Actrice en schrijfster Anne Wiazemsky is de kleindochter van de Franse Nobelprijswinnaar François Mauriac. In Kind van een oorlog reconstrueert Wiazemsky zorgvuldig en in mooi proza hoe haar moeder, Claire, tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog van haar beroemde vader probeerde los te komen. Ze gaat als chauffeur werken voor het Franse Rode Kruis. Terwijl om haar heen miljoenen mensen het leven laten, komt Claires leven juist tot bloei. Ze geniet van de spanning, haar nieuw verworven vrijheid en beschrijft en passant haar amoureuze escapades. Maar bovenal geeft de anonimiteit haar veel voldoening.

Reusachtige sorteermachine
Toch komt Claire nimmer los van haar ouders en dat is voor het verhaal maar goed ook. Dankzij haar dagboekaantekeningen over de oorlog en de briefwisseling met haar moeder, krijgt Wiazemskys roman reliëf. In Parijs verbreekt Claire de verloving met haar vooroorlogse liefje Patrice. Na jaren van krijgsgevangenschap is hij een vreemde voor haar. Bovendien is het vooruitzicht dat ‘de rest van de wereld haar als getrouwd beschouwt’ weinig aanlokkelijk. Claire stort zich wederom vol in het avontuur.

Na de Duitse capitulatie in mei 1945 vertrekt ze naar het verwoeste Berlijn om Fransen te helpen repatriëren. De overwonnen, in puin geschoten stad en haar inwoners maken een geweldige indruk op haar. Met veel empathie beschrijft Claire hoe ‘de Berlijners bijna niets meer van menselijke wezens’ hebben. Ook is ze zich scherp bewust van het trieste lot van de vluchtelingen uit het oosten: ‘Sinds Berlijn in juli 1945 is opgedeeld, is de stad een reusachtige sorteermachine van vluchtelingen geworden.’

Schijnbare verbroedering
Toch knaagt er iets. Terwijl de gewone Berlijners tijdens de winter in huizen zonder ramen en kozijnen bivakkeren, verblijven de Franse dames van het Rode Kruis in een luxueus pand aan de Kurfürstendamm. Daar ontmoet Claire de van origine Russische – Fransman Yvan Wiazemsky (1915), die in dienst is van het Franse leger. Hij is de eerste man in haar leven die zich voor haar interesseert zonder dat hij haar vader kende of zich voor zijn boeken interesseerde. Het is liefde op het eerste gezicht. Praktisch als hij is geeft Yvan Claire als eerste cadeautje een dolk om haar tegen de Russische verkrachters te beschermen.

Na een onterechte beschuldiging aan het adres van Yvan en een hoop gekissebis over de trouwlocatie, waaruit goed de blijvende invloed van het thuisfront blijkt, trouwt het stel in Parijs.  Op de bruiloft lijken Amerikanen, Engelsen, Duitsers, Fransen en Russen met elkaar te verbroederen, maar dat is slechts schijn. De Koude Oorlog is dan allang begonnen. Inventief verwerkt Wiazemsky Churchills pleidooi voor een Engels-Amerikaans bondgenootschap om het communisme in Europa te bestrijden.

Tegen het eind beschrijft Wiazemsky de omstandigheden van een bijna fatale bevalling, waardoor je ineens begrijpt hoe gecompliceerd het leven tijdens en na de oorlog was. Het zou voer kunnen opleveren voor een scherpe discussie over moraal en ethiek, maar Wiazemsky besliste anders. Zij blijft liever dicht bij haar moeder. Die twijfelt ondertussen voortdurend aan haar liefde voor Yvan, terwijl ze zich nergens echt thuis voelt. In Berlijn is ze zichzelf, maar verdraagt ze de ellende van de Duitsers niet. In Parijs zit ze gevangen in het keurslijf van haar familie en verandert ze onvermijdelijk weer in dat wat ze voor de oorlog ook al was: ‘de dochter van.’

Als Philip Hofman op zijn achttiende vanuit het bekakte Aerdenhout naar Amsterdam vertrekt, sluit hij zich aan bij het ASC. Het volgende moment is hij lid van de elite, van een gesloten gemeenschap waarin eigen wetten en regels (mores) gelden. Een wereld waarin de advocaten, de bankiers en de hoofdredacteuren van morgen nog even drinkebroers, cokesnuivers en vreemdgangers mogen spelen. De volwassenheid wordt buiten de deur gehouden, de jeugd dient er tegen iedere prijs te worden geconserveerd. Jongens zijn ze, maar, Corpsjongens.

Omertá
Niemand in de stad beschrijft het leven in die gesloten gemeenschap van de studentenvereniging, die op zij beurt weer is onderverdeeld in talloze compartimenten die ‘jaarclub’, ‘jaar’, ‘soos’ of ‘huis’ heten. Hoe kun je, temidden van al die voortdurend veranderende verhoudingen en soms kunstmatig geconstrueerde rolverdelingen, er achter komen wie je nu werkelijk bent? En wie die mensen zijn met wie je lief, leed, katers en Minervameisjes deelt?

Met romans over studenten en hun avonturen en avontuurtjes kun je hele bibliotheken vullen. Ronald Giphart benaderde de ongedwongenheid van het leven van bijna-volwassenen in de grote stad vermoedelijk het best. Romans over het Corps, met al zijn verplichtingen, sociale druk en andere extremiteiten, zijn gek genoeg een stuk zeldzamer. Misschien omdat het voortdurend benadrukken van het groepsgevoel zich slecht verhoudt met de singulariteit van de kunstenaar, misschien ook omdat er een soort omertá bestaat. What happens at the Soos, stays at the soos, zoiets. Boudewijn van Houten bleef in Zoveel lol vooral steken in enkele scherpe observaties, terwijl Onno te Rijdt in Mores de vereniging wel kritisch tegemoet trad, maar daarbij enkele van zijn personages opblies tot eendimensionale karikaturen.

De aanwezigheid van de afwezige vader
Niemand in de stad (net als Huffs debuut Dagen van gras een ode aan de Nederlandse muziek; in de roman zelf zitten nog enkele liedteksten verborgen) is andere koek. Huff maakt van het leven in het Corps geen uitzinnige bende, en evenmin een afschuwelijk Sodom en Gomorra. Het huis Vondel op de Prinsengracht, waar Philip Hofman terecht komt, bevat allerlei soorten jongens, die ieder met hun eigen motivatie en hun eigen achtergrond zich in het hart van het ASC hebben verschanst. Jacob, de zwijgzame, zachtaardige medicijnenstudent die voornamelijk spreekt in quotes van T.S. Eliot en andere Britse literatuurkanonnen; Hannes, de stotterende bijdehand; Matt, de recalcitrante vreemdganger en populaire jongen en Philip, de monnik die in een omgeving van uitzinnigheden probeert matig te blijven, zijn vriendin trouw te zijn en zijn studie te voltooien. Jongens zonder rem, die behalve hun lidmaatschap en hun adres eigenlijk niets gemeenschappelijks bezitten, of het zou de slagschaduw van hun zonder uitzondering verschrikkelijke vaders moeten zijn. Uit de verlammende angst niet aan de ouderlijke verwachtingen te kunnen voldoen, doen sommige ASC’ers maar liever helemaal niets.

Af en toe dreigt de balans door te slaan. Zoals wanneer zelfs Philip, de monnik, niet meer kan weerstaan aan de verleiding van het vreemdgaan. In zijn eigen woorden: zijn pik wordt om de haverklap maar hard. Te vaak misschien, je kunt je op het laatst wel érg levendig voorstellen hoe hormonen van een jonge student temidden van ontelbare prachtige meisjes moeten rondsuizen. Maar ook die (expliciete) passages dienen een groter doel: ze tonen de onmiskenbare, genetische aanwezigheid van de altijd afwezige (want van de ene naar de andere vrouw hollende) vader. Hoe hard je ook probeert, je ontkomt nooit aan wie je bent, ook al is die persoon minder fraai dan je zou willen. 

Corporaal vernis
Huff levert een even opmerkelijke als indrukwekkende prestatie: niet eerder werd het leven in de beruchte studentenvereniging zó treffend en ambivalent weergegeven. Niemand in de stad beschrijft de sfeer binnen de muren zonder ramen zowel warm als dreigend, zowel kalm als opgefokt. Wie bereid is zijn vooroordelen op te schorten, krijgt begrip voor de corporale waanzin, voor de noodzaak van de mores en voor de wens van de leden om deel uit te maken van een groep die hen accepteert, zonder dat ze er zelf al achter zijn of ze wel daadwerkelijk zijn wie ze zijn.

Vriendschap, daar gaat het Huff om. Die vriendschap lijkt soms wezenlijk en op andere momenten weer niet meer dan een laag corporaal vernis. Hier overstijgt de roman zijn omgeving: de onzekerheid over wat vriendschap inhoudt, en vooral wat het niet inhoudt, die is universeel.