Muziek / Achtergrond
special:

Festivaloverzicht juni 2004

Het zonnetje scheen de afgelopen paar dagen al weer heerlijk en roodverbrand verheugen wij ons al nu op al de festivals van deze zomer. En als ook jij deze vakantie niet alleen maar witbiertjes en rosé wilt drinken, houd 8WEEKLY dan in de gaten. Want wij presenteren iedere maand een mooi overzicht met de beste festivals van komende weken. Laat het glas dus even staan en pak pen en agenda erbij.

4 t/m 27 juni: Holland Festival in Amsterdam

~

Bij het Holland Festival kun je van alles verwachten: van klassiek tot modern tot experimenteel. Sinds de oprichting in 1947 streeft de organisatie van het festival naar het presenteren van actuele en vernieuwende topprestaties in de podiumkunsten (muziek, opera, toneel, dans) zowel in de meer klassieke zin als experimenteel. Veel jonge en nog onbekende theatermakers krijgen een kans. Je hebt keuze genoeg, want tijdens dit festival zijn 30 producties in 80 voorstellingen te zien.
Een paar tips: Mis in ieder geval de openingsvoorstelling over vluchtelingen en vluchten niet! De avondvullende productie The Children of Herakles van de Amerikaanse regisseur Peter Sellars belooft je kippenvel te geven. Voor en na de voorstelling zal er gesproken worden met de regisseur en vluchtelingen zelf. Andere voorstellingen die de moeite waard zijn: De kruistochten (theater), Guerre (theater), Wolf (danstheater) en Insideout (dans). Link: Holland Festival.nl

11 en 12 juni: The Music In My Head in Den Haag

Ook deze derde editie van The Music In My Head lijkt een zeer interessante te worden. Dit jaar telt het festival geen drie maar twee festivalavonden, maar het is wel weer in het vertrouwde en prachtig intieme Theater aan het Spui. Vrijdag 11 juni is al uitverkocht en dat is niet vreemd, want wanneer krijg je nog de kans op een topartiest als PJ Harvey in zo’n kleine zaal te zien? Harvey heeft net haar nieuwe plaat Uh Huh Her uitgebracht en op 10 juni staat zo nog in de HMH. Denk echter niet dat de rest van de avond alleen maar voorprogramma is voor deze grote vrouw. Zoals altijd veel singer/songwriters in Den Haag, waaronder op de vrijdag Jim White, Ane Brun en Adem die hoge ogen gooide met zijn onlangs verschenen Homesongs. Ook aan te raden is de retropop van The Stands, die hoorbaar beïnvloed zijn door The Byrds. En zo komen we met een bruggetje bij de hoofdact van zaterdag 11 juni: de legendarische Byrds-voorman Roger McGuinn. Ook die avond een unieke reünie van punkvoorlopers Television in de originele bezetting! En verder Sarah Bettens (binnenkort een soloplaat), Simple Kid, Obi, Belasco en nog veel meer. Link: The Music In My Head.nl

11 en 12 juni: Festival Theaternacht in Naaldwijk

Proef, voel, beleef en geniet! Daar draait de 17e editie van Festival Theaternacht om. Twee Nachten vol muziek, cabaret, stand-up comedy en straattheater. Dat belooft heel vermakelijk te worden. Dit jaar zijn er drie cabaret/muziek podia en één stand-up comedy podium. Dat betekent dus keuzes maken, want de optredens in alle zalen vinden gelijktijdig plaats. Veel (jong) talent, die je waarschijnlijk wel kent als je de cabaretfestivals een beetje volgt, zal optreden onder wie de Dames voor na Vieren, Arnoud Kaldeway, Paul Smit, Jochem Otten en Karin Bruers. De vrijdagavond is al uitverkocht, maar voor zaterdagavond zijn er nog plaatsen beschikbaar. Link: Theaternacht.nl

11 t/m 20 juni: Oerol op Terschelling

Kees Roorda, Vis à Vis, Yaël Artsi, Guy & Roni, Manon Ossevoort, Jean Paul Lefeuvre & Didier André, Dogtroep, Remi Polack, Odd Enjinears, Royal de Luxe, het Hans Hof Ensemble, de Spullenmannen, Cirque, Das Letzte Kleinod: het is een kleine greep uit de lange lijst van theatermakers, beeldend kunstenaars en dansers die dit jaar op Oerol van de partij zijn.
Bij de opening op vrijdag 11 juni moet je in ieder geval aanwezig zijn. De 23e editie van het Terschellings Oerol Festival wordt namelijk geopend met een bijzonder muziekspektakel van de Franse theatergroep Décor Sonore. Deze groep beleeft op Oerol met hun voorstelling Instrument/Monument hun wereldpremière. De Franse theatermakers zoeken monumenten uit waar ze unieke muziekinstrumenten van kunnen maken. Voor de opening van Oerol zullen ze de monumentale sleepboot De Holland ombouwen tot het grootste drijvende muziekinstrument ter wereld. Link: Oerol.nl

12 en 13 juni: Wantijpop en Rainbow Park in Dordrecht

Het Wantijpark in Dordrecht staat voor de zevende keer in het teken van het dubbelfestival Wantijpop/Rainbow Park. Wantijpop biedt op zaterdag 12 juni een redelijk standaard programma van Nederlandse bands als Peter Pan Speedrock, Intwine, The Sheer, Extince en Tasha’s World, maar de zondag belooft een stuk spannender te worden. Rainbow Park staat geheel in het teken van wereldmuziek en culturele crossovers. Bands die zullen optreden zijn La Caz (Surinaams/Ned.), het Bulgaarse koor Cubrica, Tradison (Cuba), Modena City Ramblers (Italië) en Manou Gallo (Ivoorkust). Rainbow Park heeft ook een afterparty: in de Pontonnier speelt vanaf 21:00 uur dj Edu en de crossoverband Electro Coco. Het mooiste aan het Wantijweekend is de prijs: beide dagen zijn namelijk gratis! De twee festivals beginnen om 13:00 uur. Links: www.wantijpop.nl of www.rainbowpark.nl.

16 juni t/m 15 augustus: De Parade in Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Amsterdam

~

Als een kermis en een circus trekt de Parade al 14 jaar door Nederland. Het is het enige reizende theaterfestival ter wereld en is opgezet als een binnenstebuiten gekeerd circus, met het publiek in het midden en de artiesten er omheen. Een onweerstaanbaar levend panorama vol theater, dans, muziek, kunst, vertier, magie, rariteiten, attracties en spektakels. De voorstellingen variëren in lengte van drie tot zestig minuten. Alle voorstellingen worden meerdere keren per avond gespeeld. Laat je verrassen dus! Tips? De Paardenkathedraal, Growing Up in Public, Lantaarn/Venster productie, The Ashton Brothers, Theatergroep Stuip, Jules Deelder en Kamagurka, Sanne Vogel en Alex d’Electrique.
Van 16 t/m 27 juni begint de Parade in het Museumpark in Rotterdam. Daarna staat het van 2 t/m 11 juli in het Haagse Westbroekpark. In Utrecht staat de Parade van 16 t/m 25 juli in Park Nieuweroord, waarna het van 30 juli t/m 15 augustus in het Martin Luther Kingpark in Amsterdam eindigt. Link: De Parade.nl

18 en 19 juni: Peacedog Festival in Ede

Liefhebbers van melodieuze gitaarrock kunnen op 18 en 19 juni hun hart ophalen in Ede, waar dan alweer de vijfde editie plaatsvindt van het Peacedog Festival. Op het programma staan veel grote namen uit de emo-hoek uit landen als de Verenigde Staten, Denemarken, Noorwegen en natuurlijk Nederland. Denk aan This Beautiful Mess, We vs Death, Lawn, Wealthy Beggar, Face Tomorrow en JR Ewing en nog veel meer. Je hoeft niet bang te zijn om het WK voetbal te missen, want de wedstrijd van zaterdagavond heeft een eigen plekje op het rijk gevulde programma. Meer informatie vind je op festival.peacedog.nl.

19 en 20 juni: Rotterdam Import in Rotterdam

Dit jaar vindt de eerste editie plaats van Rotterdam Import. Een festival voor de liefhebber van urban, omdat die eigenlijk voorheen niet zo aan zijn trekken kwam in het Nederlandse festivallandschap. Een mooi initiatief en natuurlijk uitermate geschikt voor een stad als Rotterdam, waar de hoeveelheid aan stijlen die wij urban noemen hoogtijdagen viert. Rotterdam Import begint meteen erg voortvarend met een belachelijk mooi programma. Twee dagen vol funk, soul, hiphop, R&B, dance, nu jazz, dancehall enz. met namen als The Roots, The Black Eyed Peas, Amy Winehouse, Lamb, Zero 7, Timbaland & Magoo, Dilated Peoples, Dizzee Rascal, Zuco 103, Oi Va Voi en ga nog maar even door. Ach, een festival met een dergelijke programmering verkoopt zichzelf wel. Link: Rotterdam Import.nl

26 juni: Paleisrevolutie in Utrecht

~

En ook de eerste editie van de Paleisrevolutie kent veel mooie namen. Het festival dat plaatsvindt op 26 juni in Vredenburg in samenwerking met Tivoli richt zich vooral op aanstormend talent, maar heeft ook oog voor reeds gevestigde namen. Vandaar dat de Noorse jongens van Motorpsycho bovenaan het lijstje staan. En terecht, want dit is toch wel een van de beste live-acts in het circuit. Verder is België flink vertegenwoordigd met de oudgedienden van DAAU (nieuwe plaat Tub Gurnard Goodness is net uit), Vive La Fete en Mintzkov Luna. Ook de superpopulaire band Phoenix – nieuwe plaat Alphabetical viel tegen, maar debuut United was fantastisch – is van de partij. Eveneens present: Under Byen, Electric Eel Shock, Alfie, Mission of Burma, Le Peuple de l’Herbe, Stijn, Pink Grease en de nog mysterieuze Utrecht Allstars. Link: Paleisrevolutie.nl

8, 9 en 10 juli: Bospop in Weert

Het jaarlijkse rockfestival Bospop heeft dit jaar een keur aan grote namen uit het verleden staan. Nou, ja uit het verleden, veel van deze artiesten doen het anno 2004 nog erg goed. Neem nou punklegende Patti Smith, die onlangs nog de prachtige plaat Trampin’ uitbracht of Solomon Burke wiens comeback een van de grote verrassingen van vorig jaar was. Verder vooral op vrijdag 9 juli erg veel blues en classic rock met Deep Purple, Status Quo, Cheap Trick, Living Colours en nog veel en veel meer. Festivallieveling Echo & the Bunnyman staat geprogrammeerd op de zaterdag samen met onder meer Wilco. Die laatste is een wat vreemde eend in de bijt. Jeff Tweedy (Wilco) bracht twee jaar geleden de prachtige liedjesplaat Yankee Hotel Foxtrot uit (in juni volgt een nieuw album getiteld A Ghost Is Born) en staat een beetje raar geprogrammeerd tussen de hardrock en de new wave. Dat mag de pret echter zeker niet drukken, want Wilco is een absolute aanrader en een schaarse verschijning. Op Bospop staat verder nog een hele schare Nederlandse festivalkrakers: de opzwepende rock ‘n’ roll van Di-rect en het superhippe The Sheer, nederreggae van Beef en natuurlijk de prachtige popsongs van Bløf. Zucchero sluit de zaak af in Weert. Zeker niet gek allemaal, dachten wij zo. Link: Bospop.nl

Film / Achtergrond
special: Een interview met Robert Jan Westdijk

Meteen een nieuwe film

Het is dat zijn naam met grote letters op de hoezen staat vermeld, maar anders zou je niet zeggen dat Zusje (1995) en Phileine zegt sorry (2003) beiden door Robert Jan Westdijk werden gemaakt. De twee films kunnen wat stijl en vorm betreft niet verder uit elkaar liggen, maar desondanks werden ze onlangs door A-Film op dvd uitgebracht in uitgebreide special editions waar de regisseur zelf flink de hand in heeft gehad. We spraken met hem over het medium dvd.

Robert Jan Westdijk tijdens de repetities van Zusje

Zusje werd bijna tien jaar geleden voor een habbekrats op video opgenomen door een toen nog volstrekt onbekend team van filmmakers en acteurs, terwijl Phileine een big-budget verfilming is van Ronald Gipharts populaire roman die deels werd opgenomen in New York en een aantal uitgebreide special effects bevat. De dvd-uitgaven zijn perfecte afspiegelingen van de respectievelijke films, en dat was volgens Westdijk ook precies de bedoeling: “Net zoals ik in 1994 negen maanden in de weer ben geweest met videotapes tijdens de montage van Zusje, zo heb ik nu zes weken lang oude bandjes afgekeken voor bruikbare extra’s.” Het was de moeite waard: op de dvd zijn unieke beelden te zien, zoals Kim van Kootens eerste screentest, repetities en Hi8-opnamen van buurman Henk. “Op een paar van onze bandjes stond de buurman die ons met zijn camera opnam. Ik heb hem gebeld en gevraagd of hij die opnamen nog steeds had. Gelukkig was dat zo.”

Snotverkouden

De dvd van Zusje bevat niet alleen oud materiaal. Er zijn twee audiocommentaren: de eerste van Westdijk solo, de tweede samen met hoofdrolspelers Kim van Kooten en Roeland Fernhout. “We hebben eerst mijn track opgenomen. Het was op een dinsdag en ik was snotverkouden. De zondag daarop namen we de acteurstrack op en dat ging geweldig. Tijdens de opnamen met Kim en Roeland bedacht ik zoveel dingen die ik nog had willen zeggen dat ik mijn commentaar daarna opnieuw heb opgenomen, ook omdat mijn stem die dag heel anders klonk dan eerder die week, toen ik verkouden was.” De audiocommentaren werden opgenomen terwijl Westdijk nog druk bezig was met het uitzoeken van de extra’s. Deze vertonen daardoor een zeker samenhang, maar het komt ook voor dat hij verwijst naar outtakes die helemaal niet op de dvd zijn terechtgekomen. “Roeland Fernhout deed op een gegeven moment bijvoorbeeld een heel grappig dansje. Maar we kregen geen toestemming om de muziek te gebruiken, en zonder muziek sloeg het nergens op. Achteraf gezien had ik het er gewoon op moeten zetten.”

Irritant

Westdijk na de opnamen van Phileine zegt sorry

Film en dvd van Zusje zijn bijna het toppunt van huisvlijt, maar bij Phileine zegt sorry ligt dat heel anders. “Tijdens het maken van de film werd al rekening gehouden met de dvd. We zetten bloopers nu tijdens de montage al apart voor op de dvd, en ook werden we bijna continu gevolgd door de jongens van de making-of, en dat was verschrikkelijk. Kim en ik vonden het heel irritant dat ze er waren. Je voelt je bekeken en begluurd en dat is heel onprettig, zeker als je intensief bezig bent met een scène. Ik kan maar één ding tegelijk doen, en tijdens het draaien moet je voor 110% met de film bezig zijn en met niets anders. Ik ben wel tevreden met het eindresultaat, maar tijdens de opnamen was het erg vervelend. We hebben ze het leven daarom soms ook behoorlijk zuur gemaakt.”

Afdankertjes

Grote films met dito budgetten zijn dus ook niet alles, hoewel het budget van Phileine zegt sorry voor Amerikaanse begrippen natuurlijk weinig voorstelde. “Toen we in New York filmden, waren alle professionals bezig met Spider-Man 2. Wij kregen de afdankertjes.” Dat was goed te zien bij het instellen van sommige shots: “Voor een simpele opname in een taxi waren ze drie uur bezig! En toen we filmden hoe Phileine een straat oversteekt, leek het wel of we op zee zaten: de technici waren vergeten de rails van de camera te egaliseren.” Ook de visuele effecten kunnen Westdijk gestolen worden: “Kim heeft twee dagen lang aan een kabel gehangen voor een paar shots. Die tijd besteed ik liever aan scènes waarbij echt moet worden geacteerd.” Maar gelukkig leverde Phileine ook een paar waardevolle ervaringen op. “Het belangrijkste was dat ik meteen weer een nieuwe film wilde maken, terwijl ik dat na mijn laatste film Siberia juist helemaal niet had. Ik merkte gewoon hoe leuk ik filmmaken vond.”

Muziek / Album

Uitstekend af zonder gitaar

recensie: Keane - Hopes and Fears

Heel af en toe kom je als recensent een band tegen waarbij alles op zijn plaats lijkt te vallen. Keane is er zo eentje. Gelukkig voor ondergetekende bleek een collega-scribent het deze week te druk te hebben om de cd te recenseren. Met alle plezier schiet ik hem in dit geval te hulp. Bekend van de hit Somewhere Only We Know tovert Keane op Hopes and Fears de ene na de andere wonderschone melodie uit de hoge hoed. Met zanger Tom Chaplin, pianist/basgitarist Tim Rice-Oxly en Richard Hughes op drums bewijst de band dat popmuziek uitstekend zonder gitaar kan.

~

De nummers op Hopes and Fears doen afwisselend denken aan Saybia (Bedshaped) en Manic Street Preachers (Everybody’s Changing, Bend and Break) terwijl ook de namen Coldplay, Travis, Radiohead en Starsailor door mijn hoofd schieten. En het allermooiste is nog wel dat Keane voor geen van allen onderdoet. Het is bovendien verfrissend om te merken dat niet alles tegenwoordig hoeft te rammelen om indruk te maken. Veelzeggend is in dat opzicht ook dat de band is vernoemd naar een oude dame die vroeger op Tom paste wanneer zijn ouders er niet waren.

Niet zwelgen maar genieten

Zanger Tom Chaplin heeft een heerlijke warme stem waarmee hij zich elf nummers lang voornamelijk afvraagt hoe het zou zijn om herenigd te worden met zijn grote liefde (“Will I ever see you again and lie in your heart of hearts?”, Untitled 1). Wat vooral opvalt, is de overtuiging waarmee hij dat doet. Als het in dit leven niet zo mag zijn, dan toch hopelijk wel in het hiernamaals. Pathetisch? Valt reuze mee. Als je naar de teksten kijkt, is het best raar dat het album niet melancholisch klinkt. Eerder wordt er bij het aanbreken van de lente nog eenmaal omgekeken naar de voorbijgeraasde winter. Nog eenmaal neemt Chaplin je mee naar die heerlijke jeugdherinnering. Het is niet zwelgen in verdriet, maar genieten van de dag.
Maar laten we niet vergeten dat Keane ook Tim Rice-Oxley en Richard Hughes is. Laatstgenoemde speelt over het algemeen ingetogen en altijd in dienst van het nummer. Rice-Oxley is de man van de krachtige popmelodieën en weet als geen ander hoe de stem van Chaplin het beste tot zijn recht komt. De drie muzikanten lijken elkaar feilloos aan te voelen.

Allemaal singles

Het knappe van Keane is dat zowel de alternatieve popliefhebber als de Radio 3FM-luisteraar lijkt te zwichten voor hun dromerige pop. Er is op de een of andere manier een brug geslagen tussen verschillende bevolkingsgroepen. Allemaal op eigen kracht bereikt. Deze jongens hebben geen hype nodig, dit zijn echte muzikanten. Eigenlijk zouden bijna alle nummers op Hopes and Fears voor single kunnen doorgaan. Stilletjes hoop ik dat er straks gekozen wordt voor Bedshaped, vooral door het heerlijke synthesizermelodietje in het refrein. Hopes and Fears zit al meer dan een week steevast in mijn stereo en daar zal hij ook nog wel een tijdje blijven.

Film / Films

Intrigerende sfeerschets

recensie: Blow-Up

Michelangelo Antonioni’s Blow-Up wordt meestal omschreven als de film waarin een fotograaf per ongeluk een moord vastlegt. Nu is dat ook wel zo, maar toch is Blow-Up geen zinderende thriller vol spannende achtervolgingen en duistere complotten. De kracht van Blow-Up zit hem in de details, en de spanning is vooral van het onderhuidse karakter.

~

In de jaren zestig van de twintigste eeuw, vlak voordat de Amerikaanse jonge honden het roer weer overnamen en vervolgens nooit meer loslieten, waren de Europeanen de koningen van het witte doek. Regisseurs als Godard, Truffaut, Fellini en Antonioni werden wereldwijd op handen gedragen om hun vernieuwende films. Maar Hollywood lonkte, en veel van de Europese filmers maakten in die tijd een uitstapje naar meer commerciële (lees: Engelstalige) films. Zo maakte Truffaut in 1966 Fahrenheit 451 naar het boek van Ray Bradbury, en debuteerde Antonioni datzelfde jaar in het Engels met de bijzondere sfeerschets Blow-Up.

Betrapt

~

Hoofdpersoon van de film is de naamloze fotograaf die wordt gespeeld door David Hemmings. Hij is een volstrekt opppervlakkige man die zijn dagen vult met modereportages schieten, modellen afsnauwen en in zijn Rolls Royce door Londen scheuren. Op een dag ziet hij in een parkje een stelletje en besluit ze te volgen. Zonder schaamte fotografeert hij erop los, tot de vrouwelijke helft van het stel hem betrapt en eist dat hij haar het filmpje geeft. Natuurlijk weigert hij, maar eenmaal thuis ontdekt hij dat er meer op de foto’s staat dan alleen een verliefd paartje.

Schandaal

Zoals gezegd is Blow-Up geen standaard misdaadverhaal. De plot komt pas halverwege de film op gang, en van een echte ontknoping is geen sprake. Veel gebeurtenissen blijven onverklaard en je blijft aan het einde zitten met meer vragen dan antwoorden. Maar dat is ook niet wat Antonioni heeft willen bewerkstelligen: veel belangrijker dan het verhaal zijn de sfeer en de wereld waarin de film zich afspeelt. Nooit eerder was de hippe Londense scene zo uitgebreid, dus met veel wiet en bloot, in beeld gebracht, en dat gaf meteen aanleiding tot een schandaal. Veertig jaar later kijken we inmiddels nergens meer van op, maar de film zelf heeft nog niets aan kracht ingeboet.

Extra’s

De vele details in de film stellen critici nu nog steeds voor een raadsel, zo blijkt wel uit het audiocommentaar dat filmhistoricus en Antonioni-kenner Peter Brunette insprak voor deze dvd-release van Blow-Up. Bij veel scènes geeft hij toe dat hij ook geen idee heeft waar het allemaal op slaat. Brunette laat veel stiltes vallen en stelt daarom nogal teleur, zeker voor iemand die het werk van Antonioni goed schijnt te kennen. Als tweede extra audiospoor is nog de spaarzame filmmuziek van Herbie Hancock toegevoegd. De score is gesynchroniseerd met de beelden, wat betekent dat het soms wel een half uur kan duren voor de volgende jazzriedel langskomt. Niet erg netjes dus, en ook weinig verhelderend. Een uitgebreide analyse van Blow-Up zul je op deze dvd niet aantreffen (daarvoor kun je beter naar de bibliotheek gaan), wèl een filmklassieker van topkwaliteit.

Muziek / Album

Franz Schubert afgemaakt

recensie: Franz Schubert - The Symphonies

Sinds het horen van Schuberts Kwintet voor Strijkers D.956 is me duidelijk dat je twee soorten klassieke muziek hebt: Schubert en gerommel in de marge. Dat wil niet zeggen dat ik een enorme fan van alles ben dat Der Franzl ooit heeft gecomponeerd. Je kunt het vergelijken met de verhouding tussen een gewone auto en een Rolls-Royce. Niet per definitie mooier, maar gewoon van een heel andere orde.

Franz Schubert: The ten symphonies. The Academy of St-Martin-in-the-Fields o.l.v. Neville Marriner. Philips 470886 (6 CD’s). € 41.

Franz Schubert: Symphony No. 10 and other unfinished symphonies. Scottish Chamber Orchestra o.l.v. Charles Mackerras. Hyperion CDA67000. € 21.

~

Schuberts muziek is volslagen individueel. Hier en daar hoor je wel een echo van Beethoven, Mozart of Haydn, maar je hoor vooral veel Franz. Met Schubert is wel iets merkwaardigs aan de hand, net zoals met Beethoven. Waar Beethoven radicaal verandert na zijn tweede symfonie is er ook bij Schubert zo’n omslagpunt. Bij hem ligt dat ergens tussen de zesde en zevende symfonie. De zesde kabbelt vrolijk een eind voort, maar in de zevende hoor je iets heel nieuws. Typische ritmes, lyrische passages, kortom een heel nieuwe en volslagen eigen muzikale taal die veel introverter en melancholieker is dan de muziek uit de periode daarvoor. Vergelijk de achtste symfonie met de vijfde, of het tweede met het eerste kwintet.

Onvoltooid?

Schubert schreef krankzinnig veel – zijn snelheid was ook legendarisch. Hij leefde maar 31 jaar en de oogst bedroeg bij zijn dood bijna duizend werken. Maar op één of andere manier slaagde hij er nooit in om in de laatste zeven jaar van zijn leven meer dan één symfonie af te maken. Maar dat is me dan ook nogal een ding: de negende, ‘Grote’, die hij in de winter van 1825 en 1826 in Gmunden en Gastein schreef. De achtste wordt weliswaar opgevoerd, maar de titel ‘Unvollendete’ zegt genoeg. Het is nog altijd onduidelijk of Schubert het ding ooit afmaakte. Hoe dan ook, hij gaf het manuscript aan iemand mee die het kwijtraakte; pas rond 1840 vond Robert Schumann de stukken terug die we nu als de ‘onvoltooide’ kennen. De zevende bleef bij een paar schetsen en de tiende, begonnen en geëindigd op Schuberts sterfbed, kwam niet veel verder.

Betweter

~

En toen was daar weer een musicoloog die het beter wist. In dit geval maakte de Brit Brian Newbould de zevende af, husselde een beetje met de achtste en voltooide het grootste deel van de tiende. Daarbij instrumentaliseerde en bewerkte hij nog wat losse stukjes die Schubert had nagelaten – je houdt je hart vast. Maar het blijkt allemaal reuze mee te vallen. Niet alleen had professor Newbould enig benul van orkestratie, hij bleek bovendien een redelijk gevoel te hebben ontwikkeld voor Schuberts manier van componeren. Nergens in de Newbould-versies word je overvallen door het gevoel dat het ineens heel erg onschubertiaans aan het worden is en dat is, geloof me, bij dit soort reconstructies een zeldzaamheid.

Tam

Ik ben altijd blij als iemand dit soort projecten aandurft. Als het ook nog wordt opgenomen is dat prachtig en als, zoals onlangs gebeurde met Friedrich Gernsheims vier onterecht vergeten symfonieën, ook nog een heel goede opname wordt gemaakt van onbekend werk zal ik echt alleen maar juichen. Maar hier komen we bij een dilemma. Want hoewel ik Marriner en de St-Martin-in-the-Fielders prijs voor hun ondernemingszin, moet me wel van het hart dat sommige van de uitvoeringen wat aan de tamme kant zijn. De negende symfonie, met zijn pulserende, nooit aflatende ritmes, komt bij Marriner veel minder goed uit de verf dan in bijvoorbeeld de adrenalinejagende uitvoering van Roy Goodman en de Hanover Band (Nimbus – tegenwoordig voor een habbekrats bij het Kruidvat). Waar Goodman er niet voor terugdeinst de grootsheid van de negende nog eens extra aan te zetten, klinkt het orkest van SMitF bijna vermoeid. De vroege symfonieën met hun klaterende opgewektheid klinken een stuk beter, maar dat is repertoire waarin dit orkest ook meer affiniteit mee zal hebben.

Vondst

De zevende en achtste varen wat beter, maar anderzijds is er ook erg weinig vergelijkingsmateriaal voor deze versies. Newbould besloot het laatste deel van Rosamunde te gebruiken als laatste deel van de achtste symfonie en dat pakt verrassend goed uit, zeker na het door Newbould voltooide scherzo – echt dé vondst van deze set. Het enige dat ik de professor en misschien nog meer de uitvoerenden kan verwijten is een wat al te groot enthousiasme. Dat je de zevende en achtste symfonie afmaakt, akkoord, maar waarom al die kleine stukjes orkestreren die zelfs Schubert zelf het nooit waard vond om er een einde bij te verzinnen?

Waarom?

Dat maakt bijvoorbeeld ook de Mackerras-CD zo bizar. Ineens, halverwege een deel of zelfs een melodie, houdt alles op. Waarom een stuk orkestreren en er geen einde voor verzinnen? Als iemand dat kan is het Newbould wel. Dat brengt me op de tiende. Die bestaat nu uit drie delen, waar duidelijk vier zijn bedoeld. Het boekje bij de Philips-set trakteert ons op de vreemde redenering dat het derde deel ‘steeds meer op een finale gaat lijken’ maar dat is echt onzin. Het overgebleven torso doet je verlangen naar meer, dat uiteindelijk niet komt. Temeer omdat Mackerras en zijn orkest nogal wat meer geestdrift in hun spel stoppen dan Marriner. Daar staat tegenover dat je op de omslag ook aan alle kanten wordt gewaarschuwd dat het om onafgemaakte fragmenten gaat – maar spijtig blijft het.

Beide titels laten me met een wat verloren gevoel achter. Bij Marriner verlang je ernaar om deze bewerkingen eens uit de handen van een meer bezielde Schubertiaan te horen en Mackerras doet je gewoon hunkeren naar meer Schubert; of soms ook domweg naar het einde van het stuk. Toch is de Marriner-set de aanrader van de twee – alle stukken van Mackerras worden door Marriner en de zijnen ook gespeeld met daarbij nog de heel behoorlijke reconstructies van de zevende en achtste. Daarbij is de set zeker niet duur: 40 euro voor zes schijven. Voor echt grootse Schubert kun je echter beter eens gaan shoppen bij het Kruidvat.

Muziek / Album

Even wennen

recensie: Alanis Morissette – So-Called Chaos

“It’s meeting the man of my dreams, and then meeting his beautiful husband,” zong Alanis Morissette ironisch tijdens een awarduitreiking. Ze neemt hiermee duidelijk stelling in de discussie over het homohuwelijk en is inmiddels zelf in opleiding om dergelijke huwelijken te mogen inzegenen. Dit soort acties maakt duidelijk dat Morissette meer is dan gewoon een vrouw met een eigen sound. Haar cynische en soms opstandige kijk op het leven (zeker in de VS, waar het homohuwelijk bijvoorbeeld nog niet vanzelfsprekend is), waarbij ze zelden vervalt in clichés, is verfrissend. Inmiddels leven we bijna tien jaar na het legendarische debuut Jagged Little Pill en is haar vierde volwaardige studioalbum uit. Het laatste wat wij van haar konden horen was de bonus-cd Feast On Scraps uit 2002 en het album Under Rug Swept van eerder dat jaar.

~

Alanis lijkt een beetje met hetzelfde probleem te worstelen als de schrijfster Donna Tartt. Als je debuut zo legendarisch succesvol is, is het eigenlijk onmogelijk om op een zelfde manier indruk te maken, hoe goed je muziek ook kan zijn. Desondanks zet Morissette telkens weer erg goede albums neer. Op So-Called Chaos is het geluid van Alanis Morissette echter veranderd. De muziek is niet alleen strakker en ritmisch nauwkeuriger door enkele nieuwe muzikanten in haar band (tot voor kort speelde ze zowel in de studio als live met dezelfde musici), maar ook het geluid is veranderd. Het hele album is een stuk steviger dan we gewend zijn. Opvallend is daarbij dat dit volle geluid, waarbij vaak gebruik wordt gemaakt van drie gitaarpartijen, er ook nog ruimte genomen wordt voor bijvoorbeeld een sitar in Knees Of My Bees. Helaas dreigt dit instrument echter in deze volle bezetting te verdwijnen. Dit geldt in mindere mate ook voor de stem van Morissette: de stevige begeleiding laat vaak te weinig ruimte voor haar rijke stem. Het nummer The Grudge vormt hier gelukkig een positieve uitzondering op.

Zure teksten

Het accent van het werk van Alanis Morissette lijkt vaak op haar teksten te liggen. Ze vormen al haar hele carrière een belangrijk element en er zullen weinig mensen zijn die de teksten van haar debuutalbum niet woordelijk mee kunnen zingen. Haar tekstuele kracht blijkt ook nu weer door haar briljant getover met woorden. Haar cynische en soms sarcastische toon komt het best tot recht in de leuke vergelijkingen die ze maakt. Direct aan het begin van de plaat is dit duidelijk. In Eight Easy Steps zingt ze: “How to hate women when you’re supposed to be a feminist.” Tekstueel is de plaat echter pas echt goed aan het einde met bijvoorbeeld het bittere Spineless over een relatie waarin ze zichzelf wegcijfert: “I’ll be low maintenance and agreeable / I will not talk about my dreams so much / I’ll listen to you for hours, won’t need for anything.” Mooie zure teksten over dingen die precies niet gaan zoals ze het zou willen. Dit is de manier waarop ik de dichteres Alanis Morissette het liefst hoor.

Eentonig

Goede muziek is eigenlijk als goede wijn. Het duurt even voor je het op waarde kan schatten. Dit geldt helemaal voor grootheden als Alanis Morissette, waarvan nieuwe muziek vaak enkel tegen lijkt te kunnen vallen. Na enig doorluisteren komt de waarde van So-Called Chaos echter naar boven en begint haar veranderde geluid me te bevallen. Het is mooi om te zien dat Morissette als popicoon toch in staat is om te vernieuwen en veranderen en niet simpelweg haar ’trucje’ blijft doen. Haar scherpe blik op het leven is nog helemaal aanwezig en ze zal dit laten horen ook.

Film / Films

Schandalen en echte liefde hand in hand

recensie: Bright Young Things

Bright Young Things speelt zich af in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw. De roddelpers volgt de High Society (‘bright young people’) in Engeland met grote belangstelling. Fotografen en journalisten leggen de schokkende levensstijl en de vele party’s in beeld en woord vast. De verkoopcijfers van de dagbladen stijgen per schandaal.

~

De jonge Adam Symes, een rol van debutant Stephen Cambell Moore, reist naar huis na in Frankrijk een roman te hebben geschreven. De Engelse douaniers nemen zijn boek in beslag, omdat ze denken dat Bright Young Things, geschreven onder het pseudoniem van Sue de Nimes, een vulgair en aanstootgevend boek is. In Londen sluit Symes zich opnieuw aan bij de groep excentriekelingen waar hij eerder deel van uitmaakte. Hij wint en verliest geld, besluit te trouwen, maar moet het huwelijk uitstellen en wordt roddeljournalist voor een dagblad. Hij zuigt verhalen uit zijn duim en houdt zo Londen in de greep. Dagelijks presenteert hij nieuwe en grotere schandalen. De Tweede Wereldoorlog doorbreekt alle sensatie en avonturen en vraagt creativiteit om te overleven.

Problemen

Acteur Stephen Fry debuteert met deze film als regisseur. Eerder speelde hij in films als Wilde en The Discovery Of Heaven. Hij regisseerde niet alleen dit debuut, maar schreef ook het script. De film is gebaseerd op de roman Vile Bodies van Evelyn Waugh uit 1930. Fry opent de film wervelend en laat in levendige scènes de high society in al haar grillen en nukken zien. Hij heeft met Bright Young Things een satire en een komedie gemaakt, terwijl hij tegelijkertijd op een knappe manier een liefdesverhaal vertelt. Alle perikelen met relaties en de geldproblemen kunnen niet voorkomen dat Adam als soldaat de oorlog in moet en dat zijn liefde voor de verwende en egocentrische Nina echt blijkt te zijn.

Cheques

Bright Young Things is een snel gesneden film, waarin de karakters niet al te diepgravend worden neergezet. De toeschouwer krijgt echter steeds meer sympathie voor de schandalen veroorzakende jongelingen. Ze teren op de zak van vader of vreten en zuipen zich vol op feesten van politici. Fry weeft prachtige kleine rollen door de film. Peter O’Toole, de aanstaande wat seniele schoonvader van Symes, ondertekent in al zijn vrijgevigheid zijn cheques met Charlie Chaplin. Dan Aykroyd speelt de hoofdredacteur als een Rupert Murdoch in de vorige eeuw. Hij rookt dikke sigaren en stelt veel eisen aan zijn voetvolk. Het doorlopende verhaal van de jonge excentrieke losbollen en de kleine imponerende bijrollen geven Bright Young Things een mooi rond karakter. Naast de grote verhaallijn heeft Fry oog voor kleine zaken en lardeert hij zijn droge gevoel voor humor door de scènes.

Winst

Bright Young Things is een leuke, goed gemaakte film die de teloorgang van een generatie en de afschrikkingen van een oorlog op een spottende en opgewekte manier in beeld brengt. Ondanks al het verlies wint de kijker. En dat is een groot compliment voor dit debuut van Stephen Fry.

Film / Films

Hagelstenen als bowlingballen

recensie: The Day After Tomorrow

De uitdrukking “less is more” gaat voor sommige regisseurs niet echt op. Roland Emmerichs Das Arche Noah Prinzip uit 1984 is met 1.000.000 DM de duurste studentenfilm ooit gemaakt en zijn budgetten zijn er sindsdien niet bepaald minder op geworden. We kennen de van oorsprong Duitse regisseur inmiddels van big-budgetfilms als Stargate (1994), Independence Day (1996) en The Patriot (2000). Nu is Emmerich terug met de rampenfilm The Day After Tomorrow. Het is duidelijk: voor Roland Emmerich is less niet more. Nee, more is more.

~

Het plot achter The Day After Tomorrow is simpel: klimatoloog Jack Hall (Dennis Quaid) voorspelt al jaren dat er als gevolg van klimaatveranderingen vroeg of laat een nieuwe ijstijd zal komen. Helaas voor Jack en de rest van de wereld komt deze ijstijd toch echt vroeg. Wanneer Jack ontdekt dat het gehele noordelijk halfrond binnen korte tijd zal veranderen in een ijslandschap probeert hij wanhopig de president te waarschuwen. Er wordt echter pas naar hem geluisterd als het eigenlijk al te laat is. Terwijl half Amerika richting Mexico evacueert, trekt Jack richting New York om zijn zoon Sam (Jake Gyllenhaal) te redden.

Sentiment

~

Als regisseur Emmerich ergens goed in is – behalve in veel geld uitgeven – dan is het wel in het opwekken van een mateloze irritatie door een aanzienlijke hoeveelheid (Amerikaans) sentimentaliteit. Het orkest zwelt aan, de Amerikaanse vlag wappert en tranen vullen de ogen van de door krachtige woorden ontroerde helden. Het deed Independence Day bijna de das om, om nog maar niet te zwijgen van The Patriot. Het is dan ook opvallend dat Emmerich zich in The Day After Tomorrow, die hij net als Independence Day zelf schreef, zo goed heeft kunnen inhouden.

Vloedgolf

Dat de voor Emmerich gebruikelijke dosis sentimentaliteit voor het grootste gedeelte achterwege is gelaten, komt de film alleen maar ten goede. Op deze manier kan er meer tijd gestoken worden in datgene waar het echt om draait: de actie. Want daar ontbreekt het niet aan in The Day After Tomorrow. Om de verschillende natuurrampen in beeld te brengen, van hagelstenen zo groot als bowlingballen tot een torenhoge vloedgolf die New York overspoelt, is veelvuldig gebruik gemaakt van special effects. Ik moet toegeven: alles ziet er fantastisch uit. Vooral de tornado’s die LA teisteren en de stad verwoesten zijn verbazingwekkend realistisch.

Grappige nerd

De film kent verder dezelfde opbouw als Independence Day: er worden verschillende sleutelfiguren gevolgd in een tijd die de wereld voor altijd zal veranderen. The Day After Tomorrow is echter relatief klein opgezet en volgt naast Jack Hall en zijn familie slechts enkele anderen, waaronder wetenschapper Terry Rapson (gespeeld door sir Ian Holm). De overige personages zijn daarnaast erg sympathiek (denk aan de grappige nerd waarmee zoon Sam bevriend is), waardoor je als kijker echt gaat hopen dat er verder niemand wordt getroffen door laag overvliegende billboards, verscheurd wordt door hongerige wolven of in enkele seconden wordt omgetoverd tot een ijssculptuur.

Intens kijkplezier

The Day After Tomorrow is een big budget rampenfilm met slechts één doel: entertainen. En dat is goed gelukt. Door de geweldige special effects en het vlotte verhaal zit er genoeg vaart in om het spannend te houden, maar gelukkig telt de film ook genoeg rustpauzes waarin de kijker weer even op adem kan komen. Regisseur Emmerich heeft er goed aan gedaan de sentimentaliteit in te tomen en de verwikkelingen zo simpel mogelijk te houden. Op deze manier komt de actie het best tot zijn recht en dat zorgt hier en daar voor intens kijkplezier. Qua budget weet Emmerich echter nog steeds niet van ophouden: met 125 miljoen dollar is The Day After Tomorrow zijn duurste film ooit.

Film / Films

Vergezochte misdaadthriller

recensie: Out of Time

Wie kun je het best casten voor een rol als politieagent die een beetje fout zit, maar wie je het toch niet kwalijk kan nemen? Juist, Denzel Washington. De rol die hij speelt in Out of Time is hem op het lijf geschreven. De tagline van deze film luidt: “How do you solve a murder when all the evidence points to you?” Oftewel, hij is de politieman met twee gezichten.

~

Qua verhaal heeft Out of Time niet veel om het lijf. Na een dubbele moord in Banyan Key moet inspecteur Whitlock (Denzel Washington) tot het uiterste gaan om zijn onschuld te bewijzen. Een van de slachtoffers (Sanaa Lathan) is de vrouw die Whitlock in het geheim ontmoette. En het verhaal wordt gecompliceerd als de vrouw (Eva Mendes) met wie Whitlock in scheiding ligt hem zal moeten helpen bij het oplossen van deze zaak. Ben je er nog bij? Dan vertel ik je tussen neus en lippen ook nog even dat Whitlock drugsgeld heeft ‘geleend’ van het bureau om z’n geheime vriendinnetje te helpen en dat geld moet weer boven water komen. Het is allemaal een beetje ver gezocht.

In de nesten

~

Misdaadthrillers uit de jaren 40 zijn de inspiratiebron geweest voor scenarioschrijver David Collard. En dan vooral van die films met een verhaallijn waarin de hoofdpersoon zich dusdanig in de nesten werkt dat hij er zich niet meer makkelijk uit kan praten. No Way Out uit 1986 met Kevin Costner was ook zo’n soort film. Dus origineel kan je Out of Time niet meer noemen.

Oscar

En echt van het grote doek afspetteren doet ‘ie ook niet. Out of Time is in het begin zelfs tamelijk traag. Tot de tijd gaat tikken natuurlijk, want dan wordt het alsnog een aardig filmpje. Op de een of andere manier is er toch een spanning opgebouwd en weet Washington je mee te trekken in het verhaal. Dat doet hij heel goed. Niet voor niets is hij een van de meest begeerde acteurs in Hollywood en kreeg hij de Oscar voor z’n rol in Training Day niet omdat hij er zo leuk uitziet.

Op de bank

Moet hij zich dan schamen omdat hij nu in een niet erg hoogdravende film speelt? Welnee, hij is zelfs degene die deze film een beetje omhoog krikt en waarschijnlijk heeft hij een geweldige tijd gehad tijdens het opnamen ervan. Maar briljant is deze film niet, eerder nogal ongeloofwaardig met vreemde plotwendingen. Desondanks weet de film je aandacht vast te houden in 114 minuten. Out of Time is leuk genoeg om ’s avonds een keer onderuit gezakt op de bank te bekijken.

Muziek / Album

Prachtige comeback van een fenomeen

recensie: Morrissey - You Are The Quarry

Dit jaar is het twintig jaar geleden dat het eerste album van The Smiths verscheen en grote indruk maakte in het Verenigd Koninkrijk. Zanger Morrissey en gitarist Johnny Marr waren de twee pijlers waarop deze uiterst invloedrijke gitaarband rustte. In 1987 verliet Marr The Smiths, wat het eind van de band betekende, maar tegelijk ook de solocarrière van Morrissey inluidde. In 1988 verscheen zijn eerst plaat Viva Hate, waarmee hij opnieuw hoge ogen gooide. In totaal leverde Morrissey zes studioplaten af voordat zijn nieuwe album You Are The Quarry verscheen. Een plaat die maar liefst zeven jaar op zich liet wachten (nou ja, veel mensen hadden hem niet eens meer verwacht), maar op geen enkel punt teleurstelt.

~

De hoes waarop de extreem ijdele Morrissey prijkt met een tommy gun in de aanslag zegt eigenlijk al genoeg over het album. Hij is nog even scherp en recht door zee als altijd. Als geweerschoten worden de vaak oercynische teksten op je afgevuurd. De plaat begint met messcherpe observaties gericht op het Amerika dat hij eigenlijk liefheeft: “America / Your head’s too big / because America / your belly’s too big” en later: “America / it brought you the hamburger / well America / you know where you can shove your hamburger.” Morrissey houdt zich geen moment in, vooral niet wanneer het gaat over het gezag (“policewomen, policemen, silly women, taxmen – uniformed whores they wish to hurt you work within the law”) maar ook hijzelf en zelfs Jezus moeten er aan geloven in I Have Forgiven Jezus, How Can Anbybody Possibly Know How I Feel en Let Me Kiss You.

Die stem!

Hoeveel artiesten hebben nog zo’n eigen geluid als Morrissey en wat een invloed heeft die man wel niet gehad? Het zal niet voor niets zijn dat Britse bands als Suede, Starsailor en meer actueel The Veils klinken zoals ze klinken. Morrissey heeft onmiskenbaar een van de meest karakteristieke meeslepende stemmen in de wereld van de popmuziek en een enorm talent voor het schrijven van fantastische theatrale popliedjes. Voor The Smiths schreef hij samen met Marr al ultieme klassiekers als There’s A Light That Never Goes Out en Bigmouth Strikes Again. Op You Are The Quarry is zijn pen nog sterk als altijd. Met Irish Blood, English Heart brengt hij een eerste single die impliciet schreeuwt om hernieuwde aandacht voor dit Engelse fenomeen. Aandacht die hij inmiddels terecht in grote mate heeft gekregen van vooraanstaande figuren als Jonathan Ross en Jools Holland.

Nog maar 45

Morrissey is helemaal terug met een uiterst gedreven plaat die staat als een huis. Een geïnspireerd album van een fantastische tekst- en songschrijver, die (met ups en downs) al twintig jaar eigenzinnigheid achter de rug heeft. Een man die dacht dat het eigenlijk allemaal al gebeurd was, wat blijkt uit de afsluiter You Know I Couldn’t Last. You Are The Quarry is echter een geheel nieuwe hoofdstuk dat hopelijk niet de afsluiter is van deze fantastische carrière. Ach, die vent is ook nog maar 45, hij kan met een beetje goede wil de duur van zijn loopbaan nog met gemak verdubbelen.