~

De film begint in New York in het heden op het moment dat de man van Ruth Weinstein (Jutta Lampe) overleden is. De Joods-Duitse Ruth wil de oude joodse gewoonten en rituelen in ere herstellen door spiegels te bedekken en fotolijstjes plat neer te leggen. Als gevolg van Ruth’s verdriet verbiedt ze haar dochter Hannah (Mariah Schrader) te trouwen met een niet-joodse Zuid-Amerikaan. Onbegrijpelijk voor Hannah, omdat Luis (Fedja van Huêt) juist erg geliefd was. Om haar moeder beter te begrijpen zoekt Hannah naar haar moeder’s donkere oorlogsverleden. In Berlijn zoekt ze de vrouw op die Ruth naar Amerika gestuurd heeft, Lena Fischer (Katja Riehmann). Stukje bij beetje hoort ze hoe haar grootmoeder vast heeft gezeten in de gevangenis in de Rosenstrasse samen met honderden andere joden. Via een achteringang weet Ruth nog eenmaal haar moeder te zien. Lena Fischer, die zelf als Arische vrouw smeekt om haar man Fabian (Martin Feifel) te zien, ontfermt zich over het meisje. Wekenlang demonstreren de Arische vrouwen voor de terugkeer van hun mannen, tot het onverklaarbare gebeurt: de Duitse autoriteiten laten de joden die gevangenzaten vrij. Ruth’s moeder aan de andere kant is meegegaan met het eerste en enige transport naar Auschwitz dat vanuit de Rosenstrasse plaatsvond. Lena krijgt haar man Fabian, en ook een joods meisje zonder familieleden.

Invalshoek

~

Wanhoop en angst

Het verhaal van een oorlogsfilm verdient vaak de meeste aandacht, en dat geldt ook voor Rosenstrasse. Waar het normaal gesproken een relaas betreft over joodse onderdrukking en de wreedheid van de Nazi’s, zoals in bijvoorbeeld The Pianist, krijgen we in Rosenstrasse een genuanceerder beeld en een kijkje achter de schermen van het Nazi-bewind voorgeschoteld. Uit de beelden blijkt een grote verdeeldheid en angst onder de Duitse Nazi-soldaten. Veel soldaten doen wat hen opgedragen wordt. Tegelijkertijd proberen ze de vrouwen zoveel mogelijk terwille te staan zonder zelf gepakt te worden. Lena’s broer Arthur von Eschenbach (Jürgen Vogel) is een redelijk hooggeplaatste Nazi-functionaris, die uit alle macht Lena’s Fabian vrij probeert te krijgen door te kruipen voor zijn superieuren. De wachters bij de gevangenis in de Rosenstrasse zien met lede ogen aan hoe de Arische vrouwen dan weer huilend en dan weer woedend staan te demonstreren. Ze kunnen niets doen, behalve verhuld verklaren dat hun mannen er inderdaad zitten door de joodse gevangenen naar huissleutels en voedselbonnen te vragen. De wanhoop en woede verdeelt het Nazi-bewind. Misschien dat daardoor de Joodse gevangenen in de Rosenstrasse zijn vrijgelaten.

Duits

In eerste instantie is het vreemd om een film te zien die deels in het Duits en deels in het Engels is gemaakt, maar het went al snel. Het is wel vreemd om te constateren dat de in Amerika geboren en getogen Hannah een uitzonderlijk sterk Duits accent heeft in het Engels en vloeiend Duits spreekt met een uitgebreid vocabulaire. Er komt redelijk wat Duitse slang in de film voor, heb ik me laten vertellen, waarvan zelfs sommige Duitsers niet wisten dat er dergelijke woorden bestonden (dit heb ik nagevraagd, red.). Blijkbaar hebben Hannah en de rest van het gezin op een dusdanige manier Duitse les gehad van hun moeder dat ze beter Duits spreken dan menigeen Duitser.

Berlijn

Behalve deze enigszins rare omgang met het idee van buitenlandse Duitsers, is Rosenstrasse een prachtige film, die waarheidsgetrouw probeert te vertellen over de angst en wanhoop van de vrouwen van de Rosenstrasse. De Arische verdeeldheid laat zich perfect weergeven in het door oorlog verscheurde Berlijn. Laat Berlijn over je heen komen en bereid je voor op een meeslepend relaas waar je kippenvel van krijgt.

Op zich een interessant uitgangspunt voor een leuke film, ware het niet dat Ripley één bijna-fatale misser heeft: Ripley zelf.

Matt Damon zal namelijk best een goeie acteur zijn, maar voor het personage Ripley is hij totaal ongeschikt. In de hele eerste helft van de film wordt hij volledig van het scherm gespeeld door een zinderende Jude Law, die de verwende Dickie speelt (en waarvoor hij vorige week een Oscarnominatie ontving). Het publiek wil zich niet identificeren met een verlegen, schaapachtig lachend kereltje van wie het doel en motivatie van zijn handelingen lange tijd onduidelijk blijven. En dit is een essentiële fout, omdat de hele film vanuit Ripley’s standpunt wordt verteld.

Ik heb me meerdere malen afgevraagd hoeveel beter The Talented Mr. Ripley geweest zou zijn als Matt Damon Dickie had gespeeld en Jude Law Ripley. Wat na de moord op Dickie overblijft zijn de mooie plaatjes van een tot in de details gereconstrueerd Rome in de late jaren ’50, samen met een paar goeie bijrollen, zoals die van Cate Blanchett (die Meredith speelt en nu bezig is met de opnamen van de Lord of the Rings trilogie, waarin ze elfenkoningin Galadriel zal gaan spelen) en uiteraard de geweldige Philip Seymour Hoffman, die elke scène naar zich toetrekt zoals hij dat in vrijwel elke film doet waarin hij een rol heeft: Twister, The Big Lebowski, Boogie Nights en vooral Happiness.

The Talented Mr. Ripley is geen slechte film, maar de nasmaak van wat de film had kunnen zijn, is bitter.

Niemand had het gedacht na films als Desperado, From Dusk Till Dawn en The Faculty, maar toch wilde Robert Rodriguez het al sinds zijn elfde: een kinderfilm maken.

Het werd Spy Kids, een film over twee spionnen (Antonio Banderas en Carla Gugino), die met pensioen gaan om hun kinderen op te voeden. Maar als ze tijdens hun eerste klus in negen jaar worden ontvoerd, is het aan hun kinderen om ze te redden.

~

Het ongebreidelde enthousiasme waarmee Spy Kids is gemaakt, is in alles voelbaar: de acteurs overacteren op volle kracht en de aankleding van de sets is tot in de kleinste details aangepast op de wonderlijke wereld waarin de personages zich bewegen. Sinds Luc Bessons The Fifth Element is er geen film geweest waarin een visie zo duidelijk werd neergezet.

Verbazingwekkend is dat Rodriguez zelfs in een Disneyfilm van 35 miljoen dollar vrijwel alles in eigen hand houdt: camerawerk, montage, visuele effecten… zelfs als componist kom je hem tegen op de aftiteling.
Ironisch genoeg maakt Rodriguez met deze kinderfilm zijn meest volwassen film tot nu toe: Spy Kids is de film waar alle stukjes op hun plaats vallen.

~

Voor de goede observator valt er desalniettemin heel wat te lachen om het vermeende verdriet van al die zich verzettende mensen. Roy Andersson is zo’n observator. Vier jaar lang werkte hij aan Songs From The Second Floor, een film over eenzaamheid van de moderne mens in een geürbaniseerde omgeving. De film is ontleend aan het gedicht “Beloved is the man who sits down” van de Peruaanse dichter César Vallejo.

~

In tientallen verschillende scènes die hier en daar met elkaar verbonden zijn worden alle mogelijke facetten van de mens en zijn plaats in de cultuur op een absurdistische manier niet zo zeer te kijk gezet, alswel filmisch onderzocht. Dit maakt Songs From The Second Floor tot een ontzettende innovatieve en komische film, die doet denken aan het werk van Samuel Beckett. De kracht van de implicatie en de schijnbaar oneindig gelaagde structuur van de film sleurt je mee in een droomwereld die bij nadere inspectie de essentie van het leven blijkt te zijn. Alle pogingen die we in ons leven gaan ondernemen zullen tevergeefs zijn. Als dank voor ons dwaas verzet zullen we gegeseld worden met existentiële angsten die ons uiteindelijk door onze eigen stupiditeit het graf zullen injagen. Maar laten we toch de rust vinden en lachen om onszelf; zo erg is het allemaal niet zolang we maar rustig gaan zitten en toekijken, vooral toekijken en dankbaar zijn dat Andersson ons deze wonderschone spiegel heeft voorgehouden.