Hitler, handlangers en handelaren

Karaoke

Arturo Ui is de leider van de maffia. Het gaat echter niet goed met zijn beweging; de concurrenten halen hem aan alle kanten in, zijn eigen mannen verlaten hem en aan zijn charisma schort ook nog het één en ander. In de campagne om een deel van de stad in zijn greep te krijgen volstaan de tips van één van zijn handlangers nog, maar als zijn heerschappij zich uitstrekt over een groter gebied moet er een leraar aan te pas komen om hem de uitstraling van een échte leider te geven. En die leraar wordt gevonden in… een toneelspeler.
En zo haalt het NNT spelen met toneel in de voorstelling. En het is niet alleen deze prototype homoseksuele toneelspeler waarin het NNT spot met de conventies van het spel. Ook wordt er een show opgevoerd alsof we bij Joop van den Ende terecht zijn gekomen (inclusief applaus- en boeh-bord), biedt Hitler zelfgebakken koekjes aan de voorste rijen aan, stappen acteurs uit hun rol en zingt de zaal op het einde en masse de karaoke-versie van I did my way mee.

Macht

Tussen alle vreugd en jolijt door slaagt het NNT er ook nog eens in op gevoelige wijze de raderen van de macht bloot te leggen. Het blijkt dat de economie, de politiek en de georganiseerde misdaad feitelijk op hun sterkst zijn als ze een krachtig verbond met elkaar gesloten hebben. En in dat verbond wint de oprechte nooit; zo veel is duidelijk. Slechts door list en bedrog kan de eigen positie worden vastgehouden en versterkt. Om nog te verduidelijken dat dat nu niet anders is dan zestig jaar geleden spreekt Arturo op het hoogtepunt van zijn illegaal verkregen macht de woorden ‘wie niet voor mij is, is tegen mij‘. Ook tegenwoordig bepaalt een leider met een half-democratisch mandaat de gang van zaken in de wereld.

Hitler in lederhosen

Naast deze ontwikkelingen rond de macht strompelt zo nu en dan een oude Hitler in lederhosen over het podium. De acteurs willen niets van hem weten en slaan zijn zelfgebakken koekjes dan ook vastberaden af. Als hij het later bij de zaal probeert heeft hij ook daar weinig succes; slechts één man is bereid een koekje te proeven.
Ondanks (of dankzij?) zijn beperkte rol is Hitler het mooiste karakter uit het stuk. Zijn recept voor koekjes schreeuwt hij vol overgave de zaal in, alsof hij de rassenleer uitlegt aan de massaal opgetrommelde Hitler-jugend. Naar het einde toe wordt hij echter een verbitterde oude man in een rolstoel. Daar krijgt hij nog éénmaal de kans ons te overtuigen van zijn gelijk. In rustige bewoording legt hij uit dat hij gezien dient te worden als een product van zijn tijd, dat Mao veel erger was en dat zonder hem de staat Israel nooit bestaan zou hebben. Dat het Westen heel Midden- en Oost-Europa heeft overgeleverd aan de grillen van Stalin en dat de Belgen en Nederlanders in hun koloniale politiek miljoenen doden op hun geweten hebben. Hij is slechts een product van zijn tijd dat door de geschiedenis tot een monster is gemaakt. En hij heeft gelijk.

In de Arturo Ui van het NNT spelen een drietal instanties een prominente rol: de handelaren, de politiek, de georganiseerde misdaad. Door het stuk heen worden deze steeds meer met elkaar vervlochten tot een oppermachtig conglomeraat, waarin zelfs de rechtspraak niet meer objectief is. Het NNT speelt Arturo Ui op hilarisch wijze en toont in een gestructuraliseerd chaotisch stuk dat in de moderne wereld macht, eerlijkheid, politiek, geld, oprechtheid en criminaliteit gevaarlijk dicht bij elkaar blijken te liggen.