Veel mensen nemen aan dat steltenlopen iets typisch Nederlands is, een van de klassieke oud-Hollandse spelen. Niets is echter minder waar. Tijdens Deventer Op Stelten maakten vele professionele gezelschappen uit zowel binnen– als buitenland hun opwachting. Wat er op stelten allemaal mogelijk is, wekt verbazing op. Zeker als je het voor het eerst meemaakt.

~

Hoogtepunten uit binnen– en buitenland

Het voert te ver om alle bezienswaardige voorstellingen te noemen. Maar een paar acts sprongen eruit.
Theater Gajes waagde zich met De Tuin der Lusten aan een eigenzinnige weergave van het bijbelverhaal, met Adam en Eva in de hoofdrol. Vanzelfsprekend verscheen de duivel ook ten tonele. De drie steltenacteurs en de cellist maakten er een vrolijk stuk van.

~

Ditzelfde gold ook voor alle andere voorstellingen. Het Australische gezelschap Strange Fruit zette met Absolute Pear een dynamische voorstelling neer. Zes acteurs waren vastgeketend op vier meter hoge flexibele palen. Daaraan zwiepten ze van links naar rechts en van voren naar achteren. Het feit dat ze verschillende bewegingen bijna perfect synchroon uitvoerden wekte zichtbaar bewondering bij het publiek. Het was een prachtig gezicht, ook omdat het pal tegen de zintuiglijke waarneming van zwaartekracht ingaat. Je gevoel zegt dat het niet kan maar je ziet het toch gebeuren.

Nachtelijke uren bieden extra sfeer

Voor Absolute Pear en de andere grote acts op de hoofdlocaties geldt dat ze ’s avonds veel beter uit de verf kwamen. Doordat de spotlights de artiesten en de oude gebouwen rond de pleinen vol in het licht zetten werd de sfeer duidelijk verhoogd.
De voorstelling Pi-Leau van het Nederlandse Close-Act op het Grote Kerkhof is hiervan een treffend voorbeeld. Na twee jaar

~

Kleine locaties hebben eigen sfeer

Tot slot is ook het Franse duo Compagnie Une de Plus met Trois een beklijvende herinnering. Deze voorstelling over de geboorte en het opgroeien van een kleine marionet was origineel en verrassend. Het kleine plein waarop het plaatsvond zorgde voor een geheel eigen sfeer. Toen een van de hoge houten poppen met bewegende ledematen pardoes op de grond viel werd het publiek grote schrik bezorgd. De zachte landing op een stapel dozen was natuurlijk gepland, maar de opluchting was er niet minder om. Hoezo spotten met de zwaartekracht?

Deventer Op Stelten trekt jaarlijks een enorme massa mensen. Niet voor niets werd het festival onlangs uitgeroepen tot leukste stadsevenement van 2007. Op de grote pleinen wordt het soms wel wat benauwd. De kleinschalige locaties ademen niet alleen een wat intiemere sfeer, maar zijn ook absoluut noodzakelijk om de grote bezoekersaantallen te spreiden. Verder is Deventer op Stelten letterlijk hoogstaand vermaak.

Klik hier voor informatie over het jaarlijkse straatfestival Deventer Op Stelten

Op het festival zag 8WEEKLY de volgende voorstellingen: Schmiere | In een land hier | GOOP COP BAD COP | Koud Meisje | River & Mountain | Expeditie Noord | L | Delicate Exemplaren | The Big Chill | Theo | De oneindige voorstelling | Tijdelijke halte| Vlucht | De Kantine | Que Pasa? | Vandaag hier

8WEEKLY zag al eerder dit seizoen Le Nu Perdu – Ins Blaue hinein, Dries Verhoeven – U bevindt zich hier, De Glazen Kin – Lieve Buren, Stichting Diepte – View-o-rama , en schreef een voorbeschouwing over Rijk van ’t Woud Ensemble

foto: René den Engelsman

In de afgelopen vijftien jaar heeft Over het IJ Festival zich ontwikkeld van locatie voor spektakeltheater tot een interessant festival met een heel brede programmering. Jonge makers krijgen ruimte voor hun experimenten. Studenten van verschillende theatervakopleidingen presenteren bijvoorbeeld korte voorstellingen in zeecontainers en een aantal jonge groepen kreeg de kans een grotere productie te maken. Door makers zich voor meerdere jaren aan het festival te laten verbinden wordt aan de andere kant gezorgd voor continuïteit in het programma.

Het eerder minuscule beeldendekunstprogramma is dit jaar uitgegroeid tot een volwaardige route. Dertien internationale kunstenaars maakten een werk, speciaal voor Over het IJ, met als thema ‘Simmels gelijk’. Uitgangspunt was een vergelijking van beeldende kunst en theater met als doel uiteindelijk aan te tonen dat er geen wezenlijk verschil is. Het performancegehalte van de kunstwerken is dan ook hoog.

Over het IJ Festival vindt plaats van 5 t/m 15 juli op de NDSM-werf in Amsterdam. Enkele voorstellingen vinden op locatie in Amsterdam-Noord plaats. Klik hier
voor meer informatie. Een special over de aan Over het IJ gerelateerde containervoorstellingen zijn hier
te vinden. En net als bij Oerol zijn er ook bewegende beelden.

Pampa Lab – Vandaag hier
Gezien op 12 juli 2007

Pampa Lab maakt locatietheater bij uitstek. ’s Ochtends komen acteurs, technici en regie aan op de locatie, ’s avonds is de try-out, première èn laatste voorstelling. De locatie vormt de inspiratiebron voor het gezelschap. Voor Over het IJ festival maakte Pampa Lab volgens deze ‘hier en nu formule’ vier unieke voorstellingen, vandaag wordt er gespeeld op de driemaster de Pollux.

Een steile trap voert het publiek naar een schemerige ruimte waar een spookachtig, repeterend wijsje klinkt. In de ruime kajuit is het mistig, een jonge vrouw walst in haar eentje over de vloer. Een hand rust op haar zwangere buik, om haar mond speelt een gelaten glimlach. Er verschijnen meer personages op de vloer, een scheepsjongen, een kelner een heer op stand. Een verweesde blik, een bleek gelaat, de spelers deinen mee op de golven van de muziek. Het zijn geestverschijningen.

“Zijn wij schuldig, zijn wij onschuldig? Hebben wij het lot zelf in de hand?” Een voice-over vertelt de tragische geschiedenis van Bette van IJmuiden die in het jaar zestien zoveel verkleed als jongen aanmonstert op de Pollux. Wanneer hun scheepsmaat wordt getroffen door ernstige bloedingen, neemt de bemanning aan dat dit het werk van de duivel is. In haar wanhoop pleegt het jonge meisje zelfmoord. Dan volgt het ongelukkige verhaal van Ricky uit Rotterdam die ergens in de negentiende eeuw na een voor zijn meisje onfortuinlijk aflopende abortus wordt gelyncht door het scheepspersoneel. Een vadermoord begin twintigste eeuw, een stevig geval van incest en een reeks zelfmoorden later zijn we aanbeland op 12 juli 2007. “Het is niet zeker wie vanavond de wal haalt, maar één ding is zeker… De Pollux heeft honger.”

Pampa Lab heeft met Vandaag hier op de Pollux een slimme trukendoos opengetrokken. Met licht, muziek en aankleding is op een geslaagde manier een spookachtige sfeer geschapen voor een sinistere vertelling. Aangezien het verhaal verteld wordt door een voice-over hoeven de acteurs niet te werken met tekst en kunnen zij zich richten op een consequent doorgevoerde pantomime-stijl van spelen, die goed werkt in deze setting. Dat de voorstelling kort is vormt geen bezwaar, wel jammer is de voorspelbaarheid van het verhaal en de voor de hand liggende thematische keuze bij deze locatie. Een in een kort tijdsbestek vakkundig gemaakte gimmick, maar niet meer dan dat. (Lotje Dercksen)

Andreas Denk – Que Pasa?
Gezien op 8 juli 2007

foto: René den Engelsman

De kas die uitkijkt over het IJ ligt vol met boeken. Ze liggen in stapels langs de ramen, op planken, op de tafel. En dus moet er een kast gebouwd worden. Met als inspiratie de onnavolgbare Buurman&Buurman maakte Andreas Denk een danstheatervoorstelling. Het resultaat is een mix van slapstick, verschillende muziekgenres en korte dansfrases. Die laatste zijn echter nogal teleurstellend. Hoewel de mannen krachtig bewegen, met veel intensiteit, zijn de bewegingen zelf niet heel interessant. Een schop, een zwaaiende arm die het hele lichaam een draai geeft, het wordt allemaal krachtig ingezet, maar leidt niet ergens toe. Dat hoeft natuurlijk ook niet per se. Als de bewegingen op zich mooi zijn, hoeft de dans in zijn geheel niet ook nog iets uit te drukken, maar hier is dat niet het geval. Het gebruik van de rekwisieten is aardig, maar ook niet ontzettend geïnspireerd. De glazen kas geeft gelukkig een onnavolgbaar uitzicht over het IJ, maar de voorstelling blijft steken in haar middelmatigheid. (Lidewij van Bakel)

Polly Maggoo – De Kantine
Gezien op 8 juli 2007

foto: René den Engelsman

Polly Maggoo is een van de vaste bespelers van Over het IJ. Twee jaar geleden speelde de muziektheatergroep Heijermans’ Op hoop van zegen
en vorig jaar was er de voorstelling Jøsenfjord/Lampedusa, over Afrikaanse vluchtelingen die in het zicht van Europa strandden. Dit maal zijn het de Polen die worden gepresenteerd: De kantine verhaalt over de Poolse geschiedenis van opstanden tegen het communisme, en over het heden met alle twijfel. En – ook niet onbelangrijk! – biedt een origineel Pools driegangendiner.

De voorstelling is gebaseerd op interviews met een aantal Polen. Dat levert mooie, aangrijpende en ook verhelderende verhalen op: over hoe de communistische leiders de Polen in bedwang hielden, over hoe er toch opstanden werden georganiseerd, en over waarom sommige Polen wegtrokken naar het Westen zodra dat kon. Dit zijn ‘echte’ verhalen, van echte Polen, die door Polly met overtuiging worden gebracht.

Maar ondanks de interviews en de verhalen, ontbreekt de noodzaak in de voorstelling. Dat ligt niet aan de inhoud, hoewel het wel iets inhoudelijker had gemogen. Voor wie al iets weet van de Polen ontbreekt een spanningselement. Maar het gebrek van de voorstelling ligt vooral aan de gekozen vorm: het diner dat tijdens de voorstelling wordt geserveerd is de grootste vijand van de vertelling.

Polly laat de voorstelling spelen in een kantine op een scheepswerf van Gdanks. Wij, bezoekers, zijn Poolse havenarbeiders, hoewel we in die rol nauwelijks bij de voorstelling betrokken worden. Dat had beter gekund. Ook het Poolse driegangendiner is niet in de voorstelling geïntegreerd. Dat is niet eens zo heel erg, maar dat de voorstelling soms rond de maaltijd lijkt geschreven, is wel bijzonder jammer. De verhalen van de Polen verdwijnen daardoor wat naar de achtergrond.

Maar goed, het eten was heerlijk, de Poolse jazz van Robotnik ’80 fantastisch en de verhalen interessant, en de oude NDSM-Werf brengt de scheepsarbeiders uit Gdansk alleen maar dichterbij. Wie de Poolse geschiedenis al redelijk kent, verlaat de kantine misschien ietwat onbevredigd, maar voor velen is de voorstelling leerzaam, en verklaart het, hoe weinig ook, iets over een gezamenlijke Europese geschiedenis, en over de Polen die hier in de bouw en op het land werken. (Jan Auke Brink)

Vincent de Rooij – Vlucht
Gezien op 8 juli 2007

Zeven minuten duurt de vlucht. En het inleidende praatje is volgens Vincent het zwakste deel van de voorstelling. Daar heeft hij wel gelijk in, het wordt snel interessanter. De acteur filmt met kleine camera’s wat hij op het minuscule podium doet en dit wordt direct op het plafond geprojecteerd. Zo zien we een speelgoedvliegtuigje in een enorme vliegmachine veranderen en hoog boven Amsterdam cirkelen. De voorstelling is een associatieve cirkel, die op meesterlijke wijze muzikaal ondersteund wordt. Daan Mathot is in zijn eentje gitarist, beatbox en hoorspelspeler tegelijk. Sommige associaties in het beeld zijn wat vergezocht en de mogelijkheden van de verdubbeling van live spel en videoprojectie worden niet optimaal benut, wat jammer is. Maar de fantasie in het geluid maakt veel goed. En dat is dan het sterkste deel van de voorstelling. (Lidewij van Bakel)

Leela May Stockholm – Tijdelijke halte
Gezien op 8 juli 2007

foto: René den Engelsman

Middelbare schooltoneel. Misschien goed uitgevoerd middelbare schooltoneel, maar dat is toch het idee dat blijft hangen na het zien van Leela May Stockholms Tijdelijke halte. 11 jongeren hebben zich in de rol van typetje gehesen, en spelen voor voornamelijk bekenden en vrienden een flauw stuk over het wachten op een bus. Je ziet bijna voor je hoe de rolverdeling is gegaan: ‘Ik loop steeds met een deur op mijn rug. Dat is lekker absurd’, ‘Ja leuk! En dan verkleed ik me als yup’, ‘Ooooh, en weet je wat. Dan ga ik steeds zwijgend rondlopen. Dat is interessant!’ Tjsa, je hoopt dan natuurlijk dat er iemand bij is die zegt: ‘laten we dat allemaal maar niet doen.’ Maar helaas…

Nee, de 11 denken ook nog iets te zeggen over onze samenleving, die zo druk en vol is. Onze samenleving waarin mensen geen aandacht meer voor andere mensen hebben. En waarin die aandacht juist niet op prijs wordt gesteld als die er eens wel is. De moderne mens blijkt een egoïstisch wezen, niet meer gewend om samen te leven. Blablabla.

Jan Peter Balkenende zou er waarschijnlijk mee in zijn nopjes zijn als zijn dochter Amelie dit op school zou spelen. Christelijke basisschooltoneel dus, in dat geval. En gelukkig: de barmhartige samaritaan heeft ook zijn weg naar de Tijdelijke halte gevonden. Amelie zou een extra knuffel krijgen van haar vader. Leela May Stockholm verdient billenkoek. (Jan Auke Brink)

Convoi Exceptionel – De oneindige voorstelling
Gezien op 8 juli 2007

foto: René den Engelsman

“Het is eigenlijk gewoon een kindervoorstelling,” zegt het kleine meisje achter me, zodra de De oneindige voorstelling begonnen is. Nog voordat de actrice twee stappen heeft gezet. Hoe ziet ze dat? Waar ziet ze aan dat deze voorstelling speciaal voor kinderen is gemaakt? Officieel is ze nog te jong (9+ staat er op de flyer) en ze is hooguit vijf. Toch bestempelt ze dit onmiddellijk als kindertheater, als een voorstelling voor haar. Ze heeft nog gelijk ook. Voor een vijfjarige is er genoeg moois om naar te kijken.
De oneindige voorstelling is fantasierijk, fascinerend, grappig en tegelijkertijd, in de goede traditie van het Nederlandse jeugdtheater, nergens neerbuigend of kinderachtig. Ook als volwassene word je daardoor meegezogen in het verhaal. Door de kieren in de muren van de loods vallen stoffige lichtbundels op de vloer van de zolder, waar de twaalfjarige Liz korte metten maakt met de verhalen uit haar jeugd. Ze wil niet meer geloven in elfjes, in de prinses op de erwt, in de rups uit Alice in wonderland. Volwassen is ze nu en daar horen de personages uit haar fantasieën niet bij. Maar de sprookjesfiguren laten zich niet zomaar uitwissen. En als ze een gouden boek vindt, waarin ze haar eigen verhaal leest, blijkt afscheid nemen toch moeilijker dan gedacht.

Vol van verwijzingen naar de jeugdliteratuur is De oneindige voorstelling een feest van herkenning. Hij staat bovendien bol van de (taal)grappen dus dat is ook erg leuk voor de oudere kijkers. Wie kon er in deze droom van fantasie en mooie beelden eigenlijk nog nee zeggen tegen de uitnodiging alles los te laten en mee te vliegen? (Lidewij van Bakel)

Annelies van Wieringen / Het Lab – Theo
Gezien op 8 juli 2007

foto: René den Engelsman

Zondagmiddag, de zomerzon schijnt lekker, we zitten op strobalen in de buitenlucht. De kinderen op de voorste balen – want Theo is een voorstelling vanaf 8 jaar – en de groten achteraan. Acteur Joris Erwich speelt Theo, een klein jongetje, net tien geweest. Theo is een beetje vreemd, hij valt buiten de boot: hij heeft geen moeder, zijn vader ligt de hele dag op bed, hij heeft een grote bril en op school wordt hij gepest. Theo’s hobby ligt op het platteland, in de weilanden. Daar vangt hij beesten door ze te vergiftigen; zo stelt hij een hele verzameling samen.

Op een avond trekt Theo weer de eilanden in, om zijn aas te verspreiden. De volgende dag doorkruist hij met kloppend hart het gebied: welk beest zal hij ditmaal vinden? De tocht verloopt anders dan andere keren. Met inventiviteit en heel veel ambitie overwint Theo in een lief verhaal zichzelf en alle anderen.

Erwich speelt het verhaal mooi en maakt pakkend creatief gebruik van geluidssamples die hij eerst live maakt. Een natte handdoek klinkt als stappen door een drassig weiland, en met het uitklappen van een stuk stof vliegt een kraai op. Cabareteske liedjes vervolmaken de voorstelling: de driekwartier in de zomerzon, op de strobalen, zijn fijn. (Jan Auke Brink)

De Heiploeg – The Big Chill
Gezien op 8 juli 2007

foto: René den Engelsman

De voorstelling The Big Chill is een perfect voorbeeld van locatietheater waarbij de locatie ook echt in dienst staat van de voorstelling. Het schip De Blommendal waarop de voorstelling plaatsvindt, is duidelijk een inspiratiebron geweest voor theatergroep De Heiploeg. De theatermakers willen hun publiek mee op reis nemen. Doordat iedereen helemaal onder in het schip plaatsneemt, ontstaat meteen het gevoel alsof we op reis gaan. De acteurs van De Heiploeg kondigen aan in ruimteschip Nooitgedacht 3 te zijn en er is geen toeschouwer die daaraan twijfelt.

The Big Chill gaat over vijf buitenaardse wezens met Russische namen die aardbewoner Chantal ontvoeren omdat ze ervan overtuigd zijn dat zij het ‘geheim van het universum’ in zich draagt. Langzaam komen ze erachter dat Chantal maar een heel gewoon meisje is dat niks weet over sterrenstelsels en het bestaan. Kapitein Jack verliest door deze inschattingsfout zijn geloofwaardigheid bij zijn onderdanen en langzaam verschuiven alle verhoudingen binnen de bemanning. Net zolang totdat er niet veel meer overblijft van de sciencefictionwereld op Nooitgedacht 3.

De Utrechtse theatergroep bestaat nog maar een paar jaar, maar doet wat betreft de uitvoering niet onder voor de meer gevestigde gezelschappen. De muziek en geluidseffecten zijn zelfs heel filmisch, waardoor het publiek bijna letterlijk naar een andere wereld wordt meegenomen. De acteurs zijn goed op elkaar ingespeeld en dat zorgt in combinatie met de muziek voor een lekker ritme in de voorstelling. Blijkbaar draaien zij hun hand niet om voor de praktische beperkingen van locatietheater. Dat kan bij hun nieuwe voorstellingen in de zaal alleen maar beter worden! (Sophie Janssen)

Blood for Roses – Delicate Exemplaren
Gezien op 7 juli 2007

foto: Moon Saris

Op de Noorderbegraafplaats worden koptelefoons uitgedeeld waardoor niet veel later de vriendelijke stem van bioloog Annie Zuiderwijk klinkt. Zij laat vanavond zien dat een kerkhof niet slechts een huis voor de doden is, maar dat het juist vol leven zit. De graven laat ze links liggen en deelt haar kennis over de rijke flora en fauna tussen de zerken. Over alle soorten treurwilgen die er staan bijvoorbeeld. Over de grote populatie reigers in de bomen van het kerkhof die met hun mestproductie zorgen voor een grote hoeveelheid brandnetels, die op hun beurt weer dagpauwogen aantrekken. Op een uiterst vermakelijke en ontroerende manier vertelt Annie met Amsterdamse tongval over de ringslangen op het kerkhof en laat nog veel meer bijzondere bewoners van de begraafplaats zien.

Je moet er wel tegen kunnen, tegen het lopen tussen de gedenkstenen. Het blijft toch een beetje het binnendringen van iemands persoonlijke (voorbije) leven. Dat er ook gewoon nog mensen op het kerkhof aan het werk zijn, neutraliseert de boel een beetje. Maar wanneer er een bezoeker met bloemen passeert voel je je toch schuldig dat jij hier ge-entertaind wordt, terwijl er ook zoveel verdriet in de lucht hangt.
Naarmate de wandeling vordert komen er steeds meer theatrale elementen voorbij. Dat maakt het geheel wat luchtiger en vooral verrassender. Wat is werkelijkheid en wat niet? Is de bezoeker wel een echte rouwende en die gravers zijn dan ook niet echt. Of toch wel?
Delicate exemplaren zit vol verrassingen en bijzondere verhalen. Net als De engel, de straat en het geluk waarmee Blood for Roses vorig jaar op het festival stond, is dit wederom een parel van een voorstelling, gemaakt met medewerking van bewoners uit Amsterdam Noord. Wie vol leven en inspiratie terug wil komen, doet er goed aan om een kaartje voor deze ervaring te reserveren. (Diana van der Sluis)

Kassys – GOOD COP BAD COP
Gezien op 7 juli 2007

~

‘Op een gegeven moment ben ik gaan staan en naar de deur gelopen.’ Vanaf een scherm becommentariëren de personages hun acties. Een van de ‘katten’ begint wild met een propje te spelen. Voor even bestaat alleen dat opwippende papiertje. ‘Ik schaamde mij er niet voor.’ Door commentaar te geven op zichzelf en elkaars handelen, verbijzonderen de drie hun doodgewone handelingen. Als toeschouwer verkeer je even in tweestrijd. Leveren de mensen commentaar op hoe zij zich als dier gedragen, of is dit een commentaar uit het dierenrijk over de overdreven manier waarop mensen zichzelf serieus nemen? Het doet er eigenlijk niet toe. We hebben niet afgestemd op De gouden kooi, we zijn in een loods om toe te zien hoe deze drie huisdieren spelen met zichzelf, een propje of elkaar, in een ritme van wisselende machtsverhoudingen.

Als het een van de psychologische spelshows was die onze Nederlandse televisie toont, dan waren we weggezapt: kijken naar de lethargie van anderen maakt moedeloos. ‘Is dit alles? Dit gedoe over niets?’ Een lichte irritatie steekt de kop op, zonder afstandsbediening binnen handbereik. Wat Kassys doet is meer dan het naspelen van een real life soap die zich afspeelt in de dierenwereld. GOOD COP BAD COP speelt met de verwachting van het publiek als een kat met zijn papiertje. Is dat goed, is dat slecht – of uiteindelijk toch niet meer dan een propje papier? (Lotje Dercksen)

Diane Elshout – L
Gezien op 7 juli 2007

foto: René den Engelsman

Met L maakt Diane Elshout haar eerste solo sinds ze haar actieve danscarrière startte in het duo Elshout/Händeler. Ze kan het toch niet laten er een paar duetten in te stoppen. Als de mythologische figuur Lilith gaat ze de dans, of eigenlijk het gevecht, aan met achtereenvolgens opblaaspop Adam en bal God.

De parallel met het thema van de voorstelling is gemakkelijk gemaakt. Al is Lilith de moeder aller feministes, ze moest het toch met de mannen om haar heen stellen. Voor wie het verhaal niet kent: Lilith was de eerste vrouw van Adam, ging bij hem weg omdat ze zich niet aan hem wilde onderwerpen en werd door God verbannen uit het paradijs.

Het eerste deel van dit verhaal speelt zich af op een akelig aardse camping, compleet met picknicktafel, tentje en opblaasbadje. Nadat Lilith in vloeiende, dansante bewegingen alle elementen heeft geschapen, kan het leven met Adam van start. En begint dat best romantisch en mooi, al gauw keert het tij en hangt Adam de macho uit. Dat pikt de sterke Lilith niet, maakt ze duidelijk in een live gezongen levenslied.

Is haar bestaan met Adam tamelijk alledaags, pas na haar vertrek uit het paradijs krijgt haar geestelijk leven diepgang. De sfeer van de voorstelling verandert op slag. Een vrijwel lege ruimte met alleen een mensmobiel, een witte bol en een paar kommen vervangt de overvolle kampeerplaats. Een warme, gekleurde gloed komt in de plaats van hard, koud licht. Een verademing, want het eerste deel komt ondanks de grappige symboliek en de heldere inhoud erg on-Elshouts plat over.

In het spirituele deel twee komt de uitstralingsrijke, rijpe danseres Elshout veel beter tot haar recht. Als de wijze Lilith schetst ze in helder gesproken Engels en met haast rituele bewegingen hoe de wereld eruit had gezien als de mens meteen het beste van zijn eerste kans had gemaakt. Of eigenlijk: als de mannen niet hadden samengespannen om de vrouw voor eeuwig te onderdrukken. Pijnlijk prachtig. En uiterst relevant in deze tijd waarin de zwaarbevochten verbeteringen in de man-vrouwverhouding onder druk komen staan door heroplevend conservatisme. (Moon Saris)

Public Amusement – Expeditie Noord
Gezien op 6 juli 2007

Expeditie Noord is een initiatief van Femke Janssen en Fenneke Wekker. In 2006 richtten zij Public Amusement op om onder deze naam professionele kunstprojecten tot stand te brengen die als uitgangspunt de stad en de samenleving hebben. Hierbij werken zij samen met buurtbewoners. De aftrap vindt plaats met Expeditie Noord. Vanaf het festivalterrein fietsen we onder leiding van een gids naar de festivalcontainer in Amsterdam-Noord. Voor vertrek krijg je een waar overlevingspakket uitgereikt, onder andere bestaande uit een regenjas, een plattegrond van de omgeving en een reep die je weer energie geeft wanneer dat nodig is. Dat belooft wat.

Vanaf de festivalcontainer maken we een wandeltocht door de Vogelbuurt. Dit is een arbeiderswijk waar de huizen dicht op elkaar staan. Hier zijn de foto’s te zien die Maarten van Schaik in de wijk heeft gemaakt. Leuk is het om te merken dat de buurtbewoners nauw betrokken zijn bij het project. Niet alleen zijn de foto’s achter de ramen van hun woningen geplaatst, maar de mensen in de buurt weten ook precies wie we zijn en wat we komen doen. Het is alleen jammer dat je op dat moment nog niet zo veel over hen weet. Onze gids Fenneke Wekker vertelt wel het een en ander, maar het is te weinig om er voor te zorgen dat het echt gaat leven.

Pas tijdens de theatervoorstellingen krijg ik een gevoel van betrokkenheid met de buurt. Lood, deel 1 en 2 zijn door Wekker geschreven en geregisseerd door Janssen. Beiden geven een goede indruk van de situatie in de wijk zoals die in het verleden was en hoe dit de huidige sfeer in de wijk heeft beïnvloed. Lood 1 vindt plaats in een tot ouderwetse bakkerij omgebouwde broodjeszaak. Het speelt zich af in de jaren na WOII en laat zien hoe de mensen worstelen met de gevolgen van de oorlog. Lood 2 wordt gespeeld in een huisje aan de schitterende Nieuwendammerdijk en maakt voelbaar hoe pijnlijk het voor de bewoners moet zijn om te zien dat mensen ‘van buiten’ de huizen in Amsterdam-Noord opkopen.

Na een wandeling door het Vliegenbos komen we aan bij het laatste onderdeel van de route. In buurtcafé Het Boemeltje krijgen we een documentaire te zien over Giovanni. Giovanni woont in de Vogelbuurt bij zijn vader. Een paar huizen verder woont zijn moeder met de andere kinderen. Giovanni’s vader heeft geen inkomen en zijn moeder leeft van een uitkering. Waar de toon tot dan overwegend optimistisch en luchtig was, wordt het nu serieus. De documentaire vraagt aandacht voor de problemen waar de wijk mee te kampen heeft. Het wordt me alleen niet duidelijk in hoeverre Giovanni een representatief voorbeeld is voor de andere kinderen in de wijk. Is dit niet slechts een bevestiging van onze vooroordelen? Jammer dat de filmmakers Ester Gould en Sarah Sylbing hier niet op in gaan.

In dit project is het niet de kunst die centraal staat, maar wordt kunst ingezet voor een sociaal doel. Het doel om de ander te leren kennen mag zeker als geslaagd betiteld worden. Niet alleen de buurtbewoners hebben elkaar leren kennen tijdens het project, wij hebben ook de buurtbewoners en bovendien elkaar leren kennen tijdens de wandeling. (Suzanne Groenland)

De Vogelfabriek – River & Mountain
Gezien op 6 juli 2007

foto: René den Engelsman

De Vogelfabriek had de eer om dit jaar de openingsvoorstelling voor het festival te maken. Gekozen is voor een playbacksprookje op locatie. Een playbacksprookje klinkt in eerste instantie misschien wat vreemd in de oren, maar tijdens de voorstelling is dit heel logisch. Het playbacken wordt vol overtuiging gedaan en doordat er geen gedoe is met zenders, kan er gewoon lekker gespeeld worden. En dat doen de zes jonge acteurs dan ook. Ondanks de gure weersomstandigheden spat het enthousiasme er vanaf en blijven ze in het koude water springen, lopen en zwemmen.

Het sprookje gaat over de broers River en Mountain die een bijzonder brommertje vinden. Wanneer ze er op gaan zitten, begint het te rijden en het stopt niet meer. Weken lang rijden ze door, zonder eten en drinken. Op een dag stopt het brommertje net zo plotseling als het met rijden begonnen is. De broers blijken op een sprookjesachtige plek middenin het water terecht te zijn gekomen. Hier woont de tovenaar Bartholemeus samen met zijn zoon Hope en z’n dochters Charity en Destiny. Met de twee dochters blijken River en Mountain het erg goed te kunnen vinden.

In de relaties tussen River en Destiny en Mountain en Charity worden alle clichés met betrekking tot vrouwen uit de kast getrokken: de maandelijkse ongemakken en de verandering in humeur die daarmee gepaard gaat, de kinderwens van de meisjes en de jongens die zich nog niet willen binden. Hierdoor blijft het verhaal nogal eenzijdig en enigszins voorspelbaar. Ook blijven sommige scènes te lang hangen en zichzelf herhalen. Wat wel interessant is, is de manier waarop de sprookjeswereld wordt geplaatst in de realiteit. De werkelijke wereld blijft namelijk constant aanwezig, doordat de roestige loopbrug en de stad daarachter zichtbaar blijven. Deze vermenging van fantasie en werkelijkheid stelt vragen over ons verlangen naar een andere, betere wereld en in hoeverre dit mogelijk is. Dit was echter beter naar voren gekomen wanneer de voorstelling compacter en inhoudelijk sterker was geweest. Nu moet River & Mountain het vooral van de locatie en de vormgeving hebben. (Suzanne Groenland)

Orkater – Koud meisje
Gezien op 6 juli 2007

foto: René den Engelsman

Op hoge rode hakken en gekleed in een knalrood jurkje komt Ria Marks het podium opgerend. Over een paadje van grijze stoeptegels, gaat ze de confrontatie aan met een man (Paul van der Laan). Wat volgt is een gedachtebrei van de vrouw die haar eigen gedrag overdenkt. Een fysieke voorstelling waarbij de lichamen van de acteurs sierlijk over het podium dansen, opgejut door de muziek van de tweemansband van Arend Niks (drums) en Mick Paauwe (bas). Een lenige voorstelling waarbij handig gebruik wordt gemaakt van minieme middelen. Zo doen de stoeptegels net zo gemakkelijk dienst als stoel of als laptop.

In Koud meisje zien we een vrouw op zoek naar de perfecte man. Hardop spreekt ze haar wensen uit die Van der Laan vliegensvlug vervult. Een sportief type? Iemand waarmee je kunt lachen? Van der Laan transformeert zich zonder problemen. Deze voorstelling van Orkater schiet vliegensvlug van poëtisch relaas waarbij de man zijn in mooie bewoordingen zijn frustraties uit, naar een muzikale uitbarsting van de drummer en de bassiste. Opvallend is dat de voorstelling maar een half uurtje duurt terwijl hij 45 minuten zou duren. Dit is overigens niet heel erg. Door de bombastische inhoud, voelt dit energieke en intensieve half uur langer dan dertig minuten. (Diana van der Sluis)

Elien van den Hoek – In een land hier
Gezien op 6 juli 2007

foto: René den Engelsman

‘Het wordt allemaal een beetje anders dan gepland.’ Theatermaaktster Elien van den Hoek draait er niet omheen: de voorstelling In een land hier, wordt gespeeld in een aangepaste vorm. Tot kort geleden dacht Van den Hoek gebruik te maken van de locatie (een rauwe loods) maar dat bleek een te ruw en te ongepolijst geheel te zijn. Het leidde af van de essentie van het verhaal. Net als de sprookjeselementen die in het verhaal voorkwamen. Medespeler David van Griethuysen die deze rollen op zich nam, werd daardoor ook nutteloos, al helpt hij nog wel van de ruimte een zwarte doos te maken door donkere gordijnen op te hangen.

In deze voorstelling vertelt Van den Hoek moeiteloos en naturel over wat haar bezighoudt. Hoe hoort ze zich gedragen? Wat kan ze bijdragen aan de wereldproblematiek en hoe moet ze haar gedachten ordenen? En als je allemaal pioenrozen anoniem bij mensen aan hun fiets vastmaakt, doe je dat toch niet om jezelf beter te voelen? Dan mag je dus eigenlijk aan niemand vertellen dat je het hebt gedaan. Haar verhaal komt vlot uit de verf en als ze even vastloopt, weet vriend David met kwetsbare en mooi gekostumeerde typetjes de voorstelling weer op de rails te zetten. Haar theorieën zijn helder, grappig en heel herkenbaar.

Hoewel de actrice in haar eentje op het podium staat, met slechts een stoel om op te zitten, is het verhaal niet saai. Van Griethuysen die haar gelukkig nog regelmatig helpt om haar gedachten te visualiseren is hilarisch als prins op het witte paard en aandoenlijk als bladluis.
Van den Hoek zegt een einde te willen maken aan negativiteit en dat lukt haar ook. Bij het verlaten van de zaal heeft ze met In een land hier duidelijk gemaakt dat iedereen zijn eigen kleine steentje kan bijdragen aan het verbeteren van de wereld. (Diana van der Sluis).

Deuten & De Goeij – Schmiere
Gezien op 5 juli 2007

foto: Moon Saris

Clown Olaf (Daniel Koopmans) en zijn vrouw (Gienke Deuten) dachten een rustige vakantie te hebben. Dit wordt verstoord wanneer ze ontdekken dat wij, het publiek, er zijn. Clown Olaf, die vastgebonden staat aan een paal, probeert zijn leven een nieuwe invulling te geven, maar hij kan het circusleven niet loslaten. De aanwezigheid van het publiek maakt dat hij op hol slaat en onbeheerst gooit met waterballonnen en pannenkoeken. Hij verdraagt het publiek niet langer, maar kan zijn clownsinstinct niet onderdrukken. Olaf speelt namelijk geen clown, hij is een clown. Erg mooi uitgewerkt is deze thematiek over een man die niet anders kan zijn dan hij is, ook al jaagt hij daarmee de vrouw weg waar hij van houdt. Aan de andere kant is er ook het tragische gegeven dat hij, zonder dat hij het wil, door andere mensen in de clownsrol wordt geduwd. Zo is er de vreemdeling (Bram de Goeij) die in alles wat Olaf doet een grap ziet.

De toon in Schmiere is een prettige combinatie van een serieuze ondertoon met een luchtige boventoon. Ook de locatie werkt daarin goed mee. Uitkijkend op een graswal op de parkeerplaats lijk je je te bevinden op een camping in de duinen. Tegelijkertijd bevind je je echter ook in het circus door de zorgvuldig gekozen publieksopstelling en de goedgeplaatste bloemetjes. De teksten zijn niet altijd even goed te verstaan, maar dat is niet erg. Door het mimische karakter van de voorstelling wordt toch wel duidelijk wat er bedoeld wordt. Daniel Koopmans heeft in zijn spel een goede balans gevonden en weet clown Olaf als mens neer te zetten, zonder al te veel in clichématig gedrag te vervallen. Dit alles maakt van Schmiere een fijne festivalvoorstelling. (Suzanne Groenland)