De complexiteit van onvoorwaardelijke liefde

De film opent met Bernsteins debuut in Carnegie Hall, waar hij halsoverkop invalt voor een uitgevallen dirigent. Het concert is een groot succes en de gehele wereld van de klassieke muziek maakt die avond kennis met de maestro. De film lijkt hiermee richting de biopic te gaan, wat niet gek is in een tijd van succesvolle biopics zoals Bohemian Rhapsody (2018), Rocketman (2019) en Tár (2022). Maar wie de film als traditionele biopic beschouwt, zal teleurgesteld zijn. De film is geen spectaculaire documentaire over Bernsteins leven en carrière en probeert al helemaal geen voorgekauwd oppervlakkig verhaal te vertellen. Veel eerder gaat de film over de complexe liefdesrelatie tussen Leonard Bernstein (Bradley Cooper) en zijn vrouw Felicia María Cohn Montealegre (Carey Mulligan); want hoewel Bernstein niet zonder haar kan, is hij eigenlijk een verbloemde homoseksueel die met regelmaat affaires met mannen erop nahoudt. De film laat hun bijzondere huwelijk zien waarin Felicia haar man accepteert en gedoogt, maar waaraan ze tegelijkertijd volledig ten onder gaat.

Indrukwekkende beelden en prachtige muziek

Aanvankelijk zou niemand minder dan Steven Spielberg de film regisseren, maar na het zien van Coopers regiedebuut A Star Is Born (2018) heeft hij het regiestokje teruggegeven. Een terechte beslissing. De cinematografie van Maestro is verbluffend (mede dankzij de director of photography Matthew Libatique), de zwart-witscènes zijn fenomenaal en er wordt veel geëxperimenteerd met belichting en beeldcompositie. Alles is uiterst zorgvuldig uitgemeten. Zodra de jaren voorbijgaan en de film overgaat van zwart-wit naar kleur lijkt het eerste shot zo uit een magazine uit de jaren zestig geknipt te zijn. Samen met de prachtige sets, kleding en grime weet de film de decennia authentiek te verbeelden, waardoor de film een gestileerde tijdcapsule lijkt te worden.

Veel shots versterken daarnaast het verhaal door hun symbolische lading. Zo wordt niet alleen tijdens een interview duidelijk dat Bernsteins echtgenote haar eigen carrière heeft opgeofferd voor hun gezin, ze staat letterlijk in zijn schaduw terwijl hij dirigeert. De fantastische dansscène waarin Bernstein zelf een van de dansende matrozen uit zijn werk Fancy Free is, is niet alleen mooi om naar te kijken, maar ook een verbeelding van zijn homoseksualiteit (binnen de kunsten is er namelijk een connectie tussen de matroos en homoseksualiteit). Opvallend is overigens hoe homoseksualiteit nauwelijks benoemd wordt en maar heel sporadisch in beeld is. Subtiliteit en discretie zijn het uitgangspunt. Hiermee onderstreept Cooper op ingenieuze wijze het taboe in deze periode zonder het tot een hedendaags spektakel te maken.

De adembenemende beelden worden ondersteund door prachtige muziek, vrijwel helemaal door Bernstein zelf gecomponeerd, die perfect past bij de emoties die de scènes over willen brengen. Dit alleen al maakt de film een genot om naar te kijken en te luisteren. De climax van de film, de buitengewoon mooie finale uit Mahlers tweede symfonie, toont Coopers oprechte ontzag voor de muziek en voor Bernstein als dirigent.

Het slotakkoord

Wordt Maestro als traditionele biopic bekeken, dan schiet hij absoluut tekort. Na het einde van de film weten we als toeschouwer nog altijd vrij weinig over Bernsteins carrière of drijfveren. Wordt de film echter gelezen als een essay over acceptatie en de complexiteit van liefde, dan valt hij veel beter op zijn plek. Zonder oordeel schetst Cooper een verhaal over twee zielen die nooit volledig gelukkig zullen worden met elkaar, maar tegelijkertijd ook niet zonder elkaar kunnen. Zowel Cooper als Mulligan zijn absoluut fantastisch in hun rollen. Coopers bewondering voor Bernstein is even duidelijk zichtbaar als Bernsteins liefde voor muziek en werkt aanstekelijk. Maestro is een absolute parel om het jaar 2023 mee af te sluiten.