Even dachten we met Donald Trump de vleesgeworden politieke satire te hebben gekregen, totdat we ontdekten dat al die zotte oneliners door heel veel Amerikanen werden geloofd. En dan ineens is zo’n losgeslagen presidentskandidaat niet zo lollig meer.
Gelukkig valt er dankzij de sublieme komedie Veep nog wel degelijk wat te lachen met de Amerikaanse politiek, hoewel de schrijvers, in al hun overdrijving, de realiteit toch aardig dicht benaderen.
De oerversie van de politieke komedie is natuurlijk Yes minister, een serie die nog steeds favoriet is bij politici en andere overheidsdienaren, omdat het laat zien dat de ambtenaren eigenlijk het land regeren. De Schot Armando Iannucci blies het genre nieuw leven in met de reeks The thick of it, een soort ADHD-versie van Yes minister. Zijn meesterlijke speelfilm In the loop stak de draak met de Trans-Atlantische machtspolitiek. Met de HBO-komedie Veep stak hij enkele jaren geleden de oceaan over om daar inmiddels het ene na het andere glimmende beeldje te verzamelen.
Incompetente staf
De serie draait om Selina Meyer, een voormalig senator die ooit een gooi deed naar het Amerikaanse presidentschap, weg werd gepromoveerd als vice-president, maar aan het einde van het derde seizoen onverwacht geroepen werd tot het hoogste ambt. Net nu ze zich wilde voorbereiden op een nieuwe gooi naar het presidentschap krijgt ze ineens te maken met grote verantwoordelijkheden die haar peilingen niet bepaald goed doen. Haar incompetente staf wordt voor deze gelegenheid uitgebreid met wat nieuwe stuntelende ja-knikkers en hielenlikkers. Een heel team aan woordvoerders en spin doctors zijn nodig om alle fouten weg te poetsen.
Vrouwelijke president
Veep is gefilmd in documentaire Office-stijl en stapelt razendsnel grap op grap. Alle hoofdpersonen lijken aan Tourette te lijden, wat culmineert in een niet aflatende reeks beledigingen. Hilarisch is de aflevering waarin Meyer tijdens de partijconventie razendsnel een running mate moet kiezen. De oorspronkelijke kandidaat moet zich wegens prostaatklachten afmelden, de gedroomde etnische running mate kan de grofgebekte president niet verenigen met zijn christelijke familiewaarden en een affiche met twee vrouwelijke kandidaten is ook al geen optie. ‘De kiezers zouden meteen denken dat we elkaar de hele dag liggen te beffen’, aldus Meyer.
De kandidaat die uiteindelijk als running mate samen met haar de campagne gaat voeren, – Tom James, een heerlijk onderkoelde rol van Hugh Laurie – overstijgt de presidentskandidaat al snel in populariteit. Het is de zoveelste vernedering die Meyer in deze serie moet slikken. Een kolfje naar de hand van actrice Julia Louis-Dreyfus, bekend van Seinfeld, die de eerste vrouwelijke president van de VS het juiste mengsel geeft van blinde ambitie en een teflonlaag waarlangs elke tegenslag weer afglijdt. Messcherpe satire dit, en verplichte kost voor Hillary.
Je moet van Graham Swift alles gelezen hebben om te kunnen beweren dat diens ‘romance’ Moeders Zondag ‘misschien wel Swifts beste roman ooit’ is, dixit de recensent van The Guardian. Hij zal er niet ver naast zitten.
De kern van het verhaal speelt op de onverwacht zonnige Moeders Zondag 30 maart 1924, de toen al teruglopende traditie dat huispersoneel in dienst van de richies vrijaf kreeg voor familiebezoek. Maar dienstmeisje Jane Fairchild, inderdaad met die achternaam, is als vondeling haar leven begonnen en altijd wees gebleven. Als jong dienstmeisje heeft ze wel het geluk (?) dat rijkeluiszoon Paul Sheringham haar heeft uitverkoren om tamelijk letterlijk zijn zinnen op te zetten, ondanks of juist door het ‘gearrangeerde huwelijk’ dat binnenkort gesloten moet worden. Op minder prettige onderdelen ligt zijn bevoorrechte leven net zo vast als het hare.
Hoog en laag
Nog één keer bedrijven Jane en Paul in zijn verlaten ouderlijk huis de liefde, al zou het voor Jane de vraag kunnen zijn of het inderdaad de laatste keer is. Als dienstmeisje is ze gewend maar af te wachten wat over haar heen beschikt wordt, ook al is er in haar beleving misschien sprake van een gelijkschakelende liefde tussen hoog en laag.
Naakt blijft ze in het grote huis achter terwijl Paul naar zijn aanstaande rijdt. Spannend wordt de vraag uitgewerkt of ze in de slaapkamer een spoor hebben achtergelaten dat straks door het personeel ontcijferd kan worden. Knap is hoe Swift zich minutieus in de gedachten en gevoelens van Jane Fairchild weet in te leven. Ook is het bewonderenswaardig hoe hij het Engeland anno 1924, met naweeën nog van de Grote Oorlog en de klassenverschillen, tot leven brengt. Als het verhaal niet op een toenmalige casus berust, maar puur uit Swifts duim is gezogen, mag dat een letterlijk fantastisch huzarenstuk heten.
Toevoeging
Dat Jane Fairchild uitgroeit tot een succesvol schrijfster van romans en memoires is op een manier in het verhaal verweven die niet helemaal uit de verf komt. Swift heeft het niet bij een liefdesverhaal willen houden, maar zijn toevoeging doet enigszins geforceerd aan, staat er te los van. De kernplot had hij nog spannender kunnen uitwerken, maar zo ‘goedkoop’ heeft hij het als befaamd literator kennelijk niet willen maken. Jammer misschien, maar er blijft meer dan genoeg over.
Moeders Zondag
Schrijver: Graham Swift (vert. Irving Pardoen) Uitgever: Hollands Diep Prijs: 19,99 Bladzijden: 158 ISBN: 9789048832460
Ancient Light is een tentoonstelling zoals die moet zijn: in een prettige omgeving krijgt de bezoeker alle ruimte om middels een prachtige opstelling diens inhoud te bewonderen. Daarbij wordt niets opgedrongen: de bijzondere materialen vertellen hier rustig hun verhaal.
Fotografie: Hans Jellema
Deze tentoonstelling is een driedimensionale opstelling: je moet er in staan en erin rondlopen, om te begrijpen wat wolkunstenaar Claudy Jongstra nu eigenlijk aan het doen is. Het ontstaansproces is heel duidelijk te zien: het wordt uitgelegd in stappen op de schappen. Er is weinig zaaltekst, en haar oeuvre presenteert zich per afgerond project aan de bezoeker. In telegramstijl wordt daarbij dan aangeduid: Titel, jaartal, opdracht – en vervolgens, in een alinea of twee: uitvoering en symboliek. De expositie is simpel en clean gehouden en past goed in het gebouw: dat is ruim en wit en leeg, maar er is veel hout in verwerkt en dus geeft het ruimte zonder kil te zijn.
Transformatief proces
Fotografie: Hans Jellema
Elk weefsel dat ze maakt drukt voor de kunstenaar de symboliek van de plek waarvoor ze het maakt uit. En dat kan echt over de hele wereld zijn. Opvallend vaak blijkt dat Jongstra tijdens het proces eigenlijk het ‘verhaal’ van het kunstwerk ontdekt: bijvoorbeeld een grondstof die in een oude sage toevallig hetzelfde betekent als waar ze zich al mee bezig hield. Ze werkt met een basisidee, maar het kunstwerk vormt zich inhoudelijk symbolisch tegelijkertijd met het werkproces van grondstof verwerken, verven, drogen en weven.
Haar nieuwste werk, Metaphoric Indigo, sluit de tentoonstelling af. Het is een soort ‘landscape art’, waar de bezoeker middenin kan staan en dan wordt omsloten door lange strengen opgedroogde zachte wol die tot de helft Indigoblauw zijn geverfd. Ze zijn gehangen aan een grote hoepel, die omlaag hangt vanaf het plafond. De strengen zijn dik en lang en allemaal anders: anders geknoopt, anders geweven, anders geverfd. Ze zijn allen indigo, maar elke kleur blauw is net anders van toon dan die ernaast. Je ruikt de verf en de wol. Dat ruikt fris en zepig, niet zo ‘aards’ als je misschien verwacht.
Fotografie: Hans Jellema
Origineel zonder gevecht
Tijdens het rondlopen is het prettig de weefseltafel tegen te komen, waar grote plukken zachte wol liggen in allerhande natuurkleuren en stukken karton met dikke naalden en draad – waar je eindelijk mag aanraken, kunt ruiken, en eens kan proberen zelf te weven. Daarna zie je het hiervoor beschreven eindwerk nieuw: je weet nu ook hoe het voelt. Dat is een slimme en onmisbare zet, want cruciaal voor het warme en geborgen gevoel dat dit materiaal zachtjes uit lijkt te stralen.
Werkmaterialen Claudy Jongstra. Fotografie Marcel van der Vlugt
Net als Joseph Beuys is Jongstra bezig met natuurlijke materialen en de menselijke behoefte van geborgenheid, maar daar houdt de vergelijking op. Waar het bij hem vaak ook om angst en vervreemding ging, laat zij haar zachte materialen met rust. Dit is origineel zonder daarom te vechten. Het is niet rebels, maar rustig en simpel: de zachte krachten zijn hier aan het werk – en winnen, inderdaad. Deze tentoonstelling lijkt rustig een stap naar achteren te zetten om het materiaal te laten spreken en omdat dat materiaal zo uniek en krachtig is, is de enige eindconclusie simpelweg: echt bijzonder.
Ancient Light. Claudy Jongstra
Gezien in:Fries Museum,Leeuwarden Nog te zien tot:zondag 08 januari 2017
Bij een cursus daoïsme zei de docent eens: alle daoïstische filosofie is niets meer dan een introductie op de daoïstische filosofie. Dat geldt eveneens voor Filosofie met de vlinderslag, die ditmaal ook een introductie op de meditatievormen van het daoïsme geeft.
De auteur Woei-Lien Chong studeerde sinologie en filosofie aan de Universiteit Leiden en was daar werkzaam als hoofddocent Chinese filosofie. De kennis en ervaring die ze daarbij heeft opgedaan, geeft ze weer in haar nieuwe boek Filosofie met de vlinderslag. De daoïstische levenskunst van Zhuangzi. De Zhuangzi is de tweede grondtekst (na de Laozi) van het daoïsme. Dit boek wordt geprezen om zijn humoristische vertellingen en diepzinnige, doch simpele anekdotes. Een nauwgezette analyse van de vele verhalen in de Zhuangzi levert een oneindige bron van kennis en wijsheid op. Er is dan ook een hele traditie van kritieken en interpretaties op de daoïstische filosofie ontstaan, al vrij snel na het verschijnen van de eerste twee hoofdwerken. In die traditie levert Chong haar bijdrage af. Opnieuw een boek vol verrassende wendingen en nieuwe interpretatielagen binnen de al reeds omvangrijke literatuur.
Fluwelen gids
De bekendste van de daoïstische teksten is de Tao-te-Tjing van Laozi. Een boek dat de laatste jaren in populariteit stijgt. De 81 gedichten in dit boek herbergen een diepgang die zich niet zomaar toont. Een goede gids is daarom aan te bevelen. Het eerder verschenen Inleiding taoïstische filosofie, met eveneens een bijdrage van Chong, helpt de geïnteresseerde al een aardig eindje op weg. Filosofie met de vlinderslag is als een gids voor de eerste twee grondteksten van het daoïsme. Wat dit boek nadrukkelijk belicht is de oefening in meditatievormen die in met name de Zhuangzi veelal voorkomen. Daarmee borduurt het voort op het in 2007 ook bij Uitgeverij Damon verschenen boek Zwervend met Zhuang Zi van René Ransdorp. Hij geeft eveneens tekst en uitleg hoe de metaforische taal van de Zhuangzi te interpreteren.
Een sterke troef van Filosofie met de vlinderslag is de etymologie van een aantal in het daoïsme zeer belangrijke karakters: die voor wu (niet, ont-) en wei (doen, handelen). Zeker voor hen die al een tijdje bezig zijn met de daoïstische filosofie zijn de intelligente interpretaties en beargumentering van Chong een lust voor de geest. Een hartverwarmende, vaak zelfs grappige, verrijking van je kennis. Daarmee leest dit boek als een glas water bij ernstige dorst. Om als voorbeeld het woord wu te nemen. Het karakter hiervan verbeeldt een groep mensen die een open plek in het bos weg hakt. Daarmee krijgt de vertaling van ‘ont-‘ of ‘niet’ ineens een heel rijke en veelzijdige betekenislaag. Chong nodigt je met haar toelichting van dit karakter uit om met haar mee te filosoferen over de implicaties en interpretaties van het karakter wu, wat in het daoïsme een belangrijke toepassing kent.
Tegelijkertijd zit hierin wellicht ook het manco van veel daoïstische literatuur. Enige kennis van zaken is zeer gewenst. Nu weet Chong je weliswaar ook indien je een volstrekte leek bent langs de diepten en hoogten van de daoïstische filosofie te voeren, maar toch kun je her en der aardig verdwalen. Niet in de laatste plaats door de opbouw van het boek. Zeker aan het begin wordt er vaak, te vaak, verwezen naar verderop in het boek, terwijl al lezende de gekozen hoofdstukvolgorde niet onmogelijk anders had gekund. Het is met het daoïsme nu eenmaal zo dat waar je ook begint, je altijd wel bij een kern terechtkomt. Die kern uitstellen, om wat voor reden dan ook, maakt dat het water troebel wordt. Daarover merkte Laozi eens op: ‘Troebel water dat stil is wordt langzamerhand zuiver’ (Daodejing, vers 15).
Levenskunst
Een veel gebezigde term in dit boek is ‘levenskunst’: hoe te leven dat je geluk maximaal is en je tegenslag minimaal. Met daarbij de kanttekening dat onze zoektocht naar geluk wel heel erg anno nu is. De daoïst van weleer zegt: de hoogste vorm van geluk is de afwezigheid van geluk. Hetzelfde geldt voor comfort; als je schoenen zo goed zitten dat je ze niet meer voelt, spreek je van comfortabele schoenen. Levenskunst kan in de daoïstische filosofie best opgevat worden als zwerven, vrij en blij (xiaoyaoyou). Volg je eigen pad en laat je hart niet overwoekeren met lianen en ander struikgewas (als metafoor van ambities, plannetjes en manipulaties). Het werkelijke leven begint namelijk niet daar en straks, maar is hier en nu al aan de gang. Of, om in een passende metafoor te blijven: de meeste mensen staan aan de oever te discussiëren hoe ze zonder nat te worden mee kunnen in de rivier, terwijl Zhuangzi in zijn bootje langs vaart en glimlachend zwaait, met de uitnodiging: stap maar in mensen, er is genoeg voor iedereen. Chong vertaalt voor ons hoe we aan boord komen, zodat ook wij ons kunnen laven aan die eeuwenoude wijsheid.
Filosofie met de vlinderslag. De daoïstische levenskunst van Zhuangzi
In deze derde editie van de Nederpop update is er aandacht voor drie albums die in bijna niets de afkomst verraden. Ze klinken niet internationaal, maar de wortels van de muziek liggen wel elders in de wereld. Izaline Calister, Discohen en Maurice van Hoek verbazen de luisteraar.
Nederland mag dan Douwe Bob hebben afgevaardigd naar het songfestival, maar ondertussen wordt er in ons land muziek gemaakt die eigenlijk veel meer de moeite waard is. Nog niet zolang geleden gaf Bob met zijn muziekmaatje Maurice van Hoek een daverend akoestisch optreden in de kapel van Roepaen. Wie daar bij was heeft het kippenvel nog op het lijf staan. Deze van Hoek presenteert ondertussen zijn eerste eigen solo-album alsof hij zo uit Texas in de USA komt.
Americana van het zuiverste water
Een paar jaar geleden stond Maurice van Hoek nog als beginnend talent in de kelder van Roepaen op het Hidden Treasures festival. In de jaren die volgden ontwikkelde deze muzikant zich in rap tempo en zagen we hem aan de zijde van de ‘Grote Prijs van Nederland’-winnaar Charl Delamarre en veelvuldig met Douwe Bob.
Het eerste eigen album met de titel Love Forevermore nam Maurice van Hoek volledig in eigen beheer op in het klooster van Roepaen. Voor inspiratie ondernam van Hoek een reis door Amerika en kwam terug met een hoofd vol liedjes, die hij samen met zijn band kneedde tot zijn debuutalbum. Begin mei hield hij het album ten doop en aan het eind van de maand zal hij met zijn band het album vertolken op de plaats waar hij alles opnam. Dat wordt een moment waar we gerust naar uit mogen kijken, zeker nu de Americana van de eerste single ‘Last Light’ sinds kort op zo’n vijfendertig radiostations in de USA te horen is. Het wordt tijd dat ook Nederlandse radiostations gaan vallen voor de zuivere stem met een fraai randje van Van Hoek. Deze man is gezegend met een stem vol zeggingskracht en eigenheid die hem herkenbaar maakt, gekoppeld aan een goede hand van liedjesschrijven. Het prachtig ingetogen werk van zijn band, die zich vooral dienstbaar opstelt, doet de rest.
Een favoriet nummer aanwijzen is in dit geval lastig. Al vanaf de openingstrack ‘I’ll Be On My Way’ weet Van Hoek de aandacht te trekken. Maar bij het voorlaatste liedje ‘Union Square Rain’ weet hij me totaal in te pakken met zijn gevoelige en gedragen stijl van verlangen.
Cohen zingt discoclassics
Het Nederlandse collectief Discohen maakt met Popular Positions een album dat je of direct inpakt en nooit meer loslaat, of waar je echt helemaal niets aan vindt. Persoonlijk hoor ik zonder aarzelen tot de eerste groep; vanaf de eerste luisterbeurt weet Discohen me in hun greep te nemen. De stem van zanger Teije Venema komt zeer dicht in de buurt van die van Leonard Cohen. De benadering van discoklassiekers als ‘Miss You’ van The Rolling Stones, ‘Don’t Leave Me This Way’ dat door velen eerder werd gedaan, Madonna’s ‘Like a Virgin’ en Kiss’ ‘I Was Made For Loving You’ worden zo ongelooflijk vet, smaakvol, sexy en onweerstaanbaar verpakt dat hier een nieuw licht wordt geworpen op deze liedjes. Producer Pim van de Werken is de geestelijk vader van Discohen, maar het is geenszins alleen een studioproductie. Live bestaat de band uit zeven personen, zodat Venema ook op de planken zijn zwoele stem kan laten zegevieren met stuk voor stuk composities die iedereen kent en die Cohen nooit zou zingen. Toch is de stijl van de uitvoeringen onmiskenbaar de stijl van de meester zelf.
Wie eenmaal heeft geproefd van de negen liedjes op Popular Positions loopt het risico om de cd-speler op repeat te zetten. Aan meezingen valt soms helemaal niets te doen. Wie een beetje pophistorie in zijn bloed heeft, ontkomt niet aan het feest der herkenning in de teksten, want muzikaal en qua interpretatie zijn alle liedjes vakkundig verbouwd. Dat de liedjes bijna altijd gaan over dansen en fysieke uitingen van de liefde kan een ondeugende uitwerking hebben: je bent gewaarschuwd.
Calister geeft toe aan haar wortels
Aan het einde van vorig jaar toerde Calister nog met Leoni Jansen met het programma Barricade, waarin ze samen liedjes zongen die de wereld veranderd hadden. Een half jaar later is Calister terug met Rayo de Lus: haar achtste album. Calister koos er met dit album voor terug te keren naar het Papiamento dat past bij haar Afro-Antilliaanse roots. Het is een moedige keuze, maar wie het album beluistert zal beamen dat het haar geen windeieren heeft gelegd. Calister tekent voor negen van de elf liedjes. Bij drie composities is het haar broer Roël die als medecomponist opduikt. Aan hem heeft ze tevens de inspiratie te danken, in combinatie met die van producer Ward Veenstra, om met dit album een net wat andere weg in te slaan dan op haar vorige werk.
De verlichte sound van dit album Rayo de Lus, dat vertaald “lichtstraal” betekent, draagt Calister op aan iedereen die behoefte heeft aan een extra straal licht in welke vorm dan ook. Die straal vond ze zelf ook om niet alleen voor haar moedertaal te kiezen, maar ook het opnameproces anders te doen. Het album werd met vallen en opstaan vooral bij Calister thuis opgenomen, waar de liedjes ook geboren werden. De vrijheid, het plezier en de lol van het muziek maken, stralen dan ook van het album af. Op dit album werd ook de droom verwezenlijkt om harp in de muziek te verwerken met harpiste Astrid Haring. Wie goed luistert naar ‘Kada Be’ ontwaart de oorsprong van het liedje. Hier heeft Calister heel vakkundig het liedje ‘Telkens weer’ van Willeke Alberti verwerkt in een eerbetoon aan het – voor haar – mooiste Nederlandstalige liedje aller tijden. Wie zich in een onbevangen stemming laat overweldigen door Rayo de Lus zal de zon van de komende zomer nu al voelen en deze langer weten vast te houden.
Live in Nederland:
Maurice van Hoek:
29 mei 2016 Maurice Van Hoek @ Roepaen in Ottersum, Netherlands
Discohen:
28 mei 2016 Kytopia Utrecht
Izaline Calister:
26-29 mei Amersfoort Jazz Festival, Artist in Residence, (28 mei RAYO DI LUS)
31 mei Concertgebouw, Amsterdam (gastoptreden bij Metropole Orkest)
3 juni Meer Jazz Festival, Hoofddorp RAYO DI LUS
11 juni LantarenVenster, Rotterdam RAYO DI LUS
16 juni Bimhuis, Amsterdam RAYO DI LUS
Les Cowboys is een western, maar niet in de gebruikelijke zin. De mannen met hoeden zijn gewone Fransmannen die zich in het weekend overgeven aan countrymuziek en linedancing. De indianen in dit Franse familiedrama zijn de moslims.
Debuterend regisseur Thomas Bidegain is al jaren actief als scenarist van Jacques Audiard en heeft bekroonde films als Un Prophète, De Rouille et d’Os en Dheepan op zijn naam staan. Voor Les Cowboys liet hij zich inspireren door de klassieker The Searchers van John Ford, een western waarin John Wayne op zoek gaat naar zijn door de Commanches ontvoerde nicht.
Obsessieve vader
De Wayne-rol wordt in Les Cowboys vervuld door Francois Damiens, die hier de zoveelste ijzersterke rol aan zijn cv toevoegt. De Waal speelt Alain, een vader die verbeten zoekt naar zijn plotseling verdwenen dochter Kelly. Zij heeft zich bekeerd tot de islam en wil niets meer van haar familie weten.
Wat volgt is een jarenlange zoektocht waarbij Alain soms diep in ‘indanengebied’ – hier de multiculturele achterstandswijken waar geen autochtoon meer is te bekennen – door moet dringen. De obsessieve vader ontwricht met zijn fanatisme ook de rest van het gezin.
9/11
Bidegain maakt grote sprongen in de tijd en laat de ondergang van een familie zien, met grote aanslagen als 9/11, Madrid en Londen als ijkpunten. Halverwege de film gooit de regisseur zelfs het perspectief om. Zoon Kid neemt de speurtocht van zijn vader over en belandt in het Midden-Oosten in een plot dat geleend lijkt uit Homeland, met John C. Reilly als dubieuze onderhandelaar.
Op die momenten is Les Cowboys minder geloofwaardig om terug in Europa weer sterk te finishen. Bidegain is op zijn best wanneer we als kijker de woede en onmacht van alle personages voelen over het imploderen van een familie.
Naar aanleiding van hun dertigjarig jubileum bracht Rowwen Hèze in 2015 elke dertigste dag van de maand een nieuwe song uit: “Er gebeurde steeds wel weer iets wat ons inspireerde”, meldt het tekstboekje bij de nieuwe cd: ‘Vur Altied’.
En inderdaad: de bezieling spat af van het negentiende (!), merendeels in het Limburgs dialect gezongen album van Jack Poels en consorten. Muzikaal verrassen doet de band al jaren niet meer echt, maar ‘Vur Altied’ is wel een prima toevoeging aan het omvangrijke oeuvre van de band.
Eigen draai
‘Vur Altied’ bevat de vertrouwde elementen van het immer opgewekt melancholische gezelschap uit America, Noord-Limburg, zoals polka, Ierse folk en texmex. De ondertitel, ‘Ballades en Beer’ is wel een mooie omschrijving voor hun muziek, want Rowwen Hèze balanceert al drie decennia vakkundig tussen opzwepende, energieke (bier)songs en gevoelige ballades. De band citeert hierbij met graagte van geliefde muzikale voorgangers. Zo neigt een deel van de openingssong erg naar ‘Flowers On The Wall’ uit Pulp Fiction. Ook op andere momenten denk je een melodielijn eerder gehoord te hebben. Covers zijn er van Dan Penn (‘Als D’n Daag is Gedoan’), Boudewijn de Groot (‘Malle Babbe’) en Warren Zevon (‘Luuster Nar Mien Hart’). Maar met zijn typerende timbre geeft Jack Poels overal een eigen draai aan.
Dorst
Een hoogtepunt van de cd is het ambitieuze, “grootst gebrouwen lied in Limburg ooit”: ‘Gebrouwe in Limburg’. Maar liefst vijfhonderd muzikanten (waaronder Frank Lammers, Guus Meeuwis, Huub van der Lubbe en Beppie Kraft) dragen bij aan dit lied, dat klein begint, maar eindigt in een orgastische en bombastische texmex, compleet met orkest en fanfare, en tot slot ook nog een stukje rap. Een ongegeneerde ode aan Limburg, jazeker, maar qua compositie en arrangement zit het lied bijzonder knap in elkaar. Je gaat bijna verlangen naar een goed glas Limburgs bier …
Eveneens dorstverwekkend is het aanstekelijke, oosters getinte en tekstueel ietwat dubbelzinnige ‘Van Drinke Krijg je Dorst’, een vrijzinnige bewerking van de dancehit ‘I’m an Albatraoz’ van AronChupa. Feestnummers en gevoelige ballades wisselen elkaar, volgens beproefd recept, ook op dit album weer af. Americana à la Calexico klinkt door in ‘Kameel van de Peel’ en de vertrouwde wals keert terug in het geestige ‘Draak Van ’n Liedje’. Een heus kinderkoor -met Limburgs accent- vormt de aanzet van Rowwen Hèzes vrolijke kijk op Kerstmis: ‘Stilte Vannacht’.
Zo valt er veel te genieten op het jubileumalbum ‘Vur Altied’, waaraan een indrukwekkende lijst van gastmuzikanten meewerkte. In deze vorm kan Rowwen Hèze met gemak nog dertig jaar door.
Zaterdag 21 mei treedt Rowwen Hèze op bij ‘Spijkers met Koppen’, in café The Florin te Utrecht.
Met de tentoonstelling Shelter Island wordt het recente werk van Roe Ethridge (1969) getoond. De beknopte maar sprekende fotoserie intrigeert door zijn afstandelijke intimiteit en boeit de kijker door de strijd tussen commercie en autonomie.
Me and Auggie, 2015 copyright Roe Ethridge Courtesy of the artist and Gladstone Gallery New York and Brussels
De Amerikaanse fotograaf woont en werkt in New York, maar komt oorspronkelijk uit Miami, Florida. In zijn serie Shelter Island komt het buitenleven tijdens een typisch Amerikaanse zomervakantie aan bod. Met zijn gezin huurde hij een zomerhuis in Long Island, New York. Daar trof hij veel achtergelaten objecten aan die het uitgangspunt werden van zijn nieuwe, melancholisch getinte werk. Ethridge staat bekend om het hergebruiken van zijn eigen werk. Zo gebruikt hij soms een foto uit een commerciële opdracht om een autonoom werk compleet te maken. In deze tentoonstelling gebruikt hij de gladde stijl van zijn commerciële oevre, maar ligt het thema van de serie in persoonlijker sferen. De gevoelswaarde van het werk zit in de nostalgie die het uitstraalt. Zelf beleefde Ethridge als kind zomers zoals hij die nu met zijn kinderen deelt.
Broze objecten
Een aantal van de gefotografeerde objecten doet broos aan, zoals de meer dan verwelkte bloemen en een oud houten kistje met lege colaflesjes. Hun glorie is duidelijk vergaan, maar hun waarde is er in de ogen van Ethridge zeker niet minder op geworden, integendeel. De objecten lagen, tezamen met de herinneringen aan zijn eigen jeugd lijkt het, verborgen op het eiland. Beschermd van de buitenwereld en jaren later (terug-) gevonden door de fotograaf. De portretten van zijn kinderen en de foto van de kinderhand met een dode krab vormen binnen de serie het toppunt van sentiment. Ook hier -juist hier- is steeds de klinische, glossy stijl toegepast, waardoor hij zijn persoonlijk leven tot kunst verheft en de serie overkomt als een verstilde cult-film.
Pamela Anderson
Conch shell, 2015 – copyright Roe Ethridge / Courtesy of the artist and Gladstone Gallery New York and Brussels
Een opmerkelijke foto binnen de serie is die van Pamela Anderson, die op semi-sensuele wijze een tros rode druiven haar mond in laat glijden. De foto hangt in dezelfde ruimte als de Instagram-collage van de vakantiefoto’s van een van zijn kinderen en een ingelijste selfie, waardoor de gelikte foto van Anderson een extra nostalgische lading geeft aan het geheel. Bij het verlaten van de tentoonstelling hangt de foto met de druiven bovendien nog een keer, in een kleiner formaat, op een deur, alsof wij nu voorgoed afscheid zouden nemen van de jaren negentig. Het is een fijne humoristische noot; naast de portretten en de verstilde landschappen is de foto van Anderson een knipoog naar de bezoeker – wellicht met de boodschap dat wij het leven en de/zijn kunst niet altijd even serieus moeten nemen.
Roe Ethridge - Shelter Island
Gezien in:Foam Fotografiemuseum,Amsterdam Nog te zien tot:zondag 05 juni 2016
De actrice doet het niet, ze gaat niet spelen vanavond. Er is weliswaar van alles mis, maar daar ligt het niet aan. Het ligt aan haarzelf. Ik speel geen Medea is een nieuwe tekst van Magne van den Berg. Het is een spannend gegeven, maar het wordt niet bevredigend uitgewerkt. Dit is een uitgebluste cerebrale Medea, geen hartstochtelijke.
Het toneelbeeld is gedurende de hele voorstelling buitengewoon fraai. Aanvankelijk wordt er door stukken folie, van het soort waar sporters mee warm gehouden worden, een soort gouden kooi gevormd op het toneel. Bij het begin van het stuk wordt er wind in de folie geblazen, wat een geluid geeft dat doet denken aan de zee. Als je dan ook nog klassieke muziek en vogelgeluiden hoort, droom je weg. Je denkt aan de Griekse zee, de donkerblauwe rotsen, het schip de Argo. Verder gebeurt er niets en even lijkt het of de actrice die gaat aankondigen dat ze vanavond niet speelt, nu al weg is.
Herhaling
Maar dan komt Raymonde de Kuyper ons inderdaad vertellen dat ze vanavond geen Medea zal spelen. Waarom niet? Dat weet ze niet. Het ligt niet aan de recensie en ook niet aan het publiek van gister. Het ligt evenmin aan de koude bittere koffie waar ze drie euro voor moest betalen of het lange wachten op die koffie. Nee, dat is het allemaal niet. Het is iets anders, iets groters. De tekst is, ook door de droge laconieke manier waarop De Kuyper die brengt, aanvankelijk heel geestig. Maar ze blijft zichzelf herhalen. Steeds weer komt het niet door de koffie en ook niet door de recensie. En evenmin omdat de artiesteningang alweer niet te vinden was en zeker niet door het dedain van de koffiejongen, wat dan ook weer heel grappig is totdat je het tien keer hebt gehoord.
Medea vermoordt haar kinderen omdat haar man haar verstoot: een uiterst destructieve en zelfdestructieve daad. Is het niet willen spelen van deze actrice een metafoor daarvoor? Iedereen weet dat een acteur het niet kan maken om zomaar weg te lopen. De enige reden dat je niet speelt is een sterfgeval en wel dat van jezelf.
Maar dan vertrekt de actrice inderdaad en de gouden muren vallen in. Er komen twee vrouwen met identieke pruiken op: het koor. Zij herhalen alles wat we net hebben gehoord, voegen er hier en daar nog iets aan toe, maar langzamerhand begin je als toeschouwer je aandacht en geduld te verliezen. Waarom blijft de tekst steeds over hetzelfde gaan? Waarom stokt het hier?
Zen
Bij Euripides vecht Medea met iedereen, ook met het koor, en vooral met zichzelf. Hier verkeert iedereen in een staat van zen. Er is iets gebeurd, wat nooit gebeurt, maar ach, het zij zo. Het lag niet hieraan en evenmin daaraan. Aan het eind worden de meest treffende woorden van het hele stuk uitgesproken: ‘in een paar zinnen was het feitelijk gezegd.’ Helaas duren die paar zinnen een uur.
Wel heel mooi zijn lichtontwerp, decor en kostuums: de gouden kooi en de invallende muren als de actrice haar voornemen uitvoert. De rode voering in de jas van De Kuyper, de kleren van koorleden José Kuijpers en Ria Marks. De prachtige lappen stof die ze in hun armen dragen, hun beider gezichten, vooral als ze hun pruiken hebben afgezet. Deze vrouwen hebben ons niet zo gek veel te zeggen, maar ze zien er alle drie verdomd mooi uit.
De Medea van Euripides is zowel een feministe avant la lettre als een moordenares. Iedereen die haar in de weg staat of kwetst wordt aangevallen. Voor deze Medea hoeft niemand bang te zijn, ze is haar tanden kwijt.
Rudolphi Producties/Magne van den Berg - Ik speel geen Medea
Regie:Paul Knieriem Artiest:Rudolphi Producties - Magne van der Berg Gezien opwoensdag 18 mei 2016inTheater Bellevue, Amsterdam Nog te zien tot zondag 29 mei 2016
Dat het schrijven van brieven een ‘correspondentie’ wordt genoemd, een tweerichtingsverkeer dus, hoeft niemand jou te vertellen lijkt me. Reageren op wat anderen te zeggen hebben, en vice versa, is de motor der brievenschrijverij en maakt het genre tot een dynamische en veelzeggende stroming in de literatuur.
Om dat goed in een boek weer te geven betekent overigens niet dat de brieven van ‘de andere kant’ ook afgedrukt moeten worden. Je bent ongetwijfeld bekend met de uitzonderlijke brievenboeken van Gerard Reve, en misschien ook wel met de onlangs gebundelde brieven van Nanne Tepper. Juist het ontbreken van die andere kant maakt deze eenzijdige correspondenties zo intrigerend, omdat er telkens in meer of mindere mate aan gerefereerd wordt in de afgedrukte brieven. Dat levert een spanningsveld op en zorgt voor een enerverende leeservaring.
Eenzijdig destillaat
In de door jou samengestelde Brieven uit Genua is dat effect volledig afwezig. Je schrijft aan je vroegere partner Gelya, aan je uitgever, aan je moeder, aan jezelf op jongere leeftijd – ze zijn ook werkelijk verstuurd aan deze personen, zo bezweer je – maar van een antwoord op de brieven is geen sprake. Je flikt dus een kunstje: een brievenboek als verkapte autobiografie, of in jouw geval: een brievenboek als een ondubbelzinnige hagiografie. Geen verrassend kunstje, want de vermenging van waarheid en fictie is je op het lijf geschreven. Dit boek heet dan ook een ‘roman’ te zijn, de lezer moet maar zien wat er aan realiteit in dit eenzijdige destillaat terecht is gekomen.
En zo worden we meegenomen in jouw ‘estafette van brieven’ waarmee je ‘een afgerond verhaal wil vertellen over de ontwikkeling van een persoon’. Je schrijft aan je moeder over je zorgeloze jeugd, terwijl je al vroeg wilde ‘ontsnappen aan de gegarandeerde veiligheid om op zoek te gaan naar het door jezelf geconstrueerde geluk’. Een zelfverzonnen land met een geheel uitgewerkte fantasietaal was het gevolg van deze queeste, waarin ook voldoende plaats was voor ‘passie en vertwijfeling, gehoopte en gefnuikte liefde’.
Die onverantwoordelijke puber die in zijn eigen taal zijn hartstocht liet stormen, die ben ik altijd gebleven.
Zere bips
De brieven aan je jongere ik vormen het hoogtepunt van wat men wel een ‘zelffeliciterend’ exposé noemt. Een vruchtbare studieperiode, de eerste baantjes en de voorzichtige successen als dichter zorgen voor de uiteindelijke scheiding der wegen: je gaat definitief van de pen leven. Ondertussen wordt het leven vooral gevierd met alcohol en vrouwen, terwijl je de omstandigheden vindt om je bruisende woorden ‘als exquise wijnen te laten walsen in het glas en de volle rijkdom van hun bouquet te savoureren’. Die exuberante taal vormt de gewaardeerde basis van je talent, maar werkt in een boek als dit als een borstklopperige weerslag van eigen kunnen.
Eenmaal in Genua neergestreken, weet je met een fantastisch La Superba de aandacht op je gericht te krijgen. Met name na het winnen van de Libris Literatuurprijs. Het schrijversleven past je als een goedzittende overjas en je uitgesproken bourgondische levensstijl is een geweldige voedingsbodem voor fraaie publicaties. Maar dan gebeurt er iets wonderlijks, je geeft het zelf al aan: er moet iets gebeuren om deze brievenroman tot een goed einde te brengen. En verdomd, als door de hemel geschonken ontmoet je de liefde van je leven en kondig je aan de op je lijf geschreven levenswijze voorgoed vaarwel te zeggen. Dat er, vanwege een zere bips, ook een dokter aan te pas moest komen om op dit punt te geraken, is een bijkomstigheid die de werkelijkheid met een grimas weglacht.
Beste Ilja, het is de doorlopende stroom aan veren in je gepijnigde achterste die dit boek tot een vermoeiende leesopdracht maakt. Het zij zo. Waar ik me echter zorgen om maak is die radicale omslag op de laatste pagina’s. ‘Ik wil breekbaar leven in plaats van onaantastbaar’, zeg je met de overtuigingskracht van een gefrustreerde evangelist. De alcohol helemaal afgezworen, vooral gezond eten, gevoed worden door de ultieme liefde, wat gaat dit betekenen voor de rest van je oeuvre? Met bezorgde verwachting zien we je volgende boek tegemoet.
We kunnen vragen om cookies op uw apparaat te plaatsen. We gebruiken cookies om ons te laten weten wanneer u onze websites bezoekt, hoe u met ons omgaat, om uw gebruikerservaring te verrijken en om uw relatie met onze website aan te passen.
Klik op de verschillende rubrieken voor meer informatie. U kunt ook enkele van uw voorkeuren wijzigen. Houd er rekening mee dat het blokkeren van sommige soorten cookies van invloed kan zijn op uw ervaring op onze websites en de services die we kunnen bieden.
Essentiële Website Cookies
Deze cookies zijn strikt noodzakelijk om u diensten aan te bieden die beschikbaar zijn via onze website en om sommige functies ervan te gebruiken.
Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn om de website te leveren, heeft het weigeren ervan invloed op het functioneren van onze site. U kunt cookies altijd blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen en alle cookies op deze website geforceerd te blokkeren. Maar dit zal u altijd vragen om cookies te accepteren/weigeren wanneer u onze site opnieuw bezoekt.
We respecteren volledig als u cookies wilt weigeren, maar om te voorkomen dat we u telkens opnieuw vragen vriendelijk toe te staan om een cookie daarvoor op te slaan. U bent altijd vrij om u af te melden of voor andere cookies om een betere ervaring te krijgen. Als u cookies weigert, zullen we alle ingestelde cookies in ons domein verwijderen.
We bieden u een lijst met opgeslagen cookies op uw computer in ons domein, zodat u kunt controleren wat we hebben opgeslagen. Om veiligheidsredenen kunnen we geen cookies van andere domeinen tonen of wijzigen. U kunt deze controleren in de beveiligingsinstellingen van uw browser.
Google Analytics Cookies
Deze cookies verzamelen informatie die in geaggregeerde vorm wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn, of om ons te helpen onze website en applicatie voor u aan te passen om uw ervaring te verbeteren.
Als u niet wilt dat wij uw bezoek aan onze site volgen, kunt u dit in uw browser hier uitschakelen:
Overige externe diensten
We gebruiken ook verschillende externe services zoals Google Webfonts, Google Maps en externe videoproviders. Aangezien deze providers persoonlijke gegevens zoals uw IP-adres kunnen verzamelen, kunt u ze hier blokkeren. Houd er rekening mee dat dit de functionaliteit en het uiterlijk van onze site aanzienlijk kan verminderen. Wijzigingen zijn pas effectief zodra u de pagina herlaadt
Google Webfont Instellingen:
Google Maps Instellingen:
Google reCaptcha instellingen:
Vimeo en Youtube video's insluiten:
Andere cookies
De volgende cookies zijn ook nodig - U kunt kiezen of u ze wilt toestaan:
Privacy Beleid
U kunt meer lezen over onze cookies en privacy-instellingen op onze Privacybeleid-pagina.
Verplichte kost voor Hillary
Even dachten we met Donald Trump de vleesgeworden politieke satire te hebben gekregen, totdat we ontdekten dat al die zotte oneliners door heel veel Amerikanen werden geloofd. En dan ineens is zo’n losgeslagen presidentskandidaat niet zo lollig meer.
Gelukkig valt er dankzij de sublieme komedie Veep nog wel degelijk wat te lachen met de Amerikaanse politiek, hoewel de schrijvers, in al hun overdrijving, de realiteit toch aardig dicht benaderen.
De oerversie van de politieke komedie is natuurlijk Yes minister, een serie die nog steeds favoriet is bij politici en andere overheidsdienaren, omdat het laat zien dat de ambtenaren eigenlijk het land regeren. De Schot Armando Iannucci blies het genre nieuw leven in met de reeks The thick of it, een soort ADHD-versie van Yes minister. Zijn meesterlijke speelfilm In the loop stak de draak met de Trans-Atlantische machtspolitiek. Met de HBO-komedie Veep stak hij enkele jaren geleden de oceaan over om daar inmiddels het ene na het andere glimmende beeldje te verzamelen.
Incompetente staf
De serie draait om Selina Meyer, een voormalig senator die ooit een gooi deed naar het Amerikaanse presidentschap, weg werd gepromoveerd als vice-president, maar aan het einde van het derde seizoen onverwacht geroepen werd tot het hoogste ambt. Net nu ze zich wilde voorbereiden op een nieuwe gooi naar het presidentschap krijgt ze ineens te maken met grote verantwoordelijkheden die haar peilingen niet bepaald goed doen. Haar incompetente staf wordt voor deze gelegenheid uitgebreid met wat nieuwe stuntelende ja-knikkers en hielenlikkers. Een heel team aan woordvoerders en spin doctors zijn nodig om alle fouten weg te poetsen.
Vrouwelijke president
Veep is gefilmd in documentaire Office-stijl en stapelt razendsnel grap op grap. Alle hoofdpersonen lijken aan Tourette te lijden, wat culmineert in een niet aflatende reeks beledigingen. Hilarisch is de aflevering waarin Meyer tijdens de partijconventie razendsnel een running mate moet kiezen. De oorspronkelijke kandidaat moet zich wegens prostaatklachten afmelden, de gedroomde etnische running mate kan de grofgebekte president niet verenigen met zijn christelijke familiewaarden en een affiche met twee vrouwelijke kandidaten is ook al geen optie. ‘De kiezers zouden meteen denken dat we elkaar de hele dag liggen te beffen’, aldus Meyer.
De kandidaat die uiteindelijk als running mate samen met haar de campagne gaat voeren, – Tom James, een heerlijk onderkoelde rol van Hugh Laurie – overstijgt de presidentskandidaat al snel in populariteit. Het is de zoveelste vernedering die Meyer in deze serie moet slikken. Een kolfje naar de hand van actrice Julia Louis-Dreyfus, bekend van Seinfeld, die de eerste vrouwelijke president van de VS het juiste mengsel geeft van blinde ambitie en een teflonlaag waarlangs elke tegenslag weer afglijdt. Messcherpe satire dit, en verplichte kost voor Hillary.
Veep
imdb: tt1759761Misschien ook iets voor u
Liefde die een uitweg zoekt
Je moet van Graham Swift alles gelezen hebben om te kunnen beweren dat diens ‘romance’ Moeders Zondag ‘misschien wel Swifts beste roman ooit’ is, dixit de recensent van The Guardian. Hij zal er niet ver naast zitten.
De kern van het verhaal speelt op de onverwacht zonnige Moeders Zondag 30 maart 1924, de toen al teruglopende traditie dat huispersoneel in dienst van de richies vrijaf kreeg voor familiebezoek. Maar dienstmeisje Jane Fairchild, inderdaad met die achternaam, is als vondeling haar leven begonnen en altijd wees gebleven. Als jong dienstmeisje heeft ze wel het geluk (?) dat rijkeluiszoon Paul Sheringham haar heeft uitverkoren om tamelijk letterlijk zijn zinnen op te zetten, ondanks of juist door het ‘gearrangeerde huwelijk’ dat binnenkort gesloten moet worden. Op minder prettige onderdelen ligt zijn bevoorrechte leven net zo vast als het hare.
Hoog en laag
Nog één keer bedrijven Jane en Paul in zijn verlaten ouderlijk huis de liefde, al zou het voor Jane de vraag kunnen zijn of het inderdaad de laatste keer is. Als dienstmeisje is ze gewend maar af te wachten wat over haar heen beschikt wordt, ook al is er in haar beleving misschien sprake van een gelijkschakelende liefde tussen hoog en laag.
Naakt blijft ze in het grote huis achter terwijl Paul naar zijn aanstaande rijdt. Spannend wordt de vraag uitgewerkt of ze in de slaapkamer een spoor hebben achtergelaten dat straks door het personeel ontcijferd kan worden. Knap is hoe Swift zich minutieus in de gedachten en gevoelens van Jane Fairchild weet in te leven. Ook is het bewonderenswaardig hoe hij het Engeland anno 1924, met naweeën nog van de Grote Oorlog en de klassenverschillen, tot leven brengt. Als het verhaal niet op een toenmalige casus berust, maar puur uit Swifts duim is gezogen, mag dat een letterlijk fantastisch huzarenstuk heten.
Toevoeging
Dat Jane Fairchild uitgroeit tot een succesvol schrijfster van romans en memoires is op een manier in het verhaal verweven die niet helemaal uit de verf komt. Swift heeft het niet bij een liefdesverhaal willen houden, maar zijn toevoeging doet enigszins geforceerd aan, staat er te los van. De kernplot had hij nog spannender kunnen uitwerken, maar zo ‘goedkoop’ heeft hij het als befaamd literator kennelijk niet willen maken. Jammer misschien, maar er blijft meer dan genoeg over.
Moeders Zondag
Schrijver: Graham Swift (vert. Irving Pardoen)Uitgever: Hollands Diep
Prijs: 19,99
Bladzijden: 158
ISBN: 9789048832460
Misschien ook iets voor u
De macht van zachte krachten
Ancient Light is een tentoonstelling zoals die moet zijn: in een prettige omgeving krijgt de bezoeker alle ruimte om middels een prachtige opstelling diens inhoud te bewonderen. Daarbij wordt niets opgedrongen: de bijzondere materialen vertellen hier rustig hun verhaal.
Fotografie: Hans Jellema
Deze tentoonstelling is een driedimensionale opstelling: je moet er in staan en erin rondlopen, om te begrijpen wat wolkunstenaar Claudy Jongstra nu eigenlijk aan het doen is. Het ontstaansproces is heel duidelijk te zien: het wordt uitgelegd in stappen op de schappen. Er is weinig zaaltekst, en haar oeuvre presenteert zich per afgerond project aan de bezoeker. In telegramstijl wordt daarbij dan aangeduid: Titel, jaartal, opdracht – en vervolgens, in een alinea of twee: uitvoering en symboliek. De expositie is simpel en clean gehouden en past goed in het gebouw: dat is ruim en wit en leeg, maar er is veel hout in verwerkt en dus geeft het ruimte zonder kil te zijn.
Transformatief proces
Fotografie: Hans Jellema
Elk weefsel dat ze maakt drukt voor de kunstenaar de symboliek van de plek waarvoor ze het maakt uit. En dat kan echt over de hele wereld zijn. Opvallend vaak blijkt dat Jongstra tijdens het proces eigenlijk het ‘verhaal’ van het kunstwerk ontdekt: bijvoorbeeld een grondstof die in een oude sage toevallig hetzelfde betekent als waar ze zich al mee bezig hield. Ze werkt met een basisidee, maar het kunstwerk vormt zich inhoudelijk symbolisch tegelijkertijd met het werkproces van grondstof verwerken, verven, drogen en weven.
Haar nieuwste werk, Metaphoric Indigo, sluit de tentoonstelling af. Het is een soort ‘landscape art’, waar de bezoeker middenin kan staan en dan wordt omsloten door lange strengen opgedroogde zachte wol die tot de helft Indigoblauw zijn geverfd. Ze zijn gehangen aan een grote hoepel, die omlaag hangt vanaf het plafond. De strengen zijn dik en lang en allemaal anders: anders geknoopt, anders geweven, anders geverfd. Ze zijn allen indigo, maar elke kleur blauw is net anders van toon dan die ernaast. Je ruikt de verf en de wol. Dat ruikt fris en zepig, niet zo ‘aards’ als je misschien verwacht.
Fotografie: Hans Jellema
Origineel zonder gevecht
Tijdens het rondlopen is het prettig de weefseltafel tegen te komen, waar grote plukken zachte wol liggen in allerhande natuurkleuren en stukken karton met dikke naalden en draad – waar je eindelijk mag aanraken, kunt ruiken, en eens kan proberen zelf te weven. Daarna zie je het hiervoor beschreven eindwerk nieuw: je weet nu ook hoe het voelt. Dat is een slimme en onmisbare zet, want cruciaal voor het warme en geborgen gevoel dat dit materiaal zachtjes uit lijkt te stralen.
Werkmaterialen Claudy Jongstra. Fotografie Marcel van der Vlugt
Net als Joseph Beuys is Jongstra bezig met natuurlijke materialen en de menselijke behoefte van geborgenheid, maar daar houdt de vergelijking op. Waar het bij hem vaak ook om angst en vervreemding ging, laat zij haar zachte materialen met rust. Dit is origineel zonder daarom te vechten. Het is niet rebels, maar rustig en simpel: de zachte krachten zijn hier aan het werk – en winnen, inderdaad. Deze tentoonstelling lijkt rustig een stap naar achteren te zetten om het materiaal te laten spreken en omdat dat materiaal zo uniek en krachtig is, is de enige eindconclusie simpelweg: echt bijzonder.
Ancient Light. Claudy Jongstra
Gezien in: Fries Museum, LeeuwardenNog te zien tot: zondag 08 januari 2017
Misschien ook iets voor u
Zwerven, vrij en blij
Bij een cursus daoïsme zei de docent eens: alle daoïstische filosofie is niets meer dan een introductie op de daoïstische filosofie. Dat geldt eveneens voor Filosofie met de vlinderslag, die ditmaal ook een introductie op de meditatievormen van het daoïsme geeft.
De auteur Woei-Lien Chong studeerde sinologie en filosofie aan de Universiteit Leiden en was daar werkzaam als hoofddocent Chinese filosofie. De kennis en ervaring die ze daarbij heeft opgedaan, geeft ze weer in haar nieuwe boek Filosofie met de vlinderslag. De daoïstische levenskunst van Zhuangzi. De Zhuangzi is de tweede grondtekst (na de Laozi) van het daoïsme. Dit boek wordt geprezen om zijn humoristische vertellingen en diepzinnige, doch simpele anekdotes. Een nauwgezette analyse van de vele verhalen in de Zhuangzi levert een oneindige bron van kennis en wijsheid op. Er is dan ook een hele traditie van kritieken en interpretaties op de daoïstische filosofie ontstaan, al vrij snel na het verschijnen van de eerste twee hoofdwerken. In die traditie levert Chong haar bijdrage af. Opnieuw een boek vol verrassende wendingen en nieuwe interpretatielagen binnen de al reeds omvangrijke literatuur.
Fluwelen gids
De bekendste van de daoïstische teksten is de Tao-te-Tjing van Laozi. Een boek dat de laatste jaren in populariteit stijgt. De 81 gedichten in dit boek herbergen een diepgang die zich niet zomaar toont. Een goede gids is daarom aan te bevelen. Het eerder verschenen Inleiding taoïstische filosofie, met eveneens een bijdrage van Chong, helpt de geïnteresseerde al een aardig eindje op weg. Filosofie met de vlinderslag is als een gids voor de eerste twee grondteksten van het daoïsme. Wat dit boek nadrukkelijk belicht is de oefening in meditatievormen die in met name de Zhuangzi veelal voorkomen. Daarmee borduurt het voort op het in 2007 ook bij Uitgeverij Damon verschenen boek Zwervend met Zhuang Zi van René Ransdorp. Hij geeft eveneens tekst en uitleg hoe de metaforische taal van de Zhuangzi te interpreteren.
Een sterke troef van Filosofie met de vlinderslag is de etymologie van een aantal in het daoïsme zeer belangrijke karakters: die voor wu (niet, ont-) en wei (doen, handelen). Zeker voor hen die al een tijdje bezig zijn met de daoïstische filosofie zijn de intelligente interpretaties en beargumentering van Chong een lust voor de geest. Een hartverwarmende, vaak zelfs grappige, verrijking van je kennis. Daarmee leest dit boek als een glas water bij ernstige dorst. Om als voorbeeld het woord wu te nemen. Het karakter hiervan verbeeldt een groep mensen die een open plek in het bos weg hakt. Daarmee krijgt de vertaling van ‘ont-‘ of ‘niet’ ineens een heel rijke en veelzijdige betekenislaag. Chong nodigt je met haar toelichting van dit karakter uit om met haar mee te filosoferen over de implicaties en interpretaties van het karakter wu, wat in het daoïsme een belangrijke toepassing kent.
Tegelijkertijd zit hierin wellicht ook het manco van veel daoïstische literatuur. Enige kennis van zaken is zeer gewenst. Nu weet Chong je weliswaar ook indien je een volstrekte leek bent langs de diepten en hoogten van de daoïstische filosofie te voeren, maar toch kun je her en der aardig verdwalen. Niet in de laatste plaats door de opbouw van het boek. Zeker aan het begin wordt er vaak, te vaak, verwezen naar verderop in het boek, terwijl al lezende de gekozen hoofdstukvolgorde niet onmogelijk anders had gekund. Het is met het daoïsme nu eenmaal zo dat waar je ook begint, je altijd wel bij een kern terechtkomt. Die kern uitstellen, om wat voor reden dan ook, maakt dat het water troebel wordt. Daarover merkte Laozi eens op: ‘Troebel water dat stil is wordt langzamerhand zuiver’ (Daodejing, vers 15).
Levenskunst
Een veel gebezigde term in dit boek is ‘levenskunst’: hoe te leven dat je geluk maximaal is en je tegenslag minimaal. Met daarbij de kanttekening dat onze zoektocht naar geluk wel heel erg anno nu is. De daoïst van weleer zegt: de hoogste vorm van geluk is de afwezigheid van geluk. Hetzelfde geldt voor comfort; als je schoenen zo goed zitten dat je ze niet meer voelt, spreek je van comfortabele schoenen. Levenskunst kan in de daoïstische filosofie best opgevat worden als zwerven, vrij en blij (xiaoyaoyou). Volg je eigen pad en laat je hart niet overwoekeren met lianen en ander struikgewas (als metafoor van ambities, plannetjes en manipulaties). Het werkelijke leven begint namelijk niet daar en straks, maar is hier en nu al aan de gang. Of, om in een passende metafoor te blijven: de meeste mensen staan aan de oever te discussiëren hoe ze zonder nat te worden mee kunnen in de rivier, terwijl Zhuangzi in zijn bootje langs vaart en glimlachend zwaait, met de uitnodiging: stap maar in mensen, er is genoeg voor iedereen. Chong vertaalt voor ons hoe we aan boord komen, zodat ook wij ons kunnen laven aan die eeuwenoude wijsheid.
Filosofie met de vlinderslag. De daoïstische levenskunst van Zhuangzi
Schrijver: Woei-Lien ChongUitgever: Damon
Prijs: 29,90
Bladzijden: 304
ISBN: 9789460362262
Link: Woei-Lien Chong
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Niet-Nederlandse Nederpop
In deze derde editie van de Nederpop update is er aandacht voor drie albums die in bijna niets de afkomst verraden. Ze klinken niet internationaal, maar de wortels van de muziek liggen wel elders in de wereld. Izaline Calister, Discohen en Maurice van Hoek verbazen de luisteraar.
Nederland mag dan Douwe Bob hebben afgevaardigd naar het songfestival, maar ondertussen wordt er in ons land muziek gemaakt die eigenlijk veel meer de moeite waard is. Nog niet zolang geleden gaf Bob met zijn muziekmaatje Maurice van Hoek een daverend akoestisch optreden in de kapel van Roepaen. Wie daar bij was heeft het kippenvel nog op het lijf staan. Deze van Hoek presenteert ondertussen zijn eerste eigen solo-album alsof hij zo uit Texas in de USA komt.
Americana van het zuiverste water
Een paar jaar geleden stond Maurice van Hoek nog als beginnend talent in de kelder van Roepaen op het Hidden Treasures festival. In de jaren die volgden ontwikkelde deze muzikant zich in rap tempo en zagen we hem aan de zijde van de ‘Grote Prijs van Nederland’-winnaar Charl Delamarre en veelvuldig met Douwe Bob.
Het eerste eigen album met de titel Love Forevermore nam Maurice van Hoek volledig in eigen beheer op in het klooster van Roepaen. Voor inspiratie ondernam van Hoek een reis door Amerika en kwam terug met een hoofd vol liedjes, die hij samen met zijn band kneedde tot zijn debuutalbum. Begin mei hield hij het album ten doop en aan het eind van de maand zal hij met zijn band het album vertolken op de plaats waar hij alles opnam. Dat wordt een moment waar we gerust naar uit mogen kijken, zeker nu de Americana van de eerste single ‘Last Light’ sinds kort op zo’n vijfendertig radiostations in de USA te horen is. Het wordt tijd dat ook Nederlandse radiostations gaan vallen voor de zuivere stem met een fraai randje van Van Hoek. Deze man is gezegend met een stem vol zeggingskracht en eigenheid die hem herkenbaar maakt, gekoppeld aan een goede hand van liedjesschrijven. Het prachtig ingetogen werk van zijn band, die zich vooral dienstbaar opstelt, doet de rest.
Een favoriet nummer aanwijzen is in dit geval lastig. Al vanaf de openingstrack ‘I’ll Be On My Way’ weet Van Hoek de aandacht te trekken. Maar bij het voorlaatste liedje ‘Union Square Rain’ weet hij me totaal in te pakken met zijn gevoelige en gedragen stijl van verlangen.
Cohen zingt discoclassics
Het Nederlandse collectief Discohen maakt met Popular Positions een album dat je of direct inpakt en nooit meer loslaat, of waar je echt helemaal niets aan vindt. Persoonlijk hoor ik zonder aarzelen tot de eerste groep; vanaf de eerste luisterbeurt weet Discohen me in hun greep te nemen. De stem van zanger Teije Venema komt zeer dicht in de buurt van die van Leonard Cohen. De benadering van discoklassiekers als ‘Miss You’ van The Rolling Stones, ‘Don’t Leave Me This Way’ dat door velen eerder werd gedaan, Madonna’s ‘Like a Virgin’ en Kiss’ ‘I Was Made For Loving You’ worden zo ongelooflijk vet, smaakvol, sexy en onweerstaanbaar verpakt dat hier een nieuw licht wordt geworpen op deze liedjes. Producer Pim van de Werken is de geestelijk vader van Discohen, maar het is geenszins alleen een studioproductie. Live bestaat de band uit zeven personen, zodat Venema ook op de planken zijn zwoele stem kan laten zegevieren met stuk voor stuk composities die iedereen kent en die Cohen nooit zou zingen. Toch is de stijl van de uitvoeringen onmiskenbaar de stijl van de meester zelf.
Wie eenmaal heeft geproefd van de negen liedjes op Popular Positions loopt het risico om de cd-speler op repeat te zetten. Aan meezingen valt soms helemaal niets te doen. Wie een beetje pophistorie in zijn bloed heeft, ontkomt niet aan het feest der herkenning in de teksten, want muzikaal en qua interpretatie zijn alle liedjes vakkundig verbouwd. Dat de liedjes bijna altijd gaan over dansen en fysieke uitingen van de liefde kan een ondeugende uitwerking hebben: je bent gewaarschuwd.
Calister geeft toe aan haar wortels
Aan het einde van vorig jaar toerde Calister nog met Leoni Jansen met het programma Barricade, waarin ze samen liedjes zongen die de wereld veranderd hadden. Een half jaar later is Calister terug met Rayo de Lus: haar achtste album. Calister koos er met dit album voor terug te keren naar het Papiamento dat past bij haar Afro-Antilliaanse roots. Het is een moedige keuze, maar wie het album beluistert zal beamen dat het haar geen windeieren heeft gelegd. Calister tekent voor negen van de elf liedjes. Bij drie composities is het haar broer Roël die als medecomponist opduikt. Aan hem heeft ze tevens de inspiratie te danken, in combinatie met die van producer Ward Veenstra, om met dit album een net wat andere weg in te slaan dan op haar vorige werk.
De verlichte sound van dit album Rayo de Lus, dat vertaald “lichtstraal” betekent, draagt Calister op aan iedereen die behoefte heeft aan een extra straal licht in welke vorm dan ook. Die straal vond ze zelf ook om niet alleen voor haar moedertaal te kiezen, maar ook het opnameproces anders te doen. Het album werd met vallen en opstaan vooral bij Calister thuis opgenomen, waar de liedjes ook geboren werden. De vrijheid, het plezier en de lol van het muziek maken, stralen dan ook van het album af. Op dit album werd ook de droom verwezenlijkt om harp in de muziek te verwerken met harpiste Astrid Haring. Wie goed luistert naar ‘Kada Be’ ontwaart de oorsprong van het liedje. Hier heeft Calister heel vakkundig het liedje ‘Telkens weer’ van Willeke Alberti verwerkt in een eerbetoon aan het – voor haar – mooiste Nederlandstalige liedje aller tijden. Wie zich in een onbevangen stemming laat overweldigen door Rayo de Lus zal de zon van de komende zomer nu al voelen en deze langer weten vast te houden.
Live in Nederland:
Maurice van Hoek:
29 mei 2016 Maurice Van Hoek @ Roepaen in Ottersum, Netherlands
Discohen:
28 mei 2016 Kytopia Utrecht
Izaline Calister:
26-29 mei Amersfoort Jazz Festival, Artist in Residence, (28 mei RAYO DI LUS)
31 mei Concertgebouw, Amsterdam (gastoptreden bij Metropole Orkest)
3 juni Meer Jazz Festival, Hoofddorp RAYO DI LUS
11 juni LantarenVenster, Rotterdam RAYO DI LUS
16 juni Bimhuis, Amsterdam RAYO DI LUS
Link: Discohen
Link: Izaline Calister
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
De moslims zijn de indianen
Les Cowboys is een western, maar niet in de gebruikelijke zin. De mannen met hoeden zijn gewone Fransmannen die zich in het weekend overgeven aan countrymuziek en linedancing. De indianen in dit Franse familiedrama zijn de moslims.
Debuterend regisseur Thomas Bidegain is al jaren actief als scenarist van Jacques Audiard en heeft bekroonde films als Un Prophète, De Rouille et d’Os en Dheepan op zijn naam staan. Voor Les Cowboys liet hij zich inspireren door de klassieker The Searchers van John Ford, een western waarin John Wayne op zoek gaat naar zijn door de Commanches ontvoerde nicht.
Obsessieve vader
De Wayne-rol wordt in Les Cowboys vervuld door Francois Damiens, die hier de zoveelste ijzersterke rol aan zijn cv toevoegt. De Waal speelt Alain, een vader die verbeten zoekt naar zijn plotseling verdwenen dochter Kelly. Zij heeft zich bekeerd tot de islam en wil niets meer van haar familie weten.
Wat volgt is een jarenlange zoektocht waarbij Alain soms diep in ‘indanengebied’ – hier de multiculturele achterstandswijken waar geen autochtoon meer is te bekennen – door moet dringen. De obsessieve vader ontwricht met zijn fanatisme ook de rest van het gezin.
9/11
Bidegain maakt grote sprongen in de tijd en laat de ondergang van een familie zien, met grote aanslagen als 9/11, Madrid en Londen als ijkpunten. Halverwege de film gooit de regisseur zelfs het perspectief om. Zoon Kid neemt de speurtocht van zijn vader over en belandt in het Midden-Oosten in een plot dat geleend lijkt uit Homeland, met John C. Reilly als dubieuze onderhandelaar.
Op die momenten is Les Cowboys minder geloofwaardig om terug in Europa weer sterk te finishen. Bidegain is op zijn best wanneer we als kijker de woede en onmacht van alle personages voelen over het imploderen van een familie.
Les Cowboys
Regie: Thomas BidegainDistributeur: Lumière
imdb: tt4228294
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Ballades en bier
Naar aanleiding van hun dertigjarig jubileum bracht Rowwen Hèze in 2015 elke dertigste dag van de maand een nieuwe song uit: “Er gebeurde steeds wel weer iets wat ons inspireerde”, meldt het tekstboekje bij de nieuwe cd: ‘Vur Altied’.
En inderdaad: de bezieling spat af van het negentiende (!), merendeels in het Limburgs dialect gezongen album van Jack Poels en consorten. Muzikaal verrassen doet de band al jaren niet meer echt, maar ‘Vur Altied’ is wel een prima toevoeging aan het omvangrijke oeuvre van de band.
Eigen draai
‘Vur Altied’ bevat de vertrouwde elementen van het immer opgewekt melancholische gezelschap uit America, Noord-Limburg, zoals polka, Ierse folk en texmex. De ondertitel, ‘Ballades en Beer’ is wel een mooie omschrijving voor hun muziek, want Rowwen Hèze balanceert al drie decennia vakkundig tussen opzwepende, energieke (bier)songs en gevoelige ballades. De band citeert hierbij met graagte van geliefde muzikale voorgangers. Zo neigt een deel van de openingssong erg naar ‘Flowers On The Wall’ uit Pulp Fiction. Ook op andere momenten denk je een melodielijn eerder gehoord te hebben. Covers zijn er van Dan Penn (‘Als D’n Daag is Gedoan’), Boudewijn de Groot (‘Malle Babbe’) en Warren Zevon (‘Luuster Nar Mien Hart’). Maar met zijn typerende timbre geeft Jack Poels overal een eigen draai aan.
Dorst
Een hoogtepunt van de cd is het ambitieuze, “grootst gebrouwen lied in Limburg ooit”: ‘Gebrouwe in Limburg’. Maar liefst vijfhonderd muzikanten (waaronder Frank Lammers, Guus Meeuwis, Huub van der Lubbe en Beppie Kraft) dragen bij aan dit lied, dat klein begint, maar eindigt in een orgastische en bombastische texmex, compleet met orkest en fanfare, en tot slot ook nog een stukje rap. Een ongegeneerde ode aan Limburg, jazeker, maar qua compositie en arrangement zit het lied bijzonder knap in elkaar. Je gaat bijna verlangen naar een goed glas Limburgs bier …
Eveneens dorstverwekkend is het aanstekelijke, oosters getinte en tekstueel ietwat dubbelzinnige ‘Van Drinke Krijg je Dorst’, een vrijzinnige bewerking van de dancehit ‘I’m an Albatraoz’ van AronChupa. Feestnummers en gevoelige ballades wisselen elkaar, volgens beproefd recept, ook op dit album weer af. Americana à la Calexico klinkt door in ‘Kameel van de Peel’ en de vertrouwde wals keert terug in het geestige ‘Draak Van ’n Liedje’. Een heus kinderkoor -met Limburgs accent- vormt de aanzet van Rowwen Hèzes vrolijke kijk op Kerstmis: ‘Stilte Vannacht’.
Zo valt er veel te genieten op het jubileumalbum ‘Vur Altied’, waaraan een indrukwekkende lijst van gastmuzikanten meewerkte. In deze vorm kan Rowwen Hèze met gemak nog dertig jaar door.
Zaterdag 21 mei treedt Rowwen Hèze op bij ‘Spijkers met Koppen’, in café The Florin te Utrecht.
Misschien ook iets voor u
Op de grens van autonomie
Met de tentoonstelling Shelter Island wordt het recente werk van Roe Ethridge (1969) getoond. De beknopte maar sprekende fotoserie intrigeert door zijn afstandelijke intimiteit en boeit de kijker door de strijd tussen commercie en autonomie.
Me and Auggie, 2015 copyright Roe Ethridge Courtesy of the artist and Gladstone Gallery New York and Brussels
De Amerikaanse fotograaf woont en werkt in New York, maar komt oorspronkelijk uit Miami, Florida. In zijn serie Shelter Island komt het buitenleven tijdens een typisch Amerikaanse zomervakantie aan bod. Met zijn gezin huurde hij een zomerhuis in Long Island, New York. Daar trof hij veel achtergelaten objecten aan die het uitgangspunt werden van zijn nieuwe, melancholisch getinte werk. Ethridge staat bekend om het hergebruiken van zijn eigen werk. Zo gebruikt hij soms een foto uit een commerciële opdracht om een autonoom werk compleet te maken. In deze tentoonstelling gebruikt hij de gladde stijl van zijn commerciële oevre, maar ligt het thema van de serie in persoonlijker sferen. De gevoelswaarde van het werk zit in de nostalgie die het uitstraalt. Zelf beleefde Ethridge als kind zomers zoals hij die nu met zijn kinderen deelt.
Broze objecten
Een aantal van de gefotografeerde objecten doet broos aan, zoals de meer dan verwelkte bloemen en een oud houten kistje met lege colaflesjes. Hun glorie is duidelijk vergaan, maar hun waarde is er in de ogen van Ethridge zeker niet minder op geworden, integendeel. De objecten lagen, tezamen met de herinneringen aan zijn eigen jeugd lijkt het, verborgen op het eiland. Beschermd van de buitenwereld en jaren later (terug-) gevonden door de fotograaf. De portretten van zijn kinderen en de foto van de kinderhand met een dode krab vormen binnen de serie het toppunt van sentiment. Ook hier -juist hier- is steeds de klinische, glossy stijl toegepast, waardoor hij zijn persoonlijk leven tot kunst verheft en de serie overkomt als een verstilde cult-film.
Pamela Anderson
Conch shell, 2015 – copyright Roe Ethridge / Courtesy of the artist and Gladstone Gallery New York and Brussels
Een opmerkelijke foto binnen de serie is die van Pamela Anderson, die op semi-sensuele wijze een tros rode druiven haar mond in laat glijden. De foto hangt in dezelfde ruimte als de Instagram-collage van de vakantiefoto’s van een van zijn kinderen en een ingelijste selfie, waardoor de gelikte foto van Anderson een extra nostalgische lading geeft aan het geheel. Bij het verlaten van de tentoonstelling hangt de foto met de druiven bovendien nog een keer, in een kleiner formaat, op een deur, alsof wij nu voorgoed afscheid zouden nemen van de jaren negentig. Het is een fijne humoristische noot; naast de portretten en de verstilde landschappen is de foto van Anderson een knipoog naar de bezoeker – wellicht met de boodschap dat wij het leven en de/zijn kunst niet altijd even serieus moeten nemen.
Roe Ethridge - Shelter Island
Gezien in: Foam Fotografiemuseum, AmsterdamNog te zien tot: zondag 05 juni 2016
Misschien ook iets voor u
Medea quits
De actrice doet het niet, ze gaat niet spelen vanavond. Er is weliswaar van alles mis, maar daar ligt het niet aan. Het ligt aan haarzelf. Ik speel geen Medea is een nieuwe tekst van Magne van den Berg. Het is een spannend gegeven, maar het wordt niet bevredigend uitgewerkt. Dit is een uitgebluste cerebrale Medea, geen hartstochtelijke.
Het toneelbeeld is gedurende de hele voorstelling buitengewoon fraai. Aanvankelijk wordt er door stukken folie, van het soort waar sporters mee warm gehouden worden, een soort gouden kooi gevormd op het toneel. Bij het begin van het stuk wordt er wind in de folie geblazen, wat een geluid geeft dat doet denken aan de zee. Als je dan ook nog klassieke muziek en vogelgeluiden hoort, droom je weg. Je denkt aan de Griekse zee, de donkerblauwe rotsen, het schip de Argo. Verder gebeurt er niets en even lijkt het of de actrice die gaat aankondigen dat ze vanavond niet speelt, nu al weg is.
Herhaling
Maar dan komt Raymonde de Kuyper ons inderdaad vertellen dat ze vanavond geen Medea zal spelen. Waarom niet? Dat weet ze niet. Het ligt niet aan de recensie en ook niet aan het publiek van gister. Het ligt evenmin aan de koude bittere koffie waar ze drie euro voor moest betalen of het lange wachten op die koffie. Nee, dat is het allemaal niet. Het is iets anders, iets groters. De tekst is, ook door de droge laconieke manier waarop De Kuyper die brengt, aanvankelijk heel geestig. Maar ze blijft zichzelf herhalen. Steeds weer komt het niet door de koffie en ook niet door de recensie. En evenmin omdat de artiesteningang alweer niet te vinden was en zeker niet door het dedain van de koffiejongen, wat dan ook weer heel grappig is totdat je het tien keer hebt gehoord.
Medea vermoordt haar kinderen omdat haar man haar verstoot: een uiterst destructieve en zelfdestructieve daad. Is het niet willen spelen van deze actrice een metafoor daarvoor? Iedereen weet dat een acteur het niet kan maken om zomaar weg te lopen. De enige reden dat je niet speelt is een sterfgeval en wel dat van jezelf.
Maar dan vertrekt de actrice inderdaad en de gouden muren vallen in. Er komen twee vrouwen met identieke pruiken op: het koor. Zij herhalen alles wat we net hebben gehoord, voegen er hier en daar nog iets aan toe, maar langzamerhand begin je als toeschouwer je aandacht en geduld te verliezen. Waarom blijft de tekst steeds over hetzelfde gaan? Waarom stokt het hier?
Zen
Bij Euripides vecht Medea met iedereen, ook met het koor, en vooral met zichzelf. Hier verkeert iedereen in een staat van zen. Er is iets gebeurd, wat nooit gebeurt, maar ach, het zij zo. Het lag niet hieraan en evenmin daaraan. Aan het eind worden de meest treffende woorden van het hele stuk uitgesproken: ‘in een paar zinnen was het feitelijk gezegd.’ Helaas duren die paar zinnen een uur.
Wel heel mooi zijn lichtontwerp, decor en kostuums: de gouden kooi en de invallende muren als de actrice haar voornemen uitvoert. De rode voering in de jas van De Kuyper, de kleren van koorleden José Kuijpers en Ria Marks. De prachtige lappen stof die ze in hun armen dragen, hun beider gezichten, vooral als ze hun pruiken hebben afgezet. Deze vrouwen hebben ons niet zo gek veel te zeggen, maar ze zien er alle drie verdomd mooi uit.
De Medea van Euripides is zowel een feministe avant la lettre als een moordenares. Iedereen die haar in de weg staat of kwetst wordt aangevallen. Voor deze Medea hoeft niemand bang te zijn, ze is haar tanden kwijt.
Rudolphi Producties/Magne van den Berg - Ik speel geen Medea
Regie: Paul KnieriemArtiest: Rudolphi Producties - Magne van der Berg
Gezien op woensdag 18 mei 2016 in Theater Bellevue, Amsterdam
Nog te zien tot zondag 29 mei 2016
Misschien ook iets voor u
Beste Ilja,
Dat het schrijven van brieven een ‘correspondentie’ wordt genoemd, een tweerichtingsverkeer dus, hoeft niemand jou te vertellen lijkt me. Reageren op wat anderen te zeggen hebben, en vice versa, is de motor der brievenschrijverij en maakt het genre tot een dynamische en veelzeggende stroming in de literatuur.
Om dat goed in een boek weer te geven betekent overigens niet dat de brieven van ‘de andere kant’ ook afgedrukt moeten worden. Je bent ongetwijfeld bekend met de uitzonderlijke brievenboeken van Gerard Reve, en misschien ook wel met de onlangs gebundelde brieven van Nanne Tepper. Juist het ontbreken van die andere kant maakt deze eenzijdige correspondenties zo intrigerend, omdat er telkens in meer of mindere mate aan gerefereerd wordt in de afgedrukte brieven. Dat levert een spanningsveld op en zorgt voor een enerverende leeservaring.
Eenzijdig destillaat
In de door jou samengestelde Brieven uit Genua is dat effect volledig afwezig. Je schrijft aan je vroegere partner Gelya, aan je uitgever, aan je moeder, aan jezelf op jongere leeftijd – ze zijn ook werkelijk verstuurd aan deze personen, zo bezweer je – maar van een antwoord op de brieven is geen sprake. Je flikt dus een kunstje: een brievenboek als verkapte autobiografie, of in jouw geval: een brievenboek als een ondubbelzinnige hagiografie. Geen verrassend kunstje, want de vermenging van waarheid en fictie is je op het lijf geschreven. Dit boek heet dan ook een ‘roman’ te zijn, de lezer moet maar zien wat er aan realiteit in dit eenzijdige destillaat terecht is gekomen.
En zo worden we meegenomen in jouw ‘estafette van brieven’ waarmee je ‘een afgerond verhaal wil vertellen over de ontwikkeling van een persoon’. Je schrijft aan je moeder over je zorgeloze jeugd, terwijl je al vroeg wilde ‘ontsnappen aan de gegarandeerde veiligheid om op zoek te gaan naar het door jezelf geconstrueerde geluk’. Een zelfverzonnen land met een geheel uitgewerkte fantasietaal was het gevolg van deze queeste, waarin ook voldoende plaats was voor ‘passie en vertwijfeling, gehoopte en gefnuikte liefde’.
Zere bips
De brieven aan je jongere ik vormen het hoogtepunt van wat men wel een ‘zelffeliciterend’ exposé noemt. Een vruchtbare studieperiode, de eerste baantjes en de voorzichtige successen als dichter zorgen voor de uiteindelijke scheiding der wegen: je gaat definitief van de pen leven. Ondertussen wordt het leven vooral gevierd met alcohol en vrouwen, terwijl je de omstandigheden vindt om je bruisende woorden ‘als exquise wijnen te laten walsen in het glas en de volle rijkdom van hun bouquet te savoureren’. Die exuberante taal vormt de gewaardeerde basis van je talent, maar werkt in een boek als dit als een borstklopperige weerslag van eigen kunnen.
Eenmaal in Genua neergestreken, weet je met een fantastisch La Superba de aandacht op je gericht te krijgen. Met name na het winnen van de Libris Literatuurprijs. Het schrijversleven past je als een goedzittende overjas en je uitgesproken bourgondische levensstijl is een geweldige voedingsbodem voor fraaie publicaties. Maar dan gebeurt er iets wonderlijks, je geeft het zelf al aan: er moet iets gebeuren om deze brievenroman tot een goed einde te brengen. En verdomd, als door de hemel geschonken ontmoet je de liefde van je leven en kondig je aan de op je lijf geschreven levenswijze voorgoed vaarwel te zeggen. Dat er, vanwege een zere bips, ook een dokter aan te pas moest komen om op dit punt te geraken, is een bijkomstigheid die de werkelijkheid met een grimas weglacht.
Beste Ilja, het is de doorlopende stroom aan veren in je gepijnigde achterste die dit boek tot een vermoeiende leesopdracht maakt. Het zij zo. Waar ik me echter zorgen om maak is die radicale omslag op de laatste pagina’s. ‘Ik wil breekbaar leven in plaats van onaantastbaar’, zeg je met de overtuigingskracht van een gefrustreerde evangelist. De alcohol helemaal afgezworen, vooral gezond eten, gevoed worden door de ultieme liefde, wat gaat dit betekenen voor de rest van je oeuvre? Met bezorgde verwachting zien we je volgende boek tegemoet.
Het ga je goed,
André van Dijk
Brieven uit Genua
Schrijver: Ilja Leonard PfeijfferUitgever: Arbeiderspers
Prijs: € 21,50
Bladzijden: 704
ISBN: 978 90 295 0661 8
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur: