Boeken / Non-fictie

Verademing in een onrechtvaardige maatschappij

recensie: Rebecca Solnit - Wiens verhaal is dit

Rebecca Solnit is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een urgente stem binnen hedendaags feminisme en activisme. In haar nieuwste essaybundel Wiens verhaal is dit? geeft ze op haar beurt een stem aan hen die gemarginaliseerd worden in onze samenleving.

Op het moment van schrijven voltrekt zich in de Verenigde Staten en daarbuiten een massaopstand. De gewelddadige dood van George Floyd door politiegeweld doet mensen massaal de straat op komen. Floyds dood is helaas geen incident, maar past binnen het geïnstitutionaliseerde racisme van autoriteiten. Het is deze barre werkelijkheid waarover Solnit onder andere schrijft in deze en eerdere bundels. Hoewel haar essays vooral over de Verenigde Staten handelen, zijn veel van haar onderwerpen (helaas) universeel. Ze schuwt de harde realiteit niet en legt hardnekkige structuren van racisme en vrouwenhaat bloot.

Dominante narratieven

In de Nederlandse boektitel is een bewuste keuze gemaakt: het neutrale whose wordt vertaald als wiens (en niet het vrouwelijke wier). Hiermee is direct de toon gezet, Solnit bespreekt in haar essaybundel namelijk talloze voorbeelden van tragische verhalen die vrouwen opgelegd zijn. Direct geweld, zoals aanranding en seksueel misbruik, maar ook indirect geweld door uiterst bedenkelijke wetgevingen. Wat te denken van staten waar verkrachters ouderlijk gezag behouden over door hun verwekte kinderen?

De Amerikaanse schrijver toont dat er nog een lange weg te gaan is. De MeToo-beweging heeft veel losgemaakt en een ongezien bewustzijn gecreëerd, maar raakt nog niet genoeg aan de patriarchale machtsverhoudingen. Nog altijd wordt veel vrouwen het zwijgen opgelegd na een traumatische ervaring als een verkrachting. Zelfs wanneer ze wel gehoord worden, lopen ze de kans dat hun kant van het verhaal even zwaar gewogen wordt als die van de dader. Ze hebben zich dan zogezegd in grijs gebied begeven, waarbij de waarheid wel ergens in het midden zal liggen.

Trefzekerheid

Bronvermelding is er voor Solnit nauwelijks bij. Hoewel ze uit talloze artikelen en nieuwsberichten put, verwijst ze haast nooit direct naar haar bronnen. Misschien omwille van de leesbaarheid en esthetiek, of omdat veel van haar lezers al bekend zijn met de specifieke gevallen die ze behandelt. De meest waarschijnlijke reden is dat het niet nodig is: we wéten dat geweld tegen vrouwen en zwarten aan de orde van de dag is.

Solnit wordt er nog wel eens van beschuldigd een te eenzijdig beeld te schetsen. Concrete bronverwijzingen zouden een uitkomst zijn om haar argumenten kracht bij te zetten. Het getuigt echter van moed en zekerheid dat niet te doen. Het is aan Solnits critici om te verklaren wat misogyne en racistische structuren überhaupt nog in onze samenleving doen. Activisme draait om overtuiging en idealen; bewijsmateriaal is illustratief maar niet leidend.