Verweesd van de wereld

Nora Seed is ongelukkig. Diep ongelukkig. Ze heeft het gevoel dat ze een teleurstelling is. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor het ene familielid dat ze nog heeft en amper ziet: haar broer Joe. Ook diens beste vriend Ravi kan haar niet uitstaan. En tel daar ook maar meteen haar baas bij op. Als haar rode, cyperse kater Voltaire overlijdt, weet ze zeker dat het leven voor haar geen betekenis meer heeft. Ze neemt een hele hand pillen in en spoelt ze weg met rode wijn. Terwijl het leven langzaam uit haar wegsijpelt, komt ze in een mistige omgeving terecht. Als de nevel verdwijnt, ontwaart ze langzaam de contouren van een bibliotheek. Haar horloge geeft een wel héél precieze tijd aan, die niet meer verandert: 00:00:00. Het is middernacht. Plots staat haar oude schoolbibliothecaris voor haar neus: mevrouw Elm. Verbijsterd stelt Nora zichzelf hardop de vraag of ze nu dood is en in het hiernamaals is beland. Mevrouw Elm legt haar in klare taal uit dat zich tussen leven en dood een bibliotheek bevindt met talloze gangen met boeken, boeken en nog meer boeken. Eindeloze rijen worden gevuld met boeken: “Elk boek biedt de kans om een leven uit te proberen dat je geleefd zou kunnen hebben. Om te zien hoe het zou zijn afgelopen als je andere keuzes had gemaakt… Zou je het anders hebben gedaan als je alles waarvan je spijt hebt ongedaan zou kunnen maken?”.

Het is een interessante, hypothetische vraag. Waar menig persoon al snel knikkend ‘ja’ zou roepen, blijkt de realiteit (en heel veel andere realiteiten die daarmee gepaard gaan, een beetje zoals de film Interstellar) toch ietsje lastiger te zijn. Nora heeft van talloze dingen spijt: ze was heel goed in zwemmen en had alles in zich om het tot Olympisch kampioen te maken. Ook had haar muziekcarrière veelbelovend kunnen uitpakken: in de band waarin zij en haar broer samen speelden, The Labyrints, was zij als leadzanger dé grote spil. Ze is daarnaast altijd al geïntrigeerd geweest door het poollandschap en had graag in de hoedanigheid van een gletsjeronderzoeker op het gladde ijs gestaan. Tevens vraagt ze zich af hoe het zou zijn als ze haar ex Dan niet enkele dagen voor hun bruiloft de rug had toegekeerd of hoe het zou voelen om moeder te zijn.

Is geluk haalbaar?

Op al haar antwoorden krijgt Nora vragen. Telkens mag ze een kijkje nemen in een parallel universum, waarin zij het leven leidt dat ze (n)ooit voor mogelijk achtte of waar ze van droomde. Ze ziet het leven niet alleen, ze beleeft dat leven ook helemaal. Telkens als ze een kijkje wil nemen in een leven, laat mevrouw Elm een boek arriveren en wordt Nora letterlijk in dat leven gedropt. Als dit alternatieve leven Nora niet bevalt, wordt ze even snel weer uit dat leven geteleporteerd als dat ze erin gezogen werd. Bevalt een leven haar wel? Dan zal ze zich dat nieuwe leven aanmeten en in dat alternatieve leven blijven voortleven. Iedere persoon die ze tegenkomt in een alternatief leven kent een andere versie van Nora: Nora de durfal, Nora de ambitieuze atleet, Nora die geen ijsberen schuwt en Nora de moeder de vrouw.

Alle eerste levens die ze voor korte duur ‘leeft’, komen uiteindelijk allemaal op hetzelfde neer: in ieder leven is er altijd één groot minpunt. Met andere woorden: als ze een geheel ander leven wil leiden, zal ze op iets moeten inleveren. De ene keer is dat een ontrouwe echtgenoot en een andere keer is dat een dode broer. Ieder leven laat inzien dat ze niet alles kan hebben wat haar hartje begeert: uiteindelijk krijgt ieder mensenleven te dealen met prachtige momenten om te koesteren én met een berg shit. Het is aan Nora om in te zien dat het perfecte leven uiteindelijk niet haalbaar is.

Alternatieve levensgeschiedenissen

Het unieke concept van Haig wordt goed uitgewerkt: hij geeft veel inleidende informatie, waardoor het net lijkt alsof je Nora Seed een keer in je leven hebt ontmoet. Ook blijf je als lezer geboeid: is dit dan het ultieme leven dat Nora graag wil leiden? Wat is het addertje onder het gras in dit ogenschijnlijk perfecte leven? Je voelt de hersenen van Nora haast kraken bij ieder nieuw ‘boek’ (synoniem voor ‘alternatief leven’) dat Nora binnenloopt. Bij sommige alternatieve levens wil je haar graag aanmoedigen om te kiezen voor deze mooie variant en sta je je vervolgens af te vragen waarom ze het niet met beide handen aangrijpt. Soms is het alternatieve levensverhaal van Nora zo treurig geschetst dat je al meteen weet dat dít leven niet veel beter is dan het leven waar ze uitstapte.

In het begin van het verhaal worden de belangrijkste dingen waar Nora spijt van heeft breed uitgemeten in de alternatieve levensgeschiedenissen die ze mag beleven. Later in het boek verwordt het tot één lange samenvatting van levens die Nora leidt. Op een gegeven moment lijkt het erop dat ze nog wel duizend alternatieve levens kan bedenken, maar dat nooit één haar zodanig zal raken. Totdat ze opeens belandt in een onverwacht mooi leven met een klein gezin. Na enkele maanden bedenkt ze dat ze de Middernachtbibliotheek al lang niet meer heeft gezien, omdat ze zich dit ene leven heeft toegeëigend en opeens komen de twijfels naar boven opborrelen: is dit dan hét leven dat ze moet leiden of speelt ze nu de ‘Nora’ die de mensen in dit leven kennen?

Waardevolle levenslessen

Verwarrend is het boek zeker, daar getuigt deze recensie alleen al van. Je moet tijdens het lezen van dit boek waakzaam blijven. Nora hupst namelijk snel van het ene naar het andere alternatieve leven en in ieder van die alternatieve levens hebben ook de mensen die ze kent, een ander levenspad gekozen. De lezer staat dus, net als Nora zelf, voor vele verrassingen. Dat maakt dit boek ook zo leuk. De auteur heeft gekozen voor zo divers mogelijke levens en geen enkele van die levens die breed uiteengezet worden, lijken op elkaar. Tevens verbindt de schrijver een mooie boodschap aan zijn boek: iedereen maakt fouten in zijn leven, maar het gaat erom hoe je omgaat met gevoelens als spijt. Laat je leven niet beheersen door ‘Wat als?’-vragen, maar leef het beste leven wat je kunt leven. Uiteindelijk is iedereen verantwoordelijk voor zijn eigen handelen en keuzes. Misschien zelfs wel voor de keuze om gelukkig te zijn… Zo ziet Nora in dat de middelen om een waardevol leven te leiden al die tijd al binnen handbereik waren, maar dat ze de tools alleen niet op de juiste manier gebruikte.

Niet alleen is de inhoud heel verrijkend, deze biedt ook troost en hoop voor hen die dat nodig hebben in moeilijke periodes in hun leven. Je kunt alleen maar hopen dat de Middernachtbibliotheek werkelijk bestaat en dat iedereen de kans krijgt om het leven te leiden dat hij of zij graag wil. Toch houdt de auteur ons lezers ook voor de gek, want hij laat inzien dat andere keuzes in het leven – het wegnemen van de fouten – niet per definitie leiden tot meer levensgeluk. Die fouten horen gewoon bij het leven. Naast de ijzersterke levenslessen die je hieruit kan meenemen, is het ook nog eens ontzettend vlot geschreven en leest het – ondanks het rappe tempo – ontzettend goed weg. Dan rest mij nog maar een prangende vraag: “Wat zou jij doen als je net als Nora Seed in de Middernachtbibliotheek zou staan, zou je dan ook kiezen voor een alternatief leven?”