Dune: Part Two gaat door met de reis van Paul Atreides op de vreemde zandplaneet genaamd Arrakis. De uitgebreide wereldbouw, politieke intriges en religieuze thema’s worden in dit deel nog dieper uitgewerkt. Daarmee teert de film duidelijk op de voorkennis van de kijker; het is immers een direct vervolg. Paul heeft zich aangesloten bij de Fremen en helpt hen de planeet te bevrijden van de Harkonnen. Tegelijkertijd wordt hij geplaagd door visioenen en profetieën over zijn rol in deze wereld. Het eerste boek in de boekenreeks, Dune, is met dit tweede deel volledig verfilmd. Nu is het nog wachten op de verfilming van het vervolg, Dune: Messiah, die de karakterboog en verhaallijn van Paul pas echt afmaakt.

Verdieping en expansie

Dat neemt niet weg dat Dune: Part Two een van de grootste en meest meeslepende sciencefictionfilms is van het afgelopen decennium, alsmede een van de beste sequels in tijden. Dune: Part Two borduurt op meesterlijke wijze voort op de prikkelende wereld die is neergezet in het vorige deel. Hierdoor is er veel ruimte voor verdieping en expansie. De mysterieuze vrouwenorde van de Bene Gesserit, de identiteitscrisis van Paul, de zandwormen, het volk van de Fremen, alles krijgt meer aandacht. Het is een vervolgdeel dat zich kan meten met iconische sequels als The Lord of the Rings: The Two Towers en Star Wars: The Empire Strikes Back.

Pure kwaliteit

Niet alleen qua inhoud is de film indrukwekkend, ook op technisch vlak weet de film het vorige deel te overtreffen. Cinematograaf Greig Fraser heeft uitzonderlijk hoge kwaliteit geleverd. Elk shot ziet kan ingelijst worden en laat elke scène groots en episch uit de verf komen. In principe zouden hier alle departementen van deze productie apart uitgelicht moeten worden, want alles sluit naadloos op elkaar aan. Het plot heeft een soepel vloeiend tempo, de actiescènes zijn vlot en minder houterig dan in het eerste deel, het geluid maakt dat de hele wereld heerlijk buitenaards aanvoelt, de kostuums zijn ongekend creatief, Austin Butler is perfect gecast als Feyd-Rautha, de lijst is eindeloos.

Te veel hooi op de vork?

Het enige waar wat onenigheid over kan bestaan, is over de verschillen met het boek. Niet iedereen zal het eens zijn over de keuzes die gemaakt zijn. Zo lijkt Paul in de boeken aanzienlijk meer tijd te spenderen met de Fremen, en ook zijn motivatie lijkt anders vormgegeven. Het is ook gezegd dat er te veel verhaal in een film van ‘slechts’ twee uur en drie kwartier is gepropt. Maar dit is eerder een kleine voetnoot dan een zwaarwegend kritiekpunt.

Al met al is Dune: Part Two alles wat een vervolg moet zijn. Het is nu al een van de grootste films van het jaar en zal ongetwijfeld in deze top tien blijven staan. Met name sciencefictionliefhebbers kunnen deze film absoluut niet missen. En een film van dit kaliber dient gekeken te worden op het grootst mogelijke scherm. Uiteraard.

Miyazaki zou eigenlijk al in 2013, na zijn semi-autobiografische film The Wind Rises, met pensioen gaan. Toch lukt het hem maar niet, en dat is eigenlijk maar goed ook, want zijn nieuwste film The Boy and the Heron laat zien dat er nog veel onontdekte werelden in zijn geest zitten.

De nieuwste film werd in juli 2023 in Japan uitgebracht zonder grootschalige bekendmaking. De filmposter was een simpele tekening van een reiger. Er waren geen beelden, trailers of marketingcampagnes. Desondanks was de film een fenomenaal succes. Nu, zeven maanden later, is hij dan eindelijk te zien in Europese theaters. Het is echter moeilijk om er even blind in te gaan als bij de Japanse release: trailers draaien al weken voorafgaand aan de release en overal duiken synopsissen en beelden op van de nieuwe film. Door bewust te kiezen voor een stille release toont Miyazaki aan hoe verslaafd we eigenlijk zijn aan deze synopsissen, trailers en ook recensies. We weten al exact waar we naar gaan kijken voor de film begint, met als gevolg dat een film zijn verrassingselement verliest.

Het eerste geluid in de film, het luchtalarm, situeert direct de tijdsgeest: de Tweede Wereldoorlog. Het jonge hoofdpersonage Mahito Mako verliest zijn moeder door een brand in het ziekenhuis waar ze opgenomen is. Twee jaar na haar dood verhuist Mahito naar de woning van zijn tante, die ondertussen getrouwd is met zijn vader en in verwachting is. Mahito is een stille, teruggetrokken jongen, die niet veel praat of zijn gevoelens blootgeeft. Het wordt snel duidelijk dat de dood van zijn moeder nog altijd als groot trauma in het hoofd van de jongen huist. In de woning van zijn tante, gelegen in de prachtige natuur van Japan, wordt Mahito lastiggevallen door een pratende reiger die het op hem gemunt heeft. Deze pratende reiger is pas het begin van Mahito’s bizarre reis naar een andere wereld.

Ongelofelijk mooie animaties in een onduidelijk narratief

Dat Studio Ghibli films aflevert die een spektakel zijn voor het oog is algemeen bekend. De werelden worden gekenmerkt door een extreem gevoel voor detail, heerlijk eten, schattige wezens, parallelle werelden en ontmoetingen met vreemde en bijzondere figuren. De opening van The Boy and the Heron is echter van een heel ander kaliber. Waar Studio Ghibli zaken vaak curieus maar luchtig houdt, is het eerste gedeelte van deze film ronduit duister te noemen. Mahito’s moeder gaat letterlijk in vlammen op en terwijl hij naar het ziekenhuis rent om haar nog proberen te redden, moet hij door een zee van mensen die zelf al haast tot lijken zijn vergaan. Ook de raspende, schelle stem en de bizarre animatie van de reiger (waar een vreemd wezen in zit, die af en toe in zijn bek verschijnt en dan weer ingeslikt wordt) zorgen voor rillingen over de rug. De filmanimatie is zonder twijfel een tour de force, maar zeer macaber.

Bijzondere personages in een prachtig gedetailleerde animatie in The Boy and the Heron, 2023 Studio Ghibli

Zoals het meer films van Miyazaki betaamt, is een duidelijke verhaalstructuur in een evenmatig tempo jammer genoeg ver te zoeken. Zodra Mahito de andere wereld betreedt, komt de film met een noodstop tot stilstand en duurt het lang voor deze het tempo weer oppakt. We vallen van de ene wonderbaarlijke scène in de andere en hoewel deze ervaringen bijdragen aan Mahito’s emotionele volwassenwording, lijkt niks direct bij te dragen aan de reden dat hij in de andere wereld is. Met een film van iets meer dan twee uur is het dus een lange opeenvolging van gebeurtenissen die op het eerste gezicht niet direct te plaatsen zijn in de voortgang van het verhaal.

Toch hoeft de narratieve ongeregeldheid geen probleem te geven. Waar Miyazaki namelijk ongelofelijk goed in is, is het overbrengen van een bepaalde vibe in een film. Het is moeilijk deze unieke emotie die zijn films oproept exact te vertalen. Maar het is veelal het warme gevoel van geromantiseerde nostalgie naar kinderlijke verwondering, van fantasie verpakt in extreem realisme. Ook The Boy and the Heron brengt dit gevoel over. Mede hierdoor wordt Miyazaki als ware auteur gezien, naast andere legendarische auteur-regisseurs zoals Hitchcock, Godard en Pasolini.

The End?

Op het internet wordt gespeculeerd dat The Boy and the Heron een autobiografisch verhaal is over Miyazaki zelf, die zich zorgen maakt om de toekomst van Studio Ghibli. Als maker van zijn eigen animatiewereld moet hij het stokje overdragen aan een opvolger, maar hij is onzeker of er wel een geschikte opvolger zal zijn. Het is een interessante interpretatie die de film, die al bol staat van symbolisme, nog een extra laag geeft. Of Miyazaki de film ook echt zo bedoeld heeft, is maar de vraag. Het is in ieder geval een prachtig werk om een succesvolle carrière mee af te sluiten.