Tag Archief van: landscape

Marcela Bovio @ Paradox
Muziek / Album / Concert

Marcela Bovio: Unprecedented – Interview & Live

recensie: Krachtige en bijzondere start
Marcela Bovio @ Paradox

De van oorsprong Mexicaanse Marcela Bovio gaat na een carrière als zangeres van verschillende metal en progrock bands haar succes solo zoeken. Met haar eerste album Unprecedented legt ze op een heel andere en bijzondere wijze de lat artistiek hoog. Veel van haar fans zullen zich mogelijk niet onmiddellijk kunnen vinden in dit solowerk.

 

Het lag voor de hand dat ze in het verlengde van haar eerdere werk in de metal en progrock verder zou gaan. Toch kiest Bovio voor een avontuurlijk album dat zweeft tussen de klassieke muziek en de progrock. Haar klassiek geschoolde stem ontwikkelde ze met haar zus al vanaf haar vijfde jaar. Het leidt tot een interessant gemixt album waarin ze begeleid wordt door een strijkkwartet of zelfs zonder begeleiding. Reden genoeg om Bovio zowel live tijdens een optreden te horen als persoonlijk te spreken over haar keuzes.

Persoonlijke liedjes

Op 6 oktober legt 8WEEKLY telefonisch contact met Bovio om wat meer van over haar achtergrond te horen. Bovio spreekt na acht jaar wonen en werken in Nederland prima onze taal. “Het was voor de carrière beter om Mexico voor Nederland te verruilen. Bovendien had ik een relatie gekregen met de bassist van Stream of Passion waarmee ik inmiddels samenwerkte. De liefde bracht me uiteindelijk naar Nederland; toch mis ik de mensen daar en vooral het weer. Zeker nu de herfst hier weer in aantocht is”.

Welke van de vele samenwerkingen was het belangrijkste voor je? “De samenwerking met Arjen Lucassen in Ayreon voor het album The Human Equation was artistiek belangrijk voor me, maar ook voor mijn carrière. Ik had er ook wat eigen inbreng in. Toen we dit jaar in Rotterdam het album live uitvoerden was dat opnieuw een bijzondere ervaring. Lucassen stond toen zelf niet op de planken, maar heeft wel even zijn gezicht laten zien aan de prima band die hij had samengebracht.”

Met de crowdfunding voor deze eerste solo-cd haalde je het viervoudige op. “Ja, dat was heel bijzonder. Ik heb dat geld kunnen steken in de promotie van het album en ook de tournee die ik nu ga doen. Ook geeft het de ruimte om wat sneller met meer nieuw werk te komen. Zo heb ik plannen om volgend jaar ook met wat hardere muziek te komen. Het is nog niet zeker wat dat gaat worden, dus daar wil ik nog niet te veel over zeggen.”

Waar gaan de liedjes op dit album over? “De liedjes zijn heel persoonlijk en omdat ik het zo klein in de begeleiding heb gehouden, durfde ik nog persoonlijker en dichter bij mezelf te blijven dan anders het geval zou zijn geweest. Mijn meest persoonlijke liedje is de albumafsluiter ‘The One’. Ik vind het fijn dat luisteraars ook hun eigen betekenis aan mijn liedjes geven in plaats van dat ik ze uitleg. Soms zing ik in het Spaans en soms in Engels, omdat bij het schrijven de woorden de ene keer vanzelf in de ene taal komen en dan weer in de andere. Sommige zaken kan ik ook beter in het Spaans vertellen dan in het Engels.”

Binnenkort treed je op met pianobegeleiding en geen strijkerskwartet, waarom? “Erik van Ittersum heeft mooie pianobewerkingen gemaakt van mijn liedjes. Die voer ik samen met hem in een kleine tournee uit, en ook als voorprogramma van de akoestische coverband van Iron Maiden: Maiden United. Maar daarna ga ik ook in Europa op tournee met een kwartet.”

Nieuwsgierigheid

Het album Unprecedented werd in september in eigen beheer uitgebracht. Toch vindt het zijn weg nu gestaag naar diverse critici. Het album is een bijzondere samensmelting tussen twee stijlen van een zangeres die duidelijk haar sporen verdiende in de metal en progrock. In deze hoofdzakelijk klassieke setting gaat ze dat ook niet helemaal uit de weg, al moet je de begeleiding van de gitaren er dan wel zelf bij denken. Haar geschoolde stem laat ook haar klassieke kant horen, zoals bijvoorbeeld in ‘Stars’, dat menig operahart sneller zal doen laten kloppen. Het album opent daarnaast met ‘Hay Amores’: een Spaans lied dat handelt over de passie in ons leven. Soms is dat een passie die ons ten goede drijft, maar soms ook een vergiftigende passie; een passie die ons samenbrengt of een passie die ons juist uiteendrijft. Je kan alleen maar raden waar het in het leven van Bovio zou passen.

Ook live zingt Bovio de nummers prachtig voor een ademloos publiek op 6 november jongstleden (zie foto’s) in Tilburg. Daar speelt ze ook ‘Saboteurs’ dat gaat over de stemmetjes in je hoofd die zeggen dat je iets niet kan. Bovio bewijst echter dat ze het allemaal wel degelijk kan en een nieuwe stap zet in haar carrière. Dit doet ze met liedjes die zowel tot hun recht komen met een strijkerskwartet waar veel afwisseling in is te horen, als in een pianobewerking waarbij de spanning iets minder lijkt te zijn en het onderhoudende moet komen uit de zang van Bovio zelf.

De aanwezigheid van een diepere betekenis samen met de bijzondere uitvoering met een krachtig geschoolde stem, begeleidt door een creatief kwartet, maakt dat Bovio met Unprecedented haar solocarrière krachtig start en ons nieuwsgierig maakt naar wat deze dame ons nog meer gaat voorschotelen.

Live in Nederland:
24 november, Peeriscoop Theater, Gorinchem
28 december, Tivoli de Helling, Utrecht (met Stream of Passion)

 

Marcela Bovio @ Paradox
Muziek / Album / Concert

Marcela Bovio: Unprecedented – Interview & Live

recensie: Krachtige en bijzondere start
Marcela Bovio @ Paradox

De van oorsprong Mexicaanse Marcela Bovio gaat na een carrière als zangeres van verschillende metal en progrock bands haar succes solo zoeken. Met haar eerste album Unprecedented legt ze op een heel andere en bijzondere wijze de lat artistiek hoog. Veel van haar fans zullen zich mogelijk niet onmiddellijk kunnen vinden in dit solowerk.

 

Het lag voor de hand dat ze in het verlengde van haar eerdere werk in de metal en progrock verder zou gaan. Toch kiest Bovio voor een avontuurlijk album dat zweeft tussen de klassieke muziek en de progrock. Haar klassiek geschoolde stem ontwikkelde ze met haar zus al vanaf haar vijfde jaar. Het leidt tot een interessant gemixt album waarin ze begeleid wordt door een strijkkwartet of zelfs zonder begeleiding. Reden genoeg om Bovio zowel live tijdens een optreden te horen als persoonlijk te spreken over haar keuzes.

Persoonlijke liedjes

Op 6 oktober legt 8WEEKLY telefonisch contact met Bovio om wat meer van over haar achtergrond te horen. Bovio spreekt na acht jaar wonen en werken in Nederland prima onze taal. “Het was voor de carrière beter om Mexico voor Nederland te verruilen. Bovendien had ik een relatie gekregen met de bassist van Stream of Passion waarmee ik inmiddels samenwerkte. De liefde bracht me uiteindelijk naar Nederland; toch mis ik de mensen daar en vooral het weer. Zeker nu de herfst hier weer in aantocht is”.

Welke van de vele samenwerkingen was het belangrijkste voor je? “De samenwerking met Arjen Lucassen in Ayreon voor het album The Human Equation was artistiek belangrijk voor me, maar ook voor mijn carrière. Ik had er ook wat eigen inbreng in. Toen we dit jaar in Rotterdam het album live uitvoerden was dat opnieuw een bijzondere ervaring. Lucassen stond toen zelf niet op de planken, maar heeft wel even zijn gezicht laten zien aan de prima band die hij had samengebracht.”

Met de crowdfunding voor deze eerste solo-cd haalde je het viervoudige op. “Ja, dat was heel bijzonder. Ik heb dat geld kunnen steken in de promotie van het album en ook de tournee die ik nu ga doen. Ook geeft het de ruimte om wat sneller met meer nieuw werk te komen. Zo heb ik plannen om volgend jaar ook met wat hardere muziek te komen. Het is nog niet zeker wat dat gaat worden, dus daar wil ik nog niet te veel over zeggen.”

Waar gaan de liedjes op dit album over? “De liedjes zijn heel persoonlijk en omdat ik het zo klein in de begeleiding heb gehouden, durfde ik nog persoonlijker en dichter bij mezelf te blijven dan anders het geval zou zijn geweest. Mijn meest persoonlijke liedje is de albumafsluiter ‘The One’. Ik vind het fijn dat luisteraars ook hun eigen betekenis aan mijn liedjes geven in plaats van dat ik ze uitleg. Soms zing ik in het Spaans en soms in Engels, omdat bij het schrijven de woorden de ene keer vanzelf in de ene taal komen en dan weer in de andere. Sommige zaken kan ik ook beter in het Spaans vertellen dan in het Engels.”

Binnenkort treed je op met pianobegeleiding en geen strijkerskwartet, waarom? “Erik van Ittersum heeft mooie pianobewerkingen gemaakt van mijn liedjes. Die voer ik samen met hem in een kleine tournee uit, en ook als voorprogramma van de akoestische coverband van Iron Maiden: Maiden United. Maar daarna ga ik ook in Europa op tournee met een kwartet.”

Nieuwsgierigheid

Het album Unprecedented werd in september in eigen beheer uitgebracht. Toch vindt het zijn weg nu gestaag naar diverse critici. Het album is een bijzondere samensmelting tussen twee stijlen van een zangeres die duidelijk haar sporen verdiende in de metal en progrock. In deze hoofdzakelijk klassieke setting gaat ze dat ook niet helemaal uit de weg, al moet je de begeleiding van de gitaren er dan wel zelf bij denken. Haar geschoolde stem laat ook haar klassieke kant horen, zoals bijvoorbeeld in ‘Stars’, dat menig operahart sneller zal doen laten kloppen. Het album opent daarnaast met ‘Hay Amores’: een Spaans lied dat handelt over de passie in ons leven. Soms is dat een passie die ons ten goede drijft, maar soms ook een vergiftigende passie; een passie die ons samenbrengt of een passie die ons juist uiteendrijft. Je kan alleen maar raden waar het in het leven van Bovio zou passen.

Ook live zingt Bovio de nummers prachtig voor een ademloos publiek op 6 november jongstleden (zie foto’s) in Tilburg. Daar speelt ze ook ‘Saboteurs’ dat gaat over de stemmetjes in je hoofd die zeggen dat je iets niet kan. Bovio bewijst echter dat ze het allemaal wel degelijk kan en een nieuwe stap zet in haar carrière. Dit doet ze met liedjes die zowel tot hun recht komen met een strijkerskwartet waar veel afwisseling in is te horen, als in een pianobewerking waarbij de spanning iets minder lijkt te zijn en het onderhoudende moet komen uit de zang van Bovio zelf.

De aanwezigheid van een diepere betekenis samen met de bijzondere uitvoering met een krachtig geschoolde stem, begeleidt door een creatief kwartet, maakt dat Bovio met Unprecedented haar solocarrière krachtig start en ons nieuwsgierig maakt naar wat deze dame ons nog meer gaat voorschotelen.

Live in Nederland:
24 november, Peeriscoop Theater, Gorinchem
28 december, Tivoli de Helling, Utrecht (met Stream of Passion)

 

Kraak_Lekhoofd
Boeken / Fictie

De smaak van potloodpunt

recensie: Haro Kraak - Lekhoofd
Kraak_Lekhoofd

In de debuutroman van Haro Kraak gaat de lezer met hoofdpersoon Noah op een ontdekkingstocht in de wereld van de synesthesie. De vermenging van de zintuigen wordt in Lekhoofd op interessante wijze verkend, maar het verhaal als geheel beklijft nauwelijks.

De tienjarige Noah heeft moeite met opletten in de klas en heeft geen vriendjes. Hij merkt dat zijn brein anders werkt dan dat van anderen, maar waarom en hoe dat kan, begrijpt hij niet. Voor hem is de letter P appelgroen, hoort de kleur blauw bij de warme klanken van blaasinstrumenten en smaakt de naam van zijn mentor naar potloodpunt. Als hij dat aan anderen vertelt, wordt hij voor gek versleten; daarom houdt hij het maar voor zichzelf.

Alleen klasgenoot Teun is geïnteresseerd in de ongewone associaties die Noah maakt. Op zijn grote zolderkamer onderwerpt Teun Noah elke dag na school aan een serie tests. ‘Er moet een systeem inzitten’, zegt Teun, als hij moedeloos wordt van de willekeurigheid. Hun gezamenlijke zoektocht naar de grenzen van de perceptie vormt de hoofdmoot van het boek.

Synesthesie

Kleuren proeven en geluiden zien zijn kenmerken van synesthesie. Het verschijnsel is vaak in verband gebracht met grote creativiteit. Vincent van Gogh, Franz Liszt, Vladimir Nabokov en Miles Davis zouden allen synestheet zijn geweest. Kanye West is een hedendaags voorbeeld; niet voor niets zei hij eens over zijn liedjes: ‘I paint sonic landscapes’. In Lekhoofd legt Kraak echter vooral nadruk op de nadelige gevolgen van synesthesie.

In het hoofd van Noah lekt alles. Alle indrukken die hij opdoet komen ongefilterd binnen, waardoor zijn hersenen op hol slaan. Daarnaast is Noah natuurlijk ook een gewone puber met bijbehorende problemen. Die puberproblemen worden helaas weinig diepgaand uitgewerkt. Het element van synesthesie maakt deze roman speciaal, maar is niet genoeg om het verhaal te dragen.

Een grijze stijl

Qua stijl heeft Kraak op safe gespeeld. Zijn zinnen zijn helder, maar soms op het grijze en conventionele af. Een uitgesproken stijl moet nog ontwikkeld worden. Daarnaast zijn de dialogen soms ronduit matig. Kraak laat de tienjarige hoofdpersoon uitspraken doen die niet bij zijn leeftijd passen en heeft duidelijk moeite gehad om de gesprekken tussen Noah en zijn ouders vorm te geven.

Het eigenaardige verschijnsel van synesthesie geeft de roman kleur, maar heeft niet geleid tot een bijzonder verhaal. Het debuut van Kraak zal vooral in de smaak vallen bij tieners die getriggerd worden door de verkenning van de zintuigen.

symbool vrouw
Boeken / Non-fictie

Stop met aardig gevonden willen worden

recensie: Chimamanda Ngozi Adichie - We moeten allemaal feminist zijn
symbool vrouw

Niets wat Chimamanda Ngozi Adichie in haar feministische pleidooi We moeten allemaal feminist zijn aanhaalt is nieuw te noemen. Vrouwen zijn gelijk aan mannen en moeten daarom ook zo behandeld worden. Toch is haar werk een internationaal succes. Adichies humorvolle en toegankelijke logica dwingt namelijk tot luisteren.

Het was 2012 toen Adichie haar pleidooi op een TedX-conferentie voor het eerst ten gehore bracht. Het filmpje, waarop de net uitgegeven tekst is gebaseerd, werd meer dan drie miljoen keer bekeken. Beyoncé verwerkte de woorden van de Nigeriaanse feminist in een nummer en wereldwijd wordt de schrijfster omarmd als een toegankelijke, maar krachtige feminist.

Adichie, die zowel fictie als non-fictie schrijft, bezocht kort geleden ook Nederland. Het warme onthaal door haar Nederlandse medefeministen benadrukte haar sterrenstatus. Maar haar ongemakkelijke gesprek bij tv-programma Buitenhof liet ook zien dat Adichies standpunten nog lang geen gemeengoed zijn.

Penissen grijpen

‘Wat zou Trump zeggen als hij een vrouw was?’ vroeg interviewer Pieter Jan Hagens. ‘Waarschijnlijk zou ze zeggen dat ze de penissen van mannen grijpt’, antwoorde Adichie enigszins ongemakkelijk. Waarop Hagens vrolijk zei dat dit hem ‘geweldig’ leek.

Dat dit Adichie niet zo geweldig leek, is gerust een understatement te noemen. En het feit dat Hagens dit als man niet inziet, is precies haar zorg. Haar oproep tot feminisme zou niet een nichekwestie moeten zijn, niet eens één voor de helft van de bevolking. Feminisme, zoals haar titel duidelijk maakt, gaat ons allemaal aan. Des te pijnlijker zal het ook voor Adichie zijn geweest dat Trump, ondanks zijn seksistische houding, tot president van Amerika is gekozen.

Academici zijn saai

Dat Adichie, die op latere leeftijd naar Amerika verhuisde, hierin een voorbeeldfunctie inneemt zit hem niet in haar uitzonderlijke inzichten. Sterker nog, de schrijfster gaat er prat op dat ze de academische benadering van het feminisme vaak saai vindt. In plaats daarvan kiest ze voor een toegankelijke en humorvolle logica die in haar bedrieglijke eenvoud moeilijk te weerleggen is.

In deze houding schuilt ook haar succes. Adichie weet haar pleidooi begrijpelijk uiteen te zetten zonder op haar eigen standpunten in te boeten. Ze heeft er geen enkel probleem mee dat verschillende feministische stromingen uiteenlopende strijdpunten prioriteren. Maar nooit zal zij accepteren dat dit ten koste gaat van het grondprincipe: vrouwen en mannen zijn gelijk, met alle consequenties op het gebied van rechten en behandeling die daaruit voortvloeien.

Een geleidelijke weg bestaat niet

Een van de grootste kwesties die afleidt van de kern van het feminisme zijn de negatieve connotaties die aan het begrip kleven. Om deze af te schudden is het volgens Adichie belangrijk om te accepteren dat Het Feminisme niet één geheel is. In de strijd om gelijkheid voor vrouwen bestaat oneindig veel variatie. Adichie pleit er dan ook voor al deze variaties naast elkaar te laten bestaan.

Alleen een zogenaamd feminism light gaat er bij Adichie niet in. Zeggen dat vrouwen mogen werken zolang ze ook voor het gezin zorgen, kan ze niet voor feminisme door laten gaan. Er bestaat geen geleidelijke weg naar gelijkheid. Mannen en vrouwen zijn of gelijk, of niet.

‘Ik ben boos’

Een van de belangrijke vragen die Adichie zichzelf en haar lezers stelt is waarom iedereen er zich toch zo over verbaast, en erover struikelt, dat mensen boos zijn. In veel gevoelige discussies, of het nou om feminisme of zwarte piet gaat, wordt boosheid snel weggezet als ‘te emotioneel’ en niet constructief. ‘Het huidige gendermechanisme is een ernstige onrechtvaardigheid’, zegt Adichie. ‘Ik ben boos. We zouden allemaal boos moeten zijn, want boosheid heeft al vaak positieve verandering teweeggebracht.’

Opnieuw weet Adichie met haar directheid precies juiste toon aan te slaan. Dit is boosheid vanuit kracht, vanuit een gevoel van onrechtvaardigheid. Niet een slachtoffer dat vraagt of er ook misschien rekening met haar kan worden gehouden. Adichie eist dit op en vindt dat iedereen, ook mannen, hier zonder enige twijfel achter zouden moeten staan.

Luiers verschonen is geen gunst

Ook de vrouw spreekt Adichie streng toe. Laten we niet meer dankbaar zijn omdat we bij de vergadering aanwezig mogen zijn, zegt ze. Laten we niet gaan juichen als een man een luier verschoont. Dit is normaal, iets waar je recht op hebt, geen gunst. Laten we, als vrouwen, alsjeblieft stoppen met aardig gevonden willen worden.

Net als de titel, die een niet-te-bediscussiëren opdracht lijkt, is Adichies tekst een simpele vaststelling van de status quo. Een status quo die negatief uitvalt voor vrouwen. ‘Hoe kun je dan geen feminist zijn?’ is de prangende vraag die achterblijft.

gedeelte van albumhoes 'Front Row Seat To Earth' van Weyes Blood
Muziek / Album

Voortdurend een armlengte verwijderd

recensie: Weyes Blood - Front Row Seat To Earth
gedeelte van albumhoes 'Front Row Seat To Earth' van Weyes Blood

De stem van Natalie Mering – Weyes Blood – beweegt zich als een ijl en glazig spook; voortdurend op armlengte afstand van de luisteraar. Sinds de kille folkplaat The Innocents uit 2014 heeft Mering echter een voorwaartse, meer benaderbare beweging ingezet. Keek de zangeres op die plaat nog als in ijs gevat recht de plaathoes uit, op Front Row Seat to Earth is er zelfs bijna oogcontact. Er is iets veranderd.

Front Row vangt evenwel aan in de ruimte tussen haar dagboek en het naar buiten zingen ervan. Mering zingt: ‘I stand apart from the rest’. Naarmate het nummer vordert ontstaat er uit de galm van haar stem en de piano een schrale, koude galm. Een aanhoudend frisse wind. Als je Natalie Mering ziet zingen is het alsof ze ergens een vlies tussen haar en de omgeving optrekt. Haar eigen cocon.

Op de cover van Front Row heeft Mering zich in helblauw dekschild en afgetrapte gympen gehesen, en bevindt ze zich in een bijna onaards uitzicht. Een warm, beige maanlandschap. Ergens raakt de luisteraar het spoor bijster, en wordt welhaast gedwongen het werk vanaf afstand te bekijken.

Nevel

Producer Chris Cohen, die dit jaar nog met een eigen kosmische folkplaat kwam – As If Apart – vult de ruimte met harpen, piano’s en de nevel van Merings stem. Nevel die soms akelig dicht in de buurt komt van Enya. ‘Can’t Go Home’ bestaat bijvoorbeeld uit weinig meer dan een mistbank van Merings stem, elektronisch aangetast. Er lijken woorden in te hangen, maar die zijn niet te ontraadselen. In tekst beweegt Mering zich over een brug die geen eind lijkt te kennen. Links en rechts raast de tijd voort, maar gevoelsmatig is alle voortgang verdwenen. Het einde wordt vroegtijdig afgekapt, waardoor de luisteraar haast in ‘Seven Words’ wordt geduwd, een nummer dat eveneens gevangen zit tussen de herinnering aan gisteren en het uitzicht op morgen. Mering voert het idee van vastzitten tussen gisteren en morgen uiterst consequent door, waardoor de lichte triomf van het ‘Now I Face Tomorrow’ geen echte triomf is, maar net zo goed een weg die eindigt in vreemde stilstand. De suggestie van uitzicht blijkt geschilderd op een massief vlakke muur.

Vrij

Ergens vindt Mering toch de vrijheid om zich te  bewegen, al is het in een afgefakkeld schemerland uit de clip van ‘Generation Why’. Bloedende machines en ronddolende randfiguren die groene limonade drinken. Er wordt ergens dus nog (een onduidelijk soort) plezier gemaakt. In ‘Away Above’, het schone besluit van Front Row, zingt Mering ‘I don’t feel bad for you / And that’s what makes us free’. Een vederlicht folknummer met gitaar, handpercussie en kristalzuivere harmonieën. Frisse zeelucht.

Het zou een prachtige afronding vormen van de plaat, ware het niet dat Mering de vreemdste slag voor het eind bewaart. Niet in de vorm van een nummer, maar in de vorm van kapot doorgeseinde radiofragmenten. Front Row to Seat to Earth is dus niet de zoveelste smaakvol georkestreerde folkplaat en Mering is niet de zoveelste langharige muze. Onder de harpen, stoffige orgeltjes en stemmige koorstukken is er ergens een hoek af. Er bevindt zich een armlengte tussen Mering en de wereld daarbuiten. Een intrigerende ruimte die zich als vanzelf vult met suggestie, waanbeelden en dagdromerij.

posthuma
Boeken / Fictie

Stuurloos volwassen worden

recensie: Jente Posthuma - Mensen zonder uitstraling
posthuma

‘Die avond in bed staarde ik naar het plafond. Ik besta niet, dacht ik. Ik ben een verzinsel van anderen.’ Veel eigenwaarde geeft debutante Jente Posthuma haar beschouwende hoofdpersoon niet mee. Toch lijkt ze gaandeweg het leven prima aan te kunnen.

Met een moeder als actrice – iemand met uitstraling – en een vader als psychiater kijkt de jonge vertelster met een heldere blik en in afgemeten zinnen naar het verloop van haar leven. Het is de naïeve verwondering van een kind die ongemerkt overgaat in de onzekerheid van de opgroeiende puber. Een groot obstakel in de dagelijkse omgang vormen de geluiden die anderen maken, met name tijdens het eten: ‘De cruesli kraakte tussen zijn kiezen. Het doorslikken van de hap ging gepaard met een duidelijk hoorbaar samentrekken van de keelspieren. Daarna klonken een dof klikje en een zucht’.

In zeer precieze observaties wordt een universum aan ervaringen blootgelegd, terwijl de licht ironische toon prachtig contrasteert met de ernst van de situatie. De moeder is terminaal ziek en blijft tot haar overlijden – en tot ver daarna – als een veeleisende diva over de houding van haar dochter waken. Mensen zonder uitstraling zijn verschrikkelijk, zo verkondigt ze vanaf haar sterfbed, die zijn nog erger dan lelijke mensen. ‘Om haar blij te maken zei ik steeds dat ze de mooiste van de wereld was’, is de weldoordachte reactie van dochterlief.

Geen medelijden

Het is de achteloze stijl waarmee Posthuma haar vertelster een uiterst indringende sfeer laat oproepen. De verschillende indrukken worden aan elkaar geknoopt om zo in twaalf afzonderlijke hoofdstukken een haast terloops beeld van een jong leven te presenteren. Ouders staan op een voetstuk, het gezin is de meest vertrouwde plek ter wereld en daarbuiten is alles nieuw en rijp voor ontdekking en avontuur. Voor deze jongvolwassene ligt de romantiek vervolgens in Parijs, waar een boek geschreven moet gaan worden. Met die zelfverworven onafhankelijkheid blijkt het moeizaam te dealen, de eenzaamheid slaat om in wanhoop en het project mislukt jammerlijk: ‘Verder lag ik te lang op bed, was mijn hoofd te klein vergeleken met de rest van mijn lichaam en at ik overal te veel mayonaise bij. Ondertussen kwam ik niet aan schrijven toe’.

Ondanks de aanhoudende stuurloosheid die Mensen zonder uitstraling gemakkelijk tot een larmoyante bekentenisroman had kunnen maken, houdt Posthuma de teugels stevig in handen. Haar nuchtere registratie roept geen medelijden op, maar wijst telkens vooruit, naar het heden waarin de vertelster een volwassen vrouw en zelf moeder is geworden. Alle toestanden ten spijt – het gemis van een overheersende moeder, de verhouding tot een rouwende vader, de zoektocht naar een betrouwbare partner en een opspelende kinderwens – blijkt het geluk toch maakbaar te zijn. Zo wordt in een zakelijke boodschap meegedeeld: ‘De baby heette Bob’.

De vraag is in hoeverre Jente Posthuma in Mensen zonder uitstraling haar eigen leven als inspiratie heeft genomen. Volgens de schrijfster bestaat het uit een mengeling van persoonlijke ervaringen, bekentenissen van mensen uit haar omgeving en een goed gevoel voor fictie. Zeker is dat met deze ingrediënten een bijzonder boek is gecomponeerd, in een uitgesproken stijl en een meeslepende vorm. Het wachten is op nummer twee.

Demolition
Film / Films

Eerst slopen, dan bouwen

recensie: Demolition (dvd)
Demolition

Wat doe je wanneer door je eigen schuld je vrouw om het leven komt? Uit de puinhopen probeer je iets nieuws op te bouwen. Maar eerst moet alles kapot. In Demolition gebeurt dat letterlijk.

Bankier Davis (Jake Gyllenhaal) voelt zich schuldig. Zijn vrouw is om het leven gekomen bij een auto-ongeluk dat hij onder noemenswaardig letsel overleefde. Wanneer ze niet hadden gekibbeld over een koelkast die hij al heel lang had moeten repareren had het lot misschien wel een andere wending genomen.

Om zijn onmacht een richting te geven, richt hij zijn woede op de ijskast. Daarna op andere apparaten en tenslotte op het huis. Alles wordt gesloopt.

Uitlaatklep

Het is voor Davis een uitlaatklep. Hij kan zich niet overgeven aan verdriet. Zijn schoonvader, die ook zijn baas is, verwacht van hem een korte periode van gepaste rouw en daarna weer hard aan het werk.

Davis zit anders in elkaar. In plaats van dagenlang snotterend in zijn bed te liggen, richt hij zijn energie op iets futiels. In de nacht dat zijn vrouw in het ziekenhuis overlijdt, krijgt hij ruzie met een snoepautomaat. Ondanks dat hij heeft betaald, valt de bestelde reep niet naar beneden. Davis uit zijn grieven in ellenlange klachtenbrieven vol persoonlijke details.

Metafoor

Dat zijn meteen de sterkste elementen van Demolition. Het absurdistische rouwproces, de strijd tegen de snoepautomatenfabrikant, het onaangepaste gedrag van de hoofdpersoon die zich dankzij een dramatische gebeurtenis verlost voelt van knellende sociale conventies. Jake Gyllenhaal en regisseur Jean-Marc Vallée (Dallas Buyers Club, Wild) weten wel raad met zo’n gekweld personage in een gekantelde werkelijkheid. Zelfs het feit dat het slopen van apparaten wel heel erg symbolisch is, weet Vallée handig op te lossen door Davis zelf al te laten constateren dat hij alles in zijn leven als metafoor ervaart.

Veel minder geslaagd aan Demolition is de verhaallijn waarin een klantenservicemedewerker van de automatenfirma zich over Davis ontfermt. Naomi Watts lijkt zich zelf ook niet goed raad te weten met de rol van de alleenstaande moeder die een voorzichtige romance begint met de rouwende bankier. In het absurdistische universum van Demolition is een dergelijk voorspelbaar subplot wat al te gewoon.

Ai Weiwei safepassage recensie
Kunst / Expo binnenland

Het systeem versus het individu

recensie: Ai Weiwei - #SafePassage
Ai Weiwei safepassage recensie

Het Foam fotografiemuseum toont een nieuwe reeks foto’s van de Chinese kunstenaar en activist Ai Weiwei (1957), bekend om zijn sociale projecten, objecten en interventies in de publieke ruimte. In deze fotoserie verbindt hij vluchtelingenkampen in Europa overtuigend aan zijn eigen ervaringen van gevangenschap in China.

Foam toont met trots het nieuwste werk van Ai Weiwei, ondanks of juist dankzij het feit dat hij fotografie slechts als medium gebruikt en zeker geen traditioneel fotograaf is. De tentoonstelling bestaat uit duizenden foto’s die hij vluchtig met zijn telefoon maakte en daardoor heel dagelijks overkomen. In de eerste ruimte hangen de foto’s aan muren die bedekt zijn met interessant ‘middelvingerbehang’ – een arm die voortkomt uit wat lijkt op een embryo, steekt zijn middelvinger op. Weiwei steekt zijn middelvinger op naar China, waar hij 81 dagen in gevangenschap heeft moeten leven, waarschijnlijk omdat hij de censuur tegengaat door openlijk publieke discussies aan te wakkeren. Er is nooit een officiële aanklacht tegen hem ingediend. In deze tentoonstelling ziet het publiek foto’s van zijn leven in China, nadat hij in 2011 uit de gevangenis kwam. Toen hij in 2015 zijn paspoort terugkreeg, is hij naar Berlijn verhuisd en begonnen aan zijn reizen rondom de Middellandse Zee, waar hij vluchtelingen en hun leefomstandigheden heeft vastgelegd.

ai weiwei, safepassage, recensie

Tentoonstelling #SafePassage, Ai Weiwei, Copyright Foam, 2016. Foto: Anne van der Weijden.

Onder toezicht

Nadat Ai Weiwei was vrijgelaten, werd hij onder toezicht geplaatst door de Chinese overheid. Zijn huis werd omringd met beveiligingscamera’s, zodat zij hem altijd in de gaten konden houden. Wanneer hij naar buiten ging, werd hij vaak gevolgd door geheim agenten. Hij maakte er zijn eigen project van om die geheim agenten te ontmaskeren, te volgen en te fotograferen. Vaak bleven de agenten doen alsof zij nergens vanaf wisten, zoals te zien is op de foto’s in de eerste expositieruimte. Soms konden zij echter niet ontkennen dat ze hem aan het volgen waren en gaven zich over aan zijn camera, met de handen op de rug. Alhoewel de foto’s geloofwaardig en authentiek overkomen, blijft het toch de vraag of sommige van de ‘geheim agenten’ dat wel daadwerkelijk waren. De kijker kan namelijk niet altijd meteen het verschil zien tussen eventuele paranoia van de kunstenaar en de werkwijze van de Chinese geheime dienst. De fotoserie toont de zoektocht van de kunstenaar naar de kern en de werkelijkheid van de situatie.

ai weiwei, safepassage, recensie

Stills from WeiweiCam, which is now offline, 2012-2. Copyright Ai Weiwei.

Relevantie

Ai Weiwei is altijd op zoek naar de relevantie van een project. Zonder sociaal maatschappelijke meerwaarde vindt hij kunst nauwelijks de moeite waard, vertelde hij in een interview bij het tv-programma College Tour (september 2016, red.) Zo hangt er in de eerste ruimte van de tentoonstelling een aantal foto’s van Chinese lampionnen, die hij aan de beveiligingscamera’s rondom zijn huis heeft opgehangen. De foto’s tonen alle standpunten van de lampionnen en daarmee maakt Ai Weiwei ze erg belangrijk. Er komt veel nadruk te liggen op de onschuldige rode lampionnen, wat hun overbodigheid des te meer naar voren brengt. De foto’s tonen de prioriteiten van de Chinese overheid. Zij deed ontzettend veel moeite om een kunstenaar te volgen in zijn dagelijks leven, terwijl er zoveel onrecht en problemen in China zijn die veel meer aandacht verdienen.

ai weiwei, safepassage, recensie

Incoming refugee boat, Lesbos, Greece, 17 february 2016. Copyright Ai Weiwei Studio.

Leven, politiek en kunst

Uit het getoonde videomateriaal blijkt dat Ai Weiwei zichzelf als vluchteling uit China ziet. Net als de vluchtelingen uit het Midden-Oosten, kon hij niet langer in zijn land van herkomst blijven. Het heersende systeem kan hem als individu niet waarderen of waarborgen. Een film van een weg in China speelt zich af tegenover een film van hem in een verlaten reddingsboot op de Middellandse Zee, waarin hij de camera filmt die hem aan het filmen is. Hij legt daarmee een direct verband tussen zijn eigen leven en dat van de vluchtelingen. Weiwei’s werk gaat over zijn eigen leven en tegelijkertijd over een wereldlijke kwestie. Hij wil de kijker laten zien dat het dagelijks leven, politiek en kunst onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Alhoewel de beelden op zich inmiddels weinig aanstootgevend zijn, komen zijn ideeën goed over.

LaFave in 013 (1)
Muziek / Concert

Jimmy LaFave @ 013 Tilburg

recensie: Meesterlijke ballades
LaFave in 013 (1)

Voor het eerste optreden van zijn concertenserie in Europa staat Jimmy LaFave in 013 te Tilburg. Dat hij slechts een paar uur geslapen heeft en nog tegen zijn jetlag vecht, is allerminst hoorbaar in het openingsnummer dat ruim zes minuten klokt.

Met de ballad ‘The Beauty of You’ opent LaFave de avond op indrukwekkende wijze. De leiding is duidelijk in handen van LaFave zelf die heel subtiel zijn akoestische gitaarpartijen speelt als ondersteuning van zijn zang. LaFave wordt op het podium bijgestaan door een gitarist (John Edmond), bassist (Lin Shum), drummer (Bobby Calis) en pianist (Brian Petersen).

LaFave in 013 (2)Collega’s eren

Direct na de opening geeft Jimmy LaFave een ode aan de kersverse Nobelprijswinnaar Bob Dylan met een uitvoering van ‘Queen Jane Approximately’, afkomstig van het album Highway 61 Revisited. De meester wordt nog tweemaal geëerd met uitvoeringen van zijn composities: na een uur horen we een prachtige vertolking van ‘Just Like A Woman’ met in het midden van het nummer een gitaarsolo waar de stilte tussen de noten weet te kruipen en als afsluiter van het concert wordt het welbekende ‘All Along the Watchtower’ ten gehore gebracht.

Omdat 18 oktober de verjaardag is van Chuck Berry die de negentig aantikt, speelt LaFave ‘Johnny B Goode’. Helaas klinkt dit als een enigszins verveloos aftreksel van het origineel en is het daarmee een van de mindere momenten van het concert. Eigenlijk kunnen we daar alle uptempo liedjes bijvegen, want als LaFave wil schitteren dan moet het toch echt met de fraaie ballads uit zijn repertoire zijn, de werkelijke pareltjes waarvoor men eigenlijk komt. LaFave is zelf ook geen beweeglijk mens. De mimiek op zijn gezicht is minimaal. Sober gestoken in zwarte kleding moet LaFave het echt hebben van zijn muzikale kwaliteiten als song-smid en zijn uitvoering.

LaFaves gitaarGemengd gevoel

Meer dan de helft van het concert wordt gevuld met de prachtige ballades van Jimmy LaFave, die soms heerlijk uitgesponnen over het stille publiek worden uitgestrooid. De zang van LaFave is zo boeiend bij deze liedjes dat een ingehouden adem op zijn plaats is. Zachtjes mee-wiegen en meevliegen naar de grote hoogtes.

Maar als de band de ruimte krijgt om te soleren, grijpt gitarist Edmond dat aan om zijn gitaar flink te laten horen. Een enkele keer weet hij een solo in dienstbaarheid aan het liedje in te houden, maar meestal gaat hij zich helemaal te buiten. Ruim voor het einde van het twee uur durende optreden slaat de verzadiging dan ook al toe. Ook pianist Petersen laat zich soms gaan in zijn Jerry-Lee-Lewis-imitatie waarbij een hinderlijk los contact in de geluidsinstallatie ook nog opspeelt, wat een knetterende brom teweeg brengt. Dit ontsiert het zo fraaie deel van het concert, wat onvoldoende recht doet aan de kwaliteiten van LaFave.

Als eerste toegift klinkt ‘A Whiter Shade of Pale’ dat geplaagd wordt door het breken van een gitaarsnaar. Hierdoor wordt mogelijk de oorspronkelijk afsluitende ballade vervangen door het ruigere ‘All Along The Watchtower’. Met een gemengd gevoel wordt daarmee het concert afgesloten. Gelukkig kreeg of nam LaFave in grootste deel van de tijd zijn verdiende podium, maar de vraag doemt daarbij op hoe het geklonken zou hebben als de meester het hele concert solo en/of akoestisch had gedaan.

 

Film / Films

Rodeorijden en jurken naaien

recensie: Neon Bull (dvd)

In het noordoosten van Brazilië brengt de jonge Iremar zijn dagen door met het verzorgen van rodeostieren en het naaien van kleding. Traditionele man-vrouwverhoudingen lopen door elkaar in Neon Bull.

Bij de ‘Vaquejadas’, een rodeo in het noordoosten van Brazilië, grijpen twee mannen op paarden een stier bij de staart in een poging hem neer te halen. Iremar verzorgt en vervoert de stieren van show naar show. Het is zwaar en stoffig werk. Je zou dus niet verwachten dat de jongen zijn vrije tijd doorbrengt met het ontwerpen en maken van vrouwenkleding. Achter de ruige jongeman blijkt een gevoelige, creatieve geest schuil te gaan.

Rolpatronen

En Iremar is niet de enige wiens gedrag buiten traditionele rolpatronen valt. Neon Bull zit vol met stoere vrouwen, al dan niet werkzaam als beveiliger in een kledingfabriek, en tengere mannen die ochtenden kwijt zijn aan het borstelen van hun lange haar. Vrouwen zijn hard voor hun dochters en mannen ontplooien hun emotionele kanten. De film is een deconstructie van man-vrouwverhoudingen in een Brazilië dat economisch en sociaal aan het veranderen is.

Het verstilde en prachtig gekaderde camerawerk vangt de personages in hun dagelijkse bezigheden. Regisseur Gabriel Mascaro´s observerende stijl toont hun bezigheden, emoties, maar komt nooit te dichtbij. Hij gebruikt daarbij vaak lange shots die voor het ene deel – op de voorgrond, of aan de zijkant – worden bevolkt door werkende lui en voor het andere deel de converserende hoofdpersonen. Dat zorgt ervoor dat de scènes constant interessant blijven om te zien.

Erotiek

Dat moet ook wel, want het verhaal zelf is nagenoeg afwezig. In tegenstelling tot de traditionele Hollywoodfilm is er geen centraal conflict dat opgelost dient te worden en maken de personages nauwelijks een ontwikkeling door. Dat zal een boel kijkers afschrikken. En inderdaad, mensen die op zoek zijn naar spanning of sensatie zullen zich met Neon Bull stierlijk vervelen – no pun intended.

Liefhebbers van mooie beelden kunnen met deze film echter hun geluk niet op. Mascaro weet met weinig woorden veel te vertellen, en vooral: te hypnotiseren. De tijd lijkt weg te vallen in het weinig opwindende bestaan van de stierenverzorgers. Saai wordt het echter nooit en de geduldige kijker wordt beloond. De scène waarin Iremars leven wordt geïnjecteerd met een zinderende hoeveelheid erotiek – en dan heb ik het niet over het moment waarop hij een paard aftrekt –, behoort moeiteloos tot één van de beste van het jaar. Daar zullen alle gevoelige mannen en stoere vrouwen het over eens zijn.

Kunst / Expo binnenland

KLEINE EXPOSITIE MET MEERWAARDE

recensie: Dick Ket – magisch tekenaar

Het Museum Arnhem bezit de grootste collectie werken van Dick Ket (1902-1940) in Nederland. Dat het museum mooie tentoonstellingen kan maken is ook bekend. In een kleine, maar fijne expositie wordt nu voor het eerst ingezoomd op de tekenkunst van de jong gestorven kunstenaar. Getoond worden tekeningen, voorstudies en brieven. Soms in combinatie met een schilderij.

Stijl

Wat gaandeweg de tentoonstelling duidelijk wordt, is de stilistische ontwikkeling die Ket in zijn werk heeft doorgemaakt. De donkerte van het water met de Twee snoeken (1924) ademt nog helemaal de sfeer van de negentiende eeuw, net als de Uitgebloeide zonnebloemen (1928-’29). Toch valt in het Interieur Eusebiuskerk te Arnhem uit dezelfde tijd (1926) al een kentering te bespeuren. Je proeft er niet de sfeer van een kerkinterieur van een Bosboom in, maar het licht valt op de horizontale, schetsmatig weergegeven banken, en het verticale van de preekstoel en de pilaren. Net als Ket deed op zijn tekening Haven van Hoorn: een horizontale kade met verticale masten. Op die manier kijkt hij stilistisch vooruit.

Dick Ket, Hynches-Schumacherstilleven, krijt op karton, 1937. Collectie Museum Arnhem. Marc Pluim

Dick Ket, Hynches-Schumacherstilleven, krijt op karton, 1937. Collectie Museum Arnhem. Marc Pluim

Tijdens zijn studietijd bij Kunstoefening in Arnhem experimenteerde hij verder. De invloed van het futurisme, expressionisme en art nouveau wordt zichtbaar. De thematiek van Twee steenbokken (1923) doet op het eerste gezicht denken aan de paarden van Marc, maar de snelheid die eruit spreekt en de sterke, voor Ket afwijkende lijnen wijzen eerder naar het futurisme.
Kunsthandel Van Lier, die in 1933 in Amsterdam de eerste solotentoonstelling met Kets werk organiseerde, plaatste hem in de context van het magisch realisme dat in die tijd opgang deed in de personen van Willink, Koch, Hynckes en Schumacher. Onder die noemer werd Ket bekend.
De eerste naoorlogse directeur van het Museum Arnhem legde zijn focus op het magisch realisme, waardoor niet alleen de omvangrijke Ket-collectie ontstond, maar waardoor deze ook in de context van het magisch- en neorealisme kan worden getoond.

Thematiek

Portret van Nel Schilt met zelfportret van de kunstenaar op de achtergrond, potlood, houtskool en bister op karton, 1934. Collectie Centraal Museum

Portret van Nel Schilt met zelfportret van de kunstenaar op de achtergrond, potlood, houtskool en bister op karton, 1934. Collectie Centraal Museum

Gaandeweg wordt ook zichtbaar dat de impact die een aangeboren hartafwijking op Kets leven en werk had toenam. Kon hij in zijn Hoornse tijd nog op pad met de tekenclub Ditubade, later ging dat meer. Hij ging over op het vastleggen van wat hij in zijn omgeving tegenkwam. Zo ontstonden zijn stillevens en (zelf)portretten.
Ontroerend zijn de twee vrouwenportretten die op de tentoonstelling staande op twee vitrines als het ware worden uitgelicht. Die van Nel Schilt (1934), zijn verloofde, en de schrijfster Agnes van Maas-van der Moer (1936). Zij toonden begrip voor wat hij in zijn kunst wilde zeggen. En ze vormden zijn contact met de buitenwereld. Overigens zou iets meer achtergrond bij deze vrouwen – immers een aandachtspunt van Museum Arnhem – best fijn zijn geweest en bijvoorbeeld de overeenkomsten tussen Van Maas’ schrijfstijl met de schilderstijl van Ket hebben kunnen aanstippen. Want die is er! Dat zou dan in een zaaltekst of een flyer hebben moeten gebeuren, want er is geen catalogus van deze kleine tentoonstelling.

Contact met de buitenwereld onderhield Ket ook door het schrijven van brieven. In de vitrines liggen enkele specimen, in een fraai handschrift geschreven. Vaak voorzien van leuke tekeningetjes, zoals we die ook uit Van Goghs brieven kennen. Naast deze brieven liggen er ook enkele reclamedrukwerkjes, boek- en bladmuziekomslagen, die een onbekende kant van Ket tonen.

Context

Dubbelportret van Dick Ket en zijn vader, zwart krijt en houtskool

Dubbelportret van Dick Ket en zijn vader, zwart krijt en houtskool op karton, 1938. Collectie Rijksmuseum

Fraai is de wijze waarop dit alles is opgehangen, neergelegd en neergezet. Niet alleen worden enkele tekeningen op één wand met een iets later gemaakt schilderij met dezelfde thematiek opgehangen, zoals de tekening Zeg het met bessen (ca. 1939) met het olieverfdoek Stilleven met bessen (1940) en het Dubbelportret met vader (ca. 1938) met Dubbelportret (1939-40) op doek, maar ook met enkele objecten die zijn geïnspireerd door het werk van Ket. Bij het bekende Zelfportret met groene fles (1927) staan bijvoorbeeld Bottles (2010-2014) van Klaas Kuiken, die in 2010 afstudeerde aan de ArtEZ Academie voor Beeldende Kunsten in Arnhem. Waarmee nog een ander aandachtspunt van het museum wordt aangestipt: hedendaagse vormgeving.

Zulke contexten, aanvullende memorabilia en glaskunst vormen de meerwaarde van deze kleine, fraaie expositie waarin aandacht wordt geschonken aan de tekenkunst van een schilder wiens werk je ten onrechte denkt te kennen.
Voor mensen die zelf ook eens willen proberen een zelfportret te tekenen, staat er in de laatste zaal een spiegel met een tekenblok erbij. Het levert, zo toont de achterkant van de scheidingswand richting restaurant, veel op. Dick Ket wordt zo indirect ook een beetje een inspirator voor niet alleen Kuiken, maar ook de bezoeker van deze tentoonstelling.