de halfslachtige pogingen tot emotionele diepgang in dit boek als psychologisch te omschrijven zou te veel eer zijn geweest.

Een pakkend begin, een meeslepend middenstuk en een verrassend einde. Dat zijn de ingrediënten van een geslaagde thriller. Het kraaienmeisje van Eriksson & Sundquist voldoet hier maar gedeeltelijk aan.

Pakkend begin
Check. Eriksson & Sundquist komen meteen op de proppen met het lijk van een jonge jongen. De gruwelijke omstandigheden waaronder hij zijn einde tegemoet gegaan moet zijn, grijpen de lezer meteen bij de kladden. Dit belooft een intrigerende, maar bovenal spannende zoektocht naar de dader te worden.

Op de rug van de gemummificeerde jongen zaten echter ook een heleboel diepe wonden als van een zweep. […] Het meest opzienbarende was […] dat de genitaliën van de jongen waren verwijderd. Ivo Andriæ (patholoog – red.) zag dat ze met een zeer scherp mes waren afgesneden. Misschien een scalpel of een scheermesje.

Het privéleven van inspecteur Kihlberg
Vervolgens worden we bij het weinig opleverende speurwerk van hoofdinspecteur Jeanette Kihlberg betrokken. De auteurs doen allerlei pogingen om, door middel van persoonlijke perikelen van Kihlberg, de lezer betrokken te laten geraken bij deze hoofdinspecteur. Het inkijkje in haar privéleven moet het verhaal net wat extra diepgang geven, maar om daarin te slagen is het niet overtuigend genoeg. Sterker nog: al die poespas leidt alleen maar af van de zoektocht naar de dader.

Later komt psychotherapeut Sofia Zetterland in beeld. Zij raakt bij de zaak betrokken omdat de naam van haar voormalig patiënt tijdens het onderzoek opduikt. Ook bij Sofia wordt er veel tijd besteed aan haar persoonlijke omstandigheden. Met name haar fascinatie voor een specifieke cliënt (Victoria Bergman) krijgt ruimschoots de aandacht. Dit levert veel verwarrende hoofdstukken op waarin Sofia worstelt met haar relatie met deze cliënt. Het zorgt er ook voor dat de voortgang van het verhaal tot een absoluut nulpunt wordt gereduceerd.

Ze snijdt in het dunne vlies dat haar van de waanzin scheidt. Er is niets met mij begonnen, denkt ze. Er is niets in mij begonnen. Ik ben een dode vrucht die een gedaanteverwisseling ondergaat en op weg is naar verrotting.

Tegen het einde van de roman blijkt al dit omringende Viva-gedoe wel degelijk een functie te hebben. Het is alleen jammer dat je daarvoor door driehonderd pagina’s onsamenhangend geleuter heen moet.

Het einde is tevens het begin
Het verhaal wordt nog even opgerekt om uiteindelijk halt te houden bij een open einde. Het Kraaienmeisje staat namelijk niet op zichzelf. Het is onderdeel van de trilogie Victoria Bergmans zwakheid. Het einde van dit boek moet doen verlangen naar het volgende. Een verlangen dat door het grote halfslachtige middenstuk van deze eerste roman niet echt gevoed wordt. Dat is jammer, want de omliggende stukken zijn echt wel de moeite waard met de gruwelijke spanning die her en der gecreëerd wordt.

Soms wordt de spanning geforceerd met literaire trucjes. Eriksson & Sundquist bedienen zich hier en daar met de flash forward.

Ze weet echter niet dat ze elkaar over minder dan tweeënzeventig uur alweer zullen zien. Dan zal haar zoon bijna een etmaal zijn verdwenen.

Door de mislukte psychologische context komen dit soort trucjes echter niet uit de verf. Ze voegen geen spanning of verwachting toe, maar werken slechts lachwekkend en duwen de lezer met de neus op de gehanteerde schrijftechnieken. Terwijl een goed gehanteerde techniek de lezer juist weg moet voeren van deze toepassingen, in de richting van het verhaal. De schrijvers hebben met Het kraaienmeisje de in de eerste hoofdstukken opgebouwde verwachting niet waar kunnen maken. Ook het einde (dat geen einde is) roept niet op om nog twee delen pseudopsychologisch gezwets te lezen. Jammer, want er werd wel lekker creatief gemoord tussendoor.

Ron van Dijk ‘heeft een zwak voor grootschalige evenementen’. Als hij niet kan slapen, houdt hij zichzelf voor dat ‘je toch uitrust’. Hij leeft voor organiseren, biedt zich bij ieder te organiseren evenement vrijwillig aan, maar werkt niet in de organisatiebranche: Ron heeft een coördinerende functie bij een internationale logistieke onderneming. Er moeten immers monden worden gevoed.

Vinexwijk

Rons leven beweegt zich volgens de bekende patronen van een huisvader in een Vinexwijk, de drang tot organiseren beperkt hij tot een incidenteel ceremoniemeesterschap op een bruiloft. Tot hij op een nacht wakker schrikt van een geluid, waarna hij in zijn achtertuin een rokende Aziaat aantreft:

De man doofde zijn kreteksigaret met de punt van zijn lakschoen en fluisterde dat Nederland en België het bid hadden gewonnen om de Olympische Spelen te organiseren. (…) Op de vraag van de Aziaat of hij de organisator van het belangrijkste sportevenement ter wereld wilde worden, antwoordde hij bevestigend.

Ron neemt de opdracht aan, daarbij slechts gesteund door zijn niet onaantrekkelijke PA (tevens schoonzus) Angelique, die hij af en toe even ‘omhelst’ als hij het even niet meer weet. Wat volgt is het relaas van een man met een reusachtig bord met vijf Olympische ringen voor zijn kop, een man die ervoor moet zorgen dat in de zomer van 2012 de Olympische Spelen succesvol kunnen verlopen. En o ja, de Paralympics niet te vergeten. Op de vraag van Ron of het Olympisch dorp eigenlijk wel rolstoelvriendelijk is, luidt Angeliques antwoord dat er altijd wel iemand even kan helpen tillen.

Leesbevestiging

Harmens, die in 2009 debuteerde met het verrassende Kleine doorschijnende man en werkt bij een ‘bureau voor strategische communicatie’, verspilt geen tijd met onnodige uitleg. Zijn tweede roman is een satire op de wereld van planners, organisatiedeskundigen, communicatiespecialisten en al die anderen in het bedrijfsleven die eindeloos veel vergaderen, over zaken die vaak in nevelen gehuld blijven. Harmens beschrijft een wereld die in niets lijkt op de wereld die de lezer kent, behalve als die lezer toevallig tot zijn nek in de krochten van de corporate business (of hoe heet dat) zit. Een wereld van post-its, persconferenties waar niemand komt en mailtjes met prioriteit ‘Hoog’.

Af en toe laat Ron zijn atletiekbaan testen door een Keniaanse testatleet. Ron sjouwt met een waterbak door een verlaten stadion en vraagt zich af waarom er in godsnaam iedere keer vers water in de bak van de steeple-chase moet – ze drinken er toch niet uit? Helder water toont beter op tv, aldus de Keniaan. Als de voorzitter van het Olympisch Comité een jaar vóór de Spelen de vorderingen komt inspecteren, blijkt er met de bouw van geen enkel stadion reeds te zijn begonnen. En dan stuurt Ron er maar weer een mailtje achteraan. Met leesbevestiging.

Het verzinsel bestaat niet

Het idee om een romanpersonage in zijn eentje de Olympische Spelen te laten organiseren, is geweldig. De uitwerking is minder. Harmens schrijft sterk, aan zijn stijl en humor ligt het niet. Helaas bestaat het verhaal slechts uit een aaneenschakeling van kleine en grotere problemen waar Ron en Angelique ’tegenaan lopen’, waarbij met name het cateringvraagstuk Angeliques onvoorwaardelijke aandacht heeft.

De ongerichtheid en het volledige gebrek aan visie waarmee Ron de organisatie ter hand neemt, is bedoeld als satire, maar blijft steken in een reeks (soms komische, soms suffe) gebeurtenissen die met satire niet zo veel van doen hebben. Reden hiervoor is het hierboven al aangehaalde gebrek aan geloofwaardigheid. Je kunt wel een wereld oproepen waarin Aziaten in Vinex-tuinen de organisatie van de Olympische Spelen verdelen en waarin die organisator persoonlijk een handje helpt bij de aanleg van een extra afrit bij een snelweg, waarna hij wordt opgepakt en vastgezet, maar een gebrek aan waarachtigheid draait het kritisch potentieel van de roman dan uiteindelijk toch de nek om.

Ron van Dijk zou een man uit ónze wereld moeten zijn die in de parallelle wereld van organisatiemanagement en lachwekkende bedrijfsvoeringen verzeild raakt. Nu is het een steriel personage, een verzinsel dat er niet in slaagt je te doen vergeten dat hij niet echt bestaat.

Op de omslag van De Brooklynclub van Bart Koubaa staat de Steam Punk Squirrel, een schilderij van Carollyne Yardley. Het steampunk-genre kenmerkt zich vaak door de Victoriaanse periode als historische setting en sciencefictionachtige of fantastische voorvallen. De historische setting in deze roman is het Amerika van de laatste zestig jaar. Aan het fantastische element is zeker voldaan met de pratende eekhoorn, die het verhaal voorstelt in de vorm van een personage en die de hoofdpersoon dwarszit met zijn commentaren:

‘Nu ga jij eens goed naar me luisteren,’ fluistert het in mijn oor, ‘meer dan deze zondag heb ik niet nodig om je vrij te spreken. (…) ik weet waarom je je dubbelganger vernietigd hebt, (…) je kunt maar beter nu met me meekomen (…)’ en ik grijp me vast aan de pluimstaart en spring terug naar de nacht waarin (…).

Een Draght Mackt Maght

Tegen de achtergrond van de recente Amerikaanse geschiedenis ontrolt zich het leven van een jongen die al op jonge leeftijd zijn vader en moeder kwijtraakt. Hij richt met een aantal vrienden de Brooklynclub op, met als motto Een Draght Mackt Maght. In deze club gaan jongens elkaar geblinddoekt te lijf met een roedebundel. De ideeën die in de club leven, vormen de hoofdpersoon in belangrijke mate. Zo ‘weten’ ze in de club dat keuzes onbewust gemaakt worden.

Wanneer Mayer zijn intrede doet in de club veranderen de spelregels en de sfeer. Op alles heeft Mayer invloed, niet alleen in de club maar later ook in de wereld daarbuiten. De oliecrisis? De schuld van Mayer. De daaropvolgende crisis? Idem. Elk dieptepunt in de geschiedenis van de Verenigde Staten wordt door de hoofdpersoon gekoppeld aan Mayer. En hij is ook nog eens degene die de vriendin van de hoofdpersoon verkracht.

Toeval

Op buitengewoon toevallige wijze ontstaat voor de hoofdpersoon de mogelijkheid zich van Mayer te ontdoen, een idee waar hij al jaren mee speelt. Een Groenlander is van plan Mayer te ontvoeren en losgeld te vragen. De hoofdpersoon verstaat toevallig Groenlands en doet er zijn voordeel mee. Het feit dat de hoofdpersoon een dubbelganger is van Mayer komt daarbij goed van pas. Overigens speelt deze afrekening zich pas tweeënveertig jaar na de verkrachting af. Nauwelijks meer een onbewuste keuze te noemen, maar de hoofdpersoon zegt hierover: ‘Voorbedachte rade my ass.’

De roman moet het vooral hebben van de observaties van de hoofdpersoon. Niets of niemand krijgt méér nadruk. De historische feiten, de mensen in zijn omgeving, zijn eigen werkzaamheden en niet te vergeten zijn huwelijk, worden nauwkeurig beschreven. Alle gebeurtenissen, ook de meer gruwelijke, worden haast tussen neus en lippen door genoteerd. Een aantal inconsistenties en de sprekende eekhoorn moet je op de koop toe nemen.