The Salt Path, het indrukwekkende regiedebuut van Marianne Elliott, is een ontroerend en visueel adembenemend drama gebaseerd op het waargebeurde verhaal van echtpaar Raynor (Ray) en Moth Winn. De film, met sterke hoofdrollen van Gillian Anderson en Jason Isaacs, vertelt het aangrijpende verhaal van verlies, overleven en liefde in harde omstandigheden.

Waargebeurd verhaal

Ray en Moth verliezen na een verkeerde financiële beslissing hun huis en bestaan. Alsof dat niet genoeg is, krijgt Moth ook nog de diagnose van een degeneratieve en potentieel terminale ziekte. Wat volgt is geen vlucht, maar een bewuste, moedige keuze; met niets meer dan een rugzak, een tent en elkaar besluiten ze het iconische South West Coast Path in Engeland te lopen: een tocht van meer dan 1000 kilometer langs ruige kliffen, afgelegen baaien en onvoorspelbare natuur.

De kracht van deze film zit niet alleen in het waargebeurde verhaal, maar vooral in de manier waarop het verteld wordt. Elliott kiest voor een ingetogen stijl waarin stilte, blik en lichaamstaal minstens zoveel zeggen als woorden. Gillian Anderson speelt Ray met een rauwe kwetsbaarheid; haar ingehouden verdriet, frustratie en kracht zijn voelbaar in elke scène. Jason Isaacs weet Moth tot leven te brengen als een man die zijn fysieke achteruitgang met waardigheid en humor probeert te dragen. Samen vormen ze een geloofwaardig en meeslepend stel, met een band die ondanks – of juist dankzij – de ontberingen alleen maar sterker wordt.

Visueel schitterende film

De cinematografie is adembenemend. De Engelse zuidwestkust wordt in al haar schoonheid en dreiging in beeld gebracht, van zonovergoten hellingen tot kletsnatte stormdagen. De beelden zijn meer dan een achtergrond: ze worden een spiegel van het innerlijk van de personages. Wanneer Ray zich afvraagt wie ze nog is zonder huis, zonder zekerheid, zonder toekomst, lijkt de woeste natuur haar tegelijk te breken én opnieuw op te bouwen.

Marianne Elliott laat met haar debuutfilm zien dat ze een subtiele en empathische verteller is. Ze vermijdt melodrama en laat het publiek zelf voelen wat er op het spel staat. Haar toneelachtergrond is merkbaar in de zorgvuldige regie van de acteurs en het minimalistische, maar effectieve gebruik van dialogen. In een tijd waarin films vaak overladen zijn met prikkels, kiest zij voor verstilling – en dat werkt.

De weg vooruit

The Salt Path is een ode aan de natuur, aan het menselijk uithoudingsvermogen en bovenal aan de liefde. Het is een verhaal dat laat zien dat je alles kunt verliezen – je huis, je toekomst, je gezondheid – en toch iets onbetaalbaars kunt vinden: jezelf, elkaar en een weg vooruit.

Met hun subtiele spel tillen Anderson en Isaacs dit verhaal naar een hoger niveau. De film raakt diep, zonder ooit sentimenteel te worden. The Salt Path is een ervaring die nog lang blijft hangen, net als het zout op je huid na een lange wandeling langs de zee.

Het is wel een stoere, die Sarah. Zelfs wanneer bij de bejaarde actrice een been moet worden geamputeerd, blijft ze in de kliniek tegen haar bezoek lomp de spot drijven. Het lijkt alsof niets haar eronder krijgt. Toch ligt de eenzaamheid altijd op de loer: hoewel een hele batterij vrienden en bewonderaars haar bezoeken, heeft ze eigenlijk behoefte aan haar zoon Maurice. Die gebruikt haar vooral om zijn rekeningen te betalen.

Ster

Sarah Bernhardt (pseudoniem van Henriëtte-Rosine Bernardt, 1844-1923) was in haar tijd de beroemdste en rijkste actrice van Frankrijk. Een vedette van wereldformaat, en naar het schijnt zeer getalenteerd. Denk Meryl Streep, denk Nicole Kidman. In zekere zin heeft Bernhardt het ster-zijn zoals wij het kennen mede uitgevonden. Ze speelde zelfs in ‘stomme’ films, de sprekende film was nog niet uitgevonden. Ze acteerde in alle belangrijke toneelstukken van die tijd, zowel klassieke als hedendaagse, van Parijs tot New York. Grappig weetje: ze had een Nederlandse moeder en was verwekt tijdens een affaire met een Normandische advocaat.

Naast het podium maakte Bernhardt deel uit van de artistieke en intellectuele beau monde van haar tijd. In Sarah Bernhardt, la divine passeren mensen de revue zoals Victor Hugo (schrijver van Les Misérables), Edmond Rostand (Cyrano de Bergerac), Émile Zola (J’accuse!) zelfs beroemdheden zoals psychiater Sigmund Freud. Ze kende of ontmoette iedereen die in dat tijdsgewricht iets voorstelde, in Frankrijk, maar ook daarbuiten.
Maar ze viel vooral op door haar geëxalteerdheid; door haar spilzucht, haar indrukwekkende theatrale kleding, en zeker ook door haar ongeremde liefdesleven. Ze had minnaars en minnaressen en schrok niet terug voor een triootje.

Biografische elementen

De film van regisseur Guillaume Nicloux begint op Bernhardts sterfbed, en springt vervolgens heen in de tijd. Die keuze zal wel zijn ontstaan doordat de makers vooral de beroemdste biografische elementen uit haar leven naar voren wilden laten komen. Maar de vraag is of de vertelling er niet meer bij gebaat zou zijn geweest wanneer haar levensverhaal in chronologische volgorde was verteld. Daardoor had in elk geval voorkomen kunnen worden dat allerlei biografische elementen – zoals opgroeien zonder haar vader – in kromme bijzinnen alsnog meegedeeld moeten worden.

Weelderig

Oogverblindend in deze film zijn de decors en kostuums. Sarah en haar entourage wonen in weelderige interieurs vol Perzische vloerkleden, kunst aan de muur, beeldhouwwerken in de kamer. Bernhardt betaalde de decors en kostuums van haar rondreizende voorstellingen zelf. Zoals ze zegt tegen haar zoon: ‘Vier miljoen (Franse francs, red.) in vier jaar.’ Ze speelde makkelijk in drie toneelstukken tegelijkertijd om dat allemaal te kunnen financieren.

Geniaal

Het personage Sarah wordt gespeeld door de sublieme Sandrine Kiberlain. Zij is een groot deel van de film in close-up of in halftotaal in beeld, waardoor ze extreem veel aandacht krijgt. Kiberlain slaagt voor deze focus-test met vlag en wimpel, met een scala aan gezichtsuitdrukkingen, stemwendingen, een rijke lichaamstaal en een geniaal gebruik van betekenisvolle pauzes en stiltes. Kiberlains aanwezigheid maakt deze merkwaardige film de moeite waard.

Automutilatie

Want Sarah Bernhardt zoals scenarist Nathalie Leuthreau en regisseur Niclous haar neerzetten is knap onuitstaanbaar. Egocentrisch. Luid. Dwingend. Manipulatief. Bot. Hatelijk. Altijd aan het jongleren met meerdere minnaars en minnaressen tegelijkertijd. Je snapt niet dat mensen het van haar pikken. En dan reageert ze haar kennelijke frustraties ook nog af door middel van automutilatie: ze snijdt zich met een mes in de onderarm. De enige die enerzijds met haar dweept maar anderzijds tegen haar ingaat, is haar langjarige minnaar Lucien Guitry, gespeeld door een veelal zwijgende Laurent Lafitte. Zijn rol krijgt weinig reliëf door al dat kijken zonder te praten.

Kiberlain draagt deze film. Een geromantiseerde vertelling voor wie nieuwsgierig is naar het scandaleuze enigma Bernhardt. En natuurlijk voor wie zich wil vergapen aan de Franse pracht en praal.

‘Sarah Bernhardt, la divine’ draait vanaf donderdag 15 mei 2025 in de bioscopen.

Het gezin is Russisch en zit midden in een asielaanvraag in Zweden. De dochters gaan naar school, de vader werkt (niet op zijn niveau) en de moeder zorgt voor het huishouden. Wanneer hun aanvraag voor een definitieve verblijfsstatus wordt afgewezen, raakt de jongste dochter in een onverklaarbare coma.

Koud en kil

Voor de setting van Quiet Life heeft regisseur Alexandros Avranas bewust gekozen voor locaties met een dystopische, kafkaëske sfeer, om te laten zien hoe hard en gevoelloos de asielaanvraag in Zweden is. Zo zijn de kamers waar de asielaanvraag behandeld wordt wit en kaal, als een gevangeniscel, en is ook het ziekenhuis kleurloos en leeg. Die sfeer trekt hij door in de hele esthetiek van de film.

Koud en kil is ook de afwijzing van het asiel voor ouders Sergei (Grigory Dobrygin) en Natalia (Chulpan Khamatova). De enige manier om nu nog asiel te krijgen is als hun jongste dochter getuigt van de wrede aanval op haar vader door de Russische overheid. Voordat dochter Katja kan getuigen in Zweden wordt ze getroffen door het terugtredingssyndroom (Resignation Syndrome).

Terugtredingssyndroom in Zweden

Sinds de jaren 90 zijn er honderden asielkinderen, voornamelijk uit Oostbloklanden als Rusland, Tsjechië en Slowakije, die zich door stress en onzekerheid terugtrekken in zichzelf. Als bescherming zetten ze een deel van hun hersenen uit en raken ze in een apathische staat.

Het is een intrigerend gegeven dat dit syndroom, dat tot op heden nog steeds niet officieel erkend wordt als medische aandoening, in Zweden voorkomt. Regisseur Avranas las in 2018 een artikel in de New Yorker over dit Resignation Syndrome. Hij werd er meteen door geraakt. Wat hem het meeste aangreep was dat het ruim twintig jaar verzwegen was door de Zweedse overheid.

In Quiet Life wordt de schuld vooral bij de ouders gelegd, die de stress van de asielaanvraag te veel laten merken aan hun kinderen. Terwijl hun kinderen in een soort ziekenhuis liggen, wordt hun geleerd – door een blonde, robotachtige vrouw – steeds te blijven glimlachen en kalm te blijven rond hun kroost. Doen ze dit niet, dan mogen ze hun kinderen niet zien. Ze werken volgens de vier regels van PAPA: praten over het verleden, over asiel, over problemen en angst laten zien. Dit zijn de dingen die je niet mag doen in het bijzijn van je zieke kind.

Familie legt zich er niet bij neer

Als dochter nummer twee ook in het ziekenhuis terechtkomt, besluit het gezin het heft in eigen handen te nemen. Ze halen hun kinderen uit de ziekenboeg en proberen met veel creativiteit en liefde het syndroom om te keren.

Net als de film hoopgevend wordt en de veerkracht en vechtlust van ouders Sergei en Natalia laat zien, eindigt die met een statement dat Zweden in de nabije toekomst nog veel meer kinderen met het terugtredingssyndroom verwacht, gezien de oorlog in Oekraïne. Geen vrolijke boodschap.

Ongemakkelijke waarheid

Quiet Life is een verbijsterend en aangrijpend verhaal dat eigenlijk niet prettig is om naar te kijken. Doordat Avranas het verhaal zo duidelijk in een koude, onverbiddelijke sfeer heeft neergezet, is het lastig om er warme gevoelens bij te krijgen, hoezeer je ook meeleeft met de Russische familie. Het is een film die onder je huid kruipt en waarvan je hoopt dat het niet de werkelijkheid is, al weet je helaas beter.

Na het succes van One Life (2023) waagt regisseur James Hawes zich aan zijn tweede bioscoopfilm: een remake van The Amateur uit 1981, gebaseerd op de spionagethriller van John Littell. In deze nieuwe versie zijn alleen de grote lijnen van het boek overgebleven. Hawes had in eerste instantie Hugh Jackman (Wolverine) voor ogen als hoofdrol, maar heeft uiteindelijk gekozen voor Rami Malek.

Rami Malek is een perfecte Charlie

De Amerikaans-Egyptische Rami Malek (ook bekend van Bohemian Rapsody en No Time to Die) is de perfecte acteur om hoofdpersoon Charlie Heller te vertolken. De teruggetrokken, sociaal onhandige Charlie is hem op het lijf geschreven. Op geen enkel moment laat hij zich verleiden om zich te ontpoppen tot een actieheld, maar blijft hij op zijn eigen intelligente manier de strijd aangaan.

Rami Malek vond dat een groep mensen niet vertegenwoordigd werd in actiefilms, te weten de antiheld. In vergelijkbare spionage actiethrillers zoals The Bourne Identity (2002) en Mission Impossible (1996) ontpopt de hoofdpersoon zich tot een klassieke held die door één-op-één gevechten en bizarre stunts zegeviert. Rami Malek wil laten zien dat een gewone, over het hoofd geziene man, iets kan doen dat niemand zich kon voorstellen dat hij kon doen.

Het idee dat een alledaagse man evengoed voor gerechtigheid kan strijden is leuk. Dat hij een doelwit pas kan raken op één meter afstand en een YouTube-tutorial nodig heeft om een Parijse voordeur te openen vormt geen probleem, want hij heeft de skills om op afstand het glas van een zwevend zwembad te breken en zijn achtervolgers in de war te brengen met valse videobeelden.

De vaart zit er lekker in

Met het tempo van The Amateur zit het wel goed. De thriller mag dan de diepgang van bijvoorbeeld Memento (2000, Christopher Nolan) missen, maar Hellers tocht naar gerechtigheid gaat snel genoeg van Virginia, naar Londen, naar Parijs, enzovoort, om nooit te vervelen. Dat er op zoveel verschillende locaties is gedraaid, maakt het beeldmateriaal heel rijk. Je reist als het ware mee met Charlie.

© The Walt Disney Company

Door al deze locaties zal het maken van de film niet goedkoop zijn geweest. Ook mede door het gebruik van grote acteurs als Laurence Fishburne (The Matrix) en Michael Stuhlbarg (The Shape of Water). Die laatste had een grotere rol verdiend. Dat had de film, die nu een beetje aan de oppervlakte blijft, meer diepgang gegeven. In de laatste scène waarin Charlie Stulbargs personage Schiller confronteert, is het Stuhlbarg die de scène naar een hoger niveau tilt en Malek die een acteerles krijgt.

The Amateur een ‘must see’?

The Amateur is een lange film met zijn 2 uur en 20 minuten, maar hij verveelt geen minuut. Er zit overal genoeg actie of achtergrond in dat het blijft boeien. Wat wel een beetje jammer is, is het einde, daar hebben ze zich iets te makkelijk vanaf gemaakt. Het is wel erg ‘Disney’: ‘Ze leefden nog lang en gelukkig’. Of is het een opmaat naar een sequel?

Vanaf donderdag 10 april 2025 in de bioscoop.

An Unfinished Film is een semi fictionele dramafilm die terugblikt op de komst en verspreiding van het covid-virus in China. Het laat de maar al te bekende effecten zien op het leven van gewone mensen, inclusief degenen die betrokken zijn bij het maken van films.

Change of plans

Regisseur Lou Ye had zijn favoriete acteur Qin Hao in gedachten toen hij dit project bedacht. Qin Hao speelt in meerdere van zijn films en de regisseur vond dat zijn vertolkingen doorheen de jaren de veranderingen van het afgelopen decennium in China weerspiegelden. Lou Ye wilde dus al een film gebaseerd op en aangekleed met oude beelden maken, maar toen kwam de pandemie en kwam hij zelf vast te zitten in Japan. Uiteindelijk week de film af van het oorspronkelijke plan (de veranderingen in China in het laatste decennium) en focust nu meer op de mensen die films maken tijdens de pandemie.

Lou Ye gebruikt nog steeds oud materiaal van zijn andere films, waaronder Suzhou River (2000), Mystery (2012), Spring Fever (2009) en Shadow Play (2018). Daarnaast heeft hij documentaire beelden van tijdens de pandemie ingevoegd in wat hij na de pandemie heeft gedraaid in Duitsland, om de Chinese censuur te ontlopen.

Controverse en censuur

Lou Ye heeft vaker in zijn carrière te maken gehad met Chinese censuur. Zijn films zijn bewezen controversieel in inhoud, want ze gaan vaak over zaken als seksualiteit, gender en obsessie. De Chinese overheid heeft zijn eerste film Weekend Lover (1995) maar liefst twee jaar in de ban gedaan. Als eerste Chinese filmmaker waagde hij het om de gewelddadig neergeslagen demonstraties op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking in 1989 op te nemen in een speelfilm (Summer Palace, 2006). ‘Ik ga hiervoor een boete betalen’, wist de regisseur toen al. Hij kreeg een filmverbod van vijf jaar. De Chinese censuur verbood de film om zogenaamd esthetische reden, maar het was duidelijk dat de expliciete seksscènes en de kritische blik van Ye op de studentenprotesten van 1989 niet gewaardeerd werden.

Naast Suzhou River (2000), die eveneens resulteerden in een ban, was er ook bij An Unfinished Film eerst een verbod voor screening, omdat China bang was dat de film iets anders over de pandemie zou vertellen dan de officiële Chinese lezing.

Is An Unfinished Film ‘finished’?

Een makkelijk antwoord is hier niet op te geven. Letterlijk gezien, nee: het einde van de film is een screening van een film die niet is geworden wat de regisseur (gespeeld door Xiaorui) zich ervan had voorgesteld en ook niet wat Lou Ye oorspronkelijk bedoeld had. Het is voor hem ook niet de bedoeling om een archief of documentaire achter te laten. Het enige dat hij wil laten zien is dat film voor altijd, ook in uitzonderlijke omstandigheden, zal overleven en belangrijk zal zijn.

De 107 minuten speeltijd is te lang. De film was krachtiger geweest als het eerste gedeelte (de vondst van oude beelden en het opstarten van de film afmaken) ingekort was. Nu word je meegenomen in een verwarrend verhaal dat uitmondt in een nog verwarrendere coronapandemie. Daarnaast was de film beter geweest als hij gestopt was na de viering van Chinees Nieuwjaar in lockdown in het hotel. Daarna volgt nog een half uur film: hoe ze uiteindelijk uit lockdown komen en naar huis kunnen, hoe de film afgerond wordt met beelden die ze hebben vergaard en de screening met cast en crew. Eigenlijk allemaal overbodig, want dit begrijp je ook zonder dat het getoond wordt.

Al met al is de film akelig herkenbaar en zeer goed (na)gemaakt. Geen luchtige kost, maar juist daardoor wel een aanrader.

Vanaf 27 maart 2025 in de bioscoop.

Natuurlijk is het teamwerk wat Stalenhoef in haar eerste fictiefilm voor elkaar krijgt; tot nu toe is zij bekend door mooie documentaires als Mijn grote broer (2023, Gouden Kalf), Ik hoor hier niet thuis (2014) en Het is mijn leven (2007). Voor Ik zal zien werkt ze samen met onder anderen medescenarioschrijver Britt Snel, cameraman Mark van Alleen, geluidsman Taco Drijfhout en componist Kaveh Vares. En natuurlijk met de hoofdrolspelers Aiko Beemsterboer (Lot), Roman Derwig (haar vriend Casper) en twee personages in het revalidatiecentrum: Minne Koole (Micha) en Edward Stelder (Ed). Stuk voor stuk geweldige acteurs, net als degenen die de kleinere rollen (bijvoorbeeld van de familie) voor hun rekening nemen.

De vier elementen

De film begint met een onderwaterscène. Lot, die een zeester om haar nek draagt, is gek op duiken en wil – blijkt uit het verloop van de film – onderwaterarcheoloog worden. Water speelt op allerlei momenten in het verhaal een grote rol. Ze zit met Cas in bad, en later alleen in bad waardoor haar wereld verengd, zoals de zee later een vijvertje wordt bij het revalidatiecentrum. Ze hoort het regenen wanneer ze een raam opent.
In de volgende scène zien we een ongeluk met vuurwerk waardoor Lot blind wordt. Een (tijdelijk) gehavend gezicht wordt evenmin geschuwd om in beeld te brengen als het pukkelkoppie van Casper. Zowel water als vuur komen in de dromen van Lot – waarin ze dus kan zien – telkens terug. De lucht staat symbool voor haar dromen. Net als de vogels die ze hoort.
De aarde is de rauwe werkelijkheid waarin Lot verkeert. Aan het begin van de film lijkt het even of ze zich wel erg snel gewonnen geeft, maar later is het meer een heen-en-weer geslingerd worden tussen hoop en wanhoop. Ze is leergierig en leert snel braille, sneller dan je zou verwachten. Af en toe verschijnt er een glimlach rond haar mond: ik kan het.

De vijf zintuigen

Het belangrijkste zintuig in de film zijn natuurlijk de ogen. Soms zien we de wereld op de manier die Lot nog een klein beetje kan ervaren: wazig en niet of nauwelijks in beeld, zoals aan het begin de mensen in het revalidatiecentrum. Later krijgen we ze wel te zien en dan vooral close up. Je ziet Lotte tasten met haar vork waar niet of nauwelijks iets aan zit. Er zitten trouwens aardig wat eetscènes in de film.
En uiteraard zijn de oren, het gehoor voor iemand die blind is erg belangrijk. De muziek speelt daarbij in de film een grote rol. Zoals een piano. We zien en horen hoe Lot het instrument verkent. Een andere cliënt van het revalidatiecentrum, Ed, speelt een passacaglia-thema (dans) of een riff in het lage register van de piano. En ook de muziek wordt, net als wat we min of meer zien door Lots ogen en haar omgang met het blind-zijn, opgebouwd. Wanneer we in een disco zijn horen we dreunende bassen. Als Ed – die aan een hersentumor lijdt – sterft, klinkt wéér dat thema in de piano.

Het is allemaal niet alleen razendknap maar ook vooral inlevend bedacht en vormgegeven. Zó, dat het verhaal meer is dan dat van een 17-jarig meisje dat blind wordt en opgroeit, groeit als mens. Het is een klassiek coming-of-age verhaal dat daar boven uit stijgt.