enerzijds wordt erkend dat toe-eigening problematisch is. Anderzijds viert One of a kind toe-eigening door er zelf een aantal schepjes bovenop te doen. En zo ontstaat er inderdaad een uniek kunstwerk.

Dancenorth, Lucy Guerin Inc. & Semyawa – Attractor

Foto: Anna van Kooij

Attractor opende donderdag 16 mei deze editie van het SPRING Festival. Deze voorstelling is een samenwerking tussen twee vooraanstaande dansgezelschappen uit Australië– Lucy Guerin Inc. en Dancenorth – en het Indonesische muzikantengezelschap Senyawa. Een interessant gegeven, deze mengeling van genres en culturen, maar de uitwerking is minder indrukwekkend dan verwacht.

We zien een herhalend patroon. Semyawa opent met zang en muziek, en vervolgens geven de dansers daar een choreografische invulling aan. De voorstelling beweegt toe naar een staat van trance, zo is ons van tevoren verteld, maar het eerste gedeelte blijft daar te gelikt voor. De krachtige elektronische klanken van Semyawa spreken tot de verbeelding, de technische virtuositeit van Lucy Guerin Inc. en Dancenorth is indrukwekkend, maar het gaat niet onder de huid zitten.

‘De trance lijkt dichtbij, maar wil niet echt lukken’

Halverwege blijkt het gezelschap een verrassing in petto te hebben. We horen ineens geluiden van shakers uit de zaal komen, en leren zo dat er figuranten in de zaal zitten. Die blijven natuurlijk niet lang verborgen, en al snel stroomt het podium vol met publieksleden. Met de muzikanten in het midden dansen ze in cirkelvormige bewegingen. De trance lijkt dichterbij, maar wil niet écht lukken. Even voel ik het ongemak van een vrouw die zich over lijkt te geven aan de dans, en op het randje tussen realiteit en performance zit. Voordat dat echt kan gebeuren, wordt een volgende choreografie ingezet. Een oudere meneer probeert de rest bij te benen, slaagt daar net niet in, en wordt daarmee de meest interessante figuur om naar te kijken.

Wat in Transfrontalier zo goed lukte, weet Attractor niet te bereiken. In de straten van Utrecht ontstond er een wrange balans tussen echt en niet-echt, een performance die tegelijkertijd de alledaagse werkelijkheid verstoort. Op het podium van de schouwburg wordt gepoogd een trance te bereiken – ook zo’n liminale staat tussen werkelijkheid en spel – maar blijft te esthetisch om die grens echt te bereiken. Zo kijk je uiteindelijk vooral naar knap uitgevoerde dans. Technisch is Attractor de moeite waard, maar uiteindelijk is het toch Zora Snake die de aantrekking van het SPRING Festival bevestigt.

Theater / Voorstelling

Victory faalt door niet écht te falen

recensie: Maas theater en dans, Cecilia Moisio en Hit Me Productions - Victory

Victory is een ode aan glansrijk mislukken, maar durft niet echt te mislukken. Het taboedoorbrekende onderwerp is spannend, zeker voor jongeren, maar de theatraliteit is te overheersend om het gevaarlijk of kwetsbaar te maken. Deze performance laat vooral zien hoe moeilijk het is om falen in een theatrale vorm te zetten. Hoe kan je immers spreken over mislukkingen, als alles is vastgezet en gechoreografeerd?

Vallen en opstaan

Natuurlijk, je kunt demonstreren hoe een mislukking eruitziet, hoe je het dapper probeert te vermijden, en wat het mentaal met je doet als je de mist ingaat. Dat is dan ook wat dansers Yulia Kalinchenko, Kiyan Khoshoie, Serano Pinas, Katarzyna Sitarz en Marlon Penn doen. Op het podium zien we een pastelblauwe huiskamer waar zij de perfecte versies van zichzelf presenteren. In het donkere vlak buiten de kamer zijn ze naturel, maar in het volle licht van de kamer dansen ze met een vette glimlach en grootse bewegingen. Het is een vette knipoog naar de Facebook- en Instagramgeneratie in de zaal, die gewend is om zichzelf met een mooi filter op het internet te presenteren. In de dans wordt gespeeld met vallen en opstaan. De performers laten zich vallen of proberen tevergeefs op stoelen te zitten, staan weer op, en vallen weer. De Instaperfectie wil maar niet lukken.

Wat betekent falen?

Als je echt succesvol wil zijn en een betekenisvol leven wilt leiden, dan moet je wel falen, kondigt Kalinchenko aan. Maar wat betekent falen precies in deze voorstelling? Even is er een ‘onvoorzien’ technisch mankement, en staan de performers stil. Serano Pinas vraagt schuchter aan het publiek of ze het wel leuk vinden wat ze doen, en krijgt een schuchtere bevestiging terug. We moeten geloven dat de voorstelling even hapert en de performers uit hun rol stappen, maar het is duidelijk een zet van regisseur Cecilia Moisio. Hier gaat de voorstelling wringen. Het gaat over iets heel kwetsbaars: de angst om te mislukken, het even niet meer te weten. Die kwetsbaarheid wordt niet voelbaar. Dat ligt deels aan te nadrukkelijk en demonstratief spel van de performers en deels aan een dramaturgie waarin er niet echt iets wezenlijks op het spel staat.

Scenografie wint het van melodrama

In de tweede helft wordt de voorstelling grimmiger. Spelers dagen elkaar uit om intieme bekentenissen te doen waar ze zich voor schamen. Op een groot scherm zien we huilende gezichten en horen we, dikwijls in slecht verstaanbaar Engels, ontboezemingen van de vijf dansers. Het zou een mooi tegenwicht moeten zijn voor het eerste deel, maar ook hier overtuigen de spelers niet. Het is te melodramatisch om echt indruk te maken.

Wat wel indruk maakt, is een sterk samenspel tussen decor, licht en soundscape. Tegen het einde ‘botsen’ de performers herhaaldelijk tegen de felle neonlichten waar het speelvlak in gekaderd is. Daaronder speelt een opzwepende soundtrack van Marlon Penn. Het is een mooi visuele weergave van mensen die proberen, neervallen en weer proberen, maar niet genoeg om van Victory echt een triomf te maken.

Theater / Reportage
special: Julidans 2018

No Rules

Julidans is het International Festival for Contemporary Dance dat al jaren in de periode na het Holland Festival en voor de zomersluiting een aantal theaters in Amsterdam doet zinderen. Elk jaar is er een speciaal thema, dit jaar is dat ‘No Rules’. Emilia Nova doet voor 8WEEKLY verslag van drie voorstellingen.

21 pornographies – Mette Ingvartsen/Great Investment

Als op ongeveer een derde van de voorstelling Mette Ingvartsen, choreograaf en danser, het publiek uitnodigt onder de stoel te kijken omdat daar een stukje chocola ligt, wacht ik met dat op te eten. We hebben net een aantal versies van poepsex mogen aanhoren en ik ben erg opgelucht dat ik een lege maag heb.

De solovoorstelling 21 pornographies is de laatste voorstelling in een serie waarin Ingvartsen de rol van seksualiteit in onze maatschappij onderzoekt. Een drietal tl-buizen van verschillende lengte vormen, liggend op de grond, een brede trap. Een stem (die van Ingvartsen) vertelt ons dat we ons een groot huis moeten voorstellen met een fraai interieur. Het doet denken aan verhalende pornografie, zoals die van Marquis de Sade. Aanvankelijk ben ik geamuseerd door de manier waarop ze ons geconcentreerd laat kijken naar iets dat er niet is. Maar als ze de in het huis aanwezigen gaat beschrijven, machtige mannen en tieners, is dat geamuseerde gevoel voorbij. Het is haar belangrijkste punt: pornografie gaat vaak gepaard met geweld, wreedheid, pijn en macht. Ook met spanning en plezier overigens, maar vanavond komt dat niet aan bod.

Ze begint haar voorstelling volledig gekleed, maar is al snel naakt en blijft dat de rest van de voorstelling op een volkomen onbevangen manier volhouden. Ook bij het applaus trekt ze niet, zoals de meeste performers, snel iets aan. Het is een mooi contrast, die vrijheid en daarnaast de vaak afstotende porno die ze ons al bewegend en vooral verhalend voorschotelt. Soms is ze heel grappig, bijvoorbeeld wanneer een paar toeschouwers de zaal verlaten en daarbij de deur dichtslaan.

Aanvankelijk is de voorstelling een ver van mijn bed show: kijk nou eens hoe ziek mensen kunnen zijn. Langzamerhand verandert dat als ze laat zien hoe meisjes gedwongen worden zich op een bepaalde manier te bewegen voor een pornofilm of als ze het heeft over seks met dode mensen of militairen in oorlogssituaties die op doodgeschoten vijanden plassen. Dingen die we weliswaar schokkend vinden maar waar niemand verontwaardigde foto’s van op Facebook plaatst zoals bijvoorbeeld wel gebeurt als idioten poseren met door hen doodgeschoten wilde dieren.

Als Ingvartsen tot slot met een zwarte zak over haar hoofd en een tl-buis in haar handen rondspint doet dat me niet alleen denken aan de foto’s van Abu Ghraib, maar ook dat deze voorstelling ons vraagt naar onszelf te kijken. Niet vanuit een moralistisch oogpunt, verre van, maar op een eerlijke onderzoekende manier. Wat windt óns op? En wat staan wij toe dat er gebeurt? Met onszelf en met anderen?

Dark Field Analysis – Jefta van Dinther

Pas helemaal aan het eind van het stuk, als de ene man boven op de schouders van de andere man klimt, vraag ik mij af: wat doen ze eigenlijk in deze ruimte? Zitten ze gevangen? Zijn ze door wat ze net hebben gedaan uit een verlammende depressie geraakt en kijkt de bovenste man of er een ontsnappingsmogelijkheid is? Dan heb ik al bijna een uur naar Dark Field Analysis zitten kijken.

Twee jaar geleden was ik erg onder de indruk van Jefta van Dinthers Protagonist. Dat heb ik niet onmiddellijk bij dit stuk. In Studio 1 van de Stadsschouwburg Amsterdam zitten we op vier tribunes rond twee naakte mannen die op een kleed in het midden van de ruimte zitten. Boven hen hangt een rechthoekig lichtornament, bestaande uit witte tl-buizen, ontworpen door Minna Tiikkainen. Het werk van Tiikainen is op meerdere plekken te zien tijdens Julidans 2018. Niet alleen heeft ze het lichtbeeld van 21 pornographies ontworpen, drie installaties waaraan ze eveneens heeft meegewerkt staan her en der door het gebouw verspreid.

Behalve de lichtrechthoek zijn er ook rode en groene lampen die mooie tekeningen op de mannen schilderen. Ze praten met elkaar op een monotone, door de versterking metalig klinkende manier. Iemand zegt iets en de ander antwoordt vijf minuten later. Zij maken bewegingen met hun handen, wat daar mee bedoeld wordt is mij niet duidelijk. Dat is natuurlijk vaak bij dans, je moet je eigen verhaal maken, maar deze mannen interesseren me niet echt, ik vind het zelfs moeilijk om wakker te blijven.

Later wordt alleen het rode licht gebruikt en zitten we in het halfdonker te kijken naar indrukwekkende beelden. Eén van de twee staat lange tijd op zijn handen, de mannen trappen het kleed weg en bewegen op een manier die me aan dieren, aan insecten, doet denken en ook aan het einde van Protagonist. Het bijzondere van zo in het duister zitten kijken is dat het net is alsof je alleen bent. Ik merk dat ik de tekst steeds storender en nietszeggender vind. Zowel beelden als muziek zijn boeiend en ik ben opgelucht als de muziek zo luid wordt dat de tekst onhoorbaar wordt.

Toch is dit stuk te ontoegankelijk om mij echt te boeien. Wel vind ik het grappig dat de dansers in tegenstelling tot Mette Ingvartsen snel een broek aantrekken bij het in ontvangst nemen van het applaus. 1-0 voor de vrouwen.

The Jewish Connection Project – Lisi Estaràs & Ido Batash/les ballets C de la B

Lisi Estaràs is een Argentijnse danseres die al eerder voor Julidans een performance over identiteit heeft gemaakt. Samen met Ido Batash, net als zij Joods, wil ze weten wat een identiteit, en in dit geval speciaal de Joodse, definieert. En of het ook betekent dat je op slag ergens thuis hoort.

Het is de enige voorstelling die ik deze Julidans bezoek waarin ‘gewoon’ gedanst wordt. Twee vrouwen en drie mannen bewegen bijna constant op synchrone wijze. We zien een verhalende dans, waarin aanvankelijk mensen bang lijken te zijn en hun gezicht gedeeltelijk met hun hand verbergen. Dan horen we de zee en wordt er gespannen gekeken naar het beeld voor hen, de grond wordt gekust en meteen daarna klinken er geweerschoten die veranderen in vuurwerk waardoor iedereen blij wordt.

Zien we hier een letterlijk uitgebeeld verhaal van joden die wegvluchten uit Europa en Israël bereiken? Dat valt een beetje tegen eerlijk gezegd, maar de bewegingen, de mimiek en vooral de muziek lijken daar wel op te wijzen. Later wordt er ook gedanst op de geluidsband van een Israëlische film of televisieserie, waar jammer genoeg geen vertaling van komt.

In het programmaboek staat dat Estaràs en Batash met lichaamstaal de echte wortels van een identiteit proberen bloot te leggen, maar een taal die, zoals de dansers laten zien, voor iedereen hetzelfde is, is zeker in het geval van Israël, behoorlijk ongeloofwaardig. In één van zijn mooiste boeken beschrijft de bekende Israëlische schrijver Amos Oz hoe zijn moeder zelfmoord heeft gepleegd omdat zij zich daar juist absoluut niet thuis voelde. Om nog maar te zwijgen over alle binnenlandse politieke controverses.

Halverwege de voorstelling gaan de dansers de zaal in om een paar toeschouwers over te halen de vloer op te gaan, mogelijk zien we hier de ontvangst van Joodse immigranten. Ze worden omhelsd maar moeten om choreografische redenen natuurlijk weer naar hun plaats terug, wat een nogal onhandige indruk maakt.

Eén van de enthousiast ontvangen nieuwe immigranten komt aan het eind van de voorstelling terug en blijkt een prachtige zangeres te zijn. Ze zorgt voor een ontroerend einde, maar kan de avond in haar eentje niet echt redden. Wel wordt het duidelijk dat de Joodse identiteit veel met angst en oorlog te maken heeft, maar daarvan waren we al op de hoogte.