rotterdam Archieven - 8weekly.nl

Kunst / Expo binnenland

Sprekende sculpturen

recensie: De held, de schurk en de waarheid - BRUTUS

donderdag 22 februari 2024 / door: Sofie Gombert5 Sterren

De industriële hal is donker. Slechts de podia van de sculpturen zijn op verschillende manieren verlicht. Bij elk werk staat een comfortabel bankje om op plaats te nemen. Met een druk op de knop begint ‘de voorstelling’ en de sculpturen komen tot leven door middel van audioverhalen en licht.

In het voormalig havencomplex van Rotterdam vind je BRUTUS. Zoals ze zelf op de website aangeven is dit ’Dé plek waar kunst is te zien die confronteert, ontwricht en prikkelt. [..] van sculptuur tot performance, van tekening tot video.’ Momenteel zijn de historische figuren van Folkert de Jong (Egmond aan Zee, 1972) te zien in de tentoonstelling De held, de schurk en de waarheid.

Sculpturen vertellen hun eigen verhaal

Het eerste werk in de ruimte, Pirate, is vertolkt door de kunstenaar zelf. Niet alleen zijn stem is te horen, het gezicht van de piraat is een afgietsel van dat van hemzelf. Hij vertelt over zijn zienswijze, waar hij inspiratie uit haalt en over de manier waarop hij te werk gaat. Zo gebruikt hij bijvoorbeeld zijn eigen lichaamshoudingen voor de afgietsels van de sculpturen.

Door middel van audiofragmenten worden de verschillende elementen van de werken – materiaal, houding, context, betekenis – uitgelicht en uitgediept; van dialogen en monologen tot spoken word, elk werk is voorzien van een eigen vertelwijze. De verhalen zijn geschreven door auteurs en theatermakers en ingesproken door acteurs.

De Jong eindigt zijn betoog met een benadrukking van het belang van kunstenaars om geschiedenis te doorgronden en dit niet alleen aan historici over te laten. Hij maakt ons bewust van de invloed van onze tijdgeest op hoe we de Nederlandse geschiedenis overdragen en van betekenis voorzien. Dit doet de kunstenaar door rollen om te draaien en verleden en heden met elkaar te combineren. Een voorbeeld hiervan is de piraat: is dit een held? Of eerder een schurk? Het kan allebei, het hangt af van het verhaal dat erbij wordt verteld.

Ongebruikelijke materialen

Het is bijzonder hoe de verhalen in- en uitzoomen tussen materiaal en inhoud. De uiterlijke kenmerken en materialiteit zijn inhoudelijk verbonden aan de verhalen. Meerdere malen is in de audiofragmenten terug te horen hoe het styrofoam (een soort piepschuim) dat De Jong gebruikt onverwoestbaar is en de sculpturen in theorie voor altijd zullen blijven bestaan.

Het blauwe of roze styrofoam en gele polyurethaan (bijvoorbeeld purschuim) worden vaak als isolatiemateriaal gebruikt. Dit materiaal is kenmerkend voor zijn werk. De zachte kleuren staan in contrast met de soms gruwelijke taferelen, zoals een lijdende Maria in de armen van Jezus.

De Jong weet met deze tentoonstelling verleden en heden met elkaar in discussie te laten gaan en tegelijkertijd met elkaar te verbinden om zo beter te begrijpen hoe we de geschiedenis interpreteren. Op speelse wijze maakt hij het kijken naar en begrijpen van beelden toegankelijk. Door de verhalen blijf je de werken langer en aandachtiger observeren. De verhalen nemen je mee langs elk detail van het werk. Naast dat dit de werken meer diepgang geeft, is het op deze manier ook makkelijker te begrijpen wat de kunstenaar met zijn sculpturen voor ogen heeft.

Goed om te weten: deze tentoonstelling gaat op tournee en zal twee jaar lang door heel Nederland reizen; van Rotterdam naar Vijfhuizen, Breda en Almere.

De held, de schurk en de waarheid - BRUTUS

Gezien in: BRUTUS, Rotterdam
Nog te zien tot: zondag 31 maart 2024

Beoordeling: 5 sterren

Link: Tentoonstelling in BRUTUS
Link: Rondreizende tentoonstelling

Kunst / Expo binnenland

Sprekende sculpturen

recensie: De held, de schurk en de waarheid - BRUTUS

donderdag 22 februari 2024 / door: Sofie Gombert5 Sterren

De industriële hal is donker. Slechts de podia van de sculpturen zijn op verschillende manieren verlicht. Bij elk werk staat een comfortabel bankje om op plaats te nemen. Met een druk op de knop begint ‘de voorstelling’ en de sculpturen komen tot leven door middel van audioverhalen en licht.

In het voormalig havencomplex van Rotterdam vind je BRUTUS. Zoals ze zelf op de website aangeven is dit ’Dé plek waar kunst is te zien die confronteert, ontwricht en prikkelt. [..] van sculptuur tot performance, van tekening tot video.’ Momenteel zijn de historische figuren van Folkert de Jong (Egmond aan Zee, 1972) te zien in de tentoonstelling De held, de schurk en de waarheid.

Sculpturen vertellen hun eigen verhaal

Het eerste werk in de ruimte, Pirate, is vertolkt door de kunstenaar zelf. Niet alleen zijn stem is te horen, het gezicht van de piraat is een afgietsel van dat van hemzelf. Hij vertelt over zijn zienswijze, waar hij inspiratie uit haalt en over de manier waarop hij te werk gaat. Zo gebruikt hij bijvoorbeeld zijn eigen lichaamshoudingen voor de afgietsels van de sculpturen.

Door middel van audiofragmenten worden de verschillende elementen van de werken – materiaal, houding, context, betekenis – uitgelicht en uitgediept; van dialogen en monologen tot spoken word, elk werk is voorzien van een eigen vertelwijze. De verhalen zijn geschreven door auteurs en theatermakers en ingesproken door acteurs.

De Jong eindigt zijn betoog met een benadrukking van het belang van kunstenaars om geschiedenis te doorgronden en dit niet alleen aan historici over te laten. Hij maakt ons bewust van de invloed van onze tijdgeest op hoe we de Nederlandse geschiedenis overdragen en van betekenis voorzien. Dit doet de kunstenaar door rollen om te draaien en verleden en heden met elkaar te combineren. Een voorbeeld hiervan is de piraat: is dit een held? Of eerder een schurk? Het kan allebei, het hangt af van het verhaal dat erbij wordt verteld.

Ongebruikelijke materialen

Het is bijzonder hoe de verhalen in- en uitzoomen tussen materiaal en inhoud. De uiterlijke kenmerken en materialiteit zijn inhoudelijk verbonden aan de verhalen. Meerdere malen is in de audiofragmenten terug te horen hoe het styrofoam (een soort piepschuim) dat De Jong gebruikt onverwoestbaar is en de sculpturen in theorie voor altijd zullen blijven bestaan.

Het blauwe of roze styrofoam en gele polyurethaan (bijvoorbeeld purschuim) worden vaak als isolatiemateriaal gebruikt. Dit materiaal is kenmerkend voor zijn werk. De zachte kleuren staan in contrast met de soms gruwelijke taferelen, zoals een lijdende Maria in de armen van Jezus.

De Jong weet met deze tentoonstelling verleden en heden met elkaar in discussie te laten gaan en tegelijkertijd met elkaar te verbinden om zo beter te begrijpen hoe we de geschiedenis interpreteren. Op speelse wijze maakt hij het kijken naar en begrijpen van beelden toegankelijk. Door de verhalen blijf je de werken langer en aandachtiger observeren. De verhalen nemen je mee langs elk detail van het werk. Naast dat dit de werken meer diepgang geeft, is het op deze manier ook makkelijker te begrijpen wat de kunstenaar met zijn sculpturen voor ogen heeft.

Goed om te weten: deze tentoonstelling gaat op tournee en zal twee jaar lang door heel Nederland reizen; van Rotterdam naar Vijfhuizen, Breda en Almere.

De held, de schurk en de waarheid - BRUTUS

Gezien in: BRUTUS, Rotterdam
Nog te zien tot: zondag 31 maart 2024

Beoordeling: 5 sterren

Link: Tentoonstelling in BRUTUS
Link: Rondreizende tentoonstelling

Film / Reportage

special: International Film Festival Rotterdam, deel 2

IFFR 2024: the sequel

woensdag 21 februari 2024 / door: Marcel Westhoff0 Sterren

De oogst in ons tweede en laatste verslag van de 52e editie van het IFFR is erg internationaal. In deze special bespreken we speelfilmdebuten uit zowel Iran als Nieuw-Zeeland, een Finse historische documentaire en een actiefilm uit het Verenigd Koninkrijk.

Me, Maryam, the Children and 26 Others

Farshad Hashemi • Iran, 2024
Sterren: 3/5

Mahboube, een vrijgezelle Iraanse vrouw in Teheran, heeft een filmploeg toestemming gegeven om haar appartement te gebruiken voor de opnamen van een korte film. Ondanks de afspraken die ze heeft gemaakt met producer Farshad (gespeeld door regisseur en co-scenarist Farshad Hashemi), gaat het vanaf dag één mis. De voordeur wordt opengelaten, een geliefd boek zit vol koffiekringen en oma’s dierbare koffiekopje treft ze tussen de vaatwas aan. Het zorgt voor de nodige irritatie bij Mahboube, maar ze heeft het geld dat het oplevert hard nodig. Naarmate de opnamen van de korte film (over het einde van een huwelijk) vorderen, wordt zij steeds meer onderdeel van de creatieve familie in haar huis.

Me, Maryam, the Children and 26 Others (aardige synopsis, slechte titel) is een charmant, met oog voor detail gemaakt speelfilmdebuut. Het is een kleine ode aan het filmmaken, een beschouwing op eenzaamheid en het vinden van een familieband. ‘Ben je getrouwd?’ vraagt Mahboube aan een crewlid. ‘Getrouwd? Ik ben getrouwd, omdat mijn moeder erop stond. Maar cinema is mijn ware liefde’, is zijn veelzeggende antwoord. Het is een film waarin de scheidslijn tussen realiteit, gebeurtenissen uit de film, en fantasie zo nu en dan speels wordt doorbroken. Het breekt ook opzichtig enkele Iraanse wetten – zowel qua kleding als het feit dat Mahboube illegaal wijn maakt – dus een reactie van de autoriteiten in Iran kan haast niet uitblijven.

Children of War and Peace

Ville Suhonen • Finland, 2024
Sterren: 3/5

Nadat Finland zich in 1917 had losgeweekt van het Russische rijk, werd natie-bouwen en het in staat zijn zichzelf te verdedigen een belangrijk thema in het jonge land. Dat hierbij de focus op kinderen kwam te liggen is niet vreemd. Children of War and Peace laat door middel van een stroom aan archiefbeelden en voorgelezen citaten uit publicaties uit die tijd zien wat dat inhield. Zo moest er allereerst voor veel nakomelingen gezorgd worden (‘Als de Finse bevolking twee keer zo groot is , dan is het leger ook twee keer zo groot!’). In de opvoeding werd daarnaast groot belang gehecht aan de fysieke gesteldheid; er wordt in de archiefbeelden dan ook volop geparadeerd en gemarcheerd, al dan niet met (nep)geweren.

Het zijn unheimische beelden die we van andere regimes uit die periode kennen. Dat geldt tevens voor sommige meningen die geuit worden en die in geen enkele nazipropagandafilm zouden misstaan. Zo worden Finnen van Zweedse afkomst als ‘raszuiverder’ aangemerkt. Hoewel de Sovjet-Unie nauwelijks bij naam genoemd wordt, is wel duidelijk waar al die voorbereidingen toe dienden: het volk moest klaargestoomd worden voor een volgend conflict met de grote oosterbuur.

Children of War and Peace geeft een interessante inkijkje in de Finse geschiedenis en psyche. Met de oorlog in Oekraïne en de daarop volgende aansluiting bij de NAVO staat Finland weer wat meer in de schijnwerpers – om van de relatie met Rusland maar te zwijgen.

The Paragon

Michael Duignan • Nieuw-Zeeland, 2024
Sterren: 3/5

Voormalig tenniscoach Dutch (een sublieme Benedict Wall) loopt al een jaar mank nadat hij door een auto werd aangereden. Hij wil wraak op de bestuurder die doorreed, maar hoe vind je in godsnaam zilverkleurige Toyota Corolla? Dutch komt in contact met de paranormaal begaafde Lyra (Florence Nobel); de cursus die zij hem gaat geven zou Dutch in staat moeten stellen de bestuurder te vinden. Hij raakt echter ook betrokken bij de strijd tussen Lyra en haar kwaadaardige broer en hun zoektocht naar de Paragon, een kosmisch kristal met grote krachten.

Michael Duignan schreef niet alleen het scenario en voerde de regie, maar nam ook camera en montage van zijn geslaagde speelfilmdebuut voor zijn rekening. Zijn ervaring als clipmaker zie je terug in de psychedelische droomsequenties van Dutch. De mind control gevechten laten een duidelijke voorkeur zien voor over-the-top kitscherige effecten, zoals die ook zijn te zien in de Power Rangers-serie die hij mede regisseerde. Het versterkt de droogkloterige Nieuw-Zeelandse humor waar de film mee doordrenkt is.

One More Shot

James Nunn • Verenigd Koninkrijk, 2024
Sterren: 3/5

Drie jaar geleden verscheen One Shot, waarin het team van Navy SEAL Jake Harris (Scott Adkins) een gevangen genomen terrorist begeleidde, waarna een gewapende eenheid probeerde deze met alle geweld te bevrijden. De zich op een beperkte locatie (een militaire basis op een eiland) afspelende actiefilm had als grote troef dat het ogenschijnlijk in één take was opgenomen.

One More Shot gaat verder waar het eerste deel was gebleven en ook nu weer ontvouwt het verhaal zich realtime op één locatie in ogenschijnlijk één take. De gevangene strandt bij zijn transport dit keer op een Amerikaanse luchthaven, waarna wederom een groep tot de tanden bewapende terroristen probeert hem in handen te krijgen. Aan Jake de taak om dit te voorkomen. Het blijkt allemaal om een vuile bom te gaan, die tijdens de State of the Union tot ontploffing gebracht moet worden. (Je vraagt je onbewust af wie de designated survivor zal zijn!).

Adkins ziet eruit als een humorloze Ryan Reynolds, maar liet onlangs in John Wick 4 zien dat hij meer in zijn mars heeft dan – zoals hier – een norse held tegen wil en dank te vertolken. Het niveau van Chad Stahelski’s actietetralogie haalt One More Shot zeker niet, maar er valt tijdens deze geweldsachtbaan genoeg te genieten. Het blijft bovendien een sport om te ontdekken waar de goed verborgen cuts zitten, want die zijn er wel degelijk.

Film / Reportage

special: International Film Festival Rotterdam, deel 1

Kleiner maar nog steeds fijn: IFFR 2024

zaterdag 10 februari 2024 / door: Marcel Westhoff, Paul Caspers0 Sterren

De 53e editie van het International Film Festival Rotterdam was weer een filmfeestje. Vele lange en korte films uit alle uithoeken van de wereld waren er te zien, regelmatig in aanwezigheid van de makers.

De essentie van het festival is – gelukkig! – in grote lijnen hetzelfde gebleven, maar er waren wel wat veranderingen merkbaar. De grootste fysieke aanpassing in jaren was de verhuizing in De Doelen. Het hart van het festival was deze editie gevestigd aan het Schouwburgplein, in plaats van aan de gebruikelijke zijkant. De reden was prozaïsch: het festival moest de post-corona krimp helaas doorzetten. Dus: minder ruimte in De Doelen, minder feestjes, maar vooral: minder films. Daardoor voelde het inderdaad op de diverse locaties wat rustiger aan. Dat was overigens niet het geval in de zalen: die waren ouderwets goed gevuld en regelmatig uitverkocht.

Firebrand

Karim Aïnouz • Verenigd Koninkrijk, 2023
Sterren: 4/5

De Engelse koning Hendrik VIII was de man die in de zestiende eeuw brak met de katholieke kerk om te kunnen scheiden van zijn toenmalige echtgenote – om vervolgens nog vijf keer in het huwelijk te treden. Zijn laatste echtgenoot was Catherine Parr. Zij is waarschijnlijk minder bekend dan bijvoorbeeld Anne Boleyn of Jane Seymour, maar daardoor niet minder interessant. Integendeel. Zij is de enige van Hendriks vrouwen die niet werd weggestuurd, in het kraambed stierf, of onthoofd werd. Bovendien publiceerde zij diverse boeken en had sterke protestantse sympathieën, wat haar uiteindelijk in grote problemen bracht.

Firebrand schets het hofleven in de laatste dagen van Hendriks heerschappij, nadat hij is teruggekeerd van een oorlog in Frankrijk. De camera zit vaak dicht op de huid van de personages, vertolkt door een solide cast met onder meer Eddie Marsan, Sam Riley (wiens opvallende nepbaard de enige dissonant is in een verder authentiek aandoende setting) en Simon Russell Beale, die als geen ander een geaffecteerde gluiperd kan neerzetten. Alicia Vikander stelt eigenlijk nooit teleur, maar het is vooral Jude Law die als Hendrik VIII hier de show steelt. Moeiteloos schommelt zijn vertolking tussen innemend en paranoïde. Het laatste wordt versterkt door de helse pijnen waar hij continu onder gebukt gaat. Zijn opgezwollen benen met een chronisch etterende wond (in geuren en kleuren in beeld gebracht!) doen zijn humeur allerminst goed.

Regisseur Karim Aïnouz weet niet alleen het politieke gekonkel aan het hof treffend neer te zetten, hij heeft ook een scherp oog voor het alledaagse leven aan het hof. Zo zien we bijvoorbeeld in een scène Parr haar tanden reinigen, of staat er iemand van de hofhouding ergens op de achtergrond schoon te maken. Het zijn geen beelden die je vaak in historische films ziet, maar ze dragen zeker bij aan het gevoel van authenticiteit van dit interessante koninginnedrama.

Krazy House

Steffen Haars, Flip van der Kuil • Nederland, 2024
Sterren: 2/5

Een standaardgezin met vader, moeder, zoon en dochter, een huiskamer, en niet te vergeten een ‘live studio audience’, wiens taak het is om door middel van overdreven lachen de vaak ondermaatse humor leuker te laten lijken dan het is. Zie hier de belangrijkste ingrediënten van de klassieke Amerikaanse sitcom. Deze setting vormt het uitgangspunt van Krazy House, waarbij de set een bijna exacte kopie is van die van Married… with Children. Vader Bernie is diepreligieus en heeft – je verzint het niet – als achternaam Christian. Het sitcomleventje van de Christians wordt op z’n kop gezet als de Russische klusjesmannen gevaarlijke criminelen blijken te zijn. De set transformeer hierbij in rap tempo in een soort oorlogszone. Steffen Haars en Flip van der Kuil, het duo achter onder andere de New Kids serie en speelfilms, zijn de bedenkers van dit groteske en wat puberale Krazy House.

Het uitgangspunt is leuk, net als het spelen met diverse aspect ratio’s. Het strikken van zowel Nick Frost (bekend van Edgar Wright’s Cornetto-trilogie) als Alicia Silverstone (die de laatste jaren regelmatig opduikt in interessante films als The Lodge, The Killing of a Sacred Deer en Reptile) een prestatie van formaat. De rest van de Nederlandse cast zet verdienstelijk Amerikanen neer (al dan niet met Russisch accent). Het eindresultaat is echter even grof als flauw. De effectiviteit van de humor en het extreme geweld – zo ontploffen diverse hoofden – is vaker mis dan hit. Het antireligieuze sausje zal in sommige kringen als shockerend worden ervaren, maar voelt toch vaak als geforceerd aan. Is een anale verkrachting leuk omdat dat met een Jezusbeeldje gebeurt?

Steppenwolf

Adilkhan Yerzhanov • Kazachstan, 2024
Sterren: 4/5

Wie er na The Assault (IFFR 2022) nog aan twijfelde, kan er nu niet meer omheen: de Kazachstaanse schrijver-regisseur Adilkhan Yerzhanov heeft een uitzonderlijk visueel talent, dat het beste tot uiting komt in het ensceneren van gewelddadige actie. Elke achtervolging, confrontatie en geweldsuitbarsting, met optimaal gebruik van de kale setting van landelijk Kazachstan, is zo scherp als een diagram in beeld gebracht, en elk shot is opvallend gecomponeerd. Zo helder als de beelden zijn, zo eenvoudig is het verhaal. Een psychopaat en een verstandelijk gehandicapte moeder gaan op zoek naar de grootste gangster van de regio: hij om wraak te nemen, zij om haar ontvoerde zoontje te vinden. Het zijn archetypische personages, bijna zonder achtergrond, met gezichten die boekdelen spreken; de gangster komt zelfs maar één keer kort in beeld. Mocht het nog niet duidelijk zijn, geeft Yerzhanov met een pontificaal citaat uit The Searchers een hint: Steppenwolf is een western tot de essentie teruggebracht. Met een sterkere dosis gitzwarte humor en meer wreedheid dan menig kijker zal kunnen verdragen, maar een topprestatie is het wel.

100 Yards

Xu Haofeng en Xu Junfeng • China, 2023
Sterren: 4/5

Xu Haofeng, die deze keer de regiecredit met zijn broer deelt, is op dit moment met afstand de interessantste maker van martial-artsfilms, omdat hij zich kan beroepen op een eigen stijl. Of in elk geval überhaupt een stijl: een coherente methode om de welbekende duels en vechtpartijen in beeld te brengen: sober, strak en met gevoel voor ritme gemonteerd, met lange takes, zonder enige desoriëntatie, met eerbied voor het gevecht als zodanig. Zijn nieuwste film speelt in de multinationale havenstad Tianjin van de jaren 1920 en gaat over de vraag wie de meester van de belangrijkste kungfuschool moet opvolgen: zijn zoon of zijn beste pupil. 100 Yards heeft kleurrijke personages, humor, vaart, en liefdevolle aandacht voor de historische decors en kostuums, en doet daarom sterk denken aan de uitbundige actiefilms van Wen Jiang (Let the Bullets Fly). Maar Xu’s film is uiteindelijk minder gericht op spektakel en meer op het conflict rond de school en de manier waarop dit wordt beslecht door middel van talloze gevechten. Die zijn dus op zichzelf al een reden om 100 Yards te zien, maar de verpakking ervan in een uiterst vermakelijk geheel is onweerstaanbaar.

Link: International Film Festival Rotterdam

Kunst / Expo binnenland

Een moment met Ai Weiwei

recensie: Ai Weiwei - In Search of Humanity

donderdag 26 oktober 2023 / door: Sophia Bustin / beeld: Installering van Ai Weiwei's Crystal Ball, Kunsthal 30 september 2023, foto Fred Ernst 5 Sterren

Kalm komt hij de zaal binnenlopen. De fotografen staan klaar met hun camera’s voor de pers preview. Hij wacht even, poseert, en loopt vervolgens naar de talkshowachtige setting op het podium.

De mensen in de zaal worden steeds enthousiaster naarmate ze beseffen dat de wereldberoemde kunstenaar nu echt voor hun neus zit. Naast de professionele camera’s komen nu ook de mobieltjes tevoorschijn. Iedereen neemt foto’s. Als antwoord hierop begint Ai Weiwei met foto’s maken van het publiek. Ook op zijn telefoon. De aanwezigen lachen. Het interview geleid door de directeur van de Kunsthal, Marianne Splint, begint.

Het gesprek is als een wals. Waarbij nauwkeurig voorbereide onderwerpen bruut maar zorgzaam afgekapt worden met de sterke meningen van Weiwei. Zo waarschuwt hij ons voor ‘mainstream thinking’ in de media en benadrukt hij dat we allemaal zowel ‘goed’ als ‘slecht’ kunnen zijn. Oftewel, de keuze is aan ons. Ook het levensverhaal van Ai Weiwei komt aan bod, en zijn luchtig aandoende humor krijgt vrij spel. Splint geeft met haar vragen secuur vorm aan de gevatte ironie die het zware levensverhaal van Ai Weiwei omvat. Hierdoor ontvouwt zich, net als in de expositie, een mensenleven.

Grootste overzichtstentoonstelling tot nu toe

De Kunsthal heeft geen eigen collectie, maar vertelt verhalen. Dit keer het verhaal van Ai Weiwei. In Search of Humanity is de grootste overzichtstentoonstelling van de kunstenaar tot nu toe. Enkele bekende werken zoals de Sunflower Seeds en de Study of Perspective serie springen er bij binnenkomst meteen uit. Een grote slang gemaakt van kinderrugtasjes introduceert de volgende ruimte. Het indrukwekkende werk genaamd Snake Ceiling vertelt over de angstaanjagende aardbeving van 2008 in Sichuan waarbij duizenden kinderen om het leven kwamen. Een ander ontzagwekkend werk is de installatie Crystal Ball. De grote bal lijkt vol te zitten met zeewater. De zwemvesten gaan letterlijk gebukt onder het gevaarte. De wanhoop en de fysieke zwaarte die de mensen moeten doorstaan om te vluchten wordt voor een moment invoelbaar. De tentoonstelling heeft ook een persoonlijke kant. De tijd die Ai Weiwei in China in gevangenschap doorbracht heeft hij namelijk tastbaar gemaakt door zijn cel op ware grootte te repliceren.

Op zoek naar zichzelf

Het oeuvre van Ai Weiwei is binnen de muren van de Kunsthal overzichtelijk, maar verliest daarbij niks van haar grootsheid. Zijn persoonlijke zoektocht is duidelijk in zijn werk. Zo bediscussieert hij op een beeldende manier het lot van China’s culturele erfgoed, komt zijn worsteling met de politieke structuren van zowel China als van de westerse wereld naar voren en klinkt zijn drang naar gerechtigheid door om hen die geen stem hebben een stem te geven. Toch noemt Ai Weiwei zichzelf geen activist. Hij is vooral bezig met wat hij denkt en voelt dat hij moet doen in het moment. ‘Freedom of expression is an essential quality of life’, aldus de kunstenaar. En zo wordt in de visie van Ai Weiwei de kritische houding er een die ons allemaal zou moeten treffen als essentieel aspect van ons leven. Persoonlijke vrijheid en subjectieve expressie zijn volgens Ai Weiwei belangrijk bij de zoektocht naar jezelf in de wereld. Een uitspraak die lijkt te materialiseren in het moment dat hij ook van de pers foto’s maakt. Met een flinke scheut ironie, die een scherpheid van waarneming verklapt, en door de simpele act van het foto maken, gooit Ai Weiwei het gemaakte uit de sociale interactie weg, waardoor hij deelneemt aan het gesprek als mens van vlees en bloed.

Eerlijke kunst vraagt om eerlijke kijkers

Ai Weiwei’s kunst is naast een persoonlijke zoektocht, een uiting van betrokkenheid bij mensen en gebeurtenissen in de wereld. Dit blijkt niet alleen uit zijn werk, maar ook uit zijn aanwezigheid. Met deze betrokkenheid sluit hij ook het interview. We hebben allemaal een verantwoordelijkheid naar elkaar. ‘Use you personal judgement rather than propaganda’, vertelt Ai. Deze woorden zijn ook treffend voor de tentoonstelling. Het werk nodigt uit om door een eerlijke lens bekeken te worden. Eerlijk in de zin van erkennen vanuit welke ‘echte’ problematiek het werk is voortgekomen ondanks dat de boodschap verpakt is in een ‘show’. De expositie is niet bedoeld voor bezoekers die louter komen om foto’s voor socials te maken. Nee, Weiwei’s kunst verlangt óók naar persoonlijke verantwoordelijkheid. Het vraagt om onafhankelijk nadenken zodat wij streven naar het menselijke in onszelf.

Ai Weiwei - In Search of Humanity

Gezien in: Kunsthal, Rotterdam
Nog te zien tot: zondag 03 maart 2024

Beoordeling: 5 sterren

Link: expositie Ai Weiwei in de Kunsthal

Film

special: Camera Japan Festival Rotterdam 21 t/m 24 september 2023

Een middag in Japan

zaterdag 21 oktober 2023 / door: Romy Struik / beeld: foto Romy Struik 0 Sterren

Bij de woorden ‘Japanse cinema’ zal bij veel mensen het genre ‘anime’ als eerste te binnen schieten. Maar Japanse cinema is zoveel meer dan enkel dit genre. Het Camera Japan Festival bewijst dit en biedt de kans Japanse parels te ontdekken. Met een liefde voor Japanse cultuur presenteert de 18^e editie van het festival een vol programma met voor ieder wat wils.

foto: Romy Struik

Een coming-of-age drama, een snoeiharde horrorfilm of een feelgood drag roadmovie; het filmprogramma is mooi uitgebalanceerd. Er zijn niet alleen shorts, documentaires, animes en Q&A’s maar ook specials, een filmbrunch en films met live muziek. Met zo’n enthousiaste programmering is een grote venue dan ook noodzakelijk. Bioscoop Lanterenvenster is al jaren de locatie voor het festival in Rotterdam en ook deze editie weer leuk aangekleed in Japanse stijl. Tickets koop je onder de torii, de karakteristieke rode boog. Er is ook een kleine Japanse woonkamer waar je plaats kan nemen voor een leuke foto, inclusief Studio Ghibli gimmicks. Dit alles zorgt voor een uiterst gezellige sfeer.

Een kleine greep uit de programmering

Polan (door Kota Nakamura) gaat over een ouderlijk stel dat tijdens de coronapandemie noodgedwongen hun fysieke antieke boekenwinkel moet sluiten. De film toont hiermee een verhaal dat zich niet alleen in deze boekenwinkel in Japan afspeelt maar wereldwijd de realiteit is voor heel veel kleine ondernemingen. Dit in combinatie met de zichtbare passie voor boeken en de wijze levenslessen van de integere eigenaar van de winkel, Kyosuke, maakt het tot een documentaire die de toeschouwer aangrijpt en niet onberoerd laat.

Suncream and Windchimes (door Eiichi Takahashi) is dan weer heel andere koek. Een surrealistische film over wantrouwen en paranoia waarin personage Hajime zo overtuigd raakt van het idee dat hij zijn vrouw in vreemde kleding op straat heeft gezien dat hij camera’s in heel zijn woning ophangt, met alle gevolgen van dien. Door het coole acteerwerk en de schaarste aan dialoog is het moeilijk te begrijpen wat Hajime voelt of denkt, waardoor zijn handelingen nogal arbitrair lijken. Zo achtervolgt hij de dame die hij aanziet voor zijn vrouw zonder echt de moeite te doen om te ontdekken of ze het nu wel of niet is. De personages lijken zo van elkaar vervreemd dat er twijfel ontstaat of ze überhaupt registreren wat de ander tegen ze zegt. Gestelde vragen worden niet beantwoord en conversaties lijken in het niets op te lossen of nergens naar toe te gaan. Dit maakt het een ambitieuze debuutfilm die net niet helemaal goed genoeg in elkaar steekt om het surrealisme op overtuigende wijze over te brengen.

De anime Macross Plus (door Shinichirō Watanabe) wint de harten van het publiek door de opmerkelijke up-beat soundtrack in combinatie met fantastisch geanimeerde sequenties. Hoewel de sci-fi klassieker al in 1995 uitkwam is hij door het thema AI (en de gevaren die hierin schuilen) nog altijd opmerkelijk modern. Het voor anime typerende overdreven stemacteerwerk en de soms wat afgezaagde one-liners brengen bijna 30 jaar na dato een zekere onbedoelde humor met zich mee.

Meer dan alleen film

Hoewel de focus van het cultuurfestival op de Japanse film ligt, is er niet alleen veel te zien maar zeker ook veel te doen. Kinderen kunnen meedoen aan de ‘kids day’ waar allerlei leuke knutselactiviteiten en spelletjes te doen zijn. Aansluitend zijn er voor het jongste publiek een aantal korte Japanse films geprogrammeerd. Op donderdagavond is er voor de volwassenen een origami workshop, op zaterdagavond een whiskey proeverij en op zondagochtend een workshop maki-e (een traditionele Japanse lakdecoratietechniek waarbij afbeeldingen en patronen op specifieke voorwerpen worden getekend). Samen met de uitgebreide filmprogrammering weet het festival op deze manier iedere doelgroep aan te spreken.

In de Taiyaki zit een vulling, traditioneel zoete rodebonen pasta maar tegenwoordig ook custardcrème, chocola of zelfs kaas

Wie na afloop van activiteit of film zijn of haar smaakpapillen op de proef wil stellen is aan het juiste adres: in Lantarenvenster is een erg leuke markt waar je authentiek Japans eten koopt, veelal ter plekke vers bereid. Sushi, Taiyaki (gevulde wafels in de vorm van een vis), Sake maar ook snoepgoed zijn volop beschikbaar. Tijdens het middaguur hangt er een heerlijke lucht in Lantarenvenster door de lunch, bestaande uit Japanse lekkernijen, die wordt geserveerd in het restaurant.

Het festival bevat door al deze activiteiten een educatief aspect. De twee fotoreeksen Becoming a Geisha door Paul van der Veer en Commute Rush door Aoyaga Mitsuhi dragen hier ook aan bij. Van der Veer kreeg namelijk toegang tot het geishahuis Hanafusa waar hij de kans kreeg om de afstudeerceremonie van trainee Kikuya te fotograferen, waarna zij een volwaardig geisha zal zijn. Dit wordt maar zelden vastgelegd door buitenstaanders en is daarom extra bijzonder. De foto’s worden vergezeld van teksten die meer uitleg bieden over de rituelen. Samen schetsen ze een beeld van een wonderlijk beroep dat bestaat uit dag in dag uit hard studeren en werken. Mitsuhi’s fotoreeks heeft het dagelijks reizen in de grote Japanse steden als uitgangspunt. De foto’s zijn energiek en dynamisch, exact zoals de grote Japanse steden.

In plaats van de focus op het populaire of stereotyperende te leggen is het duidelijk dat balans het uitgangspunt is op het cultuurfestival. Wie gefascineerd is door de Japanse cultuur moet dus zeker een volgend festival bezoeken. Maar ook wanneer het enkel een kleine nieuwsgierigheid naar het onbekende betreft, is het Camera Japan Festival een goed begin om meer te leren over deze bijzondere en veelzijdige cultuur.

Bekijk hier de aftermovie van de 18^e editie.

Kunst / Expo binnenland

Overheerst door stereotypen

recensie: The Kabuler - Kunsthal Rotterdam

zondag 16 juli 2023 / door: Frank Kremer3 Sterren

In de Kunsthal in Rotterdam is momenteel een kleine expositie te zien met werk van Magnum-fotografen Cristina de Middel (1975) en Lorenzo Meloni (1983). Zij reisden met hun camera’s rond in Afghanistan, kort nadat de Amerikanen er op 1 september 2021 vertrokken waren. De deur naar een ‘normaal’ leven stond nog op een kiertje, maar al gauw zouden de Taliban weer hun ware gezichten laten zien.

De foto’s en impressies van De Middel en Meloni dateren van januari 2022. In die maand konden ze nog betrekkelijk vrij rondreizen en indrukken verzamelen in Afghanistan. De Taliban – flink vertegenwoordigd in hun expositie – oefenden toen nog geen ijzeren censuur en repressie uit, al waren de tekenen bepaald niet gunstig meer. Er waren nog vrouwen in hooggeplaatste functies, die ook geïnterviewd konden worden; er waren nog beauty salons en andere ‘vrijplaatsen’; er was nog een sprankje hoop op vrijheid. Wat De Middel en Meloni nog vast konden leggen, bundelden ze in een soort glossy: The Kabuler. Dit magazine vormt de basis voor de expositie in de Kunsthal, de geëxposeerde foto’s en spreads komen allemaal uit The Kabuler.

Meer dan clichés …

De thema’s die de fotografen kozen, zijn behoorlijk divers. Er staan bijvoorbeeld interessante portretten van mensen in, mooie landschapsfoto’s en een groot aantal beelden van het dagelijkse leven en bijzonderheden als Afghaanse recepten en mode. Als je wilt, kun je bij een tafeltje ook op je gemak een compleet exemplaar van The Kabuler doorbladeren.

Een toch wel cruciale bijdrage in het magazine betreft een overzicht ván en waarschuwing vóór clichés die vaak op Afghanistan worden geprojecteerd. Voortdurende oorlog, armoede, ongeletterdheid, terrorisme, vrouwenonderdrukking, papaverteelt … Hoewel zulke gemeenplaatsen zeker niet allemaal uit de lucht zijn gegrepen, doen ze volgens de fotografen te weinig recht aan de culturele rijkdommen en diversiteit die het land historisch ook te bieden heeft. Met The Kabuler willen zij het beeld van het land graag nuanceren.

… maar de stereotypen overheersen

De voor de hand liggende vraag is natuurlijk: in hoeverre slagen ze hierin? Het probleem is dat de uitgebreide aandacht voor de Taliban – voor strijders, machthebbers en hun wereldbeeld – veel andere thema’s toch in de schaduw zet. Wat zijn hun plannen? Hoe verhoudt je je daartoe? Ook als de Taliban niet het directe onderwerp zijn, vormen ze erg vaak het referentiepunt. En zelfs pogingen om hen eens van een heel andere kant te laten zien, ontkomen niet altijd aan stereotype uitkomsten. Neem de foto van twee strijders in een speeltuin die ze net hebben ontdekt. Ogenschijnlijk durven ze wel even te poseren als speelse mannen die een schommel uitproberen, maar echt ontspannen kijken ze allerminst. In hoeverre is deze foto geënsceneerd? Zien we hier twee volwassen kerels die eigenlijk nooit kind hebben kunnen zijn? Bevestigt dit niet juist het beeld dat we al van ze hadden?

Zoals bekend hebben de Taliban sindsdien hun verstikkende greep op het land al weer flink verstevigd. Fundamentalistische dogmatiek en machtsvertoon – een paar van de allerergste stereotypen – hebben Afghanistan voor veel mensen, en helemaal voor meisjes en vrouwen, weer haast onleefbaar gemaakt. Dan is The Kabuler inderdaad een kleine verademing, maar ook niet meer dan dat.

The Kabuler - Kunsthal Rotterdam

Gezien in: Kunsthal , Rotterdam
Nog te zien tot: zondag 27 augustus 2023

Beoordeling: 3.5 sterren

Link: The Kabuler - Kunsthal Rotterdam

Film / Reportage

special: International Film Festival Rotterdam

IFFR 2023: the sequel

maandag 27 februari 2023 / door: Marcel Westhoff0 Sterren

Ons tweede en laatste verslag van de 52e editie van het International Film Festival Rotterdam behandelt weer films in diverse genres uit alle hoeken van de wereld.

Het bezoekersaantal van deze editie van het IFFR bleek na afloop nog niet het pre-corona niveau te hebben gehaald, maar zo voelde het zeker wel: de meeste voorstellingen die ik bezocht, zaten goed vol. In dit tweede IFFR-verslag reizen we van Denemarken via de VS en Namibië naar Oceanië.

Superposition

Karoline Lyngbye • Denemarken, 2023
Sterren: 4/5

Stine (Maria Bach Hansen, The Legacy) en Teil (Mikkel Boe Følsgaard, Land of Mine) zijn met hun zoontje Nemo naar de bossen van Zweden verhuisd om het stressvolle stadsleven in Kopenhagen te ontvluchten. Het is voor hen ook een kans om hun relatie nieuw leven in te blazen en hun binding met Moeder Natuur te vergroten. Hun ervaringen zullen ze met de wereld delen via een podcastserie. De plek blijkt echter een stuk minder afgezonderd van de buitenwereld dan beloofd. De verbazing wordt al helemaal groot als de vreemdelingen er exact uitzien als zijzelf!

Dit volwassen speelfilmdebuut van Karoline Lyngbye duikt in de wereld van doppelgängers en parallelle universa. Het is zeker geen onbekend thema in de cinema, maar Lyngbye voegt hier een stijlvolle loot aan toe. De keuze om de personages een podcast te laten opnemen blijkt hierbij een slimme: hiermee kan veel informatie op een natuurlijke manier gegeven worden en wordt de relatie van het stel scherp neergezet. Ook is slim gebruik gemaakt van de locatie. Het moderne vakantiehuis waar het gezin verblijft, zit vol glas; de spiegelingen die dit glas veroorzaakt, zijn een subtiele visuele voorbode van wat gaat komen.

Hoewel de film zeer gestileerd overkomt, was er zeker ook ruimte om niet-gescripte scènes in de film te verwerken, zo bleek uit de Q&A na afloop. De scène waarin Nemo over spinnen en Spider-Man praat – wat fijne verwijzingen leken te zijn naar zowel duale identiteiten als Denis Villeneuves Enemy – bleek door het jochie geheel geïmproviseerd te zijn.

Under the Hanging Tree

Perivi Katjavivi • Namibië, 2023
Sterren: 2/5

Namibië – een van de dunst bevolkte landen ter wereld – kent diverse bevolkingsgroepen, waaronder Duitse nazaten. Tot de Eerste Wereldoorlog was het grote Afrikaanse land namelijk een Duitse kolonie. De genocide begin van 20e eeuw door de kolonisator van de Herero en de Nama, twee inheemse bevolkingsgroepen, liet diepe wonden na. Het is dus een land met een fascinerend verleden en tegen die achtergrond speelt Under the Hanging Tree zich af. In deze film doet een norse politieagente met Herero-roots onderzoek naar wat lijkt op ritueel geslacht vee van een Duitse boer. Niet veel later wordt de boer zelf dood aangetroffen.

Het verhaal heeft potentie, maar de film blijkt niet in staat het lage budget en gebrek aan ervaring te verhullen. Regisseur Perivi Katjavivi strooit kwistig met (te) lang aangehouden shots in de hoop dat Dutch angles (schuine horizonnen) ze interessanter maken. Het acteerwerk is houterig en het geluid is zeldzaam amateuristisch. Zelfs de imposante, weidse landschappen van Namibië worden nergens echt mooi in beeld gebracht – an sich best een prestatie van formaat.

Little Dixie

John Swab • Verenigde Staten, 2023
Sterren: 2,5/5

Het is een wat atypische IFFR-keuze, deze Amerikaanse productie met actiester Frank Grillo in de hoofdrol. Hierin verklaart een overijverige Amerikaanse gouverneur de oorlog aan een Mexicaans drugskartel. Doc (Grillo), een voormalige special forces commando, is niet alleen een oud-collega van de gouverneur, maar heeft ook banden met het kartel. Veel kans om vrede tussen beide kampen te bewerkstelligen krijgt hij niet, want de kartelleider heeft besloten psychopaat Cuco (Beau Knapp) naar de VS te sturen om het zaakje op te lossen. Als Cuco de dochter van Doc ontvoert met als doel de commando te dwingen om de gouverneur te doden, komen de dodelijke kwaliteiten van Doc meer dan van pas.

Het is geen hoogvlieger, deze film van John Swab. Het is bij vlagen keihard en er vallen genoeg doden, maar verwacht geen innovatieve geweldsballetten à la John Wick. Bovendien is een vrouwelijk personage dat ontvoerd wordt inmiddels zo’n sleets plotmiddel, dat het eigenlijk verboden zou moeten worden. Cuco is ook met z’n gabberachtige uitstraling een net iets te dik aangezette bad guy, maar Grillo bewijst weer eens een acteur te zijn met voldoende charisma om de aandacht vast te houden. Little Dixie voelt mede door hem lekker ouderwets aan. Solide. Vermakelijk zelfs.

Paco

Tim Carlier • Australië, 2023
Sterren: 3,5/5

De opening van de absurdistische Australische film Paco doet denken aan de scène in Babylon waarin Nelly (Margot Robbie) voor het eerst een geluidsscène opneemt. Vlekkeloos gaat dat zeker niet en vele takes zijn het gevolg – tot frustratie van de crew. In Paco is het niet het geluid zelf, maar actrice Hebe (Hebe Sayce) die de lange takes telkens in de soep laat lopen. Lange takes, die in Paco weer onderdeel zijn van één lange take. Een waar staaltje knap filmmaken dit!

Als de scène er eindelijk op staat, vergeet Hebe vervolgens haar draadloze microfoon in te leveren. Dit is de verantwoordelijkheid van geluidsman Paco en een microfoon kwijtraken is, zo wordt duidelijk, een doodzonde. Paco (Manuel Ashman, die echt ervaring heeft als geluidsman) volgt de geluiden die zijn microfoon oppikt. In plaats van Hebe te vinden, wordt hij in de Australische stad Adelaide, waar de film zich afspeelt, steeds weer afgeleid. Hij komt continu maffe personages tegen en er wordt door vrienden en collega’s de hele tijd een beroep op hem gedaan als geluidsman.

Paco, door regisseur Tim Carlier zelf op zijn website een ‘Experimental Comedy’ genoemd, levert een film op die zeker niet alleen voor ingewijden van de Adelaidese filmscene grappig is. Zo is een spel dat op een feestje gespeeld wordt voor niet-ingewijden behoorlijk onnavolgbaar, maar door de absurditeit ervan juist weer universeel grappig. Met een beperkt budget en met hulp van een groep enthousiaste vrienden uit de film- en muziekscene van Adelaide, is een redelijk unieke film gemaakt. Eén waarin het geluid ervan voor zo’n 85% ook daadwerkelijk het geluid is dat Paco ter plekke opnam.

Patu!

Merata Mita • Nieuw-Zeeland, 1983
Sterren: 3,5/5

In 1981 stond een tour door Nieuw-Zeeland gepland van de Springboks, het nationale rugbyteam van Zuid-Afrika. De Springboks waren hier al eerder op tour geweest en het was ook niet de eerste keer dat de komst van een vertegenwoordiger van het Apartheidsregime weerstand opwekte. Zo heftig als in 1981 was het echter nog niet geweest. De doden door rellen in township Soweto en de moord op activist Steve Biko lagen immers nog vers in het geheugen. De steeds massalere en gewelddadigere demonstraties splitsten Nieuw-Zeeland – waar rugby onderdeel is van de nationale identiteit – in pro- en anti-tour. Het is wel duidelijk welke kant Maori filmmaker Merata Mita hierin kiest. De blik wordt daarbij ook steeds meer naar binnen gericht, op de Nieuw-Zeelandse maatschappij zelf. Wat heeft demonstreren tegen racisme in een ander land voor zin, als dit in eigen land nog steeds voor komt?

Vele cameramensen filmden de protesten dicht op de huid. Wat een 25 minuten durende televisiedocumentaire had moeten worden, groeide uit tot dit pamflet van bijna twee uur. Patu! – de naam van een traditionele Maoriknuppel – begint nog rustig met het verzamelen van handtekeningen om de tour een halt toe te roepen, maar laat vervolgens een steeds heftigere geweldsspiraal zien. Wanneer het de demonstranten lukt om bij de eerste rugbywedstrijd het veld op te stormen en de wedstrijd te laten staken, wordt het ingrijpen van de politie bij volgende optredens steeds hardhandiger. Zelfs het leger wordt ingeschakeld om barricades te bouwen, terwijl demonstranten zichzelf steeds beter gaan wapenen tegen het grove geweld van de politie: tegen het eind van de documentaire zijn er nog maar weinig demonstranten te zien die geen helm dragen. Opvallend detail: een van de cameramensen van Patu! was regisseur Roger Donaldson, die enkele jaren hiervoor had gedebuteerd met Sleeping Dogs, ook al een mijlpaal uit de Nieuw-Zeelandse cinema. De scène in deze film (met een piepjonge Sam Neill in de hoofdrol) waarin de oproerpolitie van het totalitaire regime hardhandig demonstranten knuppelt, leek wel voorspellende gaven te hebben.

Jaar: 2024

Link: International Film Festival Rotterdam

Voor u geselecteerd door de auteur:

Het Natuurhistorisch

Expo binnenland

Gedenkwaardige botsingen tussen mens en dier

recensie: Dode dieren met een verhaal

Het Natuurhistorisch

donderdag 16 februari 2023 / door: Déjanne Kolenbrander3 Sterren

Het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam heeft een verrassende verzameling dieren in haar collectie. Naast uitgestorven diersoorten en de keurige exemplaren ter documentatie van de biodiversiteit, bevinden er zich dieren die beroemd zijn geworden om hun noodlottige einde. In de kleine tentoonstelling ‘Dode dieren met een verhaal’ vertelt een handjevol opgezette dieren onder wat voor omstandigheden zij stierven.

In eerste instantie is het een grappig gezicht: een musje naast een rij dominostenen, of een egel met zijn kop in een McFlurry beker. De welbekende gele ‘M’ met de spreuk I’m lovin’ it duidelijk zichtbaar op de verpakking. De kennismaking van schuwe bosbewoners met de bewoonde wereld is bijna cartoonesk, totdat je beseft hoe gruwelijk deze ontmoeting voor de dieren afliep. Zo blijkt het musje de beruchte Dominomus te zijn, die in 2005 een evenementenhal in Leeuwarden binnenvloog. Hij fladderde 23.000 dominostenen omver, die er voor het televisieprogramma Domino Day geplaatst waren en werd doodgeschoten om verdere ‘sabotage van de recordpoging’ te voorkomen.

Onschuldige uitvindingen met fatale gevolgen

Mensen hebben de wereld zo ingericht dat ze voor ons zo praktisch en veilig mogelijk is. Er zijn kooktoestellen en waterkranen, maar ook glazen ruiten en elektriciteitsleidingen. We houden er niet altijd rekening mee dat bepaalde uitvindingen het dodental opdrijven onder andere aardbewoners. De dieren in deze tentoonstelling drukken je met de neus op de feiten.

Zo kwam de McFlurry-egel om het leven omdat hij, net zoals veel mensen, een zwak had voor de ijsjes van de McDonalds. Met zijn hoofd paste hij precies door de smalle opening aan de bovenkant van de beker. Toen hij was uitgegeten bleef hij, net zoals veel van zijn soortgenoten, achter de plastic kraag hangen en verhongerde. Behalve de egel liggen er nog andere dieren wiens contact met plastic afval fataal afliep. Opeens wordt je bewust van de keren dat je zelf achteloos iets hebt weggegooid. Jezelf toen wijsmakend dat het voor deze ene keer geen kwaad kon.

Enthousiaste verzamelaars

Wat opvalt is de trots waarmee het Natuurhistorisch Museum de dieren presenteert. Het museum moet er flink voor lobbyen en soms concurreren met souvenirjagers die dieren opsporen voor hun persoonlijke collectie. Veel dieren zijn grootscheeps in het nieuws geweest waardoor ze op de radar van enthousiaste verzamelaars verschijnen.

De dertienjarige Christoph van Ingen bijvoorbeeld, ontdekte in 2018 een ingevroren ijsvogel in het ijs van een sloot in Oostzaan. Hij was waarschijnlijk op zoek naar vissen, die door de vorst onbereikbaar waren, en is door de honger overleden. Nadat de jongen zijn vondst op sociale media had gedeeld, kwamen er al snel andere mensen op af. Uiteindelijk zaagde hij de vogel uit het ijs om te voorkomen dat hij door iemand werd meegenomen. Hij borg hem op in zijn vriezer. Uit dit, en andere verhalen in de tentoonstelling, blijkt de brede belangstelling voor het lot van dieren in de moderne samenleving.

Prettige afwisseling

De onconventioneel opgezette dieren in ‘Dode dieren met een verhaal’ vormen een prettige afwisseling met de andere dieren uit de vaste collectie. Ze zijn opgezet zoals ze zijn gevonden en niet op een manier waarop ze weer levend lijken. Het is jammer dat het een toch betrekkelijk kleine tentoonstelling is, die zich direct achter de ingang in de hal van het museum bevindt. Het is er al snel druk en krap omdat iedereen via die route moet om de rest van het museum te kunnen bekijken. Dit nodigt er niet toe uit om lang te blijven kijken.

Desondanks is de tentoonstelling in combinatie met de rest van het museum een bezoek waard. In de vaste opstelling zijn de skeletten van een mammoet en een sauriër te bewonderen, en fossielen van schelpen, zee-egels en haaientanden. Daarnaast staat er in de torenkamer het skelet van de in 1998 overleden olifant Ramon uit Diergaarde Blijdorp.

Tot en met 12 maart 2023 zijn er dan ook nog de röntgenfoto’s te zien die medisch specialist Arie van ‘t Riet maakte om de geheimen van de dierlijke anatomie bloot te leggen. Alles bij elkaar kun je in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam heerlijk een aantal uur genieten van wat de natuur allemaal te bieden heeft.

McFlurry egel – Het Natuurhistorisch

Dode dieren met een verhaal
Natuurhistorisch Museum Rotterdam
Onderdeel van de vaste collectie (altijd te zien)

Beoordeling: 3.5 sterren

Film / Reportage

special: International Film Festival Rotterdam

Thuiskomen in Rotterdam: IFFR 2023

dinsdag 14 februari 2023 / door: Marcel Westhoff0 Sterren

Na drie jaar wachten was het eindelijk weer zover: een ‘echte’ editie van het International Film Festival Rotterdam!

Na een pandemie en enkele interne strubbelingen de afgelopen jaren (met massaontslag, een reorganisatie en de presentatie van een compleet nieuw team) was het weer tijd voor een ‘ouderwets’, offline International Film Festival Rotterdam. Dit was inmiddels de 52e editie van IFFR, waarbij veel als vanouds aanvoelde: de gigantische hoeveelheid films uit alle hoeken van de wereld, de mensenmassa’s, de vertrouwde bioscopen, de festival hotspots, en dezelfde vormgeving – inclusief vertrouwde dashboards met allerhande info op de bioscoopschermen. Het voelde als thuiskomen! Helaas was er ook even de terugkeer van haperende computersystemen; iets wat in vroegere tijden bij het reserveren van tickets bijna standaard was, maar al jarenlang geen probleem meer had gevormd.

Munch

Henrik M. Dahlsbakken • Noorwegen, 2023
Sterren: 3/5

Het festival werd geopend met de Noorse film Munch. De meeste mensen zullen de kunstenaar Edvard Munch (1863–1944) vooral kennen van zijn meesterwerk De Schreeuw, maar de productieve kunstenaar had bij zijn dood bijna 1200 schilderijen vervaardigd, die hij naliet aan de stad Oslo. In deze biopic staan vier periodes uit zijn leven centraal. Ze zijn prachtig gefilmd in verschillende beeldverhoudingen, kleuren en, zo lijkt het, beelddragers. Hierbij is de geestestoestand van Munch leidend voor de toegepaste kleur en beeldverhouding. Zo is de fase waarin Munch na een mentale instorting in een hospitaal was opgenomen, gefilmd in zwart-wit en een ‘nauwe’ beeldverhouding (4:3). De scènes met de jonge kunstenaar zijn daarentegen juist heel kleurrijk.

De film springt in de tijd, waardoor het een gefragmenteerd karakter heeft. Munch heeft enkele klassieke ingrediënten van een portret van een getroebleerde kunstenaar: afwijzingen (zowel in de liefde als artistiek), twijfels over het eigen kunnen, drankmisbruik en hoogdravende discussies met collega-kunstenaars over Het Leven en Het Kunstenaarschap. Regisseur Dahlsbakken heeft daarnaast enkele verrassende elementen toegevoegd. Zo vertolken vrouwen enkele mannelijke personages (waaronder de bejaarde Munch!) en spelen de scènes in Berlijn zich niet af eind 19e eeuw, maar in de huidige tijd. Het is bevreemdend om Munch opeens met een mobieltje in de weer te zien. Hier speelt echter wel een van de fraaiste scènes van de film zich af: Munch die met vrienden over het voormalige vliegveld Tempelhof fietst, onder een hemel die gevuld is met door Munch geschilderde luchten. Het proeft naar meer van het werk van de kunstenaar, maar dat zien we eigenlijk pas aan het eind van de film. Wellicht had dit beter als opening kunnen dienen.

Cairo Conspiracy

Tarik Saleh • Zweden, 2022
Sterren: 4/5

Het leuke aan thrillers is dat zowel de kijker als de personages regelmatig op het verkeerde been gezet worden. Wie trekt er nou echt aan de touwtjes? Wie is te vertrouwen? En wie is zelf – vaak zonder dat ze dat in de gaten hebben – een speelbal van hogere machten? In de religieus-politieke thriller Cairo Conspiracy (ook bekend onder de titel Boy from Heaven) staat de invloedrijke Al-Azhar Universiteit in Caïro centraal. De dood van de groot-imam, de naderende verkiezing van diens opvolger, en de bemoeienis van de staatsveiligheidsdienst, zorgt voor de nodige onrust. Visserszoon Adam (een sterke rol van Tawfeek Barhom) is net aan de universiteit gaan studeren en raakt verstrikt in dit web van intriges. Bij dit soort ingewikkelde constructies in films, is de kans groot dat de kijker de draad kwijtraakt. De Zweedse regisseur en scenarist Tarik Saleh slaagt er echter in het verhaal overzichtelijk te vertellen en zo verwarring te voorkomen.

Tarik Saleh maakte eerder indruk met The Nile Hilton Incident (2017). Ook in die film speelt de Zweeds-Libanese acteur Fares Fares een hoofdrol en is Egypte de setting. De film is echter in Marokko gefilmd. Cairo Conspiracy is evenmin in Egypte opgenomen, maar in Turkije. Het is een film met een erg kritische blik op de religieuze en politieke machthebbers, wat het waarschijnlijk lastig maakte om te filmen in Caïro. Dat de beeltenis van de oppermachtige Egyptische generaal al-Sisi in de loop van de film steeds vaker opduikt op de achtergrond is veelzeggend.

La Tour

Guillaume Nicloux • Frankrijk, 2022
Sterren: 3/5

Een Franse film over een torenflat in een banlieue waar de bewoners opgesloten raken omdat het buiten niet meer veilig is? Het doet denken aan La Horde (Yannick Dahan en Benjamin Rocher, 2009), waarin zombies Parijs hebben overgenomen en politieagenten en criminelen gedwongen worden samen te werken om hun verblijf in een torenflat te overleven. La Tour (‘De toren’) gooit het over een andere boeg. Hier geen zombies, maar een pikzwart ‘niets’ dat op een dag plotseling de toren omringt. Alles wat buiten deuren en ramen wordt gestoken verdwijnt, ook ledematen…

Scenarist en regisseur Guillaume Nicloux besteedt weinig tijd aan een introductie van de personages. Vrijwel direct worden ze opgezadeld met hun penibele situatie en is het tijd voor een potje groepsproces, waarbij een escalatie onvermijdelijk is. Opvallend (maar misschien ook weer niet?) is dat de grenzen raciaal van aard zijn. Genoeg ingrediënten voor een naar werkje. De toenemende barbaarsheid wordt nog extra geïllustreerd door enkele sprongen in de tijd. Het publiek in de zaal reageerde hier duidelijk geschokt op. Hoe hebben de bewoners het ooit zo lang vol kunnen houden? Nicloux reikt wat aanwijzingen aan, maar kiest er vooral voor het tempo erin te houden en niet te veel aan karakterontwikkeling te doen of praktische vragen te beantwoorden. Waar hij wel in slaagt is een naargeestige, nihilistische wereld te schetsen, waar je moeilijk van weg kan kijken.

Where the Wind Blows

Philip Yung • Hongkong, 2022
Sterren: 2/5

Het Hong Kong van de 20e eeuw biedt meer dan genoeg aanknopingspunten voor een episch verhaal. De stad was immers een westerse kolonie, die onder andere te maken kreeg met een Japanse bezetting en het buurland China dat communistisch werd. Ook de relatie met de Britse overheerser en de strijd tegen corruptie binnen de politie biedt genoeg inspiratie. Het is tegen deze achtergrond dat we in Where the Wind Blows twee politiemensen decennialang volgen. Helaas lijkt deze film pompeuze bombast te verwarren met episch drama.

Wat ongetwijfeld bedoeld was als een wervelend staaltje cinema, is hier in feite een kakofonie van indrukken. Zeker in het begin hopen de scènes zich op in een grote brei van onduidelijkheid. Zo is er na de Japanse verovering van de stad een korte scène van een voetbalwedstrijd die bij nader inzicht wel tussen de lokale politie en de Japanse bezetter moet zijn. Tijd om het in ons op te nemen is er echter niet, want opeens zitten we middenin een scène in de jungle waar een vuurgevecht losbarst. Tussen wie was mij niet duidelijk, want aan uitleg maakt regisseur Yung het liefst niet te veel tijd en beelden vuil. Het is alsof je naar een terugblik van een serie kijkt in plaats van een speelfilm. De voet wordt halverwege de film enigszins van het gaspedaal gehaald, maar het verhaal is warrig en bovendien wordt de film volledig dichtgesmeerd met muziek. Er is werkelijk geen enkel rustpunt in zowel plot, beeld als muziek. Dan voelt de op zich al lange speeltijd van 144 minuten aan als nog véél langer.

Jaar: 2024

Link: International Film Festival Rotterdam

Voor u geselecteerd door de auteur:

Kunst / Expo binnenland

Verbeeldingsrijkdom uit de Afrikaanse diaspora

recensie: In the Black Fantastic - Kunsthal Rotterdam

dinsdag 10 januari 2023 / door: Lotte Kremer / beeld: Nick Cave, Soundsuit, 2014 © Nick Cave. Courtesy of the artist and Jack Shainman Gallery, New York. Mandrake Hotel Collection 4 Sterren

‘THERE ARE BLACK PEOPLE IN THE FUTURE’ staat op de façade van Kunsthal Rotterdam. Het is een krachtig statement van kunstenaar Alisha B. Wormsley, een ode aan afrofuturistische schrijvers en makers. Het is het startsein voor de tentoonstelling In the Black Fantastic, waarin hedendaagse Zwarte kunstenaars elk hun eigen werelden creëren op het snijvlak tussen werkelijkheid en fantasie.

Centraal in de tentoonstelling staan hedendaagse kunstenaars uit de Afrikaanse diaspora. Ze creëren uitbundige, uitdagende en kleurrijke werken met een krachtige boodschap. Inspiratie halend uit folklore, mythe, sciencefiction, spirituele overleveringen en afrofuturisme, vertellen ze nieuwe verhalen. Daarin kaarten ze racisme en sociale ongelijkheid aan, maar scheppen ze ook een wereld vol nieuwe mogelijkheden. De tentoonstelling bestaat uit het werk van elf kunstenaars: Nick Cave, Sedrick Chisom, Ellen Gallagher, Hew Locke, Wangechi Mutu, Rashaad Newsome, Chris Ofili, Tabita Rezaire, Cauleeen Smith, Lina Iris Viktor en Kara Walker. Dit zorgt voor een gevarieerde verzameling van schilderkunst, fotografie, video, sculptuur en mixed-media installaties.

Ellen Gallagher, Ecstatic Draught of Fishes, 2021, Courtesy the artist and Hauser & Wirth, Photo: Tony Nathan © Ellen Gallagher.

Afrofuturisme en voorbij
In the Black Fantastic is tot stand gekomen in samenwerking met de Hayward Gallery in London. Daar is de tentoonstelling met veel succes gestart en dat is niet zo gek. Niet alleen zijn de deelnemende kunstenaars verbeeldingsrijk en technisch sterk, het Zwarte fantastische is alomtegenwoordig in de popcultuur. De artistieke ambitie en maatschappijkritiek van Janelle Monáe’s Dirty Computer, de film Black Panther en Tom Adeyemi’s Children of Blood en Bone zijn populaire voorbeelden. Daarbij ligt de nadruk vaak op de Verenigde Staten en de sciencefiction eigenschappen van het afrofuturisme. Fijn hoe hier het perspectief wordt verbreed met kunstenaars van verschillende nationaliteiten met een verscheidenheid aan folkloristische, mythische en historische inspiraties.

Zo combineert Lina Iris Viktor invloeden uit onder andere West-Afrikaans textiel en Aboriginal schilderkunst. Ze portretteert zichzelf als de Libische Sibille in de serie A Haven. A Hell. A Dream Deferred over Liberia. Dit land werd in 1822 gesticht door de American Colonization Society als nieuw thuis voor Zwarte mensen. Ellen Gallagher maakt dan weer gebruik van de moderne mythe Drexciya. Dit ‘Zwarte Atlantis’ wordt bevolkt door nakomelingen van tot slaaf gemaakte Afrikaanse vrouwen, die tijdens de trans-Atlantische oversteek overboord werden gegooid. Gallagher vertaalt dit naar een magische onderwaterwereld.

Een manier van kijken
De kunstenaars krijgen allemaal hun eigen ruimte en worden geheel los van elkaar besproken, maar de overeenkomsten zijn niet ver weg. Curator Ekow Eshun noemt het een manier van kijken. Tabita Rezaire en Rashaad Newsome richten zich allebei vanuit een ander perspectief op queerness in hun videokunst. In een installatie van een piramide omringd door spiegels, verkent Rezaire de mogelijkheid van een wereld voorbij de tweedeling tussen mannelijk en vrouwelijk. Het is een toekomstdroom gebaseerd op bepaalde prekoloniale culturen, waar een meer fluïde opvatting van gender gangbaar was. In Newsomes Build or Destroy (2021) danst een androïde vrouwelijk figuur door een apocalyps. Ze is aan het voguen, een stijl die eind jaren ’70, begin jaren ’80 is ontstaan binnen de New Yorkse underground queer community, veelal Zwart en Latino. De onderdrukte identiteit wordt een vorm van kracht en bevrijding.

Tabita Rezaire, Ultra Wet – Recapitulation, 2017, Ultra Wet – Recapitulation, Royal Standard, Liverpool, UK, 2018, by Rob Battersby. Courtesy of the artist and Goodman Gallery, South Africa.

Een opvallende overeenkomst tussen meerdere kunstenaars is de rijkheid aan texturen. De borduursels, knoopjes en bloemen van Nick Caves Soundsuits verhullen en beschermen de identiteit van de drager, maar trekken tegelijkertijd de aandacht naar zich toe. Hun uitbundige materiaal vormt een harnas tegen de vooroordelen over en mishandeling van Afro-Amerikanen. Andere kunstenaars zoeken de grenzen tussen schilderkunst en collage op in hun werk. Van de cartografische reliëfs van Viktor, naar het geknipte papier van Gallaghers onderwaterwereld, tot de organische groeisels van Wangechi Mutu. Alleen hierom is de tentoonstelling het al waard om te bezoeken. Dwaal rond door de werelden van de kunstenaars en loop dan nog eens terug om je favoriet weer te bekijken.

In the Black Fantastic - Kunsthal Rotterdam

Gezien in: Kunsthal , Rotterdam
Nog te zien tot: maandag 10 april 2023

Beoordeling: 4 sterren

Link: In the Black Fantastic - Kunsthal Rotterdam
Link: In the Black Fantastic - Hayward Gallery Londen

Tag Archief van: rotterdam

Sculpturen vertellen hun eigen verhaal

Ongebruikelijke materialen

De held, de schurk en de waarheid - BRUTUS

Misschien ook iets voor u

Sculpturen vertellen hun eigen verhaal

Ongebruikelijke materialen

De held, de schurk en de waarheid - BRUTUS

Misschien ook iets voor u

Me, Maryam, the Children and 26 Others

Children of War and Peace

The Paragon

One More Shot

Misschien ook iets voor u

Firebrand

Krazy House

Steppenwolf

100 Yards

Misschien ook iets voor u

Grootste overzichtstentoonstelling tot nu toe

Op zoek naar zichzelf

Eerlijke kunst vraagt om eerlijke kijkers

Ai Weiwei - In Search of Humanity

Misschien ook iets voor u

Een kleine greep uit de programmering

Meer dan alleen film

Misschien ook iets voor u

Meer dan clichés …

… maar de stereotypen overheersen

The Kabuler - Kunsthal Rotterdam

Misschien ook iets voor u

Superposition

Under the Hanging Tree

Little Dixie

Paco

Patu!

Misschien ook iets voor u

Voor u geselecteerd door de auteur:

Onschuldige uitvindingen met fatale gevolgen

Enthousiaste verzamelaars

Prettige afwisseling

Misschien ook iets voor u

Munch

Cairo Conspiracy

La Tour

Where the Wind Blows

Misschien ook iets voor u

Voor u geselecteerd door de auteur:

In the Black Fantastic - Kunsthal Rotterdam

Misschien ook iets voor u

Archieven

Nieuwe schrijvers

Over