Boeken / Fictie

Onrustige weg naar volwassenheid

recensie: Julia Kelly - Met mijn luie oog

In Met mijn luie oog van Julia Kelly lukt het Lucy niet om haar leven op orde te krijgen. De  opstandige en onrustige jonge vrouw met het luie oog vindt het onmogelijk om opleiding, werk en partners serieus te nemen. Ze is compleet geïntimideerd door haar succesvolle vader, terwijl erkenning van hem haar grootste verlangen is. Op hilarische wijze vertelt Julia Kelly hoe Lucy haar weg naar volwassenheid zoekt.

Bij succesvolle ouders gaan de aandacht en de verwachtingen bijna automatisch over op hun kinderen. Kinderen kunnen zich hiervan pas bevrijden als zij zich los hebben kunnen maken van de prestaties van hun ouders. Het wordt nog lastiger als deze kinderen daarbij een extreem sterk verlangen naar erkenning van hun ouders hebben. Dan wordt elke belangrijke stap voor hun toekomst een zwaar beladen beoordelingsmoment. Kelly vertaalt deze klassieke situatie naar een verrassend lichte roman die het midden houdt tussen een ontwikkelingsroman en chicklit.

Parallellen
Met mijn luie oog is het debuut van de Ierse schrijfster Julia Kelly. Het verhaal van Lucy heeft veel overeenkomsten met het leven van de schrijfster, die de dochter is van een succesvolle advocaat. De roman won de prijs voor het beste Ierse debuut van het jaar tijdens de Irish Book Awards 2008. Een niet voor de hand liggende keuze gezien de lichte (chicklit) kant van de roman, die vooral naar voren komt in de meisjesachtige en onschuldige vertelwijze. Kelly laat Lucy het verhaal vertellen vanaf haar kindertijd tot rond haar twintigste. Haar observaties zijn vertederend, haar bespiegelingen zijn tegendraads en origineel. Ondanks de pittige ontwikkeling van kind tot jong volwassene met ups en downs, slaagt Kelly erin de geestige vertelstijl vast te houden.

Het boek kan ook worden gezien als een ontwikkelingsroman. Niet alleen omdat er een beeld wordt geschetst van een jong meisje dat opgroeit tot een jong volwassene, maar ook door de nadruk op de relatie tussen vader en dochter. Lucy’s houding naar haar vader en haar mening over hun complexe band verandert wanneer zij de wereld als volwassene de wereld begint te bekijken. Geleidelijk aan ziet Lucy haar vader steeds meer als een persoon die niet perfect is. Als een mens met geheimen, verlangens en dromen die niet veel verschillen van de hare.

Herinnerde mijn richtingloosheid hem aan zijn eigen onvervulde dromen? Stoorde hij zich aan mijn rebelse gedrag omdat hij er zelf nooit de moed voor had gehad? Hoe bang voor zijn moeder en onzeker van zichzelf moest hij geweest zijn, dat hij de brief niet had verstuurd?

Bevrijd
Nu ze dit weet, is ze vastberaden om haar vader beter te leren kennen en de band te redden. Tegelijkertijd met deze emotionele ontwikkeling, krijgt Lucy de kans om haar luie oog te laten opereren. Haar nieuwe inzichten worden nog helderder als zij eindelijk de wereld ziet met twee goede ogen. Helaas blijkt het leven anders te lopen dan verwacht. Haar bevrijding krijgt ze, maar op een hele andere wijze dan dat zij ooit had kunnen bedenken.

Kelly heeft met de roman een ware prestatie geleverd. Ze heeft een leesbaar en vooral vrolijk boek geschreven over volwassen worden en vrede krijgen met het innerlijke kind dat altijd op zoek blijft naar erkenning. Dit gaat dieper dan de meeste chicklit.

Boeken / Non-fictie

Populisme in de polder

recensie: Anton C. Zijderveld - Populisme als politiek drijfzand

Toen CDA–voorzitter Peter van Heeswijk onlangs weigerde zich ondubbelzinnig uit te spreken tegen de mogelijkheid van coalitievorming met Wilders’ PVV was voor socioloog en partij–ideoloog Anton Zijderveld de maat vol; hij zegde zijn lidmaatschap op. Niet veel later verscheen van zijn hand een essay onder de titel Populisme als politiek drijfzand, waarin hij de hedendaagse vaderlandse politiek analyseert.

Wie op zoek is naar een gedegen analyse van populisme als algemeen politiek fenomeen, is bij Zijderveld aan het verkeerde adres: Populisme als politiek drijfzand gaat in de eerste plaats over Nederland. Na een korte uiteenzetting over Fortuyn richt Zijderveld zijn pijlen op de huidige generatie populisten in het parlement en diegenen die met hen menen dat de– gepercipieerde –’wil van het volk’ wet is.

Een vermeende kloof
Sinds Fortuyn is de Nederlandse politieke elite en masse van mening dat de grootste bedreiging van ons democratisch bestel gevormd wordt door de afstand tussen ‘de politiek’ en ‘de burger’. Zijderveld gruwelt van deze gedachte en zoekt rechtstreeks de confrontatie met diegenen die de stem van het volk als de stem Gods beschouwen. Met een beroep op Thorbecke betoogt hij dat het werkelijke probleem ligt in de te kleine afstand tussen ‘de politiek’ en ‘het volk’. De huidige mediacratie van peilingen en voortdurende verantwoording via tv–interviews leidt tot een situatie waarin de politici niet langer onafhankelijk zijn. Volgens Zijderveld ligt de kracht van onze democratie in haar representatieve karakter. Het systeem is ingesteld om een veelheid aan stemmen te kanaliseren en om, in een door pluralisme gekenmerkte samenleving, toch tot eenduidig overheidsbeleid te komen. Populistische partijen, of bewegingen, met hun principe van een sterke leider die de stem van het volk vertegenwoordigt, passen niet binnen dit ‘poldersysteem’.

Zijderveld etaleert een brede kennis van zaken, helaas leidt dit tot een enigszins springerig betoog, waarin binnen een enkele pagina geschakeld wordt tussen bijvoorbeeld het fenomeen Fortuyn, veranderd taalgebruik en het nut van eventuele staatsrechtelijke hervormingen. Aangezien het hier een essay– geen wetenschappelijk werk –betreft, is dat op zich natuurlijk geen probleem. Het doet Zijdervelds betoog helaas wel aan helderheid inboeten. Populisme als politiek drijfzand bevat daarentegen genoeg interessante gedachten om de schrijver dit minpunt te vergeven. Kwalijker is echter het feit dat Zijderveld voorbij gaat aan een aantal belangrijke zaken en soms te simpele conclusies trekt. De rechtszaak die het OM tegen Wilders heeft aangespannen, wordt met een enkel zinnetje afgedaan als vanzelfsprekend, terwijl de gevolgen van zowel vrijspraak als veroordeling in potentie enorm zijn. De huidige economische crisis doet Zijderveld vermoeden dat de Nederlandse populisten binnenkort waarschijnlijk aan het kortste eind zullen trekken: wanneer de gevolgen voelbaar worden, zullen kiezers massaal terugkeren naar ‘echte partijen’. Waarom dit vooralsnog niet het geval lijkt, laat hij onbesproken.

Nostalgie
In Populisme als politiek drijfzand verwoordt Zijderveld op heldere wijze het standpunt van dat deel van het establishment dat weigert te capituleren voor het populistische discours. Hij is bereid het debat aan te gaan en te vechten voor bestaande politieke instituties, zoals het af en toe ouderwets aandoende representatieve stelsel. Helaas biedt Zijderveld geen echte antwoorden, zijn voorkeur voor klassieke politici als Piet Hein Donner en Ernst Hirsch Ballin doet vermoeden dat zijn afkeer van populisme deels op nostalgie gestoeld is.

Muziek / Album

Kriebels?

recensie: The Butterfly Effect - Final Conversation of Kings

.

Als we af mogen gaan op de kritieken die over de band opduiken, dan zorgt de muziek van deze Australische progrock-formatie absoluut voor vlinders in de buik. Maar hoe zit het met het eigen onderbuikgevoel? Is The Butterfly Effect echt die belofte van Down Under die de media ons voorschotelen?

~

Als het derde album, Final Conversation of Kings, aftrapt met het meer dan zeven minuten durende ‘Worlds on Fire’ lijkt die belofte inderdaad ingelost te worden. Er wordt vanaf de eerste seconde een bepaalde spanning opgeroepen die door de muziek, maar vooral door de zang van Clint Boge, goed wordt vastgehouden. Het geluid van een eenzame trompet versterkt die spanning nog eens, vooral in het rustige middenstuk van het nummer. Dit belooft veel goeds voor de rest van het album.

Zodra het album zich voortzet met het tweede nummer, ‘A Room Without a View’, valt echter op dat The Butterfly Effect ook een probleem heeft. Hoewel de nummers goed in elkaar zitten en op de zang zeker weinig valt aan te merken, is het geheel niet echt verrassend te noemen. Voor de kenners van het genre klinkt het allemaal misschien iets te bekend en te gelikt. Hoewel vooral dit laatste – het is een strak geproduceerd album – de toegankelijkheid zeker verhoogt, klinkt het ook allemaal een beetje achterhaald. Alsof we niet met een album uit 2009 te maken hebben, maar naar een productie uit de jaren tachtig zitten te luisteren.

Voorspelbaar

Na track twee wordt het album eigenlijk steeds voorspelbaarder. Oké, er zitten de nodige tempowisselingen in de muziek. En rustige stukken worden afgewisseld met gierende gitaren. Maar van een progrock-band mag dit dan ook verwacht worden. Al met al dus geen aardverschuivende rockrevolutie. The Butterfly Effect is een aangename verbreding van het genre, maar zeker geen vernieuwende verdieping. Daarvoor klinkt het net iets té jaren tachtig.

Het in de media geschapen beeld van een band die verrassende dingen doet op het muzikale vlak is dan ook niet juist. Houd je echter van goed verzorgde progrock met een vleugje jaren tachtig, in de sfeer van Asia en dergelijke, dan is The Butterfly Effect zeker de moeite waard. Final Conversation of Kings is namelijk een degelijk progrock-album dat aan alle verwachtingen binnen het genre voldoet. Niets minder dan dat. Maar ook niet veel meer dan dat. Ondanks het Calexico-achtige trompetje dat vooral in het openingsnummer van zich doet spreken. Veel meer vlinders zijn er op deze plaat helaas niet te vinden.

Film / Films

Schattig visje wil mens worden

recensie: Ponyo on the Cliff by the Sea

.

In

~

Toch is Miyazaki inmiddels zo’n grootheid dat het als opzienbarend geldt dat hij zèlf de zee heeft getekend. Zijn Studio Ghibli is zo bekend en geliefd dat de Japanse Walt Disney makkelijk op zijn lauweren kan gaan rusten. Wereldwijd hebben films als Spirited Away en Princess Mononoke miljarden fans. Ook in Nederland groeit de aanhang. Ponyo on the Cliff by the Sea zal vooral de jongste fans aanspreken. Gelukkig draait er zowel een versie met Nederlandse als met Japanse stemmen in onze bioscopen.

De kleine zeemeermin


Minder dan zijn vorige fims is Ponyo ook voor volwassenen interessant. Bekende thema’s als de zorg voor het milieu en het belang van vrouwenemancipatie passeren opnieuw de revue, maar al met al heeft Miyazaki duidelijk een jongere doelgroep op het oog. Het kleine visje Ponyo is weliswaar om op te vreten zo vertederend, maar het verhaal heeft verdacht weinig om het lijf. Ponyo wordt door haar vader, ooit mens, nu zeegod, min of meer gevangen gehouden in zee. Ze wil naar het vasteland, om samen te zijn met haar menselijke vijfjarige vriendje Sosuke. Haar keuze om een mens te worden heeft verstrekkende consequenties: het evenwicht tussen mens en natuur is verstoord en daardoor dreigt een tsunami het kustdorpje waar Sosuke te vernietigen. Het verhaal lijkt wel wat op dat van de kleine zeemeermin, maar dan zonder de onbarmhartige regels die in Andersens universum gelden.

~

Ponyo vormt een prachtige mix van pastelkleurige achtergrondtekeningen en animaties in de kenmerkende Ghibli stijl. De film opent met een onderwaterscène waarin tientallen vissen en kwallen de aandacht opeisen. Tenmidden van het nautisch beeldgeweld bevindt zich het verblijf van de tovenaar, dat volgens de ondoorgrondelijke wetten van de Japanse tekenfilm opereert. Honderden rode visjes zwermen door het verblijf, met één wezentje in het midden dat er hetzelfde uitziet, maar dan groter. Dat is Ponyo. Waarom de man die tovenaar werd hier ooit verzeild is geraakt, of waarom Ponyo zoveel groter is dan haar zusjes, doet niet ter zake. Net zoals later in het verhaal niet wordt uitgelegd wie er precies verantwoordelijk is voor de tsunami, of waarom Ponyo moet blijven slapen tijdens de finale. Hier is de fantasie aan de macht, met de bijbehorende logica. Die uit zich bijvoorbeeld in het feit dat de tovenaar aan land om zich heen moet blijven sproeien met een soort insectenverdelger, zodat de grond nat blijft. Of door Ponyo’s kinderlijke verbazing als Sosuke huilt: ‘Er komt water uit je ogen’.

Geen digitale technieken

~

De kinderen zijn met de grootste zorg getekend en hebben de kenmerkende bewegingen en gedragingen van kleuters. Ook de animaties van het dorp zijn fascinerend gedetailleerd. Tegelijkertijd is de zee zoals gezegd niet meer dan een blauw ingekleurd vlak. Die ongeïnteresseerdheid in technische perfectie, die bijvoorbeeld Pixars animaties kenmerkt, keert helaas ook terug in het verhaal, dat net te veel gaten kent om te blijven boeien. Het is toe te juichen dat in de hele film geen digitale technieken zijn gebruikt, maar Miyazaki’s staat van dienst in ogenschouw nemend, stelt Ponyo toch wat teleur.

Film / Films

Veel gekraak van hout

recensie: I am from Titov Veles (Jas sum od Titov Veles)

Het pittoreske Macedonische stadje Titov Veles is genoemd naar de Slavische godheid Veles, maar de erfenis van de leider van het voormalig Joegoslavië ligt als een sluier over I am from Titov Veles (2007). Het ouderlijk huis van de drie gezusters in de hoofdrol kraakt letterlijk in zijn voegen. Een vreugdeloos oord.

~

De naam van het stadje zal de inspiratiebron zijn geweest voor die van de drie zussen: Slavica, Sapho en Afrodita. Het zijn epische namen, maar aan hun leven is weinig groots, pittoresk evenmin. Slavica is verslaafd aan methadon, Sapho lijkt zich te prostitueren en Afrodita, de jongste, doet er sinds de dood van hun moeder het zwijgen toe. Als voice-over voorziet ze haar leven en dat van haar zussen echter van commentaar. Dromerige en ook wat treurige observaties: ‘Je bent zo mooi als een traan’. In al haar zwijgzaamheid en naïviteit voelt Afrodita feilloos aan hoe haar zussen trachten te ontkomen aan Veles. Het plaatsje, centraal gelegen in Macedonië, is het zwarte gat van Zuidoost-Europa. Slavica hoopt, tegen beter weten in, dat een huwelijk met een rijke maar onaangename vent haar aan haar uitzichtloze situatie kan onttrekken. Sapho zet in op een visum voor Griekenland.

Typisch Oostblok

En Afrodita zelf? Die snakt, zoals haar naam betaamt, naar liefde. Ze wil een kind en daar heeft ze bizarre fantasieën over. Of ze ligt plots naakt op de keukentafel om zich, haar buik naar boven krommend, een zwangerschap in te beelden. De drie zussen vormen een caleidoscoop van escapisme; een bekend thema in films uit het voormalig Oostblok, waarin de onmacht om iets van het leven te maken nogal eens wordt verdrongen door alcohol, muziek of geweld, overgoten met een magisch-realistisch sausje.

Sfeerdetails

~

Om van dat gevoel van onmacht te overtuigen is sfeer een belangrijk element. Dàt heeft regisseuse en schrijfster Teona Strugar Mitrevska goed begrepen. I am from Titov Veles is heel beeldend en sfeervol: mooi uitgelicht, afwijkende cameraposities, veel gekraak van hout en een tinkelende kroonluchter. Geen slijtplek van het oude ouderlijk huis blijft onbenut. Maar sfeer alleen is in deze film niet genoeg. Uiteindelijk engageert I am from Titov Veles te weinig: wàt de maker ermee wil zeggen is op zich wel duidelijk, maar ze slaagt er niet in je daarbij te betrekken. De liefde ontglipt Afrodita, maar tegen die tijd blijf je als kijker na alle fijnzinnige filmische ingrepen en gekunsteldheden onbewogen.

Boeken / Fictie

Big Brother in het ‘echt’

recensie: Cory Doctorow - Little Brother. Big Brother voor de internetgeneratie

Het boek Little Brother. Big Brother voor de internetgeneratie van Cory Doctorow is een thriller met een modern thema. Na een terroristische aanslag in San Francisco worden Marcus en zijn vrienden verdacht van deze aanslag. Het Department of Homeland Security (DHS), de Amerikaanse binnenlandse veiligheidsdienst, krijgt vergaande bevoegdheden om de terroristen op te sporen. Het duurt niet lang voordat de dienst deze bevoegdheden misbruikt. Marcus besluit terug te vechten.

Het boek begint met een introductie van de hoofdpersoon Marcus en zijn vrienden. Marcus is een briljante hacker van vijftien jaar oud. Marcus zit op school wanneer hij de oproep krijgt dat een van zijn favoriete spellen weer gaat beginnen. Hij wil zijn vrienden waarschuwen zodat ook zij mee kunnen spelen, maar daarvoor moet hij eerst de school uit. In de school wordt er met de modernste technieken toezicht gehouden, maar Marcus omzeilt alle systemen met gemak.

Guantanamo Bay
Als Marcus en zijn vrienden eenmaal de school ontsnapt zijn, begint het verhaal pas echt. Helaas voor hen zijn zij net in de buurt van de aanslag. De vier vrienden krijgen een zak over hun hoofd en worden meegenomen naar een gevangenis. Deze gevangenis doet denken aan Guantanamo Bay.

Enige tijd later worden drie van de vier weer vrijgelaten. Marcus maakt zich zorgen om zijn in de gevangenis achtergelaten vriend. Als het DHS meer en meer bevoegdheden krijgt, besluit Marcus om terug te vechten. Onder de schuilnaam M1lk3y creëert hij een eigen netwerk, waarmee hij met gelijkgestemden kan communiceren.

Privacy of veiligheid
De vele technologische hulpmiddelen waarmee het DHS de bevolking in de gaten kan houden bestaan daadwerkelijk. Dit is ook het onheilspellende aan het boek. Het toont namelijk aan hoe makkelijk deze systemen te misbruiken zijn. Door verplichte chipkaarten kan de regering zien wie wanneer waar heen gaat. Mensen die een ‘vreemde’ route nemen worden onmiddellijk verhoord. Het boek roept de vraag op wat belangrijker is: privacy of veiligheid.

Het boek kan worden gezien als een aanklacht tegen de Amerikaanse regering na 9–11, aangezien een aantal zaken in het boek ook in het echt zijn voorgekomen. Denk aan de Guantanamo Bay–achtige gevangenis. Ook waterboarding– het simuleren van een verdrinking –wordt toegepast op Marcus en zijn vrienden.

1984
Doctorow’s verhaal doet af en toe denken aan grootheden als 1984 van George Orwell, of de Netforceserie van Tom Clancy. De overeenkomst met 1984 zit vooral in het verhaal en de macht die de regering heeft. De overeenkomst met de Netforce serie zit hem vooral in de vele technische zaken die in het verhaal verweven zijn. Toch zit Doctorow nog niet op dit niveau.

De vele verwijzingen naar moderne technologie vormen geen obstakel voor het lezen van het verhaal. Zoals het een thriller betaamt is Doctorow’s boek een echte pageturner.

Film / Films

Aandoenlijke roadmovie

recensie: De nieuwe moeder

.

De nieuwe moeder was ten tijde van de uitgave in 1996 een internationaal festivalsucces. Reden genoeg dus om de film op dvd opnieuw uit te brengen. Regisseuse Paula van der Oest (Tiramisu,

~

Als Juris zijn Letse geld inwisselt voor Nederlandse guldens en met zijn auto langs de in lycra gehesen winkelstraatbezoekers rijdt, wordt pijnlijk duidelijk hoe lang geleden de jaren negentig alweer zijn. Toch doet de gedateerdheid niets af aan deze film, de boodschap van de onverschilligheid die bij welvaart de kop opsteekt blijft staan. Terwijl Juris zich van de ene pijnlijke situatie naar de andere voortbeweegt, gehinderd door zijn gebrekkige taalkennis en de opportunistische voorbijgangers die hij ontmoet, vormen de voorgelezen brieven van Marie de soundtrack. Het geheel houdt ons een confronterende, maar over het algemeen humoristische spiegel voor van de uiterst heikneuterige cultuur van Nederland, en hoe deze er van buitenaf uit moet zien.

Vermakelijk en indrukwekkend


De nieuwe moeder is een vermakelijke en kwalitatief indrukwekkende film, die zowel vertederend humoristisch als hartverscheurend aandoenlijk is. De wisselwerking tussen ontgoocheling en vriendelijkheid die Juris en Elvis ondervinden in hun zoektocht naar Marie maakt een goede balans en zorgt dat de film niet te tragisch maar ook niet te lichtvoetig omgaat met de materie. Het resultaat is een verhaal dat vasthoudt aan geloofwaardigheid.

~

Tegen het einde van de film lijkt het verhaal echter enigszins te ontsporen in een te geforceerde dramatische wending, wanneer de focus verschuift van Juris en Elvis naar de misère van een gezin dat lijdt onder ongerealiseerde toekomstdromen. Daarnaast is het confronterende ad rem-gedrag van Marie’s dochter Vanessa op de rand van het belachelijke, en werkt vooral op de lachspieren. Toch is de climax van het verhaal de afronding van een schets van twee mensen die beiden hun dromen niet waar konden maken. De één is het slachtoffer van de beperkingen van armoede, de ander van de verstikking van welvaart.

Boeken / Fictie

Drama op vijftig betonnen vierkante meters

recensie: J.J. Voskuil - Binnen de huid

.

Dat probleem speelde al in de jaren negentig, met de publicatie van de zevendelige megaroman Het Bureau, die Voskuil baseerde op zijn jaren bij het huidige Meertens Instituut. Veel van de hierin geportretteerde collega’s waren weinig verguld met de manier waarop ze– onder andere namen –geportretteerd werden. Een polemiek was geboren. Het Bureau, objectief bezien nou niet bepaald een pageturner, verkocht als een trein. Binnen het brave instituut van de vergelijkende literatuurwetenschap was een ethische rel uitgebroken en er werd heel wat afgeanalyseerd.

Johannes Jacobus (Han) Voskuil overleed in mei vorig jaar. Hij liet een collectie ongepubliceerde manuscripten na. Daarop rust– aldus echtgenote Lousje Voskuil in haar voorwoord bij Binnen de huid –een embargo. De beslissing over de publicatie van het boek in kwestie liet Voskuil aan haar over. Hoewel Lousje er zelf– als ‘Nicolien’ –uitgebreid in voorkomt besloot ze de roman toch uit te laten geven. Voskuils boeken zijn, zoals al bleek, altijd autobiografisch. Zijn debuut Bij nader inzien (1963) omspant zijn studententijd van 1946–1953, Het Bureau beschrijft 1957-1989. Binnen de huid vult het gat tussen deze twee boeken op.

Consequentie
Lang werd door Voskuilfanatici aangenomen dat het hier ging om een verslag van zijn Groningse onderwijzersjaren – en de diepe ellende daarvan. Nu blijkt dat het gaat om een in het universum van Maarten Koning nog veel penibeler kwestie: de driehoeksverhouding tussen Maarten, zijn vriend Paul (achter wie de literatuurwetenschapper J. Oversteegen schuil zou gaan) en diens vrouw Rosalie. Het echtpaar kwam als studentenkoppel al voor in Bij nader inzien, waar Paul werd neergezet als de de facto leider van Maartens vriendengroep, intellectueel superieur, maar vaak een onuitstaanbare pedant. Hij heeft de mond vol over literaire theorie, waarom bepaalde personen al dan niet een ‘klootzak’ zijn, over honnêteté en over hoe zij allen zich nooit aan de verrotte maatschappij aan zullen passen.

Maar nu is Paul getemd: een verontschuldigende sukkel, met een lerarenbaantje en een jaren vijftig–zelfmoordflatje bij Deventer, die gestaag het ene compromis na het andere sluit. Dat wordt hem zeer kwalijk genomen door rechtlijnige Maarten en Nicolien, die zich niet willen aanpassen en ‘consequent’ blijven, een woord dat door het boek heen resoneert.                    

Consequentie is ook het kernwoord in de verhouding tussen Maarten en Rosalie, die na een halfdronken kus tijdens de afwas maandenlang om elkaar heen blijven draaien. Het boek is– ongewoon voor Voskuil –in de ik–vorm geschreven. Hierdoor blijft ons maar weinig bespaard van Maartens overpeinzingen rond moraliteit, macht, seks en– uiteraard –’consequent zijn’. Op Voskuil/Koning–wijze pakt hij de kwestie Rosalie aan als een logisch probleem, waar een logische uitkomst uit moet volgen. Hij heeft haar gezoend, hij moet dus met haar naar bed – maar zo eenvoudig gaat dat niet. Die starheid maakt hem bijna kapot, en de spanning leidt tot een ontluisterende anticlimax, dit alles tussen dunne muurtjes op vijftig betonnen vierkante meters.

Polemiek
De beschaafde oproer rond Het Bureau werd niet geëvenaard, maar we zouden niet met een ware Voskuil te maken hebben als er niet een beetje polemiek rond ontstaat. Ditmaal ging Lousje Voskuil zelf kortstondig de strijd aan met Elsbeth Etty, die in het NRC Handelsblad van 10 april jongstleden schreef: ‘Paul en Rosalie blijven qua beschaving, stijl en levenskunst veruit superieur aan de bekrompen zelfzuchtige Koninkjes.’ De ergernis om Voskuils stroeve moraal en eindeloze gedraai is voelbaar in Ettys recensie, die het de auteur vooral kwalijk neemt dat hij onder het mom van een harde zelfanalyse zijn oude vrienden postuum kapot wil maken; de roman is ‘een dubbele karaktermoord’.

Lousje zou Nicolien niet zijn als ze hier niet op reageerde. Een week na Etty’s artikel schrijft ze een ingezonden brief terug. Behalve dat ze Etty beschuldigt van vooringenomenheid en ‘platte opvattingen over liefde’ is ze vooral kwaad om de opmerkingen die de recensente over het huwelijk van het echtpaar Koning maakte. ‘Wij hadden geen vreugdeloos huwelijk’ stelt ze. Waarom zoiets in een nationaal dagblad verklaard moet worden is onduidelijk, maar vooral ook komt de vraag op wat dit nog met literaire polemiek te maken heeft. Frida Vogels (die als ‘Henriette’ in het boek verschijnt) doet twee weken later nog een duit in het mandje met een brief waarin ze Maarten Koning (en zijn crisis) met Dostojevski’s student Raskolnikov vergelijkt, maar bovendien stelt dat Etty’s artikel ‘heel goed gelezen kan worden als een onbedoeld zelfportret’, omdat ze zelfrespect zou putten uit maatschappelijk prestige. Het is wat.

Dit alles demonstreert vooral hoezeer de discussie enkel nog draait om ‘hoe het nu echt zit’ – zo ongeveer de slechtste vraag die men kan stellen bij de beoordeling van een literair werk. Wie zich een goed oordeel wil vormen over Binnen de huid, moet deze recensie zo snel mogelijk vergeten.

Muziek / Album

Een verlate introductie

recensie: Piers Faccini - Two Grains of Sand

.

Zijn carrière begon in Londen, alwaar hij samen met Fransesca Beard vorm gaf aan het kwartet Charley Marlowe. In 2001 stopte deze band echter en ging Piers Faccini solo verder. Dit resulteerde in het debuut Leave No Trace uit 2004 en het in 2006 door critici goed ontvangen Tearing Sky. Groot (internationaal) succes bleef echter uit. Naast solomuzikant is Piers Faccini schrijver van muziek voor televisie en schildert hij. Hij werd geboren in 1970 in Luton, Bedfordshire. Zijn vader is Italiaans, zijn moeder is Engels. Momenteel woont Piers Faccini in Frankrijk.

En dan nu…

~


Genoeg over achtergrond en verleden. Tijd voor de muziek op Two Grains of Sand. Het eerste wat bij het beluisteren van deze nieuwste plaat van Piers Faccini opvalt is dat het allemaal wat toegankelijker en gevarieerder is geworden ten opzichte van het voorgaande album Tearing Sky. Nog steeds hebben we te maken met de mooie rustige, ingetogen en gevoelige stem van Faccini. En nog steeds wordt deze voornamelijk ondersteund door een enkele gitaar. Maar er zit meer variatie tussen de afzonderlijke nummers op het album. Na twee meer reguliere singer-songwriternummers, ‘Two Grains of Sand’ en ‘The Wind That Blows’, komt hij bijvoorbeeld met het verrassende ‘Your Name No More’, een nummer met een lekker strak ondersteunend drumritme. Een catchy song die de onderliggende weemoedige sfeer van het album muzikaal doorbreekt.

Dat laatste is sowieso een kenmerk van Two Grains of Sand. Waar de teksten niet bepaald altijd even vrolijk zijn contrasteert de muziek met haar simpel klinkende structuur daar soms behoorlijk mee. Melancholische boodschappen verpakt in opgewekte deuntjes, een nieuw fenomeen in het werk van Piers Faccini. Daarnaast vinden we uiteraard nog steeds nummers op het album terug waar muziek en woord op dezelfde lijn zitten, maar dat voegt nu juist die eerder genoemde variatie aan het geheel toe. Iets wat we op Tearing Sky veel minder tegenkwamen. Naast de ‘hardcore’ singer-songwriternummers zoals ‘Strangers’ stuiten we onder andere ook op het met Paul Simons Graceland vergelijkbare ‘Home Away From Home’.

Beeldvorming

Het volgende fragment uit ‘Thunder Is Going To Come’ geeft een goed beeld van de aard van de teksten, terwijl de muziek varieert van rustiek gitaarspel via Afrikaanse sferen naar marsmuziek. Een combinatie die in al zijn eenvoud goed werkt:

Sometimes I don’t sleep at night
I hear the wind in the moaning trees
I wonder how my child will fare
With wars and bombs and thieves?
The thunder has begun

Met Two Grains of Sand weet Piers Faccini een lekkere luisterplaat neer te zetten. Het album lijkt ogenschijnlijk simpel in elkaar gezet, maar ondertussen weet hij met zijn stem en teksten de luisteraar wel degelijk flink te raken. Faccini lijkt met zijn derde plaat op zoek naar het succes bij het grote publiek. Dat probeert hij te bereiken door meer variatie toe te passen en toegankelijkere nummers te brengen. Dit alles zonder al te veel af te wijken van zijn eerdere werk. Je kunt jezelf tenslotte wel vernieuwen, maar je achtergrond blijf je altijd met je meeslepen. Een achtergrond die in het geval van Faccini een goede basis vormt voor wat er in de toekomst wellicht nog allemaal in het verschiet ligt. En Two Grains of Sand geeft daar al een geslaagde richting aan.

 

Film / Films

Gierende hormonen in donkere tijden

recensie: Harry Potter and the Halfblood Prince

Het blijft een raadsel hoe producent Warner Bros. op het idee kwam David Yates aan te trekken voor de regie van de laatste vier Harry Potter-films. Yates had weliswaar indruk gemaakt met sociaal-realistische tv-drama’s als Sex Traffic en State of Play, maar had voor Harry Potter nog nooit een speelfilm geregisseerd. Dat de producenten het bij het juiste eind hadden, bewijst Harry Potter and the Halfblood Prince, tot op heden het beste deel van de reeks.

~

Waar Harry Potter and the Order of the Phoenix, de voorlaatste Harry Potter-film uit 2007, nog ernstig teleurstelde door een gebrek aan coherentie en een zeer matig scenario, is dat nu heel anders. Scenarist Steve Kloves, die ook al de eerste vier delen schreef, heeft Michael Goldenberg vervangen en durft voor het eerst echt te schrappen in J.K. Rowlings materiaal en het verhaal op diverse momenten zelfs aan te passen. Het is die gedurfde keus, die de echte fans wellicht zal teleurstellen, die deze film zo geslaagd maakt.

De ontwikkeling die Harry Potter doormaakt loopt parallel met de ontwikkeling van de uiterst lucratieve filmreeks. De eerste twee films van Chris Columbus waren nog lieve, onschuldige kinderfilms, maar onder respectievelijk Alfonso Cuarón, Mike Newell en David Yates is er een toenemende duisternis over de toverwereld komen te liggen. De makers van het zesde deel gooien de kijker direct in het diepe en de nodige voorkennis is dan ook vereist. In dit nieuwste avontuur is de dreiging van de machtige duistere tovenaar Voldemort voortdurend voelbaar, maar houden de leerlingen op Zweinstein zich inmiddels meer bezig met hun gierende hormonen. Liefdesdrankjes, geheime liefdes en gebroken harten zijn aan de orde van de dag en deze – overwegend zeer humoristische – tienerperikelen vormen het echte hart van deze film, die wat het grote verhaal betreft natuurlijk vooral geldt als het laatste stapje op weg naar de echte climax van de reeks.

Britse acteertop

~

Zoals altijd is vrijwel de gehele Britse acteertop van de partij in de film. De cast wordt ditmaal versterkt door de altijd betrouwbare Jim Broadbent als de excentrieke Horace Slughorn, wiens relatie tot de jonge Voldemort essentieel is voor het verdere verloop van het verhaal. Toch is het niet Broadbent, maar Helena Bonham Carter die de meeste indruk maakt. In een relatief kleine rol, als de gestoorde Bellatrix Lestrange, mag ze zich volledig uitleven, iets dat haar uitermate goed afgaat. De aanwezigheid van deze veteranen compenseert het gebrek aan talent van hoofdrolspeler Daniel Radcliffe, die in de eerste film nog een klein jongetje was, maar gaandeweg de reeks heeft bewezen niet over de emotionele reikwijdte van andere jonge acteurs te beschikken. Door hem voortdurend te omringen met ervaren acteurs als Alan Rickman of Michael Gambon wordt dit probleem echter vakkundig omzeild.

Perfect is de film zeker niet, maar dat is ook buitengewoon moeilijk bij de verfilming van zo’n lijvig boek. Sommige verhaallijnen komen beter uit de verf dan andere en Kloves slaagt er niet in alle losse lijntjes tot een goed einde te brengen. Toch verveelt de film met een ruime speelduur van 2,5 uur geen enkel moment, ondanks of misschien juist dankzij een relatief laag tempo, dat voldoende ruimte uittrekt voor ontwikkeling van de personages. Tel daar het uitzonderlijke camerawerk van de Fransman Bruno Delbonnel (Amélie), die grossiert in adembenemend mooie shots, bij op en je hebt een prachtige film die bewijst dat ook grote, commerciële films klein en persoonlijk kunnen overkomen.