Waar blockbusters steeds meer op elkaar beginnen te lijken, is de stijl van Wes Anderson nog steeds onmiskenbaar. Hij kan beschouwd worden als een ware auteur: zijn films zijn als kijkdozen vol kleur, symmetrie en staccato-dialogen. Het is een stijl die in seconden te herkennen is, waarbij elk detail tot in de puntjes verzorgd is, van de koffers tot de koffievlekken. Het zijn knullige films, op de beste manier.

Man van staal

The Phoenician Scheme opent met een knal. Geen pastelkleurige poppenkast of een kalme introductie, maar gecontroleerde chaos: een vliegtuig dat uit de lucht wordt gehaald. Aan boord bevindt zich Anatole ‘Zsa-zsa’ Korda (Benicio Del Toro), een beruchte Europese industrieel en wapenhandelaar met een onwrikbare charme en een moreel kompas dat al lang is afgebroken. Een crash als deze overleeft vrijwel niemand – behalve Zsa-zsa.

Hij is een overlever, een geharde zakenman en zo onsterfelijk als een kat met negen levens. Een man van staal, maar een lege huls. Er is amper ruimte voor anderen in zijn wereld. Zo heeft hij drie weduwen, zeven vervreemde zonen en een dochter Liesl (Mia Threapleton), inmiddels een toegewijde non. Wanneer hij haar op de proef stelt als erfgenaam, begint een reis langs de uithoeken van zijn imperium. Vergezeld door Liesl en de Noorse insectendeskundige Bjorn (Michael Cera) probeert hij de controle te behouden over een wereldwijd netwerk van fragiele allianties, verdampend kapitaal en oude beloftes.

Hommage

Hoewel hun stijl verschilt als dag en nacht, lijkt The Phoenician Scheme Wes Andersons grote hommage aan Hitchcock. Niet de suspense waar de grootmeester bekend om staat, maar juist de verhalen van zijn eerdere werken: charmante, kleinschalige producties waarin het vaak draait om een man op de vlucht, reizend van land naar land. Films met een eindeloze charme en een grote knipoog. Denk aan The 39 Steps en The Man Who Knew Too Much of Foreign Correspondent. Niet de titels waar je meteen aan denkt bij Hitchcock, maar die zeker niet minder aandacht verdienen. Het zijn films met precies het soort energie dat Anderson hier op geheel eigen wijze kanaliseert.

Gecontroleerde chaos en geweld

Het tempo van The Phoenician Scheme is moordend. Om de haverklap duiken er nieuwe personages op, wordt er van locatie gewisseld en ontvouwen zich weer nieuwe lagen van the scheme. Zoals Benicio Del Toro het treffend verwoordde in een interview: ‘There is no fat in Wes Anderson movies.’ De film zit strak in de montage en laat weinig ruimte voor adempauzes. Maar geen zorgen als het verhaal je af en toe ontglipt: de grote grap is dat het plan zelf eigenlijk bijzaak is.

Hoewel de film in grote lijnen een komedie is, schuilt de ware kern in thema’s die allesbehalve grappig zijn: de gespannen relatie tussen Zsa-zsa en zijn dochter Liesl, religie en de dood. Dat klinkt zwaar, maar zoals altijd zit Andersons universum tot de nok toe gevuld met charme, lichtheid en een droog gevoel voor humor. Geholpen door een sterrencast waar je u tegen zegt: Tom Hanks, Benedict Cumberbatch, Bryan Cranston, om er maar een paar te noemen. Showsteler is nochtans Michael Cera als Bjorn, die op maat gemaakt lijkt voor het universum van Wes Anderson.

Is The Phoenician Scheme net zo gelaagd als The Grand Budapest Hotel of Asteroid City? Misschien niet. Maar dat maakt hem zeker niet minder interessant. Anderson lijkt – ondanks zijn onmiskenbare stijl – hier iets nieuws te proberen: minder strak geregisseerd, met een rauwer randje. Alsof hij zijn zorgvuldig ingerichte poppenhuis even openzet voor een briesje van chaos en geweld. Maar geen zorgen, zelfs die chaos is met Andersoniaanse precisie gecomponeerd: absurdistisch, gestileerd en, boven alles, onweerstaanbaar charmant. En dat werkt – opnieuw – verrassend goed.

Het is een lekker begin van een film, dat sterke gelijkenissen vertoont met Mr. & Mrs. Smith (2005, Doug Liman). Met Cate Blanchett en Michael Fassbender in de hoofdrollen belooft Black Bag op papier een spannende mix van actie, intrige en onderlinge spanning. Helaas blijft het bij een belofte.

Relaties op werk, geen goed idee?

Het uitgangspunt is interessant: binnen de inlichtingendienst is een lek ontdekt, en vijf mensen staan op de lijst van verdachten. George Woodhouse (Fassbender), verantwoordelijk voor het opsporen van de mol, ontdekt dat zijn eigen vrouw, gespeeld door Blanchett, een van hen is. Onder de verdachten bevinden zich verder twee koppels. Dat maakt de film minder tot een klassieke thriller en meer tot een blik op vertrouwen binnen relaties, zowel professioneel als privé. Kies je voor je werk en je plicht jegens je land, of kies je voor je partner en het behoud van je huwelijk? Het is deze morele spanning die als rode draad door het verhaal loopt.

Onderzoek aan de dinertafel

Verwacht geen schitterende actiescènes of gadgets zoals in de James Bond-films. Een subtiel kat-en-muisspel ontvouwt zich, met als hoogtepunt de twee ongemakkelijke dinerpartijtjes bij George en zijn vrouw thuis, waarvoor alle verdachten worden uitgenodigd. Dit zijn de schaarse momenten waarop de film echt op scherp komt te staan. De onderlinge blikken, gespannen stiltes en dubbele lagen maken deze scènes tot de sterkste van de film.

Toch blijft Black Bag  te vaak hangen in kilte en afstandelijkheid. Waar een film als Mr. & Mrs. Smith  de spanning verzacht met humor en chemie, kiest regisseur Steven Soderbergh voor een rigide en serieuze toon. De potentie voor spannende intrige is er, maar blijft grotendeels onbenut.

© 2025 Focus Features, LLC. All Rights Reserved.

Fassbender speelt overtuigend een man verscheurd tussen zijn plicht en zijn persoonlijke gevoelens. Blanchett oogt daarentegen afstandelijk, mede doordat zij beperkt gebruikmaakt van haar gezichtsuitdrukkingen. Dat werkt haar personage tegen, zeker in een film waar subtiele emoties en non-verbale signalen zo belangrijk zijn.

Regisseur Soderbergh zelf achter de camera

Cinematografisch is Black Bag  degelijk, maar weinig opvallend. Soderbergh verzorgde ook hier zelf het camerawerk, zoals hij vaker doet onder het pseudoniem Peter Andrews, en monteerde de film onder de naam Mary Ann Bernard. Dat vakmanschap verdient bewondering, al maakt het de film niet visueel memorabel. Het mist het kraken van een kluis – eerst verstopt in een kist en daarna zonder de vloer te raken – zoals in Ocean’s Eleven (2001), of het dansen tussen laserstralen om een kostbaar ei te stelen in Ocean’s Twelve (2004). Er is weinig actie, en wat er is voelt afgeremd. De spanningsboog blijft vlak. Hij had meer ingrediënten uit de Ocean’s-films moeten halen.

© 2025 Focus Features, LLC. All Rights Reserved.

Het tempo ligt gelukkig hoog: met een speelduur van iets meer dan 90 minuten kijkt de film vlot weg. Maar net zo snel als hij begint, is hij ook weer vergeten. Dat is misschien wel het grootste probleem van Black Bag: alles is net niet. Net niet spannend genoeg, net niet cynisch genoeg, net niet genoeg humor en net niet persoonlijk genoeg. Een thriller die boeit op thematisch niveau, maar de kijker emotioneel nauwelijks raakt.

Black Bag is kort, thematisch interessant en degelijk gemaakt, maar mist flair, actie en diepgang in karakter. Een film die je in stilte uitkijkt — en in stilte weer vergeet.