Portretschilder Anthony Palliser en Charlotte Rampling in The Look

Charlotte Rampling (67) kan terugblikken op een imposante filmografie. Bekend vanwege haar mysterieuze uitstraling, niet in het minst door haar grijsgroene, katachtige ogen, zette zij memorabele vertolkingen neer in onder meer The Night Porter en in films van de Franse regisseur François Ozon. The Look richt de camera op de persoon Rampling in interactie met vrienden/artiesten.

In eerste instantie was Rampling twijfelachtig om mee te werken aan Maccarones documentaire. Een standaarddocument, waarin mensen met wie zij gewerkt heeft over haar vertellen en vooral aardige dingen zeggen, is gewoonweg niet zo interessant. In dat opzicht is alleen de vorm van Maccarones film al anders. In 9 segmenten, onder andere getiteld ‘exposure‘, ‘love‘ en ‘death‘, laat zij Rampling zien in interactie met goede vrienden- schrijvers, fotografen, regisseurs. De vrienden worden niet officieel geïntroduceerd en soms niet eens in beeld gebracht, zoals de dichter Frederick Seidel.

Aan de hand van het onderwerp van het segment vertelt Rampling over haar ervaringen. In ‘exposure‘ zegt zij bijvoorbeeld dat zij nooit de drang had om actrice te worden. ‘It just happens‘ is haar simpele verklaring. Maar toen zij eenmaal ging acteren, had zij haar roeping gevonden. Zo werd de camera haar meest intieme vriend. In de ruimte waarin de camera zich bevond, kon alles gebeuren en konden grenzen verlegd worden. Een ruimte die Rampling ten volle benutte, gezien onder meer haar controversiële rol in The Night Porter (1974), waarin zij een overlevende van een concentratiekamp speelt die een sadomasochistische relatie aangaat met een SS’er (Dirk Bogarde). ‘You snap out of it, you become that person‘. Je wordt wie de regisseur wil dat je wordt, waarbij Rampling het belang benadrukt van jezelf kunnen blootleggen en openstellen (‘You have to feel completely exposed‘). Hoe gemakkelijk Rampling voor de camera staat, wordt geïllustreerd aan de hand van een fotosessie met fotograaf Peter Lindbergh.

Niet bang voor controverse

The Night Porter

In het segment ‘Taboo‘ wordt duidelijk dat Rampling de controverse niet schuwt, als zij en fotograaf Juergen Teller de fotoserie bekijken die hij in 2004 met haar gemaakt heeft. Genaamd ‘Louis XV‘ tonen de foto’s erotische zelfportretten van de twee. Aan de hand van filmfragmenten uit Cavani’s The Night Porter wordt duidelijk dat Rampling een actrice is die nooit bang is geweest haar kwetsbaarheid en ziel te tonen. The Night Porter kreeg vanwege zijn controversiële onderwerp veel kritiek te verduren. Onder andere hoe Rampling deze rol kon spelen. Rampling: ‘You don’t prepare for life, life happens‘. The Night Porter was niet makkelijk, Rampling was er niet op voorbereid. Ze vertrouwde op haar collega Dirk Bogarde, met wie ze eerder samenwerkte in Visconti’s The Damned (1969).

Ook onderwerpen als ouder worden (‘age‘) en schoonheid (‘beauty‘) worden onder de loep genomen. Wanneer zij met schrijver Paul Auster het ouder worden bespreekt, geeft laatstgenoemde aan dat vrouwen boven de 40 in de filmwereld vaak uitgerangeerd zijn. Dat dit niet altijd op hoeft te gaan, bewijst Rampling zelf. Bang om ouder te worden is ze niet. Zij noemt het ouder worden voor een artiest ‘enriching‘. In haar recentere films durft Rampling zich dan ook kwetsbaar op te stellen. Zoals in Sous le Sable (2000), waarin zij een personage speelt dat de vermissing van haar man niet kan verwerken. Of in Swimming Pool (2003), waarin met jeugd en schoonheid gespeeld wordt: een getroebleerd schrijfster creëert een jong, erotisch personage, waarmee zij haar eigen erotische kant weer ontplooit.

In veel van Ramplings personages schuilt een bepaald gevaar. Zoals Sarah Morton in Swimming Pool met gevaar speelt via de boeken, zo doet Rampling dat via haar films. Het onderwerp ‘gevaar’ fascineert haar en gaat ze niet snel uit de weg. Over The Verdict (1982) zegt ze bijvoorbeeld dat de hoofdpersoon een soort van straf kon verwachten. Veel mensen gaan de confrontatie uit de weg en rennen weg. Maar dingen blijven hangen.   

Een portret op afstand

Sous le Sable

The Look is niet zozeer een overzicht van de films die Rampling gemaakt heeft. Hoewel er bij de meeste segmenten korte fragmenten van haar films getoond worden, gerelateerd aan de onderwerpen die behandeld worden, gaat het meer om haar ervaringen als actrice. Zo betekenen controversiële rollen veel voor haar en zegt de entertainmentkant van het vak haar weinig. Van haar rol in Max Mon Amour (1986), waarin Rampling een vrouw speelt die verliefd is op een gorilla, wist zij direct dat zij die zou gaan doen.

Op persoonlijk vlak komen we niet veel over Rampling te weten. In ‘taboo‘ vertelt ze kort over de zelfmoord van haar zus, die slechts 23 jaar oud is geworden. Een onderwerp dat lang verborgen is gehouden voor de media (de familie wilde het niet naar buiten brengen), maar waar, buiten het feit dat Rampling zich na de tragedie onveilig voelde, niet dieper op ingegaan wordt. Ook op de relaties die Rampling gehad heeft en die een behoorlijke impact op haar persoonlijke leven hebben gehad, wordt niet ingezoomd. In ‘resonance‘ bereidt ze samen met haar zoon Barnaby Southcombe hun eerste samenwerking voor (de film I Anna), maar het is lange tijd onduidelijk wie hij is.

Sowieso is niet ieder segment even sterk. ‘Age‘ bijvoorbeeld, waarin Rampling met Paul Auster het ouder worden bespreekt. Haar eigen observaties spreken voor zich en worden niet versterkt door Austers (wat clichématige) reflecties. ‘Resonance‘, waarin moeder en zoon tegenover elkaar zitten in een boksschool en scènes repeteren, is zelfs vrij saai. The Look moet het dan meer hebben van de segmenten ‘taboo‘, ‘demons‘ en ‘beauty‘, waarin de persoon Rampling en haar personages wel degelijk overlap met elkaar vertonen. In de eindscène geeft Rampling aan dat het een groot cadeau is om naar mensen te luisteren, zonder je oordeel er in te leggen. Dat je echt kan zeggen wat je voelt. ‘Right now, actually‘, concludeert ze plots, wanneer ze zich beseft dat deze documentaire toch echt om haar draait. Het laat even iets van de mens Rampling zien, terwijl de rest van de documentaire vooral de actrice Rampling toont.

Behind the Candelabra was bijna blijven steken in de onderhandelingsruimtes van de filmbazen. Regisseur Steven Soderbergh wilde de film ontzettend graag maken, maar wist het concept niet te verkopen een aan filmstudio. De reden was het controversiële onderwerp: een relatie tussen een homofiele entertainer en een van zijn geliefden. Gelukkig voor Soderbergh (en voor filmliefhebbers) had HBO interesse en besloot zijn project te financieren.

~

Liefde op het eerste gezicht

Het is 1977 wanneer Scott Thorson (Matt Damon) een show van Liberace (Michael Douglas) bezoekt. Hij is meteen gegrepen door zijn spel, zijn vakmanschap en zijn enerverende show. Scott krijgt de mogelijkheid om Liberace (‘please, call me Lee’) te ontmoeten en er is meteen een klik. Niet veel later zitten ze samen in een bubbelbad. Niet veel langer daarna hijgen ze uit na hevige seks in Liberaces paleis. Een maand later wonen ze samen.

Vanaf dat moment leren we Liberace pas echt kennen. Hij is een gedreven artiest, maar ook een controlfreak, een manipulatief mannetje en iemand die altijd krijgt wat hij wil. Als een soort loverboy pakt Lee de veel jongere Scott in, overlaadt hem met cadeaus en legt hem volledig in de watten. Scott daarentegen is rustig en laat bijna alles over zich heen komen. Dat de relatie middels elk geschenk onevenwichtiger wordt, heeft Scott niet door. Hij stemt zelfs in met een cosmetische ingreep, voorgesteld door Liberace, om meer op zijn geliefde te lijken.

Weergaloze show

~

Steven Soderbergh heeft al vele malen aangegeven te stoppen met regisseren. Voegt hij de daad bij het woord, dan zou hij stoppen op zijn hoogtepunt.  Behind the Candelabra is een van de beste films van dit jaar, de beste film van Soderbergh en misschien wel de beste film van Michael Douglas.