Theroux duikt in de wereld van de omstreden nullo-movement
Marcel Theroux, de Britse documentairemaker en broer van journalist Louis Theroux, staat bekend om zijn diepgravende en vaak confronterende documentaires. In The Eunuch Maker duikt hij in een wereld die voor velen onbekend en onbegrijpelijk is: een gemeenschap van mannen die vrijwillig kiezen voor castratie, geleid door Gustavson, een ‘jolly bear’ die onopgemerkt aan het roer staat van een ware eunuchgemeenschap.
In zijn documentaire onderzoekt Theroux Marius Gustavson, een Noorse man die geruime tijd in het Verenigd Koninkrijk verbleef en vanuit daar de zogeheten ‘nullo-movement’ leidde. Gustavson verdiende bijna £300.000 met zijn website, waarop hij tegen betaling en onder erbarmelijke omstandigheden castraties uitvoerde. Vervolgens deelde hij de beelden online en verkocht hij vaak ook de verwijderde lichaamsdelen aan derden. Zijn netwerk trok meer dan 22.841 gebruikers, allen kregen ze toegang tot het schokkende beeldmateriaal van de castreerprocedures. Gustavson onderwierp ook zichzelf aan verschillende mutilaties, waaronder de amputatie van zijn penis en been. Zijn handelingen, die hij presenteerde als hulpmiddel, werden door de rechter beoordeeld als ‘ernstig en levensbedreigend’ met ‘permanente en onomkeerbare’ gevolgen.
De redenen achter de ingrepen
Door diepgaande gesprekken met de verschillende personen uit de eunuchgemeenschap krijgt de kijker een inkijkje in de motieven achter hun ingrijpende beslissingen. Sommige mannen worstelden met hun genitaliën na een traumatische seksuele ervaring, terwijl anderen hun lichaam zagen als iets dat niet bij hun seksuele identiteit paste. Een opvallend interview met een deelnemer genaamd Max, die in de Verenigde Staten een geslachtsoperatie ondergaat, belicht de achtergrond van zijn kwestie: hoewel geslachtsveranderende operaties voor transgenderpersonen vergoed kunnen worden, is er geen medische en financiële ondersteuning beschikbaar voor mensen die zich identificeren als eunuch en zich willen laten castreren. Dit resulteert in schrijnende situaties waarin sommige mannen zich wenden tot illegale en gevaarlijke praktijken, waarbij ze worden ‘behandeld’ door niet-medisch onderlegde mensen in niet-medische omgevingen.
Historische context en juridische vraagstukken
Wat The Eunuch Maker extra gelaagd maakt, is de manier waarop Theroux de geschiedenis van eunuchen in zijn verhaal verweeft. Van voormalige christelijke tradities waarin castratie als een pad naar verlossing werd gezien tot aan de Skoptsy-sekte in het 19e-eeuwse Rusland: het concept is eeuwenoud, maar de manier waarop het vandaag de dag wordt bekeken, is drastisch veranderd. Waar eunuchs vroeger een prominente rol speelden, heerst er nu onbegrip en taboe rondom dit onderwerp.
Daarnaast wordt de juridische kant van het verhaal belicht: hoewel de wet in het Verenigd Koninkrijk stelt dat mensen over hun eigen lichaam mogen beslissen, is vrijwillige castratie een grijs gebied. Zoals een geïnterviewde arts in de documentaire uitlegt: zodra er sprake is van lichamelijke schade, vervalt het concept van ‘toestemming’ en kan de wet ingrijpen. Dit plaatst de handelingen van Gustavson en zijn medeplichtigen in een juridisch schemergebied, waarbij fundamentele vragen over lichaamsautonomie en bescherming tegen zelfbeschadiging worden opgeworpen.
Een indringende documentaire die vragen oproept
In de documentaire wordt Gustavson zowel omschreven als een charismatisch en behulpzaam figuur, die mannen in worsteling met hun seksuele identiteit een uitweg lijkt te bieden, als neergezet als een ‘butcher’ die zonder medische bevoegdheid gevaarlijke en onomkeerbare ingrepen uitvoert. Theroux’ documentaire slaagt erin om zowel afschuw als medeleven op te wekken, zonder ooit te vervallen in sensatiezucht. Zijn interviewstijl, waarbij hij zowel kritische vragen stelt als ruimte laat voor reflectie door de kijker, zorgt ervoor dat The Eunuch Maker een indringende filmervaring wordt. De documentaire biedt niet alleen een blik in de eunuchgemeenschap, maar zet de kijker ook aan het denken over onderwerpen als identiteit, lichaamsautonomie en zelfbeschikking.
Interview met Theroux
In een interview met 8WEEKLY – dat tegelijk als special in het magazine verschijnt – sprak Marcel Theroux over zijn fascinatie voor true crime en hoe hij via onderzoekswerk in aanraking kwam met de bizarre en onderbelichte wereld van vrijwillige castratie. De documentairemaker was daarnaast gefascineerd door de historische context en en de beweegredenen van de eunuchbeweging. Tijdens het interview sprak Theroux over het paradoxale beeld van Gustavson, die hij omschrijft als zowel ‘jolly’ als manipulatief. Ondanks Gustavsons beweringen dat zijn intenties puur waren, kon Theroux zich moeilijk losmaken van de grimmige realiteit van zijn daden.
Een aangrijpende en confronterende documentaire die niet snel vergeten zal worden.
‘The Eunuch Maker’ van Marcel Theroux: vanaf 9 maart 2025 om 22.00 uur te zien op tv-zender Crime+Investigation
