Pagina 1237 – 8weekly.nl

Boeken / Fictie

Meer dan veelbelovend

recensie: Janine Hoekstein - De uitvoering

maandag 10 januari 2005 / 0 Reactiesdoor: Erik Meijers0 Sterren

In De uitvoering maken we kennis met Kallista, een aan het conservatorium afgestudeerde pianolerares. Kallista is getrouwd met Mark, maar heimelijk verliefd op Filo. Dat die situatie enige spanning met zich meebrengt moge duidelijk zijn. Zeker als blijkt dat Filo haar broer is – een toch niet echt makkelijke situatie. Als dan ook nog haar jeugdvriendin Agnes, na twaalf in coma te hebben gelegen, sterft en Filo na bijna even lange tijd terugkeert uit Amerika raakt haar leven in een stroomversnelling.

Experimenteren

Waar Hoekstein zich in haar debuut voornamelijk richtte op het verhaal en in de vorm nog wel eens tekort schoot, heeft ze nu juist zwaar ingezet op die vorm. Kallista’s verhaal wordt na elk hoofdstuk onderbroken door een vertelling over één van haar leerlingen. Hierdoor krijgt de schrijfster meer mogelijkheden om met haar schrijfstijl te experimenteren. En waar haar debuutroman vrij toegankelijk was, is deze tweede roman door de vele stijlwisselingen een stuk minder toegankelijk. Hoekstein maakt uitvoerig gebruik van de mogelijkheid om van toon, stijl en expressievorm te wisselen. Dat maakt niet elk hoofdstuk meteen even makkelijk te volgen. Ook de hoofdstukken over Kallista zijn veel rommeliger opgezet dan wat we uit haar debuutroman gewend zijn. Maar ‘rommelig’ is in dit geval niet negatief bedoeld. Je merkt gewoon dat de schrijfster veel meer durft uit te proberen, veel meer expressie durft te leggen in haar schrijfstijl. Het mag dan ook wel duidelijk zijn dat Janine Hoekstein veel geleerd heeft van haar eerste roman.

Terug naar de inhoud

Door al die aandacht voor de vorm loop je nu dus wel het gevaar dat de inhoud ondergesneeuwd raakt. En inhoudelijk is het verhaal van Kallista dan ook redelijk magertjes te noemen. Het hoofdverhaal is eigenlijk in vier zinnen weer te geven. Maar eerlijk gezegd maakt dat van De uitvoering geen slecht boek. De tussenhoofdstukken zijn zo gevarieerd en bevatten zulke mooie portretten van de diverse leerlingen, dat het geheel toch de moeite waard blijft. Door de verschillende verhalen krijg je bij wijze van spreken een kijkje achter de schermen. De volgende keer dat deze leerling in de ‘Kallista-hoofdstukken’ opduikt heb je een heel ander beeld van hem of haar, en kun je als het ware haast de gedachten van de leerling volgen als Kallista een opmerking maakt of een vraag stelt. En ondanks dat het hoofdverhaal niet voldoende is uitgewerkt, heeft het toch genoeg elementen in zich om te blijven boeien. Wederom heeft de schrijfster namelijk de worsteling van een jonge vrouw met haar verleden, heden en toekomst op een pakkende wijze weten te beschrijven.

Toekomst

Na haar debuutroman gelezen te hebben gaf ik aan dat ik zeer benieuwd was naar haar tweede roman. Nu ik hem dan eindelijk gelezen heb, kan ik eigenlijk alleen maar herhalen wat ik toen ook al zei. Gezien de vorderingen van Janine Hoekstein sinds haar vorige roman kan ik alleen maar concluderen dat ik ook haar derde werk met goede moed tegemoet zie. Want als deze trend zich voortzet is het niet lang meer wachten op een waar meesterwerk van deze veelbelovende schrijfster. Veelbelovend, maar ook nu al veel presterend.

Uitgever: Archipel
Prijs: € 15,95
Bladzijden: 224
ISBN: 9063051425

Link: Janine Hoekstein.nl

Film / Films

Geneuzel, gezwets en jazz

recensie: Woody Allen Box

maandag 10 januari 2005 / 0 Reactiesdoor: Harrie de Vries0 Sterren

Zijn films zijn herkenbaar uit duizenden, niet alleen omdat Woody Allen met zijn opvallende verschijning vaak de hoofdrol voor zich opeist maar ook om de inhoud: (quasi-)intellectueel gebrabbel over psychologische en amoureuze problemen van de moderne Amerikaanse stadsmens. In deze dvd-box zitten vier recente films en een documentaire, niet zijn meest bekende werk maar stuk voor stuk typische Allen-films.

De eerste film, Celebrity, is een van de vele autobiografisch getinte werken van de joodse New-Yorker. De matig succesvolle romanschrijver Lee Simon (Kenneth Branagh) zit in een midlife-crisis. Hij verlaat zijn vrouw en heeft wat avontuurtjes, zet zijn romans aan de kant en probeert via de New Yorkse rich and famous een zelfgeschreven filmscript te slijten. We zien de strubbelingen waarmee Lee en zijn ex-vrouw te maken krijgen na de scheiding, veel psychologisch geklets over relaties, dromen en verlangens, een zoektocht naar de dingen die ze denken te missen maar gewoon binnen handbereik liggen.

Freud

Zo mogelijk nog autobiografischer is Deconstructing Harry, een interessante postmoderne hink-stap-sprong vol onverwachte situaties en bizarre humor. De aan een writer’s block lijdende auteur Harry Block speurt met behulp van psychiaters en kennissen in zijn verleden en zo zijn heden om te zien waar de kink in de kabel ligt. Harry’s ploegwerk door alle door hem geschreven autobiografische verhalen staat symbool voor het leven van Allen zelf, vol verwijzingen naar zijn joodse achtergrond, zijn interesse in Dantes Goddelijke Komedie en neurotische aanvallen. Een fraai gelaagde film waar Freud zich wekenlang zoet mee zou kunnen houden (wat eigenlijk voor haast al Allens films geldt).

Praatzieke eenling

Een op het eerste gezicht wat vreemde eend in de bijt is Sweet and Lowdown, een semi-documentaire biopic over de in de jaren ’30 spraakmakende en succesvolle jazzgitarist Emmet Ray, fraai neergezet door rasacteur Sean Penn. Hoewel zijn leven een aaneenrijging is van de meest vreemde voorvallen, drankfestijnen, vrouwen en bizarre hobby’s wist hij met zijn fabelachtige gitaarspel de harten van velen te beroeren. Penn en Samantha Morton, die zijn stomme (als in: niet kunnen praten) vriendinnetje speelt, verdienden beiden een Oscarnominatie voor hun fantastische acteren. Ondanks dat de film inhoudelijk niet om Allen zelf lijkt te gaan, is het hoofdpersonage weer een niet-begrepen praatzieke eenling die zowel hunkert naar als bang is voor de liefde.

Ratjetoe

In Small Time Crooks speelt Allen zelf weer de hoofdrol. Ray is een kleine crimineel, ontevreden met zijn leven. Samen met zijn vrouw en drie vrienden plant hij een overval op een bank door vanuit een nabijgelegen leegstaand pand, waarin ze als denkmantel een koekjeswinkel openen, een tunnel te graven. Dan worden de koekjes een nationaal succes en een jaar laten hebben ze zelfs een heel imperium opgebouwd. Zo neemt het verhaal elk kwartier een andere wending en is er absoluut geen gemene deler. Interessant, dat wel, maar de film wordt zo een ratjetoe van de eerste orde.

New Orleans

De laatste film uit deze box is Wild Man Blues, een documentarie over Woody Allen als jazzmuzikant. We volgen hem met zijn band op een Europese tournee en Allen vertelt over zijn liefde voor de oude New Orleans-jazz. Maar hij wordt ook off stage gevolgd, zodat we een glimp krijgen van de persoon Woody Allen, zijn humor en neuroses. Een leuke documentaire voor geïnteresseerden in jazz en in de privépersoon Allen.

In al zijn films zie je dezelfde motieven terugkomen: seksuele frustraties, midlife-crises, hoofdpersonages die vrouwen en psychiaters verslinden, die door het leven stuntelen en nooit eens geluk lijken te hebben (omdat ze niet gelukkig zijn met zichzelf). New York. Jazz. Nihilisme, sarcasme, orgasme. En altijd ondersteund door een heel scala aan beroemde acteurs, zelfs in de bijrollen. Liefhebbers van Allen zullen smullen van deze box, maar de films (die – heel flauw – op drie dvd’s zijn gepropt in plaats van op vijf) zijn te typisch Allen en te weinig verassend om nieuwe zieltjes te winnen.

Woody Allen Box

Regie: Woody Allen
Jaar: 2024
Distributeur: Indies

Film / Films

Films als deze worden niet meer gemaakt

recensie: Il Gattopardo

zondag 09 januari 2005 / 0 Reactiesdoor: Niels Bakker0 Sterren

Leve de digitale filmbewerking! Niet alleen vanwege de nieuwe creatieve mogelijkheden die de techniek makers biedt, maar ook en vooral omdat slijtende klassiekers een opfrisbeurt kunnen krijgen. Dat is goed voor de filmconservering, én zorgt ervoor dat wij films als Il Gattopardo van Luchino Visconti nog eens in de bioscoop mogen bewonderen.

Want wat een genot is deze film uit 1963, ook meer dan veertig jaar na dato! Il Gattopardo hóórt ook vertoond te worden op zo’n groot wit doek als dat van Cinerama 1 in Amsterdam. De schitterende totaalshots van het ruige, stoffige Siciliaanse bergland, de opstandige massa’s tijdens de revolutie op het eiland, de klassiek geworden slotsequentie in een balzaal: alles herinnert eraan dat dit grootse cinema was, en is.

Meedenken

Films als Il Gattopardo worden helemaal niet meer gemaakt. De tijd die Visconti neemt voor details, gewoon om je te laten kijken, is filmmakers vandaag de dag niet meer gegund. De camera mag niet te lang onafgebroken bewegen, de ijzeren wet is immers dat de montage snel moet zijn. En ook de dialogen zijn bij voorkeur kort. Het publiek kon wel eens verveeld raken. In Il Gattopardo volgt de camera de bewegingen van twee discussiërende mannen, tot ze gevangen worden tegen de achtergrond van het wijdse landschap. Eén van hen wijst in de verte, en hup, het beeld wijst mee. Het effect van dit soort scènes is meer dan visuele overrompeling. Je gaat nadenken over de betekenis van de handelingen en de vele subtiliteiten die in de mise-en-scène verstopt zitten.

Roerige geschiedenis

Visconti schetst met grote precisie een portret van misschien wel de roerigste periode uit de Siciliaanse geschiedenis. Het is midden 19e eeuw, de maatschappij is georganiseerd langs duidelijke scheidslijnen: je hebt de steenrijke adel, de gegoede middenklasse en het straatarme arbeidersvolk. Maar dan breekt de revolutie uit. Prins en familiehoofd Salina (Burt Lancaster) heeft een simpele filosofie om te overleven: “Alles moet veranderen,” zegt hij, “zodat alles hetzelfde blijft.” Natuurlijk krijgt hij gelijk. Sicilië sluit zich aan bij Italië, er komt een machtswisseling, de adelstand gooit het op een akkoordje met de burgerij, en de standen blijven in stand.

Dertig jaar ellende

Dit is zo ongeveer wat er gebeurt in het drie uur durende epos. De kracht van de film schuilt erin dat wat we niet zien even belangrijk is als wat we wel zien. Visconti vertelt het verhaal vanuit het gezichtspunt van Salina. Dat is een keus voor het tonen van adelijke pracht en praal. Toch schitteren de lagere sociale klassen op het bal aan het eind, waar adel, burgerij en nieuwe machthebbers elkaar liefdevol in de armen sluiten, door afwezigheid. Het perspectief verbloemt eveneens niet dat Salina, ten koste van zijn eigen gezin, alleen aandacht heeft voor ‘neef’ Tancredi (Alain Delon) en diens muze Angelica (Claudia Cardinale). Ergens merkt hij op dat zijn eigen huwelijk één jaar geluk was en dertig jaar ellende, maar als Salina het stel ziet verandert hij accuut in een romanticus.

In stijl ten onder

Lancaster tovert het veelzijdige karakter van de edelman op magnifieke wijze op het scherm. Als een ware Don Corleone bestuurt Salina met ijzeren vuist zijn imperium. Toch leren we hem ook kennen als een realist met een even cynische als weemoedige inborst, die zo nu en dan haarscherp de situatie analyseert. Op hetzelfde bal beseft Salina dat zijn tijd gekomen is. Prachtig is zijn laatste wals, die hij danst met Angelica, en die iedereen nog eenmaal voor hem inneemt. Visconti laat hem waardig en in stijl ten onder gaan.

Il Gattopardo

Regie: Luchino Visconti
Jaar: 1963

Voor u geselecteerd door de auteur:

8WEEKLY

Crazy 88

recensie: De beste 88 van 2004: dag 5

vrijdag 31 december 2004 / 0 Reactiesdoor: Melson Zwerver0 Sterren

88-71 | 70-54 | 53-36 | 35-19 | 18-01

18: Hans Teeuwen – Industry of love

Het cabaretprogramma dat voor het meeste ophef zorgde wat dit jaar zeker Industry of Love van Hans Teeuwen. Iedereen had het daags na de televisie-uitzending over de manier waarop Teeuwen zich virtueel aan onze majesteit vergrepen had. Ook was er van tevoren al veel ophef over het programma omdat er bootlegs op het internet waren verschenen. Teeuwen is met dit programma in vergelijking met zijn eerdere werk toch wel minder bot geworden, maar zeker niet minder grappig. (Joost van Hoek)

17: The Cure – The Cure

Ongetwijfeld was 2004 het jaar van de 80’s revival. Golden oldie The Cure heeft er dankbaar gebruik van gemaakt, en kwam dit jaar op de proppen met een ijzersterk nieuw album in de stijl van het duistere Pornography (1982) en Disintegration (1989). Een verdomd lekker schijfje als je het ons vraagt. We durven zelfs te stellen dat we sinds tijden niet meer zo’n sterk album van Robert Smith en consorten in handen hebben gehad. Over de samenwerking met producer Ross Robinson verklaarde Smith: “This is how I always imagined making records could be, nothing comes close to what I felt while we were making this album”. En dat is te merken: het speelplezier straalt er namelijk van af. (Lennard Dost)

16: Just love me (Fries Museum Leeuwarden)

Terwijl Prins Bernard een stel interviews zijn biografie noemt, lijkt de Engelse kunstenares Tracey Emin zo’n biograaf niet nodig te hebben. In al haar werken is haar persoonlijkheid nadrukkelijk aanwezig en ze vormen een soort autobiografie. Behalve het retrospectief in het Stedelijk Museum in 2002 is er opnieuw veel werk van haar in Nederland te zien in de tentoonstelling Just love me in het Fries museum. De expositie is samengesteld uit werken uit de Sammlung Goetz. Het Fries Museum legt vooral nadruk op de werken die over sekseverhoudingen in de jaren negentig gaan. Emin is een van de kunstenaars die zich veel met dit onderwerp heeft bezig gehouden. Behalve patchwork en schetsen zijn er ook verschillende video’s van Emin. De video ‘Why I never became a dancer’ in het bijzonder is erg mooi. Ze rekent in deze video af met de mannen die haar ooit voor ‘slut’ uitscholden, toen ze danste in de plaatselijke disco. Ze eindigt met een uitbundige dans voor de camera. (Wytske Visser)

15: Sonic Youth – Sonic Nurse

Een band als Sonic Youth, die inmiddels al meer dan twintig jaar in vrijwel ongewijzigde samenstelling muziek maakt, hoeft zich niet meer te bewijzen met catchy singles of hitnoteringen. Waarschijnlijk heeft de band in de loop van die twee decennia elk muzikaal idee wel uitgeprobeerd, van pure pop tot de meest weerbarstige gitaarnoise. Elk album dat de vier heren en één dame nu nog aan de canon toevoegen betekent daarom een verdieping van hun geluid. Sonic Nurse is net als voorganger Murray Street weer een echte popplaat, vol mooie melodieën en intrigerend gitaarspel, maar Nurse is tegelijkertijd weer een stuk noisier. Sonic Youth lijkt tevreden te zijn met hun status en muzikale nalatenschap en is op dit moment vooral bezig de muziek te maken die ze zelf het liefste hoort. Het is voor ons als luisteraars geweldig dat dat platen van een zo hoog niveau oplevert. (Melson Zwerver)

14: Kill Bill, vol. 2

Quentin Tarantino is een graag geziene gast in jaarlijstjes. Niet zo gek, want zijn films bieden voor ieder wat wils. Geen filmmaker verenigt de werelden van het intellectuele establishment en de burgerlijke middenklasse sterker dan hij. Tarantino maakt esthetisch zeer hoogstaande, van filmische verwijzingen bol staande cinema die evengoed bekeken kan worden op het niveau van plat amusement. Kill Bill 2 is de vervolmaking van het ultieme ritje in de wraakachtbaan, hoewel minder gewelddadig dan het eerste deel. Wel ruimt Tarantino meer ruimte in voor heerlijke oneliners, over elkaar dwarrelende verhaallijnen en absurdisme, die liefhebbers weer naar zijn oude werk deden terugverlangen. Waarom kun je niet anders dan ademloos toekijken bij een Tarantino-show? Maakt zijn optimale gebruik van de middelen die hem als filmmaker ter beschikking staan zijn films tot een feest? Of is het de bevrediging van zowel hersenen, hart als onderbuik die zijn films geven? Stof tot nadenken tijdens de feestdagen. (Niels Bakker)

13: The Return of the King (Special Extended Edition)

Je zou denken dat je het wel weet na twee rijk gevulde dvd-boxen over het maken van de eerste twee Lord of the Rings-delen. Wat kan er immers nog worden toegevoegd aan bijna twaalf uur documentaire en ruim vierentwintig uur audiocommentaar? Een heleboel, zo blijkt bij deze laatste vierdelige set, die in het teken staat van afscheid: niet alleen van de acteurs en medewerkers die soms vele jaren van hun leven besteedden aan dit megaproject, maar ook afscheid van het fenomeen Lord of the Rings. Het levert een verbijsterende special edition op, waarbij je meermalen een traantje zult wegpinken. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de bijna vijftig extra minuten die zijn toegevoegd aan de bioscoopversie en die de film uitgebalanceerder en daardoor veel beter maken. Een diepgravender kijk op het maken van één enkele filmserie zal de eerstkomende jaren niet worden gemaakt. (Melson Zwerver)

12: Seafood – As The Cry Flows

We beschreven Seafood eerder dit jaar als “een van de meest veelbelovende pop/rockbands van dit moment.” Nu we het eind van het jaar naderen, durf ik te stellen dat hier geen woord te veel is gezegd. Na het ijzersterke debuut Surviving the Quiet (2000) en opvolger When Do We Start Fighting (2001), bewijst Seafood met As The Cry Flows volwassen te zijn geworden. Dat ging helaas gepaard met de nodige fysieke ongemakken van zanger/gitarist David Line, maar misschien klinkt As The Cry Flows daarom ook wel zoals-ie klinkt: intens, melancholisch en doorleefd. Of het nou indie, noise, pop of emo is dondert eigenlijk niet. Waar het om gaat is dat de ziel wordt blootgelegd, waarbij de akoestische gitaar en piano niet worden geschuwd. Een absolute aanrader voor wie iets anders zoekt dan de geijkte toppers van 2004. (Lennard Dost)

11: Eva: This Is My Life (Growing Up In Public)

We zagen Eva voor het eerst op De Parade in Rotterdam. Onze recensent Nathalie van Eck noemde de voorstelling een van de beste stukken van het festival. Later zag ik Daphne de Bruin spelen in Fort Blauwkapel, de thuisbasis van het Utrechtse gezelschap, waarna ik zondermeer onderschrijf wat Nathalie in haar recensie al uitriep: “Wat een briljante actrice is Daphne de Bruin!” Eva is een werkelijk prachtige voorstelling van het gezelschap dat volstrekt onterecht een negatieve beoordeling kreeg bij dit jaar uitgebrachte cultuurnota. Alleen de kritiek dat Growing Up In Public eens moet komen met een voorstelling voor de grote zaal leek mij gegrond. Maar in de kleine zaal gooien De Bruin en consorten hoge ogen: de voorstelling Paars heeft het bijvoorbeeld net niet gehaald in onze top, maar was ook erg goed. In Eva wordt het bijbelveraal aangepast aan onze moderne tijd: Eva’s appel is de Big Apple en de slang is nietmand minder dan een gladjakker met teveel geld. En zoals in ieder stuk van GUIP biedt ook Eva weer een spiegel: zowel kapitalisme als fundamentalisme worden kritisch onder de loep gelegd. (Jan Auke Brink)

10: Wu Ming – 54

Ga er maar even goed voor zitten, want 54 telt ruim zeshonderd bladzijden en is daarnaast een buitengewoon gelaagd en complex boek. Schrijversformatie Wu Ming bouwde aan een ingewikkeld plot met veel verschillende hoofdpersonen in evenzovele verhaallijnen, die vaak zo ver uit elkaar liggen dat je je afvraagt wat de jonge Robespierre in de ene lijn te maken heeft met mafioso Steve en deze laatste weer met filmster Cary Grant. Maar uiteindelijk komt het geheel op een ingenieuze wijze bij elkaar en valt elk stukje op zijn plek. 54 is geen tussendoortje, maar een complete maaltijd waar je de hele kerstvakantie op kunt teren.

667

9: Interpol – Antics

Natuurlijk hadden we hem moeten recenseren. We mogen ons dien aangaande wel eens flink achter de oren krabben. Au. Ziek werden ze van die eeuwige vergelijking met Joy Division en The Smiths. Dat geloven we best, want in bijna elke recensie van het debuut Turn On The Bright Lights was het weer raak. Dit jaar verscheen opvolger Antics, waarover we kunnen zeggen dat-ie in ieder geval een stuk rechtlijniger is. Iets minder new wave ook vooral. De moeilijke tweede plaat bleek achteraf toch niet zo moeilijk. Wat we er nog meer over kunnen melden (zonder er alsnog een verkapte recensie van te maken)? Niks eigenlijk. Of wel: nog sterker dan het debuut! (Lennard Dost)

8: Proust 3 – Ro Theater

Tot de allerfraaiste voorstellingen die de afgelopen jaren zijn gemaakt hoort Proust 3, ofwel De kant van Charlus bij het Ro Theater. Geregisseerd door Guy Cassiers, die het Ro Theater helaas gaat verlaten om weer in Vlaanderen te gaan regisseren. Maar voor het zover is, levert Cassiers met zijn vierdelige Proust-cyclus een meesterwerk af, een uniek project in het Nederlandse theater. De toeschouwer wordt meegezogen in een kunstwerk dat het simpele niveau van een toneelstuk verre overschrijdt. Er gebeurt zoveel tegelijk op dat podium: mensen lonken, lijden en kronkelen in een sprookjesachtige lichtshow, waarin een negentiende-eeuws verhaal dichtbij wordt gebracht met behulp van eenentwintigste-eeuwse technologie. Al weet je niet wie Proust is, al heb je nog nooit gehoord van zijn Op zoek naar de verloren tijd, dan nog heb je bij De kant van Charlus een betoverende avond. Dit derde deel van de Proust-cyclus is ook het fascinerendste tot nu toe. Mede omdat je niet op de hoogte hoeft te zijn van het grotere verhaal om toch te kunnen volgen hoe mensen elkaar manipuleren als pionnen in een schaakspel, en hoe mensen kunnen lijden aan het leven door gekmakend rond te tollen in hun eigen brein. Met een magistrale Joop Keesmaat als de decadente Charlus is De kant van Charlus een voorstelling als een pratende toverlantaarn. (Mieke Zijlmans)

7: Lost In Translation

In Lost In Translation van Sofia Coppola spelen Bill Murray en Scarlett Johansson twee verdoolde Amerikanen die elkaar in nachtelijk Tokio ontmoeten en in gesprek raken over het leven, hun respectieve huwelijken en hun geluk, of liever het gebrek daaraan. Dat klinkt clichématig, maar Coppola, die zelf het script schreef, werkt het gegeven op een subtiele manier uit. Daarnaast zijn het vooral de prestaties van de twee acteurs die de film zo mooi maken.. Murray is een verrassing met zijn ingetogen spel dat een mengeling van droefheid, berusting en vaag verlangen uitdrukt. Veel zwijgen hangt er tussen hen in, terwijl ze in die wildvreemde metropool van bar tot bar zwerven; soms een korte toenadering. Dat klinkt desolaat, dat is het ook, maar het is vooral zeer ontroerend. Daarnaast kent de film ook wel degelijk humor die het geheel weer behoorlijk relativeert. Gelukkig worden ze niet met elkaar, dat was een al te voor de hand liggend einde geweest van een film die vooral uitblinkt in karakterisering en de subtiliteit van het kleine detail. Je kunt hoogstens zeggen dat ze elkaar die avond een ietsje beter doen voelen. Een schitterende film. (Marinus den Oudsten)

6: TV on the Radio – Desperate Youth, Blood Thirsty Babes

Het meest spraakmakende optreden op het Metropolis-festival van dit jaar was dat van TV on the Radio. De New Yorkers speelden totdat zanger en preker Tunde Adebimpe het podium zonder aankondiging verliet en spoorloos verdween. Daarna wist de rest van de band, zonder zanger, het optreden een beetje langer te rekken, maar het bleef te kort. Toch was het ongelofelijk krachtig. De plaat die wat later kwam was helemaal fantastisch. Met een gitaar, een bas en een drumcomputer spelen ze mysterieus, donker, groovy, melodieus en dansbaar. Al slalommend gaan de drie heren langs soul, gospel en rock. Zwarte muziek is het wat ze spelen, voor een overwegend blank publiek. Wie zich niet kan vinden in de alomtegenwoordige herhaling van de wave, kan met dit gezelschap zeker te weten zijn hart ophalen. Desperate Youth, Blood Thirsty Babes behoorde zeker tot de beste en de meest opzienbare platen van dit jaar. Luister eens naar de single Staring at the Sun en je bent om. (Niek Hofstetter)

5: Paul McCarthy – Brain Box Dream Box (Van Abbemuseum, Eindhoven)

Het Van Abbemuseum timmert aan de weg als hét museum voor moderne kunst van Nederland. Terwijl het Stedelijk gesloten is, profiteert het Van Abbe van de nieuwbouw en haalt ze een aantal spraakmakende kunstenaars naar Eindhoven. Een van deze artiesten is de Amerikaanse Paul McCarthy, van wie een groot retrospectief te zien is met opvallend veel nieuw werk. McCarthy is nog veel bezig met performances en omvangrijke installaties; zo is een groot gedeelte van performance die in 2003 in de Londense galerie Hauser and Wirth gehouden is, nagebouwd. Het lijkt een satire waarin Bush aangenaam aan het verpozen is met twee Engelse dames, waarbij ze elkaar rijkelijk besproeien met HP sauce. Het conceptuele in zijn werk vraagt veel aandacht, maar er is ook ruimte voor grappen. Hopelijk heeft Nederland met deze tentoonstelling zijn werk ook ontdekt, of opnieuw gewaardeerd. (Wytske Visser)

4: Ik (Orkater)

Orkater geeft met Ik een kijkje in het hoofd van de Franse schrijver Gustave Flaubert. De geestelijk vader van Madame Bovary was een vat vol tegenstrijdigheden; kluizenaar en hoerenloper, feestneus en zenuwlijder, perfectionist en ongelikte beer. De zes acteurs van Orakter spelen onder regie van Gijs de Lange met passie een wervelende voorstelling, waarin ze al deze gezichten laten zien. Beppe Costa speelt al musicerend de titelrol, en wordt omringd door de stemmen in zijn hoofd, zijn geliefde, zijn moeder, en de personages uit zijn roman. Tamar van den Dop brengt Emma Bovary prachtig tot leven, en ook weer tot sterven. Snel en aanstekelijk spel, fenomenale muziek en zang, een mooi decor en kostuums: alles valt naadloos op zijn plaats in dit stuk vol poëzie, humor, liefde, lust, twijfel en strijd. De voorstelling is niet alleen een kennismaking met de fascinerende persoonlijkheid van Flaubert, maar ook een geraffineerde verbeelding van zoiets ongrijpbaars als het ontstaan van een roman. (Ellen op de Weegh)

3: Franz Ferdinand – Franz Ferdinand

Vanaf de eerste optredens in Nederland was eigenlijk al duidelijk dat de gelijknamige debuutplaat van deze vier Schotten een van de beste releases zou worden van 2004. De veelgehoorde kritiek – ze zouden teveel lijken op Gang of Four en/of XTC – verstomde al snel, en er volgden onder andere optredens op Pinkpop en Lowlands. Men scoorde hits met de singles Take Me Out en Matinee. De fantastische arty clips waren maandenlang te zien op tv, en heel Nederland stampvoette mee met het bruggetje van Take Me Out. Dit nummer was voor 2004 wat Seven Nation Army was voor 2003. De charismatische frontman Alex Kapranos sierde de covers van de meeste grote (pop)tijdschriften en het sprookje is vooralsnog niet afgelopen. De band bespeelde in november nog de HMH, aangezien de zaal waar ze eerst stonden geboekt te weinig mensen kon herbergen. De songs op het album zijn enorm catchy en dansbaar, en het blijft leuk om in het Duits mee te brullen met het einde van Darts Of Pleasure. Dè plaat van 2004 en dè band van 2004. (Koen ter Heegde)

2: Arnon Grunberg – De joodse messias

De aandacht ging dit jaar niet alleen uit naar De asielzoeker, het boek waarmee Arnon Grunberg de AKO-literatuurprijs won. Behalve dit wapenfeit voltooide hij ook zijn Grote Joodse Roman: De joodse messias die hij voor de Jiddische bibliotheek van Vassalucci schreef. Zoals van Grunberg gewend, was er nogal wat commotie rond de roman waarin Xavier, een kleinzoon van een SS’er, bedenkt dat hij de joden wil gaan troosten. Dit lijkt eerst vooral ingegeven door de homo-erotische liefde die hij opvat voor de Joodse Awromele. Hij wordt Xaviers partner tijdens de omzwervingen die naar Israel leiden. De jongen, die eerst bekend wordt door zijn schilderijen van zijn geamputeerde teelbal, zal de Joden werkelijk gaan troosten. Het boek bevat veel bizarre dingen, zoals de vertaling van Mein Kampf door Awromele en Xavier. Grunberg wil echter niet shockeren. Dan had hij beter een paginagrote advertentie in De Telegraaf kunnen zetten en meer mensen bereikt met zijn ideeën, aldus Grunberg. (Wytske Visser)

1: Eternal Sunshine of the Spotless Mind

Net als in zijn debuut als scenarioschrijver Being John Malkovich duikt Charlie Kaufman in Eternal Sunshine of the Spotless Mind letterlijk het menselijk brein in. Joel (Jim Carrey) en Clementine (Kate Winslet) laten, na het mislukken van hun relatie, de herinneringen aan elkaar uit hun geheugen wissen, een stap die onomkeerbaar is. Joel gaat zich daarom halverwege tegen de geheugenspoeling verzetten. Kaufman heeft perfect aangevoeld dat liefde niet kan bestaan zonder de gloed van de herinnering, hoe kil die soms ook kan zijn. Toch durft hij de vraag op te werpen of Joel echt beter af zou zijn mét Clementine in zijn geheugen. Eternal Sunshine is ontsproten aan het brein van twee fantasten: naast Kaufman regisseur Michel Gondry. Hij vertaalde het scenario in overrompeldende beelden die herinneringen oproepen aan zijn beste videoclips. Een strandhuis wordt aangevallen door de oceaan; muren worden van het beeld gescheurd als stukken behang. Iedere herinnering die Joel verliest doet hem en de kijker meer pijn. Eternal Sunshine of the Spotless Mind is zo goed omdat de film meer is dan een doos vol trucs. Kaufman en Gondry beroeren hart en ziel. (Niels Bakker)

Theater / Voorstelling

Een doos vol kitsch en kunst

recensie: Kerstpakket, een sprookje voor volwassenen (Suzan Boogaerdt en Bianca van der Schoot)

vrijdag 31 december 2004 / 0 Reactiesdoor: Sylvia Boonen / beeld: Ben van Duin 0 Sterren

Twee vrouwelijke dieren klauteren als pasgeborenen aftastend omlaag, de vaste grond op van het toneel. Ze hebben handen en voeten als hoefjes, maar wat zijn het toch? Schapen, bokjes, rendieren?? De houtblokken en koekoeksklokken doen het laatste vermoeden. Van ‘het’ kerstverhaal is heus al vaker een variantversie verschenen, maar de ervaringen die Boogaerdt en Van der Schoot uit hun Kerstpakket vissen leiden tot wel heel raadselachtige beelden. Geboren worden en sterven krijgen gestalte, maar ook de dwang van de consumptiemaatschappij, verkrachting, en menselijke instincten als elkaar uitlachen, partij willen kiezen en solidair zijn, ‘stick together’.

Wat zien de jonkies als ze op de vaste grond zijn? Vlakbij hun landingsplaats bevindt zich een roodgedessineerde kartonnen doos. De doos maakt korte bewegingen en legt een paar meters af. Euh? Er blijkt een mannelijk wezen uit te komen dat nieuwsgierig uitkijkt naar de diertjes. De interesse is wederzijds, er wordt zachtjes geknikt en gelispeld. Maar de personages spelen een ander spel dan we zouden verwachten. In plaats van een boom op te zetten, komen ze elkaar steeds op de vreemdste momenten tegen. De ontmoeting tussen de drie figuren is de eerste verrassing uit het kerstpakket. De verschillende typische en minder typische kerstpakketartikelen zetten allerlei situaties in gang.

Hoogtepunt

Zo vinden de personages pakjes toast, een grote kerstbal, een witte kunstboom in plastic, een rode lange onderbroek, een kerstmuts, wierook en een kleinverpakte poncho. Met de rode kerstbal kan de nabije toekomst worden voorspeld. Gehuld in een witte lange baard en witte lange haren loopt Van der Schoot zachtjes met de bal het podium op, haar mond prevelt mechanisch enige toverformules. Met de lachwekkende uitkomsten weten de personages weer voor even wat hen te doen staat. De witte kerstboom maakt in het bijzonder gevoelens los. Van der Schoot maakt liefkozingen van het rangschikken van zijn takken. Maar de kerstboom wordt wild: hij begint de vrouw te prikken, werpt haar op de grond, randt haar aan en vangt haar in zijn plastic hoes. Haar roep dat ze het allemaal heel anders bedoeld had, helpt geen steek. Terwijl ze hulpeloos gevangen ligt, vergrijpt de man zich ook nog eens aan haar.

Stijlvol

Kerstpakket is vol van stijl. Dat de artikelen worden ingezet als leidraad van situaties is al bijzonder te noemen, maar ook het decor, de muziek, de kostuums, timing en de bewegingen van de personages zijn indrukwekkend. Wanneer de koekoeksklokken luiden nemen situaties een vreemde wending. En het mechanische van de klokken en de muziek sluit perfect aan bij de mechanische bewegingen van de personages. Ontluisterend. Als robotten waggelen ze over het podium, wat een vreemd contrast oplevert met de rode sfeer van kerst én met hun driften, die zomaar weer uit de hand kunnen lopen. Er is te veel om op te noemen. Een witte verenkrans wordt met één beweging omgetoverd tot een mandje met een baby: Jezus in een nestje. En terwijl de man het nestje in zijn armen wiegt, bestrooit één van de vrouwen het plaatje met een hand vol sneeuw. We buitelen van het ene tafereel in het andere.

Vervreemdende schoonheid

Boogaerdt en Van der Schoot volgden de Amsterdamse Mime Opleiding en dat is goed te zien. Er wordt in het stuk veel meer bewogen dan gesproken, wat vast een goede bodem is voor vervreemdend theater. Hun keuze om met die vervreemdende aanpak traditie en voorspelbaarheid te lijf te gaan, ons onderwijl trakterend op allerlei elementen van schoonheid die het kerstfeest ook te bieden heeft, levert een complete, kleurrijke voorstelling, waar ook in januari nog uitstekend van te genieten valt. Laat je betoveren!

Kerstpakket is tot en met eind januari 2005 te zien in heel Nederland.

Kerstpakket, een sprookje voor volwassenen (Suzan Boogaerdt en Bianca van der Schoot)

Artiest: Suzan Boogaerdt en Bianca van der Schoot
Gezien op vrijdag 24 december 2004 in de Meervaart, Amsterdam

Link: Theaterzaken Via Rudolphi

8WEEKLY

Crazy 88

recensie: De beste 88 van 2004: dag 4

donderdag 30 december 2004 / 0 Reactiesdoor: Melson Zwerver0 Sterren

88-71 | 70-54 | 53-36 | 35-19 | 18-01

35: Nachoem M. Wijnberg – Eerst dit dan dat

De poëzie van Wijnberg is van een verraderlijke eenvoud waarvan de betekenis na eerste lezing vaak volstrekt onduidelijk blijft. De poëzie van Wijnberg is vrijwel geheel gespeend van metaforen en geeft de lezer nauwelijks aanknopingspunten. Er komen in Eerst dit dan dat veel Chinese dichters (Su Dongpo, Du Fu) en spirituele figuren (Jezus, Juan de la Cruz, Ryokan) voor. Deze twee tradities corresponderen met twee belangrijke polen van Wijnbergs poëzie: nuchtere feitelijkheid en mystieke onthouding. Thema’s als eenzaamheid, stilte, angst, en verlangen worden in de bundel op onconventionele wijze aan de orde gesteld. Dit gebeurt door “Een gedicht [te] maken dat groter is dan past” waarvoor geldt “Als ik het niet groter kan maken is het af”. Hier komt een discrepantie aan het licht tussen het gedicht en de leegte waar het als een bezwering in geperst wordt. Het gedicht wordt steeds groter totdat de leegte – ’tussen wat ik nu zie en wat ik zie/ als ik stil ben’ – volledig is opgevuld. Dan is het af. Daarmee is echter nog niet alles gezegd, want het gedicht kan elk moment uit elkaar spatten. (Martijn Boven)

34: Johnny Cash – Unearthed

Johnny is dood, daar is niks meer aan te doen. Een groot deel van zijn nalatenschap zit in deze prachtige box; het wachten is alleen nog op American Recordings V, de plaat die naar het schijnt op de laatste dag van dit jaar het licht zal zien. Maar de release is al vaker uitgesteld, dus we zien het allemaal wel gebeuren. Unearthed ligt nu al bijna een jaar in de (internet)winkel. De stijlvol zwarte box (wat verwacht je anders bij Cash?) herbergt een prachtig boekje dat verhaalt over het ontstaan van ieder nummer op de plaat en vijf schijfjes: één ‘best of’ van de eerste vier American Recordings en vier met restmateriaal dat die platen niet gehaald heeft. Unearthed is vooral een bijzonder document dat op mooie wijze toont hoe de American-nummers tot stand zijn gekomen. Door al de early takes en ander afgewezen materiaal naast de uiteindelijke platen te leggen, blijkt hoezeer Cash en vooral ook zijn producer Rick Rubin zochten naar het beste dat Cash in zich bergt. Muzikaal gezien dus niet de belangrijkste uitgave van 2004, maar door vormgeving en volledigheid toch in de lijst. (Jan Auke Brink)

33: Erlend Øye (Dour-festival, zaterdag 17 juli 2004)

Vanwege de ruimte voor maar één concert in de CRAZY 88 liet Erlend Øye andere kanshebbers als Belle & Sebastian, Tom Waits, The White Stripes op Lowlands en Franz Ferdinand in Vera achter zich. Waarom? Omdat de bebrilde helft van the Kings of Convenience zich tijdens zijn DJ-Kicks op het Zuid-Belgische Dour-festival wild rondom en op zijn draaitafel danste, daarbij zijn eigen liedjes over allerlei muziek heen zong en bleef draaien totdat de technici de stekkers eruit trokken. Met A Forest van The Cure en Love Will Tear Us Apart van Joy Division zette hij zelfs de meest stijve harken aan het dansen. In een warme Magic Tent draaide hij het publiek in no-time naar zijn hand en de overenthousiaste Øye was briljant, hard en draaide geslepen. Maar bovenal gaf hij Dour 2004 kleur. “I came all the way from Rome, to play some records for you. And now you tell me that you don’t want me?”. The Human League wordt ingestart. (Niek Hofstetter)

32: The Incredibles

De hofleverancier van computeranimaties Pixar had met de reeks Toy Story tot en met Finding Nemo al bewezen dat ze goede films kon maken, maar in elk van die films bleven de menselijke figuren toch een beetje houten klazen. Met The Incredibles zijn we dat echter meteen vergeten: de superheldenfamilie suist, vliegt, flitst en springt over het witte doek dat het een aard heeft. Humor, actie, spanning en een geniaal plot: ‘leuk’ is al lang niet meer het goede woord voor Pixar-films. Het woord dat wel kernachtig samenvat wat The Incredibles precies inhoudt, moet nog gevonden worden. Hoewel? Incredible komt aardig dicht in de buurt. (Els Bertens)

31: Blonde Redhead – Misery Is A Butterfly

Toen het titelloze debuutalbum van Blonde Redhead in 1995 verscheen, werd de band meteen gezien als de opvolgers van Sonic Youth. De band nam het hoekige en weerbarstige gitaargeluid van de sonische meesters en gaf er een compleet eigen draai aan, met nog inventievere drumpartijen, nog meer snerpende gitaren en natuurlijk het hoge, vaak onverstaanbare, stemmetje van zangeres Kazu, dat uit duizenden is te herkennen. In de loop van de twintigste eeuw ontwikkelde de band zich van de noiserock uit de jaren negentig tot een veel verfijnder geluid waarin de ruimte tussen de noten steeds belangrijker werd en ongewone instrumentaties niet werden geschuwd. Misery Is A Butterfly is het voorlopig laatste stadium in deze ontwikkeling, en het is opnieuw een plaat van zeldzame schoonheid. Romantiek is op Misery geen ouderwets ideaal is maar een geheel van tegenstrijdige emoties waarin je je kunt onderdompelen als in een bubbelbad. Misery mag dan minder rocken dan voorgaande albums, maar muzikale ontwikkeling is veel belangrijker dan een potje headbangen, zeker als dat gepaard gaat met zoveel instrumentale rijkdom en emotie. Bijna tien jaar na hun debuut laat Blonde Redhead zien dat ze niet alleen waardige opvolgers zijn van Sonic Youth; ze hebben hun voormalige voorbeelden inmiddels ruim overtroffen.(Melson Zwerver)

30: Stille Waters

In het België van na Dutroux wordt met het overlijden van de plaatselijke schipper een beerput opgetrokken. In een klein dorp zijn veel dingen gebeurd die het daglicht niet kunnen verdragen. In een elf uur durende dramaserie wordt de zoektocht van de pleegdochter van de schipper naar de waarheid, en naar gerechtigheid uit de doeken gedaan. Een huiveringwekkend mooie serie, die nog steeds in Nederland niet de aandacht heeft gekregen die ze verdient. (Joost van Hoek)

29: Thomas Huber – Schilderijenkabinet

De eerste overzichtstentoonstelling van de Zwitser Thomas Huber (1955) draait zowel in gedachten als fysiek om het schilderij Het Schilderijenkabinet (2004). Op dit schilderij zijn namelijk alle werken te zien die de kunstenaar heeft uitgekozen voor deze tentoonstelling. Huber werkt al jaren in conceptuele cycli: hij maakt verschillende schilderijen rond een zelfde (abstract) idee. Voor deze expositie heeft hij zijn werk opnieuw ingedeeld en opgehangen. De schilderijen die getoond worden zijn tegelijk conceptueel en surrealistisch. De voorwerpen die op de werken staan afgebeeld functioneren als een soort iconen voor een concept. Deze basisfiguren komen steeds in nieuwe werken terug. Huber gebruikt deze voorwerpen op een zelfde manier als Milan Kunc dat doet met iconen uit de consumptiemaatschappij, zoals logo’s. Dit wordt ook wel ‘appropriation’, genoemd, wat zoveel betekent als het gebruiken van bestaande elementen in een nieuwe context. Het hergebruik van eigen bedachte iconen, zoals bij Huber het geval is, is eigenlijk ongebruikelijk, en daarom is hij een echt buitenbeentje in het postmodernisme. (Tsjalling Venema)

28: ZT Hollandia – Leenane Trilogie

De Leenane Trilogie is een absolute favoriet van meerdere redactieleden. Minpunten zijn er dit jaar echter omdat we de voorstelling al kenden: ZT Hollandia ging al in 2001 met deze Ierse tragikomedie in première. Het was het één van de vele hernemingen waar het Eindhovense gezelschap begin 2004 mee kwam. De teksten van wat origineel drie stukken waren (The Beauty Queen Of Leenane, The Lonesome West en A Skull In Connemara) zijn van de jonge Ierse schrijver Martin McDonagh. Regisseur Johan Simons heeft deze drie verhalen vervlochten tot een sterk geheel. De verhaallijnen lopen spannend door elkaar: terwijl twee acteurs elkaar nog hartgrondig uitschelden, bouwen ze bijvoorbeeld mee aan het decor voor de volgende scène. Met ondermeer Aus Greidanus Jr., Fedja van Huêt, Frieda Pittoors en Betty Schuurman komt in deze voorstelling een groot deel van ZT Hollandia’s sterrencast bij elkaar. Wat dat betreft is het jammer dat de groep volgend jaar uit elkaar valt, maar aan de andere kant: we kunnen ons nu al verheugen op de mooie stukken die ongetwijfeld uit Amsterdam, Gent en Eindhoven zullen komen. (Jan Auke Brink)

27: Baskervilles – Baskervilles

Wanneer één cd van net iets meer dan dertig minuten zijn zoveelste draaibeurt tijdens een treinvakantie naar Budapest overleeft, heb je te maken met een plaat van grote klasse. Dat het waarschijnlijk ligt aan de vrolijke liedjes – waar een gemiddelde zomer om schreeuwt – is ongetwijfeld zo duidelijk als het verschil tussen dag en nacht. Maar ook nu, tijdens de koudere maanden, blijf je met de heerlijke liedjes meeneuriën. In de nummers huist de frisheid van Belle & Sebastian, The Moldy Peaches en The Kinks, waardoor elk nummer zich zonder enige moeite in je hoofd nestelt. Daarbij komt dat elk liedje je helpt herinneren om na het einde van de cd niet te vergeten weer op play te drukken. Dat de Baskervilles uit de muzikale oase die New York heet komen en grote klasse hebben is eigenlijk een bijzaak. Belangrijker is dat na het luisteren van de tijdloze songs A Free Show In Battery Park, Opening On Thompson en Day One, Amenda Year de Baskervilles ook uw vrienden voor het leven worden. (Niek Hofstetter)

26: Elephant

Het trauma van Columbine Highschool, dat eerder aanleiding was voor Michael Moore’s Bowling For Columbine, bood ook Gus van Sant de inspiratie voor de film Elephant. Het verschil was dat de documentaire van Moore op het gevolg inging en Van Sant op een zowel fictieve als documentaireachtige wijze verslag deed van de aanloop en de schietpartij op de school. Anders dan Moore schreeuwt Van Sant zijn mening niet door het verhaal heen, maar laat het meer doorschemeren. Voor de film is de het dramatische verhaal van de Highschool van Littleton verplaatst naar Portland, Oregon. Zonder een vaste chronologie en zonder de vraag wat het einde zou brengen, worden de daders evenals de slachtoffers met verschillende perspectieven op een uiterst sobere, lege en gevoelloze manier in beeld gebracht. Pas wanneer er onder een schallende Beethoven de kogels op de gillende scholieren af vliegen, legt de dwalende camera pas emotie vast. Dan raakt de film de kijker en daarbij krijgt dezelfde kijker een misselijkmakend gevoel. (Niek Hofstetter)

25: Aladdin Special Edition

De Disneyfilm waar meisjes van smulden om de mooie held en waar jongens van uit hun bol gingen vanwege de actiescènes, is eindelijk verschenen op dvd. In het jaar van de gecomputeranimeerde groene wezens en superhelden, is Aladdin een oudje, maar hij blijft zeker stand houden. Twaalf jaar na de release is het nog steeds een van de beste tekenfilms ooit. De arme straatjongen Aladdin wordt verliefd op de mooie maar onbereikbare prinses Jasmine. Gelukkig vindt hij een magische lamp waar een geest in zit, en met behulp van drie wensen probeert hij zijn leven wat beter te maken. “Wees jezelf” is het motto van deze film, en dat is een thema dat nooit uit de mode zal raken. De extra’s zijn voor zowel volwassenen (de kinderen uit 1992) en kinderen niet te versmaden. Dat mag ook wel, aangezien de extra’s op een eigen schijfje staan. Voor de superfans is er zelfs een vierdelige set uitgekomen, met daarop ook nog eens de twee televisievervolgen. (Nora Sinnema)

24: Ash – Meltdown

“Gimme gimme world domination” zong Tim Wheeler van Ash in World Domination op hun vorige album Free All Angels. Helaas is dat met hun alweer vijfde album Meltdown wederom niet gelukt. Hoewel je de muziek van Ash altijd kan omschrijven als gierende gitaren met (al dan niet valse) jongensstem, klinkt de band op iedere plaat weer wat anders. Op Trailer gruizig, op 1977 wat lieflijk, op Nu-Clear Sounds meer rocky, op Free All Angels zeer Brits en nu op Meltdown een beetje emo. Niet verwonderlijk als je bedenkt dat producer Nick Raskulinecz ook de Foo Fighters en System of a Down onder handen nam. Nog zoiets dat steeds met de sound meeverandert is het logo van Ash. De band is nu alweer toe aan haar vierde of vijfde opeenvolgende logo. Niet verbazingwekkend dat dit logo enigszins nu-metal-achtig aandoet. Misschien dat nu Tim een dikke tattoo op zijn arm heeft laten zetten (een mooie, dat wel), ze wat zekerder zijn van hun image daar in Noord-Ierland. (Tsjalling Venema)

23: Bente Hamel, Spinvis en Ingmar Heytze – Het hoofd van Ferdinand Cheval

Rond kerstmis zit de brievenbus vooral vol met kerstkaarten. Een aangename verrassing vormt dan het postpakketje Het hoofd van Ferdinand Cheval. In dit pakje kom je alles te weten over Cheval, de Franse postbode die van gevonden stenen een droompaleis maakte. Bente Hamel raakte na het zien van dit paleis geintrigeerd door Cheval en ze vroeg Spinvis om een radioverhaal te maken over het leven van deze bijzondere man. Behalve een cd met dit verhaal bevat het pakje ook nog andere dingen die je direct fan maken van Cheval, zoals een kleine bouwplaat, een dvd met filmpjes en een boekje. Het is misschien allemaal wat veel van het goede, maar wel erg leuk en erg mooi gemaakt. Evenals het droompaleis van Cheval is het een bouwwerkje van allemaal verschillende elementen, die bij elkaar alleen maar bijzonderder worden. (Wytske Visser)

22: The Thermals – Fuckin A

Na het succesvolle debuut More Parts Per Million en een zeer geslaagde Europese tournee in 2003 leek geen berg te hoog voor The Thermals uit Portland. Ook in Nederland werden Hutch, Kathy en Jordan bijkans doodgeknuffeld door publiek en pers. De verwachtingen voor het te verschijnen album Fuckin A waren dan ook hooggespannen. En wat bleek? The Thermals flikken het om in vier dagen een plaat te maken met dezelfde korte en intense rocknummers. Natuurlijk waren velen al bekend met de herkenbare sound van het drietal, maar er staan weer zoveel leuke songs op. Neem bijvoorbeeld A Stare Like Yours, waarbij je na één keer luisteren al mee wilt schreeuwen met het refrein. De plaat start sterk met Our Trip en daarna volgt een klein halfuurtje typische Thermals-songs. Zanger Hutch zingt en/of schreeuwt zijn opzwepende, en soms politieke teksten overtuigend en de melodielijntjes zijn weer heerlijk inventief. Na enkele Nederlandse shows in de herfst van 2004 volgen er weer nieuwe in maart 2005. Gezien de hoge productiviteit van de band kunnen we dan al wel weer enkele nieuwe songs verwachten. (Koen ter Heegde)

21: Seth – Ventilatoren

Ventilatoren is een vreemde strip. Er wordt wel normaal omgegaan met de conventies van de strip – plaatjes die elkaar opvolgen, spraak in ballonnetjes – maar de vertelmanier is heel uniek in het beeldverhaal. Ventilatoren bestaat uit twee delen. In het eerste deel van maken we kennis met Abraham Matchcard, de oud-eigenaar van een ventilatorenfabriek. Het heel unieke aan dit deel is dat het verhaal wordt verteld door plaatjes: de eerste vijf pagina’s zijn alleen maar getekend. Dit vergt nogal wat kijkinspanning van de lezer. Hierna is de enige die aan het woord komt Abe. Hij houdt als het ware een betoog tegen een onbekende derde, of eigenlijk tegen jou als lezer. Doordat hij ook nog eens binnen zijn eigen huis blijft werkt dit heel beklemmend. Het tweede deel is een stuk conventioneler. Hierin zien we duidelijk als buitenstaander de avonturen van Abes broer Simon tijdens een mislukte ventilatoren-verkooptocht. Door de afstandelijkheid weet Seth het verschil in tijd mooi weer te geven, maar door bepaalde visuele trucjes zijn beide verhalen toch met elkaar verbonden. (Tsjalling Venema)

20: The Killers – Hot Fuss

Meedrijvend met de nieuwe golf van new wave-bands die sinds een paar jaar in opkomst is, brengen The Killers uit Las Vegas in 2004 het debuut Hot Fuss. De eerste release van de plaat doet, op een succesvol optreden op Metropolis, niet heel veel in Nederland. Pas nadat de single Somebody Told Me wordt uitgebracht komt het balletje aan het rollen. Het nummer is binnen de korste keren 3FM megahit, en wordt een van de weinige alternatieve hits van dit jaar. Terecht succes, want Hot Fuss is een topplaat. De briljante openingstrack Jenny Was A Friend Of Mine bevat een refrein en basmotiefje om van te smullen. Opvolger Mr. Brightside is al net zo’n fijne meebruller. De overige nummers zijn zeer catchy, onder andere dankzij de slimme inzet van keyboard. The Killers hebben een sterke Britse 80’s retrosound, met raakvlakken met bands als New Order. Hot Fuss is een sterke plaat met, vooral in de eerste helft enkele fantastische uitschieters. (Koen ter Heegde)

19: La Meglio Gioventu

Naast Kill Bill verscheen er dit jaar nog een film in twee delen: La meglio gioventu. In ruim zes uur wordt aan de hand van een familie de Italiaanse naoorlogse geschiedenis verteld. Het is een film over een generatie die opgroeit met een rotsvast vertrouwen in de toekomst, maar tegelijkertijd ook zijn jeugd verliest. De titel, die zoveel betekent als ‘de beste jeugd’, verwijst onder andere naar deze ontwikkelingen. Terwijl op de achtergrond het WK voetbal en de ultralinkse opstanden voorbij trekken, staan de hoofdpersonen, de tegengestelde twee broers Nicola en Matteo en hun naasten, in het middelpunt. Het verhaal gaat van wilde roadtrips naar maatschappelijke dilemma’s, terwijl de Rode Brigade het leven in Italië bepaalt en Florence overstroomt. Deze bijzondere verhalen maken de film tot een prachtig epos, dat bij voorkeur achter elkaar gekeken moet worden. (Wytske Visser)

8WEEKLY

Crazy 88

recensie: De beste 88 van 2004: dag 3

woensdag 29 december 2004 / 0 Reactiesdoor: Melson Zwerver0 Sterren

88-71 | 70-54 | 53-36 | 35-19 | 18-01

53: The Libertines – The Libertines

Weinigen hadden na alle issues rond zanger/gitarist Pete Doherty nog zo’n goede plaat verwacht van The Libertines. Tijdens/na het enorme succes van het debuut raakte deze verslaafd aan drugs en een stortvloed aan incidenten vulde, vooral de Britse, media. De vreemdste verhalen doen de ronde. Doherty heeft ingebroken in het huis van zijn kompaan Carl Barât, en werd daarvoor opgepakt; een gevangenisstraf volgde. De meeste concerten werden gecancelled of met een vervanger gespeeld. Toch was daar in augustus 2004 het tweede album. Veel teksten behandelen de ontstane situatie tussen de beide frontmannen. Hoewel enkele nummers net iets teveel rammelen, is het algemene niveau nog steeds hoog. Klasbakken als o.a. ‘Can’t Stand Me Now’ en ‘Music When The Light Go Out’ doen een draak als ‘Don’t Be Shy’ snel vergeten. The Libertines bevat tevens weer vele koortjes, die, samen met de rammelende gitaarsound, kenmerkend zijn voor de sound van de band. Soms klinken de songs echter enigszins onvoltooid. Ook Doherty doet af en toe zijn best om zo vals en brabbelend mogelijk te zingen. Hij speelt nu in zijn nieuwe band, Babyshambles. De ‘moeilijke tweede’ van The Libertines album bleek zeker een van de beste albums van 2004. (Koen ter Heegde)

52: Six Feet Under (tweede seizoen)

Het gebeurt maar zelden dat een tv-serie dezelfde kwaliteit, diepgang, kracht en schoonheid heeft als een avondvullende topfilm. Naast David Lynch’s onovertroffen Twin Peaks en Wolfgang Petersens Das Boot kan slechts een handjevol series zich hierop beroemen. De door American beauty-scenarist Alan Ball bedachte serie Six Feet Under, waarvan recentelijk het tweede seizoen op dvd uitkwam, kan echter zonder aarzelen aan dit rijtje van meesterlijke series worden toegevoegd. De serie draait om de begrafenisonderneming Fischer & Sons die geleid wordt door de broertjes David en Nate. Elke aflevering begint met een sterfgeval die vervolgens bij David en Nate terecht komt, die door hun complexe, voortdurend op de rand van een crisis staande relaties soms nauwelijks aan hun werk toekomen. De dvd-box is ook bij dit tweede seizoen weer bijzonder goed gevuld. Het bevat maar liefst vijf schijfjes met daarop dertien afleveringen, waarvan er vijf voorzien zijn van een audiocommentaar door de scenaristen, de regisseurs, en de maker Allan Ball. Verder is er ook nog de ongebruikelijke documentaire ‘Making of a Working Stiff: Live as a Dead Body’ toegevoegd waarin wordt getoond hoe de lijken uit de serie worden gemaakt. (Het derde seizoen is vanaf januari op Nederland 3 te zien.) (Martijn Boven)

51: Nick Cave – Abattoir Blues / The Lyre of Orpheus

Nick Cave is weer samen met zijn band The Bad Seeds. Niet dat ze uit elkaar waren, maar op dit dubbelalbum zijn ze werkelijk samen. Voorganger Nocturama leek een bij elkaar geraapt zooitje waarop Cave soms achter zijn piano kroop en een nummer speelde dat op Boatman’s Call niet had misstaan terwijl even later de gitaren scheurden. Op de afzonderlijke nummers was niets aan te merken, maar de eenheid ontbrak. Op deze dubbellaar past echter alles bij elkaar. Dat lijkt mede te komen door het vertrek van Blixa Bargeld, waarmee Cave meer dan twintig jaar had samengewerkt. Door Bargelds vertrek lijken de Bad Seeds ontdaan van een storende presentatiedrang, en spelen ze gewoon erg mooie liedjes. Opvallende extra op deze plaat is de aanwezigheid van een gospelkoor. Zowel op het meer rockende Abattoir Blues als in het rustiger The Lyre of Orpheus combineert het koor prettig met Cave’s duistere stem. (Jan Auke Brink)

50: The Village

Inmiddels kennen we M. Night Shyamalan en zijn films die draaien om het verrassende einde: The Sixth Sense, Unbreakable en Signs. The Village is een passende vierde in de rij, want ook hier draait het om de twist ending. Het is jammer dat Shyamalan zijn hele film ophangt aan het einde en op rare momenten de spanning compleet weghaalt door belangrijke informatie te geven. Een horrorverhaal is The Village niet en in bepaalde opzichten is de film behoorlijk teleurstellend. Maar wie zich kan losmaken van verwachtingen en vooroordelen kan in The Village een sfeervol liefdesverhaal met een allesomvattende twist vinden. En wat je uiteindelijk ook van de film vindt, één ding is zeker: hij zal in ieder geval nog een paar dagen in je hoofd blijven rondspoken. (Els Bertens)

49: John Frusciante – Shadows Collide with People

Na het uitbrengen van Shadows Collide with People kondigde John Frusciante, de man die de Peppers al jaren lang over de drempel van ‘de moeite waard’ tilt, aan om voor het einde van dit jaar nog eens zes platen uit te brengen. De critici dachten: eerst zien dan geloven. Maar de sceptici moeten toegeven dat het niet bij woorden is gebleven, want als er goed geteld is, ligt volgens de aankondiging zijn zesde nu in de winkel. En het gekke is dat hij vanaf het schitterende Shadows Collide with People steevast een bepaald niveau weet te halen waar de Peppers jaloers op zullen zijn. Toch is de eerste van dit jaar nog steeds de grootste topper. Subtiel gitaargepiel wordt afgewisseld met hier en daar de meest simpele maar o zo rake tekst. Die combinatie en vanwege de opener Carvel, dat de essentie van Rock’n’Roll in zich heeft, maakt het album tot één van de mooiste van dit jaar. De ongelovige Thomas moet zelf maar eens gaan luisteren. (Niek Hofstetter)

48: Dmitri Bakin – Redenen om te leven

Er zijn schrijvers wiens taak, verdienste en enige reden van bestaan gelegen is in het oproepen van de meest kwaadaardige, tirannieke en gedrochtelijke personages. Zulke schrijvers, weerspannigen uit roeping, dopen hun pen in de drek, die zich op de bodem van het bestaan in grote getale verzameld heeft, en beschrijven hun maagdelijk papier met ziekte en zonde. De raadselachtige rus, Dmitri Bakin, behoort met zijn fascinerende verhalenbundel Redenen om te leven ongetwijfeld tot deze superieure categorie uit de gelederen der schrijvers. Bakin weet als geen ander een klimaat vol haat en wantrouwen of een wereld doortrokken van kou en verrotting, op te roepen. Hij doet dit in lange, extatische zinnen die zijn verhalen een tijdloze, mythische dimensie geven zonder daarbij in overdrijving te vervallen. Terwijl Russische collega’s als Vladimir Sorokin en Viktor Jerofejev hun toevlucht zoeken in de vaak zielloze, provocerende softporno is hier een universeel schrijver opgestaan wiens proza een enorme spanwijdte heeft. Laten we, tot bloedens toe op onze blote knieën gelegen, bidden dat hij zijn roeping waardig zal zijn en ons in de toekomst nog veel van zulke redenen om te leven zal geven. (Martijn Boven)

47: Gravenhurst – Flashlight Seasons

Tussen het gitaargeweld van 2004 was er één plaat die opviel door de volledige afwezigheid van noise. Gravenhurst is het pseudoniem van de Engelse troubadour Nick Talbot en hoewel Flashlight Seasons technisch gezien een re-release is, werd hij dit jaar door Warp uitgebracht en door een groter publiek ontdekt. De tien prachtnummers op Flashlight Seasons worden gekenmerkt door Talbots spaarzame gitaargetokkel en zijn hoge, ijle stem, die de breekbare liedjes nog mooier maken. Het enige minpunt is eigenlijk The Ice Tree, dat wel heel sterk doet denken aan Annie’s Song van John Denver. Desondanks een meesterlijk album. (Melson Zwerver)

46: E.T.A. Hoffmann – Klaas Vaak en andere verhalen

Alhoewel de Duitse romantiek een van de meest vruchtbare perioden uit de geschiedenis van de literatuur was, is het merendeel van de Duitse romantici allang vergeten. Dit komt vermoedelijk doordat de rijkdom van de Duitse romantiek toch vooral gelegen was in de theoretische overdenking en de kritische beschouwing van de literatuur en veel minder in de literaire voortbrengselen zelf. De verhalen van Ernst Theodor Amadeus Hoffmann (1776-1822) – recentelijk opnieuw verschenen in een nuchtere en uiterst leesbare vertaling van Anton Haakman – zijn daarop een positieve uitzondering. Met energieke geestkracht weet Hoffmann een wonderlijke en unheimliche wereld op te roepen vol groteske figuren die zowel afstotend als betoverend zijn. Wie eenmaal begint te lezen wordt direct meegesleept naar de afgrondelijk diepten van de verbeelding en ontmoet daar zowel een demonische versie van Klaas Vaak, als een pop die op kunstmatige wijze tot leven is gewekt, als ook een tragische notenkraker die een kwaadaardige muizenkoning moet verslaan. Hoffmann was hiermee in feite de uitvinder van het fantastische verhaal waarmee latere Amerikaanse schrijvers als Washington Irving en Edgar Alan Poe beroemd zijn geworden. Net als hen weet Hoffmann een aangename huivering in je gemoed te verwekken, zodat je ademloos doorleest. (Martijn Boven)

45: Kazuo Koike en Goseki Kojima – Samurai Executioner

De liefhebber van de betere literair-cinematische comic mag de Amerikaanse uitgever Dark Horse op zijn blote knieën bedanken voor het vertalen van deze 30 jaar oude klassieker. Het duo van de sensatie-literator Koike en wijlen tekengenie Kojima, dat ook het fenomenale Lone Wolf and Cub op zijn naam heeft staan, biedt meedogenloos, sober geweld in een waardige cultuurhistorische context. Op de grens van comic en Kurosawa-cinema balancerend vertelt Samurai Executioner een serie verhalen rondom titelheld Asaemon, de stoïcijnse beul van het shogunaat in het middeleeuwse Japan. Het berechten van pederasten en moordenaars is hier aan de orde van de dag, en hun gruweldaden worden op schitterende wijze verweven met de geschiedenis van Japan, morele stof tot nadenken en persoonlijke drama’s. Er staan nog negen delen van de reeks op het programma. (Paul Caspers)

44: Ayreon – The Human Equation

De fameuze nieuwe rockopera ‘ The Human Equation ‘ van Arjen Lucassen mocht in 2004 dan eindelijk het levenslicht zien. In een interview met 8WEEKLY legde Lucassen uit dat hij geen noot kan lezen of schrijven, maar dat muziek bij hem gewoon voor kippenvel moet zorgen. En kippenvel bezorgt ‘The Human Equation’ je zeker. Het verhaal van een man in coma die door alle emoties heen wordt gesleept en langzaam het grote drama uit zijn leven weer voor ogen kan zien. Deze CD is eigenlijk een film gemaakt met muziek: een groots drama. Laten we hopen dat Lucassen dit soort meesterwerken vaker zal blijven maken. (Joost van Hoek)

43: Kasabian – Kasabian

Nog net op tijd verschenen om opgenomen te worden in de jaarlijstjes. 8weekly recensent Tsjalling Venema vergeleek de zang van zanger Tom Meighan met ‘de nasale zeurstem van Tim Burgess van The Charlatans en de wat rauwere strot van Shaun Ryder van The Happy Mondays’. Omdat we dol zijn op vergelijkingsmateriaal noemen we hier ook meteen maar even de andere invloeden: The Stone Roses, Joy Division, New Order, Black Rebel Motorcycle Club, The Verve en Kula Shaker. Dat u even weet waar u het plaatsen moet. Psychedelische dance rock, of zoiets. Ongetwijfeld door de Britse pers uitgeroepen tot de nieuwste hype. In dit geval kunnen we er mee leven. Een heerlijk debuut! (Lennard Dost)

42: Der Untergang

Adolf Hitler wordt algemeen beschouwd als de verpersoonlijking van Het Kwaad. Een film waarin de menselijke kant van Hitler wordt belicht is bij voorbaat al controversieel en spraakmakend. Der Untergang is een waarheidsgetrouw verslag van de laatste dagen van Hitler in zijn bunker in Berlijn. De film toont de beklemming van het morele gevangenschap waarin de nazi-top en Hitlers volgelingen verzeild raakten, toen duidelijk werd dat de grote zaak waarin zij geloofden onhaalbaar bleek. De film slaagt er in de waanzin van de Tweede Wereldoorlog terug te brengen naar de persoonlijke levens van Hitler en zijn naaste volgelingen. Der Untergang toont vooral de mens Hitler, maar slaagt er niet in zijn persoonlijkheid te verdiepen en te voorzien van interessante psychologie. Der Untergang is desondanks een belangrijke film, die stimuleert meer te willen weten over de vraag wie de mens Adolf Hitler was en welk verband er zou kunnen worden gelegd tussen zijn persoonlijkheidsontwikkeling en de verschrikkingen die hij teweeg bracht. (René Swint)

41: De Kruistochten (Toneelgroep Amsterdam)

Deze trilogie is er één om van te genieten, al betekent dat dat je vijf uur in het theater moet doorbrengen. Het is de moeite waard. In deze relatiekomedie van Alan Ayckbourn wordt uitstekend geacteerd en bovendien is het stuk naast grappig ook op de juiste momenten een beetje wrang. In De Kruistochten (ook wel bekend als The Norman Conquests) wordt drie maal de gebeurtenissen van een weekend vanuit een ander perspectief verteld. Saai? Nee, integendeel. De gesprekken zijn intrigerend en elk stuk brengt heel veel moois. Alle gaten worden opgevuld en er wordt naar antwoorden gezocht op de opgeroepen vragen als: hoe lang is liefde houdbaar en hoe overleef je het huwelijk? Het toneelstuk blijft verrassen, keer op keer. Een succesvol nummer voor regisseur Ivo van Hove, van wie je het eigenlijk niet verwacht dat hij zo’n komedie als deze brengt omdat hij bekend staat om zijn minder vrolijke stukken. Zijn eerste van vier geregisseerde huwelijksdrama’s is geslaagd. (Nathalie van Eck)

40: Within Temptation – The Silent Force

Voor het eerst na hun succesalbum Mother Earth komt Within Temptation in het najaar van 2004 met een nieuwe plaat. Voor dit album geldt dat de nummers je meeslepen als een goede roman. Within Temptation is wat dat betreft een goede verhalenverteller: je kunt er nooit genoeg van krijgen. The Silent Force onderstreept dit alleen maar en doet je verlangen naar het volgende album. (Joost van Hoek)

39: Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring

In de films van Kim Ki-duk staan vaak personages centraal die worstelen met hun innerlijke demonen, ze zijn daarbij geneigd tot excessief geweld ten opzichte van zichzelf en anderen. In Spring, Summer, Fall, Winter … and Spring keert het thema van de innerlijke verscheurdheid van de mens terug in de sprookjesachtige setting van een diepe, dicht beboste vallei. In die vallei leven een boeddhistische monnik en zijn leerling in een tempeltje dat op een meer drijft. Hun conversatie is minimaal en de monnik houdt er enkele onorthodoxe opvoedingsmethoden op na, die getuigen van wijsheid en inzicht maar die niet kunnen voorkomen dat zijn de gewelddadige neigingen van zijn leerling in een moord uitmonden. Vol compassie en subtiele humor schildert Kim Ki-duk in prachtige beelden de levensloop van de leerling, naar analogie van het verloop der seizoenen. De poëtische fabel die zo ontstaat ontleent zijn kracht aan de verstilde precisie waarmee de innerlijke conflicten van een alleszins aardse jongeman worden geschetst. Dit maakt Spring, Summer… tot een fenomenale meditatie die het juiste evenwicht vindt tussen de contemplatieve rust van de boeddha en de rusteloze zelfkwelling van de gewone mens. (Martijn Boven)

38: Mark Newson – Design in het Groninger Museum

Eigenlijk is het een schande dat design anno 2004 door veel critici nog steeds wordt beschouwd als het ondergeschoven kindje van de kunstsector. Terwijl kunst inhoudelijke uitspraken zou doen, is design voor hen niets meer dan de vorm. Laten we daarom hopen dat juist die mensen dit jaar de overzichtstentoonstelling van Australisch designer Mark Newson in het Groninger Museum hebben bezocht. Die zou namelijk wat dat betreft wel eens een eye-opener kunnen zijn. Newson wordt gerekend tot de meest invloedrijke ontwerpers van dit moment. Wat uit de tentoonstelling naar voren kwam, is dat design wel degelijk kan reflecteren. In dit geval greep Newson voornamelijk terug op de vormentaal uit de jaren 60. Is dat essentieel om goede kunst/design voort te brengen? In mijn ogen wel. Ook al valt niet te ontkennen dat er wordt vooral teruggegrepen op een eerdere vorm, een vorm zonder inhoud bestaat natuurlijk niet… (Lennard Dost)

37: Peter Terrin – Vrouwen en kinderen eerst

Omdat 8weekly ook niet altijd met beide benen in de realiteit staat, is Vrouwen en kinderen eerst van Peter Terrin terechte op deze eindejaarslijst terecht gekomen. Niemand weet de scheiding tussen werkelijkheid en verbeelding zo goed weer te geven als hij. Bij het lezen van zijn boeken zit je voortdurend met de vraag of datgene wat je leest wel echt gebeurt of alleen plaatsvindt in het hoofd van het personage. De surrealistische sfeer die hij hiermee oproept doet je denken aan de schilderwerken van Dali. Maar dan gecombineerd met de geraffineerde verdraaiingen van het (on)mogelijke van Escher. De verwrongen beelden en verborgen betekenissen staren je aan, maar vertellen nooit het hele verhaal. Na het lezen van een boek van Peter Terrin blijf je jezelf nog lang afvragen wat nu eigenlijk fictie is en wat fantasie. (Erik Meijers)

36: Robert Roth – Someone, Somewhere

In 1995, toen de grunge-beweging op zijn gat lag, kwam er ineens dat duistere meesterwerk uit Seattle: Fast Stories… From Kid Coma van Truly, de excentrieke band met wortels in Soundgarden en de Screaming Trees. Het brein achter die unieke door kenners gelauwerde gitaarband was echter Robert Roth, die nu zo’n zes jaar na het ter ziele gaan van zijn band met een solo-album op de proppen komt. En wat een album werd het, deze volstrekt tijdloze verzameling licht psychedelische liedjes. Someone, Somewhere is een soort kaleidoscoopvoorstelling van vijftig jaar rockgeschiedenis, waarin Pink Floyd, surreële teksten, New York-rock, jaren 60-psychedelica, de gruisgitaren van Truly, orgeltjes, trompetten en curieuze loops samengesmeed worden tot een ijzersterk, zelfverzekerd geheel. Dit éénmansproject (Roth schreef, zong, speelde en produceerde vrijwel alles en nam ook nog eens alles zelf op) is het product van een fascinerende muzikant die bijzonder veel in zijn mars heeft. Voer voor de avontuurlijke muziekliefhebber. (Paul Caspers)

Theater / Voorstelling

Oblomow: vlijmscherp en actueel antiquariaat

recensie: Antiquariaat Oblomow (Erik van Muiswinkel en Diederik van Vleuten )

woensdag 29 december 2004 / 0 Reactiesdoor: Mariëlla Pichotte / beeld: Katinka Krijgsman 0 Sterren

Binnen in Antiquariaat Oblomow heerst er een serene rust en buiten op straat wordt er hard gewerkt aan een nieuw informatiecentrum. Van Vleuten voelt zich thuis tussen de metershoge boekenkasten. Om de haverklap komt Van Muiswinkel de boekenwinkel binnenvallen. Bij ieder bezoek brengt hij een fles Port en een pak speculaasbrokken mee. Iedere keer wanneer de winkeldeur opengaat hoor je het hei- en drilwerk aan de overkant van straat. Hier rijst een tien verdiepingen hoge mega-informatiecentrum met op de overloop tussen de achtste en negende verdieping een hoekje voor de literatuur.

Stokpaardje

Opvallend is dat het blanke publiek een gemiddelde leeftijd heeft van vijftig jaar, terwijl de show niet specifiek op hen gericht is. Misschien ligt het aan het achterliggende thema: mannen en hun middelbare leeftijd, wat schijnbaar een stokpaardje van het duo is. Toch valt er voor de enkele jongere in het publiek nog genoeg te lachen en hebben zelfs zij soms een moment van herkenning.

Actualiteiten

De twee cabaretiers spelen in op de actualiteiten met als hoogtepunt de Chinees die de winkel binnenkomt op zoek naar boeken over Paul van Vliet. Als China’s bekendste PaulVaVlie-imitator heeft hij de zuiveringen van PaulVaVlie-imitatoren kunnen ontvluchten door op tijd over te stappen op de imitatie van Toon Hermans. Als politieke vluchteling is hij bij minister Verdonk geweest om uitzetting te voorkomen. Helemaal verontwaardigd vertelt hij dat ze hem geen hand wilde geven.

Herdenk Hazes

Ook de dood van André Hazes is een dankbaar onderwerp. Naast een lijstje van zijn evolutie, beginnend in de prehistorie, vertellen ze ook waarom het van belang is dat Hazes nooit vergeten mag worden; om te voorkomen dat er weer een nieuwe Hazes opstaat. Op de momenten dat de cabaretiers mijmeren over ‘vroeger toen alles beter was’ of als twee oude Engelse heren een parodie brengen op het werk van de Britse componisten uit de negentiende eeuw Gilbert en Sullivan, doen ze dat met zoveel charme en snelheid, dat het nooit vervelend wordt.

Vlijmscherp

De dialogen zijn vermakelijk en spits en de vlijmscherpe oneliners blijven je bij. Van Vleuten lijkt prima op zijn plek te zijn in Antiquariaat Oblomow, maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Aan het einde van de show gaan ze naar Roosendaal. Weer optreden.

Antiquariaat Oblomow is nog tot eind juni 2005 door het hele land te zien.

Antiquariaat Oblomow (Erik van Muiswinkel en Diederik van Vleuten )

Artiest: Erik van Muiswinkel en Diederik van Vleuten
Gezien op donderdag 23 december 2004 in de Meervaart, Amsterdam

Link: Van Muiswinkel en Van Vleuten
Link: Harry Kies Theaterproducties

8WEEKLY

Crazy 88

recensie: De beste 88 van 2004: dag 2

dinsdag 28 december 2004 / 0 Reactiesdoor: Melson Zwerver0 Sterren

88-71 | 70-54 | 53-36 | 35-19 | 18-01

70: Dealer

Deze Hongaarse festivalfilm werd alleen gezien door geluksvogels of doortastende kenners, maar het is een van de meest bijzondere films van het jaar. In ellenlange, hypnotiserende takes met een traag, immer ronddraaiende HD-camera opgenomen biedt regisseur Fliegauf een overrompelende sfeerfilm. Die sfeer is er een van pure cinematische lethargie, uitgebeeld door een dag uit het troosteloze bestaan van een drugsdealer en zijn klanten. Geheel gespeend van de gebruikelijke narigheid, actie en geweld die je in een doorsnee drugsfilm aantreft, geeft Dealer een des te realistischer en doeltreffender beeld van morele leegte in een levenloos bestaan in een kil, anoniem necropolis. Een uitzichtloos bestaan werd zelden zo indringend in beeld gebracht. Fliegauf is een bijzonder talent om in de gaten te houden. (Paul Caspers)

69: The Office

We kennen ze allemaal wel: die sarcasten op kantoor. De bazen die enkel voor eigen genoegen hun ondergeschikten kwellen met zinloze opdrachten. David Brent (Ricky Gervais) van papierhandel Wernham-Hogg is zo’n baas. Twee seizoenen lang doet de BBC van het kantoor waar deze man leiding aan geeft verslag. Heerlijke botte humor: ongeëvenaard en cynisch. (Joost van Hoek)

68: Slowblow – Slowblow

Dagur Kári, de jonge, bebaarde IJslandse regisseur van Nói Albínói, is stiekem alweer zo’n tien jaar actief in het tweemansbandje (met Orri Jónsson) Slowblow. Dit jaar bracht het duo niet alleen de soundtrack van de succesvolle film uit, maar ook een derde, titelloze cd, in samenwerking met collega’s Múm en Sigur Rós. De tien lo-fi liedjes op dat album zijn voornamelijk thuis opgenomen, maar wel professioneel en met veel aandacht voor detail geproduceerd. De curieuze en zachtaardige nummers (There’s Nothing Wrong With This Song is de titel en het thema van één ervan) zijn verrassend, verfrissend en overtuigend. Slowblow doet aan de laatste albums van Sparklehorse denken, maar dan met een vreemder instrumentarium, met onder meer zingende zaag en wasmanden. Een schitterend verpakt klein juweeltje van een cd. (Paul Caspers)

67: Hans Hartung – Gemeentemuseum Den Haag

De Duitse schilder Hans Hartung (1904-1989) nummerde zijn abstracte schilderijen altijd met een code waarin het jaar, het type werk (schilderij, gouache, schets) en een volgnummer werden genoemd. Dat klinkt alsof Hartung een heel precieze schilder was, maar zijn werk werd altijd tot het Abstract Expressionisme gerekend: een stroming waarbij de schilder zijn emoties direct op het doek weergeeft. Een vreemde combinatie dus met de nauwgezetheid van Hartung. Door een ontdekking in het archief van Hartung is men er echter achter gekomen dat hij wel degelijk heel nauwgezet werkte. Van elk schilderij werd een (wel expressieve) schets gemaakt, die vrijwel identiek werd nagemaakt op het doek. Hartung wilde kennelijk niks aan het toeval overlaten. Pas later in zijn carrière, in de jaren 70, liet Hartung zijn onzekerheid varen en ging hij direct op het doek werken. Dit resulteerde eerst in hele lichte schilderijen, maar later in meer mathematische die ook minder spannend waren. De schilder bleek toch tot het eind toe vast houden aan nauwkeurigheid in zijn werk. (Tsjalling Venema)

66: Cold Feet (vijfde seizoen)

De televisieserie Cold Feet is een dramatische komedie over zes vrienden. Deze dertigers worstelen met de bekende problemen die met het echt volwassen worden te maken hebben. Denk bijvoorbeeld aan bindingsangst en natuurlijk de vraag “wanneer beginnen we aan kinderen?” Dit soms best dramatische verhaal wordt op een komische manier belicht, waardoor het een serie is die luchtig genoeg blijft om aflevering na aflevering te bekijken. Inmiddels zijn alle vijf de seizoenen op dvd verkrijgbaar en kan je dus van begin tot het einde door het leven van deze dertigers racen. (Joost van Hoek)

65: Hero

Het genre wuxia pian (letterlijk: heldhaftige strijder-film) waartoe Hero behoort, moet niet verward worden met bijvoorbeeld de kung fu-films uit Hong Kong die worden gekenmerkt door brute gevechten vol rauw en heftig geweld. De wuxia pian speelt zich af in een meer geïdealiseerde en mythische wereld, waarin legendarische helden uit een ver verleden op een gestileerde en uitgebalanceerde wijze hun tegenstanders bevechten. Het genre behoort al sinds de jaren ’20 tot de Chinese cinema en bereikte rond 1970 zijn voorlopige hoogtepunt met de elegante en gestileerde films van King Hu. Zhang Yimou levert met Hero zijn eigen bijdrage aan het genre en met succes: zelden werden zwaardgevechten zo magistraal en overdonderend in beeld gebracht. De prachtige cinematografie van Christopher Doyle en de muziek van Tan Dun creëren een kleurige, surreële wereld waarin legenden opnieuw tot leven komen. Op visueel gebied is Hero dan ook een absoluut hoogtepunt. (Martijn Boven)

64: Dan Brown – Het Bernini Mysterie

2004 bracht ons de doorbraak van Dan Brown met zijn Da Vinci Code. Een leuk, amusant boek, maar niet sterk genoeg om in onze lijst door te dringen. Maar omdat niemand om Dan Brown heen kan dit jaar, willen we toch een boek van hem noemen. En dat is Het Bernini Mysterie. Okee, het was eigenlijk al eerder uitgegeven, maar door het succes van de Da Vinci opnieuw uitgebracht. En dat geheel terecht, want Het Bernini Mysterie is een vele malen beter boek. En als we dan toch aandacht schenken aan Brown, dan liefst aan een boek dat die aandacht ook zeker ten volste verdient. Voor Bernini heeft Brown een ijzersterke thriller neergezet, met de bekende elementen uit De Da Vinci Code, zoals kunst, mysterie, list en bedrog. Vermenigvuldig dit met twee en je krijg een klein idee van wat Het Bernini Mysterie je kan bieden. (Erik Meijers)

63: Flip Kowlier – In de Fik

De rapper van ’t Hof van Commerce, die een paar jaar geleden met zijn soloproject in de armen van de critici werd gesloten, kwam dit jaar met een nieuwe. Gek genoeg is In de fik in de hype-gevoelige jaarlijstjes vergeten. Want na het grote succes van Ocharme ik, liepen de mensen behoorlijk warm voor Flips tweede. En terecht, want In de fik staat barstensvol met schitterende zieleroerselen van de jonge Belg. Ook op zijn nieuwe langspeler gaat Cauwelier weer langs allerlei muzikale stromingen. Zo wandelt de bard langs stromingen als reggae, new wave, rock en ska. Dat maakt In de fik behoorlijk afwisselend, waardoor het album blijft boeien. Beluister In de fik of ga eens bij een concert kijken en je bent overtuigd. (Niek Hofstetter)

62: Simon

Hoeveel Nederlandse elementen passen er in één film? Veel, zo bewijst Simon. En toch wordt het nergens vulgair, ordinair of smakeloos in deze pracht van een film. Het naakt is niet storend. Het drugsgebruik is logisch. Homo’s worden op lachwekkende wijze belachelijk gemaakt, maar blijven tegelijkertijd cool. En euthanasie is zelden zo mooi in beeld gebracht. Een film valt of staat bij zijn hoofdpersonage, en met Cees Geel had men geen betere Simon kunnen wensen. De sjofele Amsterdamse alleskunner komt na jaren weer een oude vriend tegen. Samen kijken ze terug op hun leven, maar kijken ze ook vooruit naar de toekomst: Simon heeft kanker en heeft niet lang meer te leven. Hoewel sommige onderwerpen zwaar zijn, wisselt de film de tranen af met veel gelach. Simon heeft een van de mooiste filmeindes ooit en laat je dan ook met een waanzinnig gevoel de zaal verlaten. (Nora Sinnema)

61: The Veils – The Runaway Found

Een van de meest indrukwekkende debuten van dit jaar kwam al vroeg in het jaar. Het leek wel of The Smiths waren herboren of dat Suede een kindje had gekregen. Niet zo verwonderlijk als je bedenkt dat ex-Suede-gitarist Bernard Butler de productie van (de beste) vier nummers voor zijn rekening nam. Een cd vol pompeuze, maar toch heel moderne en poppy en daardoor licht te verteren liedjes die de cd-speler maar niet uit wilde en vroeg om draaibeurt na draaibeurt. Op de plaat zijn The Veils een overtuigend geheel, maar live was het toch vooral zanger Finn die de show stal. Het was daarom niet zo verwonderlijk dat in het najaar de break-up van de band al werd aangekondigd en Finn soloplannen bekend maakte. Hij schijnt iets Tim Buckley-achtigs te willen doen. Daar is vast een groter publiek voor dan voor The Veils, maar het is jammer dat we het met alleen deze plaat moeten doen. Hoewel de kans op een tweede plaat die de plank helemaal misslaat geheel is verdwenen en The Veils altijd in je geheugen blijven gegrift als een fantastische band. (Tsjalling Venema)

60: Big Fish

Big Fish, het boek van Daniel Wallace waarop de film is gebaseerd, is eerder een verhalenbundel dan een roman, met verteller Edward Bloom als rode draad. Scenarioschrijver John August heeft de verschillende verhalen op razend knappe wijze weten te structureren tot een film waarin al die verhalen samenkomen, elkaar versterken en uiteindelijk bij elkaar komen in een ontroerend slot. Regisseur Tim Burton heeft daar zijn unieke stijl aan toegevoegd en met een batterij topacteurs de fantastische wereld van Edward Bloom tot leven gewekt. De plot van Big Fish begint op het moment dat Will Bloom (Billy Crudup) een telefoontje van zijn moeder krijgt: zijn vader Edward (Albert Finney) is ziek en heeft niet lang meer te leven. Door de vele sterke verhalen probeert Will erachter te komen wie zijn vader nu eigenlijk werkelijk is. Ziekte, ouderdom, de verwaterde relatie tussen een vader en zijn zoon, de eigenschappen van herinneringen: het lijken zware thema’s, maar in de handen van Tim Burton vormen ze samen een van de mooiste films van het afgelopen jaar. Big Fish is een ode aan de fantasie en een eerbetoon aan vaders wereldwijd. (Melson Zwerver)

59: André Manuel – Lazarus

Manuel kan het niet laten om een scherpe grap richting welk geloof dan ook te maken, zelfs niet na wat er het afgelopen jaar allemaal is gebeurd in Nederland. Het kan hem niets schelen als hij mensen kwetst. Dan hadden ze maar niet moeten komen kijken, straalt hij uit. In Lazarus stuitert hij door de actualiteiten heen. André Hazes, Anne Frank, Adolf Hitler, Willem van Oranje, Balthasar Gerards, Volkert van der G., Balkenende, Theo van Gogh en Geert Wilders passeren de revue. Manuel weet rake grappen te maken en is ook zeer snel. Soms is het publiek zo overdonderd dat het vergeet te lachen of te klappen. En soms zegt hij zulke ‘gemene’ dingen dat je je afvraagt of je wel mag lachen. Niet voor niets zingt Manuel tijdens een van zijn ‘vrolijke’ liedjes: “Humor is een tumor met een toetertje.” Manuel is een geweldige cabaretier met lef die zijn woordje wel klaar heeft, waardoor je je niet verveelt. Lazarus is er dan ook een die je niet had mogen missen dit jaar! (Nathalie van Eck)

58: The General (2-disc special edition)

Jarenlang werd Charlie Chaplin gezien als autoriteit en alleenheerser binnen de fysieke acteurs van de stomme film, maar de laatste jaren krijgt Buster Keaton steeds vaker de lof die hem toekomt. Zijn prachtig intieme en introverte spel straalt zoveel meer emotie uit dan het overtrokken acteren van Chaplin. In The General zie je hoe Johnny Gray van zijn twee grote liefdes, Annabelle en The General (zijn locomotief), wordt gescheiden. In spannende, komische en acrobatische achtervolgingen op verschillende treinen zie je hoe hij zijn twee grote liefdes probeert te heroveren. Keaton speelt niet alleen de hoofdrol, hij schreef, produceerde, monteerde en regisseerde deze late klassieker uit de periode van de stille film. De twee dvd’s bevatten erg veel extra’s, onder meer filmpjes over het maken en restaureren van de film, een introductie door Orson Welles, de filmmuziek, extra filmpjes, een lange documentaire over Buster Keaton en een klein boekje. De liefhebber kan zijn vingers aflikken bij deze prachtige uitgave. (Harrie de Vries)

57: Oldboy

In het jaar dat Quentin Tarantino zijn eigen wraak-epos stijlvol afrondde, beloonde hij een ander meesterwerk over wraak met de Grote Juryprijs op het filmfestival van Cannes. Zijn lievelingsfilm Oldboy is de – overigens niet geheel toevallig – Aziatische tegenhanger van Kill Bill. Park Chan-wook is niet zoals Tarantino een cinefiel die het liefst in de ivoren toren van zijn filmische universum blijft. De Zuid-Koreaan heeft ook de pretentie iets over het leven zelf te zeggen. Zijn zwartgallige, nihilistische visie laat zich onder andere vertalen in deze uitspraak van één van de personages: “Ook al ben ik niet beter dan een hond, heb ik niet het recht om te leven?” In Oldboy komt de tragische held die zich wil wreken voor een vijftienjarige gevangenschap in een geblindeerde hotelkamer erachter dat hij juist degene is die gewreken wordt. Of toch niet? Chan-wook ontleedt het thema wraak tot op het bot, in een zinderend hoogstandje dat de zintuigen soms streelt, maar je veel vaker je blik van het doek wilt doen afwenden. (Niels Bakker)

56: Marco Borsato – Zien

Het zal niemand ontgaan zijn dat Marco Borsato een nieuw album uitbracht in 2004. Zien werd op de dag van uitbreng al meer dan 300.000 keer verkocht, en de teller bleef doortikken. Zien is meer dan een cd alleen: als eerste artiest ter wereld bracht Borsato zijn nieuwe werk alleen op dvd uit, inclusief videoclips voor elk nummer en voorzien van een ruime hoeveelheid bonusmateriaal. Muzikaal is er weinig veranderd, maar technisch gezien overtuigt Zien op alle punten. De korte films bij de nummers zijn een leuke bijkomstigheid, maar pas als audio en video echt worden geïntegreerd tot één geheel zal de meerwaarde van dvd-muziek kunnen worden vastgesteld. Tot dat moment heeft Marco Borsato met Zien een mijlpaal neergezet. Zien is niet alleen de beste marketingstunt van 2004, het album is ook de eerste stap op weg naar een nieuwe muziekbeleving. (Melson Zwerver)

55: Finding Neverland

Deze film vertelt het sprookje achter het sprookje. Door veel te weinig aandacht in de media werd deze geniale film ondergesneeuwd door films als The Incredibles en Bridget Jones 2, maar als je dit jaar één film in de bioscoop gezien zou moeten hebben, is het zeker deze. Mystiek, fantasie, drama, komedie: vrijwel alle bedenkbare elementen zitten in deze film. Het verhaal is simpel: het vertelt over toneelschrijver J.M. Barrie en hoe deze zijn vernieuwde inspiratie vond om het wereldberoemde Peter Pan te schrijven. De inspiratieloze schrijver sluit vriendschap met een weduwe en haar vier zoons. Deze film moet het eens niet hebben van special effects of halfontblote hunks. Het draait eindelijk weer eens om het verhaal en om de acteerkunsten. Vooral die van Johnny Depp (Barrie) en Freddie Highmore (Peter) liegen er niet om. Dit wordt zeker een grote kanshebber bij de Oscars, in ieder geval voor de nominaties. Als je het nog niet doorhad: ga hem zien! (Nora Sinnema)

54: Annejet van der Zijl – Sonny Boy

Aan de term ‘waargebeurd’ kleeft vaak een RTL4-smaakje. Zoetsappig drama, over iemand in een uitzichtloze situatie die uiteindelijk alle ellendigheden overwint en leert wat de werkelijk belangrijke dingen in het leven zijn. Blèh! Neem dan de boeken van Annejet van der Zijl, die zich langzaam maar zeker opwerkt tot chroniqueur van een voorbije eeuw. Eerder schreef ze al Jagtlust, over schrijvers in de jaren vijftig, en Anna, de biografie van Annie M.G. Schmidt. Haar nieuwste project is opnieuw waargebeurd, maar wel zo literair als maar kan. Sonny Boy is een schitterend verhaal over de schijnbaar onmogelijke liefde tussen een jonge Surinamer en een middelbare Hollandse, die opbloeit in de jaren twintig en duurt totdat de Tweede Wereldoorlog hem verwoest. Je zou haast willen dat je het verhaal verzonnen had.

8WEEKLY

CRAZY 88

recensie: De beste 88 van 2004

maandag 27 december 2004 / 0 Reactiesdoor: Melson Zwerver0 Sterren

88-71 | 70-54 | 53-36 | 35-19 | 18-01

88: 24 (tweede seizoen)

Het fijnst van 24 op dvd is dat je geen hele week hoeft te wachten voordat je weet hoe het verder zal gaan. Nadeel is natuurlijk dat je – als je niet uitkijkt – zo de hele dag kwijt bent aan het kijken omdat het zo spannend is. Ook ik dit tweede seizoen is het de makers weer gelukt om 23 cliffhangers uit hun mouw te schudden. Wederom is iedereen in gevaar. Anti-terrorisme-eenheid CTU wordt getipt dat er binnen 24 uur een atoombom af zal gaan in Los Angeles. Het blijft een knappe serie met goede plotwendingen, waarvan je steeds het einde wilt weten. Op de dvd vind je natuurlijk nog veel meer pret. Onder de extra’s vinden we audio-commentaar op verschillende afleveringen, 45 deleted scènes met audio-commentaar, drie multi-angle featurettes. Kortom, een must om te hebben en ook na één keer kijken zeker de waard om nog eens uit de kast te trekken. (Nathalie van Eck)

87: Secondsmile – I Am Not Romeo, You Are Not Juliet

Er is van die muziek waar je niet stil bij kunt zitten, waarvan je neigingen krijgt tot springen, airdrummen en meeschreeuwen. Er zijn echter maar weinig bands die dat voor elkaar krijgen. De leden van At the Drive-in waren ooit meesters in het snoeihard overbrengen van urgente, tomeloze energie, en de vijf jonge Britten van Secondsmile doen dat op dezelfde manier. Zonder franje en met beperkte middelen brengen de heren hun heftige muziek met zoveel passie en eerlijkheid ten gehore dat je er volledig door meegesleurd wordt. Deze muziek is meer intens en opzwepend dan die van een dozijn gestroomlijnde metalbands bij elkaar, en Secondsmile geeft met deze bescheiden debuut-EP een veelbelovend visitekaartje af. De band weet met zijn muzikale hysterie van complexe, drukke gitaarpartijen, kolkende riffs en een oprechte schreeuwzang meesterlijk binnen de perken te houden, zodat de manie overrompelend maar nog net toegankelijk blijft. Noem het maar emo, screamo of post-hardcore: de connaisseur heeft er in elk geval een zeldzame band bij om te koesteren. (Paul Caspers)

86: Noord Nederlands Toneel – MacBeth

De Duitse regisseur Marc Becker heeft een wel heel bijzondere bewerking van Shakespeares Macbeth gemaakt. Echte acteurs spelen in een schattige poppensetting als poppenkastpoppen. In Duitsland werd het stuk enthousiast onthaald, en nu heeft Becker met de acteurs van het NNT een Nederlandse versie gemaakt. Niets van gehoord? Kan kloppen: het is tot nu toe ook alleen maar op het festival Noorderzon gespeeld. Maar niet getreurd, het is de bedoeling dat in seizoen 2005/2006 een landelijke tournee word gemaakt. Becker regisseerde eerder al Arturo Ui bij het NNT: eveneens een hilarisch anti-oorlogsstuk. Typerend is de interactie tussen speler en publiek: in Arturo Ui is het een bejaarde Hitler die koekjes uitdeelt aan de voorste rijen, in MacBeth maakt het poppenkastspel dat de acteurs geregeld het publiek direct aanspreken en zo betrekken bij allerhande smerige spelletjes. In de Duitse deelstaat Bayern werd Beckers MacBeth bekroond met de theaterprijs De ster van het jaar 2003, en in Nederland heeft het stuk het nu al geschopt tot de CRAZY 88. We zijn benieuwd wat de landelijke tournee nog zal opleveren. (Jan Auke Brink)

85: American Splendor

Hoeveel filmische lagen kun je als filmmaker over elkaar heen leggen? American Splendor is een real-life verfilming van de gelijknamige underground strip. Maar behalve de acteur die hoofdpersoon én bedenker van de strip Harvey Pekar speelt, komt ook de échte Pekar in de film voor. Fragmenten uit de stripboeken met de getekende Pekar completeren het beeld. Het is niet eens zomaar een creatief idee: fictie en realiteit lopen zo even schimmig in elkaar over als in Pekars echte leven. American Splendor is een vlotte en fantasierijke, maar ook grappige en ontroerende biografie. De gespeelde, echte én getekende Harvey Pekar zijn even onuitstaanbaar als innemend in hun gevecht met het burgerlijk leven, dat ze eigenlijk willen omarmen maar dat hen steeds weer afstoot. Pekar is een supernerd tegen wil en dank. Meer nog dan Ghost World is American Splendor daarom de ultieme anti-helden film. (Niels Bakker)

84: De Kurosawa-collectie

Akira Kurosawa is een begrip. Door velen bewonderd en bijna nog vaker gekopieerd, maar nooit overtroffen. Van deze Japanse grootmeester verschenen dit jaar de eerste twee van in totaal drie dvd-boxen met zijn grootste klassiekers (alleen Ran mist eigenlijk). De eerste box wordt gedomineerd door fantastische samoeraifilms, waaronder de klassiekers Seven Samurai en Yojimbo, aangevuld met het aangrijpende drama Ikiru. De tweede box is wat diverser en evenwichtiger. Ook in deze box is een ultiem hoogtepunt uit de geschiedenis van de cinema te vinden, namelijk Rashomon. Daarnaast bevat deze box The Hidden Fortress, waar George Lucas zijn inspiratie voor Star Wars vandaan haalde. In bijna al Kurosawa’s films speelt Toshiro Mufine of Takeshi Shimura de hoofdrol en regelmatig spelen ze beiden in zijn films. Heb je een beetje geld over, zorg dan dat je deze boxen in huis haalt, ook al staan er geen extra’s op. Een onmisbaar stukje cinemageschiedenis. (Harrie de Vries)

83: Das MOMA in Berlin, Neue Nationalgalerie

Vlakbij de plek waar wijlen JFK de legendarische woorden “Ich bin ein Berliner” (ik ben een Berliner bol, red.) uitsprak, werd afgelopen jaar een andere gast van de Amerikaanse oostkust in Berlijn begroet. In de Neue Nationalgalerie was een groot aantal schilderijen uit het MOMA uit New York te zien. Het was erg bijzonder deze collectie in een andere ruimte dan de white cube van het MOMA te bewonderen, niet in de laatste plaats omdat je er niet de oceaan voor over hoefde te spreken. De collectie van dit museum bevat werken van alle groten der aarde, zoals de bekendste Picasso’s en Mondriaans. Het motto van de tentoonstelling in Berlijn was ‘meer dan 200 meesterwerken van de 20ste eeuw’. Onder dit rijtje vallen onder andere Vrouw I van Willem de Kooning en Waterlelies van Monet. Volgens een ooggetuige: “Bekende werken, overal waar we keken.” (Wytske Visser)

82: Scissor Sisters – Scissor Sisters

Teneergeslagen? Winterdepressie? Er is een oplossing die veel leuker en aanzienlijk goedkoper is dan het staren in een lichtbak uit Eindhoven: de Scissor Sisters. Deze New Yorkse band is dé vrolijke gimmick van 2004. Hitsingle en Pink Floyd-cover Comfortably Numb was met geen mogelijkheid uit het hoofd te krijgen en zo gaat het eigenlijk met ieder nummer van dit titelloze debuut. En niet alleen op plaat is het hippe vijftal leuk. Sterker nog: op het podium zijn ze zo mogelijk nog leuker. De band was door het enthousiasme en de bizarre kledij één van de hoogtepunten van Lowlands. Al te serieus moet je de muziek niet nemen, maar dat is juist het prettige. Geen intellectueel geneuzel en geen diepgravende analyses van de wereldproblematiek bij de Scissor Sisters. Gewoon lekker dansen, dat is ruim voldoende. Het pakkendste en leukste refrein van 2004 komt overigens ook van de scharenzusjes: “There ain’t no tits on the radio / Oh no” (4 x). (Jan Auke Brink)

81: Dogville

Toen Dogville op Cannes werd vertoond, veroorzaakte de film een rel van jewelste. Vreemd genoeg kwam dit niet door de radicale en uiterst originele cinematografie, maar door de anti-Amerikaanse gevoelens die de film uitademde. Terwijl de Amerikanen de ene na de andere Europese held om zeep helpen in hun lawaaierige en oppervlakkige massaproducties, staan ze opeens op hun achterste benen als Von Trier, die vanwege zijn vliegangst nog nooit in Amerika is geweest, een kritische film over hun land maakt. Feitelijk gaat Dogville echter helemaal niet over Amerika, maar over de pervertering van uiterst humane gevoelens als vriendschap en gastvrijheid. In het plaatsje Dogville mondt dit uit in de gewelddadige verkrachting en onderdrukking van Grace, een vreemdelinge die door politie en mafia gezocht wordt. De kracht van deze parabel komt voort uit het minimalistische decor waarin huizen slechts zijn aangegeven met krijtstreepjes, de baanbrekende cameratechniek en de fantastische acteerprestaties. De dvd-versie van Dogville staat tjokvol met extra’s, waarbij met name de documentaire Dogville Confessions een must is voor iedere filmliefhebber. (Martijn Boven)

80: 21 Grams

21 Grams sleept je vanaf het eerste moment mee in een zwaar drama. Zeker geen lichte kost, want er valt weinig te lachen (een vleugje humor had op zich geen kwaad gekund), maar o zo mooi. In het begin is het wel even inkomen, omdat de volgorde van de film niet-chronologisch is, maar dat went vanzelf. De structuur dwingt je in ieder geval zeker om geconcentreerd naar dit drama te kijken en zelf alvast aan de gang te gaan met deze puzzel. De spanning wordt constant opgevoerd en naast de nodige actie word je gevoed met mooie dialogen en een hoop emoties. Sean Penn heeft een mooie rol in dit relatiedrama en ook Naomi Watts mag er zeker zijn. Ze dragen de film samen zo mooi en gevoelig dat het je toch wel minstens een keer moet raken. 21 Grams: een fijne film over menselijk falen, persoonlijke ellende, wraak, verdriet, schuld en geweld. (Nathalie van Eck)

79: Embrace – Out of Nothing

Waarom wil het maar niet lukken met Embrace in Nederland? Zelfs nu Chris Martin van Coldplay heeft meegewerkt aan de vierde cd van deze Engelse band krijgen ze nauwelijks aandacht. Dat heeft niets te maken met de kwaliteit van Out of Nothing, een gedegen Britpop-album vol met lekkere stadionzingers met een vleugje Coldplay (hoewel die band waarschijnlijk eerder schatplichtig is aan Embrace dan andersom). Het probleem zit hem meer in de instelling van de Nederlandse muziekliefhebber: altijd op zoek naar nieuwe bandjes die niemand kent. Hoe vager en onbekender de muziek waar je naar luistert, hoe meer prestige. Kom dan maar eens aan met “de vierde van Embrace”. Hoongelach valt je nog net niet ten deel, maar het valt natuurlijk in het niet bij hippere platen van The Killers, The Go! Team of !!!. Tja, op die manier redt bijna geen enkele band het. Misschien wordt het tijd voor de jongens van Embrace om hun naam te veranderen. Maar dan wel graag dezelfde muziek blijven maken graag! (Tsjalling Venema)

78: Paul Valéry – De macht van de afwezigheid

Paul Valéry (1871-1945) heeft vrijwel zijn hele leven al zijn ideeën en gedachten in zijn cahiers opgeschreven met als resultaat een duizelingwekkende hoeveelheid aantekeningen die gezamenlijk maar liefst zo’n 30.000 pagina’s in beslag nemen. Uit deze aantekeningen heeft Maarten van Buuren nu de rubrieken ‘Kunst en esthetica’, ‘Poetica’, en ‘Geheugen’ op uitstekende wijze vertaald en voorzien van een verhelderende inleiding. De rubrieken sluiten nauw op elkaar aan doordat Valéry’s ideeën over het geheugen en de persoonlijkheid in het verlengde van zijn ideeën over kunst liggen. Zowel de kunst als de persoonlijkheid worden in essentie gekenmerkt door een beweging die zichzelf voortdurend vernieuwd. Zodra het kunstwerk wordt afgerond, komt deze beweging voor de schrijver tot stilstand (dan begint ze voor de lezer zijn werking te verkrijgen. Bij de menselijke persoonlijkheid komt de beweging echter nooit tot stilstand, de zelfvernieuwing blijft een oneindig proces. De macht van de afwezigheid vormt een rijke bron van originele en belangwekkende inzichten die de kunstliefhebber nog tijdenlang kan inspireren. (Martijn Boven)

77: Moloko – 11,000 Clicks

Moloko is leuk! Alleen daarom al verdienen ze een plekje in onze CRAZY 88. Maar vooruit, de band heeft ook nog wat gepresteerd dit jaar. Eerst was er een opwindend optreden op Pinkpop, en later dit jaar kwam de dvd 11,000 Clicks uit. En laat dat nu net één van de fijnste concert-dvd’s van 2004 zijn. Niet omdat ik een heel groot zwak heb voor de o zo leuke zangeres Roisin Murphy, ook niet omdat het optreden, op 22 november 2003 gehouden in The Brixton Acadamy, erg lekker is en goed in beeld wordt gebracht, maar vanwege een 25 minuten durende extra: Ed’s Film: Roadies, ligers, chicks that digus, riggers, truckers, punters, bouncers, blaggers, boozers… Dancing Prawns, opera singers, yodellers; all in the average Day in the life of a Rock Musician. Toetsenist Eddie Stevens heeft een dag lang met de camera voor zijn oog gelopen, en heeft van het resultaat een klein half uur op deze dvd gezet. Daarom dus! (Jan Auke Brink)

76: The Return

The Return fascineert, verleidt en charmeert vanaf de eerste seconde met subtiele boodschappen en symboliek, waardoor de kijker nadrukkelijk uitgenodigd wordt te mijmeren over de beelden die niet worden getoond en de woorden die niet worden gesproken. De film behandelt de problematiek van een vader die na twaalf jaar terugkeert in zijn gezin en verlangt naar een hecht contact met zijn beide zonen. Vader mist echter het vermogen om dichter tot zijn beide zonen te komen en beide kinderen zoeken bij vader tevergeefs naar uitleg en verklaringen voor zijn lange afwezigheid. Het gebrek aan communicatie, de beklemming waarin kinderen gevangen kunnen zitten in de relatie met een ouder, de woede over de tekorten van de ander en het onvermogen liefde te kunnen uiten worden op zeer indrukwekkende wijze geportretteerd. Het camerawerk is origineel, de beelden van de landschappen zijn wonderschoon van kleur en lichtinval en de muziek is betoverend en opwindend. The Return is een film die glorieus en op alle fronten overtuigt en volledig voldoet aan de wetten van een groots kunstwerk: namelijk het openen van deuren die anders alleen door de wind zouden zijn geopend. De beste Europese film van 2004. (René Swint)

75: The Mountain Goats – We Shall All Be Healed

Het is maar goed dat deze toplijstjes niet absoluut gerangschikt zijn, want anders zou je The Mountain Goats in de onderste regionen vinden. Niet omdat het slecht is, maar omdat maar heel weinig mensen het werk van John Darnielle kennen. Wie het eenmaal gehoord heeft, is echter meteen verkocht: de muziek van de nasaal zingende Amerikaan met zijn energieke, akoestische, gitaarspel heeft de vreemde uitwerking dat bijna iedereen die hem hoort een soort evangelist van The Mountain Goats wordt. In maart kwam Darnielles nieuwe cd uit, We Shall All Be Healed, en speelde hij in Paradiso, waar hij er in anderhalf uur een paar honderd devote fans bij kreeg. Ook zin om je in deze donkere tijden aan te sluiten bij een religie? Haast je dan nog voor oud en nieuw naar de betere platenzaak. (Els Bertens)

74: Hiroaki Samura – Blade of the Immortal

De Japanner Hiroaki Samura kent als stripkunstenaar nog altijd zijn gelijke niet, en zijn historische verhaalstof blijft intrigeren. De doorlopende manga Blade of the Immortal combineert indringende intellectuele vraagstukken met nihilisme en venijnige actie, in de vorm van een soms gruwelijk maar altijd adembenemend getekend stripverhaal. Het verhaal begon eenvoudig: de onsterfelijke vechtjas Manji helpt een jong meisje wraak te nemen op de moordenaars van haar ouders: een rondtrekkende clan van progressieve samurai onder aanvoering van de wrede adonis Anotsu. Maar al gauw werd de onderwerpstof uitgebreider en kreeg elk personage een complex karakter. Nu, zo’n 2600 pagina’s verder, zijn de onderlinge relaties behoorlijk ingewikkeld, maar verveelt het uitgebreide verhaal nog steeds geen moment. Een unieke combinatie van visueel melodrama, Japanse geschiedenis en, niet te vergeten, bruut geweld. En het einde van dit schitterende werk is gelukkig nog lang niet in zicht. (Paul Caspers)

73: Coupling (derde seizoen)

Britse humor op zijn best. De dertigers Steve, Susan, Jane, Patrick, Sally en Jeff leiden je op geheel eigen wijze door hun leven. Vergelijk het als een mix tussen Sex and the City en Friends, maar dan wel met echte humor en zonder Amerikaans hypocriet geneuzel. Deze komedie wordt op een waanzinnig originele manier gefilmd en zelfs na drie seizoenen blijft elke aflevering een pareltje. In 2005 kunnen we seizoen vier verwachten, dus ik ben benieuwd. (Joost van Hoek)

72: Hans den Hartog Jager – Verf

Interviews worden in de kunstkritiek steeds belangrijker. Omdat de kunstwerken conceptueler zijn, wordt dat wat de kunstenaar erover te zeggen heeft steeds belangrijker geacht. In Verf laat Hans den Hartog Jager ook de kunstenaars aan het woord. Het bijzondere aan dit boek is dat hij enkel schilders interviewt, waardoor er meer aandacht is voor de techniek van verfgebruik, zoals de verschillende verflagen die aangebracht worden. Daarnaast voelt Den Hartog Jager de kunstenaars ook aan de tand over het conceptuele in hun werk. Hoewel niet elke schilder even bereid is dingen toe te lichten, is Verf een bijzonder interessante bundel geworden. Doordat de interviews zowel met oude rotten als jongelingen in het vak zijn afgenomen, is een deel van de Nederlandse kunsthistorie na 1945 in beeld gebracht. Dit levert een zeer diverse bundel op. Na het lezen van dit boek zal kijken naar een schilderij nooit meer hetzelfde zijn. (Wytske Visser)

71: The Delays – Faded Seaside Glamour

Een cd die niet in de top 104 van de Oor staat, niet door 8WEEKLY is gerecenseerd, maar toch heel goed is, hoe kan dat nou? Misschien omdat The Delays niet echt in een hokje zijn te plaatsen? Of omdat ze te lievelijke liedjes maken? Faded Seaside Glamour is qua geluid wel te positioneren in de Britse muziektraditie, maar gek genoeg is de best te maken vergelijking die met de Beach Boys. Deze piepjonge jongens komen natuurlijk dan ook uit kustplaats Southampton. Door hun zomerse muziek doen ze ook sterk aan Dodgy denken, die Britse band met een altijd vrolijke instelling. Ook live zijn de Delays leuk om te zien, want onder hun typisch Engelse koppies (ze zouden zo plaats kunnen nemen in Supergrass) dragen ze allemaal gelijke zwart-wit gestreepte zeemanstruien, terwijl ze een heel gedegen set neerzetten. Een heel fanatieke doorzetting van het maritieme thema dat deze band met haar eerste cd wil uitdragen. Sail on Sailor! (Tsjalling Venema)

Experimenteren

Terug naar de inhoud

Toekomst

Misschien ook iets voor u

Freud

Praatzieke eenling

Ratjetoe

New Orleans

Woody Allen Box

Misschien ook iets voor u

Meedenken

Roerige geschiedenis

Dertig jaar ellende

In stijl ten onder

Il Gattopardo

Misschien ook iets voor u

Voor u geselecteerd door de auteur:

18: Hans Teeuwen – Industry of love

17: The Cure – The Cure

16: Just love me (Fries Museum Leeuwarden)

15: Sonic Youth – Sonic Nurse

14: Kill Bill, vol. 2

13: The Return of the King (Special Extended Edition)

12: Seafood – As The Cry Flows

11: Eva: This Is My Life (Growing Up In Public)

10: Wu Ming – 54

9: Interpol – Antics

8: Proust 3 – Ro Theater

7: Lost In Translation

6: TV on the Radio – Desperate Youth, Blood Thirsty Babes

5: Paul McCarthy – Brain Box Dream Box (Van Abbemuseum, Eindhoven)

4: Ik (Orkater)

3: Franz Ferdinand – Franz Ferdinand

2: Arnon Grunberg – De joodse messias

1: Eternal Sunshine of the Spotless Mind

Misschien ook iets voor u

Hoogtepunt

Stijlvol

Vervreemdende schoonheid

Kerstpakket, een sprookje voor volwassenen (Suzan Boogaerdt en Bianca van der Schoot)

Misschien ook iets voor u

35: Nachoem M. Wijnberg – Eerst dit dan dat

34: Johnny Cash – Unearthed

33: Erlend Øye (Dour-festival, zaterdag 17 juli 2004)

32: The Incredibles

31: Blonde Redhead – Misery Is A Butterfly

30: Stille Waters

29: Thomas Huber – Schilderijenkabinet

28: ZT Hollandia – Leenane Trilogie

27: Baskervilles – Baskervilles

26: Elephant

25: Aladdin Special Edition

24: Ash – Meltdown

23: Bente Hamel, Spinvis en Ingmar Heytze – Het hoofd van Ferdinand Cheval

22: The Thermals – Fuckin A

21: Seth – Ventilatoren

20: The Killers – Hot Fuss

19: La Meglio Gioventu

Misschien ook iets voor u

53: The Libertines – The Libertines

52: Six Feet Under (tweede seizoen)

51: Nick Cave – Abattoir Blues / The Lyre of Orpheus

50: The Village

49: John Frusciante – Shadows Collide with People

48: Dmitri Bakin – Redenen om te leven

47: Gravenhurst – Flashlight Seasons

46: E.T.A. Hoffmann – Klaas Vaak en andere verhalen

45: Kazuo Koike en Goseki Kojima – Samurai Executioner

44: Ayreon – The Human Equation

43: Kasabian – Kasabian

42: Der Untergang

41: De Kruistochten (Toneelgroep Amsterdam)

40: Within Temptation – The Silent Force

39: Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring

38: Mark Newson – Design in het Groninger Museum

37: Peter Terrin – Vrouwen en kinderen eerst

36: Robert Roth – Someone, Somewhere

Misschien ook iets voor u

Stokpaardje

Actualiteiten