Kunst / Expo buitenland

Mirror Mirror: De liefde voor de outsider

recensie: Museum Dr. Guislain

Tot 26 februari 2023 kan u de dubbeltentoonstelling Mirror Mirror bezoeken, een samenwerking tussen het Antwerpse MoMu en Museum Dr. Guislain te Gent. De expositie onderzoekt de ‘connectie tussen mode, psychologie, zelfbeeld en identiteit’, aldus de inleidende tekst op de website van het Modemuseum. De connectie tussen genoemde thema’s en de tentoonstelling is niet altijd even helder, maar waar ze dat wel is, krijgt u waar voor uw geld. 

Een dubbeltentoonstelling tussen Vlaanderens bekendste (en enige) psychiatrie-museum, gevestigd in een 19e eeuws ‘krankzinnigengesticht’, en het cleane, moderne MoMu is op het eerste gezicht een verrassende samenwerking. De missies van de musea (respectievelijk psychisch welzijn en mode centraal plaatsen in iedere expo) zijn echter zeer met elkaar verbonden. Uit de tentoonstelling in Museum Dr. Guislain blijkt hoe mode al lange tijd een reddingsboei is voor wie naar de rand van de samenleving wordt verdreven. Zo gingen patiënten bijna gelijktijdig met het ontstaan van psychiatrische centra en de bijhorende uniformen aan de slag met naald en draad om zich een eigen identiteit te scheppen uit de beige gelijkvormigheid. 

Mode als ontsnapping en bevrijding

Waar het MoMu de tentoonstelling opdeelde in drie inhoudelijk van elkaar onderscheiden blokken, is de tentoonstelling in Gent veel coherenter. De nadruk ligt hier op mode-ontwerpen die gemaakt werden door psychisch kwetsbaren. In een min of meer historisch overzicht volgt de toeschouwer hoe kleding sinds lange tijd een belangrijke rol speelt in psychiatrische context.  

In oude psychiatrische centra waarin het uniform voor alle bewoners hetzelfde was, konden de bewoners bijvoorbeeld slechts op één manier uiting geven aan hun eigenheid: door hun kleren zelf aan te passen. Zo is er een ‘gestichtsjas’ te zien uit 1930, langs de binnenkant met onwaarschijnlijke zorg en precisie volgeborduurd door de draagster, die haar generische jas op die manier een innerlijk, verborgen leven kon toevertrouwen. Verderop zijn voorbeelden te zien van ontwerpers die hun creaties zichtbaar maakten voor de buitenwereld. Een even mooi als hilarisch voorbeeld daarvan zijn de colberts die Helga Sophia Goetze voor zichzelf maakte om de seksuele bevrijding een bemoedigend handje toe te steken. Haar schunnige kledingstukken lieten onder het motto ‘Ficken ist Frieden’ niets aan de verbeelding over. 

Ontdekkingsreis langs talentrijke makers

Helga Sophia Goetze, Vater Sophia Sohn (Yin und Yang – Ficken für Frieden), 1988, © Stiftung Stadtmuseum Berlin, © Oliver Ziebe, Berlijn

Fijn is dat in Museum Dr. Guislain minstens evenveel werk hangt van de hand van mannen (he he, het mag eens andersom ook). Wie alleen het MoMu bezoekt zou namelijk de foute conclusie kunnen trekken dat mode en psychisch welzijn vrouwenzaken zijn. in Guislain komt de bezoeker echter een bont allegaartje creatieve en gekwelde mannen tegen, van anonieme fetisjisten die schoenen en benen afbeelden, over de betoverende Eijiro Miyama wiens fascinatie met bizarre outfits begon toen hij merkte hoe fijn het was dat mensen naar hem keken toen hij eens een leeg bakje instantnoedels op zijn hoofd had gezet als hoed, tot outsiderkunstenaar Ionel Talpazan die in 2017 Christopher Kanes herfstcollectie inspireerde met zijn UFO-schilderijen. 

Het museum in Gent hangt boordevol nog te ontdekken schatten van outsiderkunstenaars. Nog één tip als uitsmijter: tijdens het openingsweekend was in Museum Guislain een modeshow te zien van Amili Haha, het modelabel van kunstwerkplaats De Zandberg. Vijf ontwerpers met een verstandelijke beperking staken een onwaarschijnlijke collectie unieke, handgemaakte kleding in elkaar. Op een uur tijd waren de meeste stuks dan ook de deur uit. 

Waar MoMu worstelt met het innemen van een werkelijk kritische houding, heeft Museum Dr. Guislain schijnbaar moeiteloos de nagel op de kop geklopt. De liefde voor de buitenkant wordt in dit museum liefdevol en met curatorisch oog voor detail omgezet in liefde voor de outsider en zijn complexe binnenkant. Als u moét kiezen tussen een van beiden musea, ga dan richting het Oosten van Vlaanderen. 

De recensie over het andere deel van de dubbeltentoonstelling ‘Mirror Mirror’ vindt u hier.