De Britse French is bekend als comédienne, de (corpulente) helft van French & Saunders, de vrouwelijke predikant in The Vicar of Dibley en vele, vele andere tv-series en shows waar ze de rol van producent, scenarist en/of actrice vervult. Eerder schreef ze haar autobiografie Dear Fatty, maar nu kan de lieftallige French ook ‘fictiedebutante’ aan haar rij prestaties toevoegen.

Herkenbare personages

De hormonale zeventienjarige Dora haat haar moeder en wisselt om de vijf minuten van gedachten. Moeder Mo ziet haar vijftigste verjaardag rap dichterbij komen en vraagt zich af wat er van haar leven terecht is gekomen. Clichématig, misschien, maar ook herkenbaar. En om de personagespool net dat beetje extra te geven is er Peter, zoonlief van zestien, die liever in de tijd van Oscar Wilde was geboren. Hij praat en kleedt zich als een eind achttiende-eeuwse gentleman en staat erop dat iedereen hem Oscar noemt.

Een klein beetje geweldig is een roman van deze tijd, met (dagelijkse) problematieken als Facebook en privacy, eerste liefdes, uit de kast komen en de sleur van een huwelijk. Dit alles opgediend met briljante, karakteristieke humor en eigenzinnige, herkenbare personages. Het plot wordt echter pas halverwege geïntroduceerd, en dat is ook het moment waarop het verhaal aan luchtigheid verliest. Als de alledaagse, kleine kwesties worden doorgetrokken ontstaat er zomaar een groot probleem. Mo raakt de weg kwijt in het gevoel dat ze aan het vergrijzen is en Dora, verblind door haar slechte zelfbeeld, schat de gevaren van sociale media niet goed in.

Voor jong en oud

French heeft haar roman in een dagboekvorm gegoten, zodat de hoofdpersonen om de beurt hun sores en perikelen kwijt kunnen. Op deze manier krijgt de lezer een ongecensureerd inzicht in de relatie tussen ouder en kind, het brein van de puber en de impact van de midlifecrisis. French geeft alle drie personages een eigen stem en een eigen schrijfstijl, waarvoor haar achtergrond als scenarioschrijfster vast goed van pas is gekomen.

Dora, neergezet als een echte puber met een eigen willetje, heeft een kleurrijke woordenschat en een naïeve innemendheid die haar verhaal een genot om te lezen maken. Mo’s stukken zijn met minder flair op papier gezet, maar hebben qua verhaal wel de meest catastrofale impact. Peter/Oscar is bijzonder aandoenlijk met zijn eeuwige nablijfsessies op school omdat hij zich niet aan het groezelige schooluniform houdt.

Identificatie of ergernis

French heeft met deze personages een voor-ieder-wat-wils roman geschreven; amusement voor zowel tieners als oudere generaties. Wie van de personages de lezer bereid is te vergeven voor hun fouten is wel sterk afhankelijk van de levensfase van de lezer. Waar sommigen zich met Dora zullen identificeren, zullen anderen zich juist erg aan haar ergeren. Mo en Oscar idem dito.

In alle disfunctionele gekte blijkt een vierde karakter de uiteindelijke hoofdpersoon te zijn, die alleen stilletjes aanwezig is, maar veel invloed uitoefent op de levens van de drie anderen. Hierdoor krijgt het verhaal op het einde een interessante wending. Dit einde is echter, van de ene op andere pagina, wel zoetjes. Geen aanrader voor lezers die graag romans lezen met verschillende lagen om over na te denken. Maar Een klein beetje geweldig is precies dat voor een paar fijne uren leesplezier.

Dawn French over haar boek (en andere dingen) op YouTube: 

Erotiek is een van de lastigste onderwerpen in de literatuur. Een kleine greep uit de vele prozadebuten van de afgelopen jaren laat het zien: in poging effect te sorteren, verworden ze tot een zoveelste boek waarin geneukt wordt. Nee, lees Brodkeys korte verhaal Onschuld maar eens of de bloemlezing Hard en teder van Blondeau en Van den Berghe die van recentere datum is. Vegters poëzie echter, lust er ook wel pap van.

Gordijnerotiek
In Eiland berg gletsjer staan tussen de gedichten erotische tekeningen die gemaakt zijn door Vegter zelf. Wie aan de bundel begint kijkt op matrashoogte tegen de vagina van een met haar benen gespreide vrouw. Je ziet drie piemels op hun balzakken balanceren en een man naar zijn erecte manhood kijken.

Maar pas op: de gedichten zijn geen tekstuele youporn-fragmenten. Evenmin stijgen ze op in gekuiste Hoogliedlyriek. Vegters erotiek – dat heet, de erotiek in haar werk – gaat vaak van schaduwen vergezeld. Het is gordijnerotiek, datgene waarover men niet zo graag opschept maar binnenskamers houdt. In ‘Persoonsverwisselingen’ wordt bijvoorbeeld de liederlijke vrijheid bezongen die vreemdgaan heet:

Ik liet je ja neuken omdat het bij een nieuwe vriendin
vaardigheden heette. Wat tussen ons veranderde dacht je

en of dat de doorslag van iets zou geven.

Vegters ironie is snijdend en zo ook de woede van de ik-persoon, die overigens (o ironie) erg geestig is opgetekend:

Hoe hervindt mijn basisaap zich:

stamoudste, alphamale, immoreel. Thuis verdelen we in bed
in verhouding twee staat tot één.

Intimiteit
Meer nog dan om erotiek, gaat het om de zucht naar intimiteit en het verlies ervan. Als in het gedicht ‘Tramps’ afscheid genomen wordt van een ex-geliefde, is de erotiek koud en agressief in haar sarcasme.

Tramps

Je had het over gevoelstemperatuur, onder nul vond je het tussen mijn dijen
in de vertrekhal. Na je tas hebben we elkaar heart to heart omhelsd,

man ik kon je wel pijpen van plezier. Luister je eigenlijk nog.

We maakten stroeve vogels na, een doodsmak ontwierp je op papier
had je wat napret van je verveling. Het werd lastig redenen te vinden op die manier.

Als het glas van je vinger springt zoek je iets tegen breukjes en zout op.
Het tapijt grijnst. Wil nu godverdomme iemand opstaan en me vasthouden.

Opvallend is de afwezigheid van vraagtekens. Er wordt geëist dat iemand opstaat en de ik-persoon vasthoudt, maar de vraag blijft uit – er is niemand om op te staan. Eerder in het gedicht luistert de ex-geliefde ook niet meer; elk vraagteken is overbodig. Dit afscheid is definitief en dat levert, zoals je dat zelf bij veel relatie-eindes kan ervaren, gemengde gevoelens op. ‘Tramps’ laat dat op treffende wijze zien, dat feest van hernieuwde vrijheid en die verzuurde maag van ledigheid.

Oplevend dood
Wie geilt op goede poëzie, kan maar beter doorlezen: Vegters bundel is compromisloos. Om de regels in de ’titelcyclus’ te kunnen lezen moet je de bundel een kwartslag draaien. De cyclus gaat over een stel met kinderen dat een ‘diepteoorlog’ met elkaar voert (waarin overigens toch een vervoeging van het woord neuken een keer of vijf, al dan niet overdrachtelijk voorkomt), waarin uiteindelijk drie dingen op het spel staan: de liefde (eiland), de toekomst (berg) en de zinnelijkheid (gletsjer): ‘Ook als jij ’n laatste atoom van je lichaam schraapt, zou je oplevend dood willen zijn / als laatste hart (eiland), als laatste berg (buik) of gewoon schitterend als kut (gletsjer).’

Een ander gedicht, ‘Dochter van’, neemt achttien bladzijden in beslag, tweeëntwintig als je de tekeningen die eraan voorafgaan en de titelpagina meerekent. Dit om ademloos te lezen gedicht is een incestueuze pendant van de ark van Noach met een ijzingwekkend bloedheet einde, twee connotaties die elkaar in dit gedicht niet bijten.

Oosterhoff

~

Vegters poëzie mag in haar taalgebruik wel alledaags zijn, zij ontsluit zich niet zo gauw. Juist dat maakt haar zo interessant en voor verschillende lezingen vatbaar. Ze is zinnelijk, warm, koud en afstandelijk tegelijkertijd. Er zit een hunkering in naar nabijheid, maar niet zonder het tegendeel daarvan invoelbaar te maken. Eiland berg gletsjer vriest en smelt als ijs, is eeuwig en groots als bergen en weet zich eenzaam en omvat als een eiland; een bundel die je niet gauw weglegt.