Een tapijt van kleine stukken grijs schuim bedekt een groot deel van het speelvlak. Het schuim reikt tot de enkels van de danser die vanavond het ijs breekt. Met de ene hand op het hoofd en de andere eronder trekt hij zijn mond open naar het publiek. Rechts achterin zien we hoe Pianist Sepp Grotenhuis in zijn bubbel zijn eigen weg gaat met Schuberts ‘Impromptus’ en de ‘Sonata No.21’.

One on One – © Joris-Jan Bos

Verloren in grijs

Ingers choreografie is licht, speels en staccato, met hier en daar wat kleine theatrale momenten. Zo speelt hij met gebaren en gezichtsexpressie. Binnen enkele lichtchangementen zien we verschillende relationele fases voorbij komen, maar echte diepgang krijgen de relaties niet. De dans blijft net zo grijs en onduidelijk als het toneelbeeld zelf. Het heeft ook te maken met de relatie tot de muziek. De pianoklanken en choreografie bewegen compleet los van elkaar. De muziek werkt hierdoor niet versterkend of ondersteunend. Een abrupte black-out en sferisch lichtchangementen voorkomen dat de aandacht verslapt.

Sleight of Hand – © Rahi Rezvani

Reprise als lichtpunt

De reprise van Sleight of Hand (2007), een theatraal dansstuk van hét NDT-duo Sol León en Paul Lightfoot, vormt het lichtpunt dat de twee premières verbindt. Het spel tussen zwart en wit doet, mede door de muziek van Philip Glass, filmisch aan. Mannen in lange zwarte jassen lijken direct uit The Matrix te zijn gestapt. Een man en een vrouw torenen in metershoge zwarte gewaden hoog boven de rest uit, als bewakers van de onderwereld die zich in de orkestbak bevindt. Sierlijk en zwierig, geaccentueerd met grimassen en vele pirouetten, Sleight of Hand is oogstrelend en heerlijk mysterieus. Knap hoe een stuk dat al zoveel karakters en sterke theatraliteit heeft toch genoeg ruimte aan het publiek laat voor interpretatie. Lightfoot en Leóns liefde voor symmetrie en synchronie is erg bepalend voor het stuk en zorgt voor een bevredigende harmonie.

Geen goud voor Walerski

Na al dat zwart, wit en grijs lijkt Aureum als gouden verschijning een warm welkom. De dansers zijn niet alleen goud geverfd maar zijn figuurlijk gesproken ook goud, want aan de uitvoering is niets op te merken. In het ensemble van zestien ijzersterke dansers toont het viertal mannen een indrukwekkende vaardigheid en aanwezigheid. Helaas blijkt naarmate het dansstuk vordert dat de potentie van de dansers te veel verborgen blijft en de reikwijdte aan ervaring, waar de directie Paul Lightfoot en Janine Dijkmeijer naar verwijzen in de flyer, niet onder die gouden verf vandaan komt.

Het gevoel dat wordt opgeroepen in Aureum doet teveel denken aan Chamber, een succesvol werk van Walerski uit 2012. Denk aan het warme voetlicht, de huidkleurige kostuums en de conventionele groepsformaties gebaseerd op de natuur. Tijdens Aureum wordt een gouden doek, dat voor driekwart het speelvlak omlijst, op en neer gelaten. In combinatie met het licht vormt het een indrukwekkende aanblik, maar de keuze voor dit enige decorstuk getuigt opnieuw van gebrek aan creativiteit. Nog geen half uur daarvoor was immers eenzelfde constructie te zien in Sleight of Hand. Aureum is als choreografie monumentaal, warm en groots, maar daarin juist zo teleurstellend en alles behalve vernieuwend, eerder gedateerd.

De enigszins prestigieuze titel van zijn debuutprogramma, Het failliet van de moderne tijd, doet vermoeden dat we hier te maken hebben met een zwaarmoedig betoog van een cynische jonge denker, maar dat is niet helemaal terecht. Fransen begint zijn verhaal vanuit de muziek, en citeert daarbij zijn pianostemmer die een opvallend wijze uitspraak doet. De opmerking valt pas aan het eind van het programma in de juiste context, al is er gelukkig een optimistisch sluitstuk na een avond intellectueel cabaret. Zijn opzet is daarbij mooi in balans: hij wil het publiek niet alleen laten lachen om wat taalgrappen en piemels; hij schetst voor de pauze een mooi filosofisch kader wat hij in de tweede helft schitterend invult. Dat is de grote kracht van Fransen: hij wil niet alleen cabaret maken dat ‘op de lach’ geschreven is, maar wil ook zijn interesse voor de filosofie delen. De vele boeken op de pianovleugel en een portret van Friedrich Nietzsche illustreren zijn bezetenheid en belezenheid en hij legt enkele sleutelbegrippen magnifiek uit met anekdotes. Zo kan je in het kader van vrijheid altijd maar beter een muts of oorwarmers ophouden, en is de afstand tot een deur altijd groter dan je zou denken.

Rust

Hoewel er inhoudelijk vrij weinig op het debuut van Fransen af te dingen is, kan er in de vorm nog wel wat verbeterd worden. Zo is zijn articulatie hier en daar slordig en praat hij soms te snel waardoor zinnen door elkaar gaan lopen. Hij zou zichzelf wat meer rust kunnen gunnen; het tempo is al vrij hoog doordat hij nauwelijks rustpunten heeft ingebouwd. Dat is te prijzen, maar het kan ook een valkuil worden. Zijn timing is daarentegen goed; hij weet wanneer hij de lach kan incasseren en laten doorrollen, zodat de energie in de zaal opgestuwd wordt. Dat is knap voor iemand die vrij recent begonnen is met cabaret. Maar het komische talent van Fransen is onmiskenbaar en ook muzikaal laat hij zien dat hij niet alleen klassiek geschoold is. Hij maakt er zelfs een klein feestje van door te verwijzen naar onder meer Mariah Carey. Dat lichte vertier smaakt heerlijk zoet, zeker tussen zijn moeizame, maar hilarische treinritjes en dorpswandelingen door. Ga zijn voorstelling dan ook zeker bekijken, al is het maar om zijn liefde voor de filosofie zo mooi verpakt te zien in een uitgekiend programma. Met zijn debuut legt Tim Fransen de lat voor hedendaags cabaret in elk geval een stuk hoger, op een prettige manier.