Film / Films

Superieure glimlachjes

recensie: Intolerable Cruelty

.

~

Na de schimmige wereld van fanatici in de bowlingcompetitie (The Big Lebowski) en het “buitenlandse” van het platteland (Fargo) vergroten de gebroeders Coen weer een stukje Amerika uit. Overdreven, natuurlijk. In het Beverly Hills van de Coens trouwt elke vrouw om te scheiden en is echtscheidingsadvocaat Miles Massey (George Clooney) de superster die mensen kan maken of breken. Net als de privé-detective die zijn vrienden zijn onthullende filmpjes laat zien tijdens de pauze van een sportwedstrijd.

Objection!

Het leuke aan de films van Joel en Ethan Coen is dat je telkens het gevoel hebt het al eens eerder gezien te hebben, maar niet zó. Intolerable Cruelty is een romantische komedie die zich soms wel, soms niet aan de regels van het genre houdt. Als Clooney voor de liefde kiest, compleet met een emotionele toespraak voor alle echtscheidingsadvocaten van het land, staat zijn leven een paar minuten later weer op zijn kop. De scènes in de rechtbank doen denken aan Grisham-verfilmingen en rechtbankseries op tv – vooral omdat de advocaat regelmatig opspringt met zijn “objection!”. Toch is het niet helemaal hetzelfde: de ene keer roept hij dat wegens het declameren van een gedicht door de advocaat, een andere keer wegens het wurgen van de getuige (de rechter: “I’ll allow it”).

~

Intolerable Cruelty past in het rijtje snellere films van de Coens – The Big Lebowski, Raising Arazona. Maar Clooney en Zeta-Jones hebben niet het domme en wereldvreemde van de hoofdrolspelers uit deze films. De spanning tussen Clooney, die vanaf het eerste moment zijn door vrouwen wereldwijd geroemde glimlach belachelijk maakt, en Zeta-Jones, als koele berekende femme fatale, is tegelijkertijd zinderend en grappig. Daardoor is Intolerable Cruelty toegankelijker dan zijn bij vlagen krankzinnige voorgangers.

Opstapje

Gelukkig is het bizarre nog steeds ruimschoots vertegenwoordigd. Door de hilarische dialogen en de allitererende of anderszins bijzondere namen kom je helemaal thuis in de vreemde wereld van de broers. Eigenlijk zou je alleen al naar de bioscoop moeten om kennis te maken met het nieuwe rijtje idioten dat ze introduceren: Howard D. Doyle van Doyle Oil (Billy Bob Thornton), de getuige Baron Heinz Krauss von Espy, Herb Myerson, de enge, hoogbejaarde oudste partner van het advocatenkantoor en Wheezy Joe, de huurmoordenaar met de inhaler. Daardoor zit er voor de hardcore fans van Joel en Ethan Coen voldoende gekte in om zich prima te vermaken; voor de beginneling is het net niet té gek, waardoor het een mooi opstapje vormt naar hun andere films.

Film / Films

Mystic River

recensie: Mystic River

“We zaten alledrie op de achterbank van die auto”. Zo eindigt deze film over trauma’s, schuld, onschuld en wraak, voortreffelijk geregisseerd door Clint Eastwood. We kennen Clint Eastwood vooral van z’n rollen in westerns, met als hoogtepunt de met vier oscars bekroonde Unforgiven, die hij zelf ook regisseerde. Elf jaar na die film komt hij nu weer met iets heel anders aanzetten. Mystic River, gebaseerd op het boek van Dennis Lehane.

~

Het verhaal draait om de drie jeugdvrienden Jimmy Markum (Sean Penn), Dave Boyle (Tim Robbins) en Sean Devine (Kevin Bacon). Ze speelden vroeger in een ruwe buurt in Boston. Als Dave op een dag wordt ontvoerd, verandert hun vriendschap. Hij zit vier dagen vast en wordt misbruikt, maar hij weet uiteindelijk te ontsnappen. Jaren later brengt de moord op de dochter van Jimmy de jeugdvrienden weer samen. Sean is inmiddels rechercheur geworden, en wordt op de zaak gezet. De hoofdverdachte blijkt niemand minder te zijn dan Dave, met zijn onverwerkte verleden. En ondertussen wil Jimmy, die geen lieverdje is, wraak.

Trauma’s

~

Er is genoeg tijd genomen om de karakters goed uit te werken, hoewel ze soms iets te vet worden aangezet. Je kijkt in de ziel van deze mensen, je voelt mee met het ongeloof en de agressie van Sean Penn (I Am Sam) en de trauma’s van Tim Robbins (High Fidelity), die zijn rol mooi neerzet. Hij wordt achtervolgd door herinneringen, die versnipperd in de film terug komen. Op zich hadden die herinneringen nog iets meer uitgewerkt kunnen worden, maar we moeten natuurlijk niet vergeten dat het in deze film ook draait om de zoektocht naar de dader.

Beklemmend

In de oplossing van het mysterie word je heen en weer geslingerd met oplossingen, maar niet op een vervelende manier. Het minpunt van de film is het slot, dat onbevredigend is, en door de carnavalsoptocht wel iets weg heeft van Van God los. De films zijn niet met elkaar te vergelijken, maar ze laten je allebei achter met een beklemmend gevoel.

Avondje detective

Dat gevoel wordt in deze film versterkt door de manier van filmen. Op de juiste manier in- en uitzoomen, prachtige sombere beelden, donkere taferelen: Boston leent zich uitstekend voor dit verhaal. Al met al is Mystic River een mooie film met een dramatisch, bitter randje. De sterke regie en de goede acteerprestaties zorgen ervoor dat je je niet verveelt en ook nog een avondje detective kan spelen.

Muziek / Achtergrond
special: Interview met Birgit Schuurman

Nieuw, maar toch zichzelf

In 2001 liet Birgit Schuurman van zich horen met haar debuut album Few Like Me. Met haar eigenzinnige sound en uitstraling liet ze zien dat ze meer was dan ‘het zusje van…’. Na de hits I Know, Few Like You en Lover bleef het echter stil. Ze verbrak het contract met haar eerste platenmaatschappij, er werd wat gewisseld in de band en ze ging naar Londen voor een songwriterworkshop. En ineens is ze weer terug, drukker dan ooit met haar single Everybody Wants To Be. 8WEEKLY had nog net tijd om haar na een optreden te strikken voor een paar vragen.

~

Je nieuwe single klinkt wat pittiger dan we van je gewend zijn. Is Birgit een andere weg ingeslagen?
“Het is weer een andere kant die ik van mezelf laat zien. Ik zou het zelf ook wel omschrijven als een andere richting, totdat je bij de bridge aankomt van het nummer. Dan barst het weer in alle hevigheid los en dan komt het weer in de buurt van wat ik hiervoor ook heb gedaan. Ik vind het wel een goede combinatie van vernieuwen, maar toch niet alle schepen achter me verbranden. Het is niet zo dat ik iets totaal anders ga doen, maar ik blijf wel bezig. Het volgende nummer wordt misschien wel een hele mooie gitaarballad.”

Wat kunnen we verwachten van je nieuwe cd?
“Een stapje verder. Het wordt een goede mengeling van verschillende stijlen, net als op mijn eerste album. Maar geen kopie!”

Je hebt in Londen een songwriterworkshop gevolgd. Wat heb je daar geleerd?
“Ze benaderen daar liedjes schrijven echt als een ambacht. Niet dat je gaat zitten wachten, nee: ‘we gaan zitten, we willen een liedje schrijven. En als het niet lukt, dan niet, maar we gaan het wel proberen te benaderen’.
Het is echt structuurwerk. Wat is je onderwerp waar je over wilt schrijven? Oké, we hebben dit akkoord in gedachten voor een nummer. Kun je hier iets mee met jouw tekst? Het is… ja, ik weet het niet. Ik denk dat mensen vaak te lang blijven wachten, en ik vind dat niet een verkeerde manier van schrijven, maar je moet niet blijven wachten totdat je genoeg inspiratie hebt.

~

Ik heb nu zoiets van: ik doe het gewoon en het hoeft geen goed liedje te worden, want dan gooi ik het weer weg. En ik ga niet zitten wachten op het liedje. Nee, ik ga door en maak er vijftien, en misschien is één van die liedjes dan helemaal te gek. Zoals met Everybody Wants To Be. Ik heb zeven songs in drie dagen geschreven, en daarvan ga ik er drie zeker gebruiken. En dat betekent toch dat je elke dag één te gek liedje hebt geschreven.”

Heb je favoriete onderwerpen om over te schrijven?
“Nee… Op de een of andere manier komt wel heel vaak terug dat iemand doet wat ze zelf wil. Iemand die niet zoveel wil, die misschien wel het een en ander doet, maar die zich niet zoveel wil aantrekken van de wereld om zich heen. In het ene liedje doet ze dat niet, in het andere wel. Het is altijd wel een soort eigenwijsheid die erin zit. Er mag van mij ook altijd wel een grapje inzitten.”

Hoeveel liedjes van je nieuwe album heb je zelf geschreven?
“De samenstelling van mijn nieuwe album is nog niet rond, maar ik denk dat meer dan de helft mijn eigen werk zal zijn. Misschien wel bijna helemaal, maar dat weet ik nog niet zeker. Er zijn een paar songs die ik helemaal te gek vind, geschreven door anderen, speciaal voor mij.”

Dan nog snel een blik in de toekomst… Je speelt de rol van Pi in de film Floris. Wat kunnen we binnenkort van je verwachten?
“Ik zit nu middenin de opnames van Floris, dus daar ben ik nog tot en met november zoet mee. Ik ben bezig met andere audities. En touren met m’n nieuwe album gaat ook zeker gebeuren!”

Link:

www.birgitmusic.com

Theater / Voorstelling

Bizar nachtje

recensie: Arabische nacht

Een fles drank, een woestijn, seks, een droom; wat is er toch aan de hand met deze nacht? Deze vreemde Arabische nacht, die door iedereen anders beleefd wordt? Dit toneelstuk van Roland Schimmelpfennig veroverde twee jaar geleden alle Duitse podia en werd ook in andere landen goed ontvangen. Nu is Nederland aan de beurt, en terecht.

~

Het is ontzettend warm. Er komt geen druppel water uit de kraan van de bovenste verdiepingen van een flat, waar het stuk zich afspeelt, en de lift werkt ook niet naar behoren. Onder deze omstandigheden ontmoeten vijf mensen elkaar. Een huisbaas, twee huisgenoten, de vriend van een huisgenoot en een overbuurman. Ze hebben allemaal een andere visie op een en dezelfde nacht. Ze laten hun fantasieën de vrije loop, op zoek naar liefde en romantiek. Ontspoorde levens, toevallige samenkomsten: geen van de levens zal na deze aparte Arabische nacht hetzelfde zijn. Regisseur Matthijs Rümke: “Voor mij toont het stuk hoe vijf middelmatige mensen in de heetste nacht van het jaar hun lotsbestemming proberen te ontstijgen.”

Puzzelstukjes

De voorstelling blijft van het begin tot het eind fascineren. Er gebeuren vreemde dingen, het verhaal breidt zich steeds verder uit en wordt steeds gecompliceerder. Het is bijna niet uit te leggen, maar de puzzelstukjes vallen wel tijdens de voorstelling in elkaar.

Perfecte timing

~

De acteurs zijn goed op dreef. Joep Onderlinden (de overbuurman) en Steve Hooi (de vriend van) zorgen voor de lachmomenten met hun houding en mimiek. De andere drie (Kees Hulst, José Kuijpers en Wimie Wilhelm) zijn meer van de serieuze kant. Allemaal zetten ze hun personage goed, maar soms iets te stereotiep, neer. Ze zeggen zelden iets tegen elkaar, maar denken hardop, vertellen hun verhaal, door elkaar. Ze vullen elkaar aan en toch weer niet. Het is briljant in elkaar gezet. De timing van de acteurs is perfect. En dat moet ook wel, want dat is de kracht van dit monologenspel. De vaart zit er goed in terwijl het stuk ook verdooft, als in een sprookje. Wat doet deze nacht toch met die mensen? Laat je meeslepen door deze bizarre, goed doordachte, lachwekkende Arabische nacht.

Arabische nacht toert nog tot en met 6 december 2003 door Nederland. Voor meer informatie: www.productiehuis.nl

8WEEKLY

Apenkoningland

Artikel: Donkey Kong Country

Op de GBA zijn inmiddels al vele SNES-games beschikbaar. Nu is daar eindelijk Donkey Kong Country bijgekomen. Deze platform game haalde destijds het maximale uit de SNES, en ziet er ook op de GBA prachtig uit. Veel mensen vinden het rechtstreeks overzetten van SNES naar GBA goedkoop, maar ik vind dat onzin. Voor gamers als ik (ik speel nu al zo’n 20 jaar) is het een leuke mogelijkheid om de oude tijden te doen herleven, en jongere gamers hebben deze gewoon goede spelen vaak nog niet gespeeld.

~

Donkey Kong Country is zo’n game waarvan ik zeg: absoluut tijdloos vermaak. Niemand in de wereld maakt mij wijs dat het porten van een game als deze goedkoop is. De gameplay is gewoon lekker glad 2D-platformvermaak. Het verhaal in een notendop: Diddy Kong moet van zijn vader passen op de bananenverzameling. Diddy wordt echter overvallen door een paar gemene krokodillen, die de bananen verzameling van Pappa Kong door het hele oerwoud verspreiden. Er ziet voor Diddy en Donkey niet veel meer op dan op avontuur te gaan. De missie: het terug veroveren van alle bananen en het leren van lesjes aan kwaadaardige krokodillen.

Apenstreken

~

Donkey Kong Country zag er destijds op de SNES revolutionair uit. Op de GBA zijn we inmiddels wel het één en ander gewend, maar toch ziet het er allemaal nog steeds erg fraai uit. De platformactie is nog steeds geweldig. Je begint met één aapje, maar halverwege kun je de ander bevrijden uit een ton waarin deze gevangen zit. Samen zetten ze dan de weg voort. Moet één aap afhaken, dan zet de speler de strijd met een andere aap voort.

Conclusie

Apen lijken de laatste tijd weer helemaal top. Ape Escape 2, Super Monkey Ball 2 en nu dus Donkey Kong Country. De apen in dit spel hebben zo hun apenkuren en geluiden, en hebben een flink gevoel voor humor. Donkey Kong Country is een onvervalste platformklassieker. Voormalige SNES-bezitters kunnen weer lekker herinneringen ophalen, en newbies hebben weer een prima platformer om hun tanden in te zetten. Met de GBA is de 2D platform game weer helemaal terug!

Film / Films

Phonebooth

recensie: Phonebooth

Joel Schumacher is een regisseur met een zeer wisselvallige loopbaan. Ooit begonnen als hippe modeontwerper voor de jetset van Hollywood, brak hij aan het begin door met St. Elmo’s Fire en maakte verder hits als de vampierenfilm The Lost Boysen de zeer amusante maar niet door iedereen gewaardeerde leven-na-de-dood-thriller Flatliners. Maar toen hij in 1995 het stokje van Tim Burton overnam bij de Batman-serie, ging er iets mis. Batman Forever was nog wel te doen, maar de geldverspillende flop die Batman & Robin (1997) was, zal hem zijn leven lang blijven achtervolgen.

~

Schumacher besloot zich niet te laten kennen en keerde terug naar zijn low-budgetdagen van weleer en maakte min of meer achtereenvolgens Tigerland (2000) en Flawless (1999), films waarin hij liet zien voor weinig geld toch nog goede films te kunnen maken. En ook Phonebooth hoort in dit rijtje thuis: de film werd in tien dagen opgenomen in New York met een handjevol acteurs. En desondanks zou deze rap gemonteerde thriller wel eens Schumachers beste film uit zijn carrière kunnen zijn.

Onder schot

~

Het verhaal is eenvoudig: de harde maar weinig betekenende publicist Stu Shepard (Colin Farrell) belt elke dag vanuit dezelfde telefooncel naar een actrice (een bijrolletje van Katie Holmes) met wie hij op een goede dag het bed eens hoopt te delen. Hij doet dit niet op zijn gsm omdat zijn vrouw de maandelijkse telefoonrekeningen doorspit. Als hij opgehangen heeft, begint te telefoon in de cel te rinkelen. Hij neemt op en krijgt een bekende stem (die van Kiefer Sutherland) aan de lijn, die beweert hem op dat moment onder schot te hebben en hem neer zal schieten als hij op durft te hangen. Het resterende uur (de film duurt iets meer dan 75 minuten) zien we met het zweet in de handen hoe de sluipschutter iedere mogelijke uitvlucht heeft voorzien en Stu in een ijzeren wurggreep houdt.

Camerahoeken

Het razendsnelle script en dito montage zorgen ervoor dat je weinig tijd hebt zelf uit te puzzelen wat er zal gebeuren, en ook al doe je dat wel (mijn vriendin is daar heel goed in), dan zetten de filmmakers je toch steeds op een verkeerd been. Schumacher heeft elke camerahoek benut die je maar kunt bedenken om iemand in een telefooncel te filmen en mede daardoor blijft Phonebooth, ondanks zijn beperkte locatie, steeds onderhoudend.

Extra’s

Als je weet dat Phonebooth in tien dagen en met minimale middelen werd opgenomen, is de grootste vraag die je voor het bekijken en beluisteren van de extra’s op deze DVD hebt: hoe heeft-ie het gedaan? Ik wilde graag weten of hij de hele film, beeldje voor beeldje heeft uitgetekend, of op basis van het scenario maar wat heeft gefilmd. Helaas worden we uit zijn commentaar niet zo heel veel wijs over de technische details van de opnamen en daaropvolgende montage, want Schumacher praat vooral veel over zijn acteurs (die, toegegeven, inderdaad prima prestaties leveren).

Tevreden

De ongeïnspireerd getitelde Making Of Phonebooth is wat dat betreft een stuk beter: in ruim een half uur komen de details van letterlijk elke opnamedag voorbij. Vrijwel iedere medewerker aan de film wordt geïnterviewd en dat levert een interessante kijk op op een gedurfd experiment. De bioscooptrailer is de laatste van de extra’s, maar Phonebooth heeft ook niet meer nodig; deze DVD heeft precies genoeg inhoud om degenen die nieuwsgierig zijn naar deze thriller tevreden te stellen.

Boeken / Fictie

De vlinders en het verstand

recensie: Arthur Japin - Een schitterend gebrek

Verstand en liefde gaan niet samen. Je kunt niet doen alsof je verliefd op iemand bent, en als je echt vlinders in je buik hebt, kun je die echt niet het zwijgen opleggen omdat die Ware Jacob toevallig niet zo goed is voor je toekomstplannen. Je kunt niet berekenend verliefd zijn, en al evenmin kun je altijd de meest logische beslissingen nemen wanneer je in de wolken loopt.

~

In Een schitterend gebrek, de nieuwe roman van Arthur Japin, wordt de hoofdpersoon heen en weer geslingerd tussen verstand en gevoel. Maar niet op de manier waarop Bridget Jones en Carrie uit Sex and the City de wisselwerking tussen hart en hersenen ondergaan. De avonturen van hoofdpersoon Lucia zijn een stuk stijlvoller.

Pokken

Lucia en Giacomo zijn verliefd, maar hij moet eerst zijn studie afmaken. We spreken Noord-Italië, ergens in de achttiende eeuw en het standsverschil tussen Lucia, dochter van bedienden, en Giacomo, student, is groot, maar niet onoverkomelijk. Terwijl Giacomo afstudeert, krijgt Lucia les: een leraar verandert haar in een beeldschone, welgemanierde, maar vooral ook zeer intelligente jonge vrouw. Maar dan slaat het noodlot toe: ze raakt besmet met de pokken, in die tijd nog een uiterst gevaarlijke en besmettelijke ziekte. Lucia overleeft, maar de schade is enorm: haar gezicht is voor altijd ontsierd door afzichtelijke littekens.

En daar beginnen de problemen. Lucia wil dolgraag trouwen met Giacomo, maar ze wil hem de vernedering van een lelijke echtgenote niet aandoen: zijzelf, maar ook haar man zal door haar lelijkheid nooit geaccepteerd worden in de society-kringen van Venetië. Wat moet ze doen?

Wanneer ik echter tegen mijn gevoel in zou gaan en hem vrij zou laten, zou hij zijn dromen kunnen najagen en waarmaken. Ik zou dan wel ongelukkig zijn maar troost vinden in de wetenschap dat hij tenminste gelukkig was. Misschien zou hij even droevig zijn om mij, maar vast niet lang wanneer ik het zo speelde dat hij meende dat ik hem verraden had. Dan zou hij kwaad zijn, mij verwensen en uiteindelijk vergeten.
Zo redeneerde ik.
In het eerste geval zouden er twee ongelukkig zijn, in het laatste geval slechts een.
De keus leek mij eenvoudig

Sluiers

~

Lucia handelt op de automatische piloot: ze vlucht en ziet Giacomo nooit meer. Na vele omzwervingen, waarbij ze in een verlichte feministenbeweging terecht komt, maar ook als vieze prostituee elke schurftige klant moet aannemen vanwege haar lelijkheid, wordt Lucia een dure hoer in Amsterdam. Ze hult zichzelf in sluiers, waardoor ze voor haar klanten extra aantrekkelijk – want mysterieus – is. Dan komt ze Giacomo opnieuw tegen: hij noemt zich Seingalt en is een vrouwenverslinder geworden die later, in onze tijd, bekend zal staan als Casanova. Seingalt pocht dat hij nog nooit een vrouw ongelukkig heeft gemaakt, Lucia schept op dat zij nog nooit echt verliefd is geworden. Beiden gaan een weddenschap aan: Giacomo zal proberen Lucia te winnen en Lucia moet hem op de een of andere manier haar eigen verhaal vertellen. Maar de sluier en het verleden staan alle openheid in de weg.

Wat volgt is een geniaal en subtiel spel met liefde als inzet. Maar een spel moet men spelen met de hersenen, niet met het hart, anders wint men niet. Lucia raakt verstrikt in haar eigen gevoelens, die ze, sinds haar vlucht, niet meer heeft toegelaten. Langzaam maar zeker loopt de spanning op. De vraag ‘krijgen-ze-mekaar’, die je stelt bij Bridget Jones, is hier ook interessant, maar dan op een heel andere, veel verfijndere manier. Hoe krijgen-ze-mekaar en wat zal er gebeuren in het geval dat ze ‘mekaar krijgen’?

Vragen

Japin speelt ingenieus met de chronologie van het verhaal. We maken kennis met Lucia in Amsterdam wanneer ze de rijke, gesluierde hoer is. Hoe is het zo gekomen? Dan introduceert hij Seingalt. Wie is hij en waarom reageert Lucia zo vreemd op hem? Dan neemt Japin je mee terug in de tijd, naar de eerste ontmoeting tussen Lucia en Giacomo. Veel wordt duidelijk, maar nog lang niet alles. Pas op het laatst kom je te weten hoe het afloopt met de weddenschap. Steeds weer opnieuw roept Japin vragen op, en nog voordat vraag a beantwoord is ben je alweer gegrepen door vraag b.

Spelen

Een schitterend gebrek is niet alleen het verhaal van een jonge vrouw die door tegenslagen wijs is geworden, maar ook een verhaal van de verwoestende krachten die liefde en verstand op elkaar kunnen uitoefenen. Als Lucia geen lessen had gehad die haar van een bediende omtoverden in wereldwijze vrouw, had ze dan dezelfde keuze gemaakt? Wellicht was Casanova dan niet de geschiedenis in gegaan als ’s werelds grootste minnaar, maar als die sukkel met die lelijke vrouw. En is Casanova wel een minnaar te noemen wanneer hij zo berekenend met zijn geliefden omgaat? Een schitterend gebrek kent vele lessen, maar is in de eerste plaats een schitterend boek. Liefde mag dan speels zijn als vlinders in je buik, het is tegelijk een uiterst serieuze aangelegenheid, waar je geen spelletjes mee kunt spelen.

Links

http://www.dickinson.edu/~emery/Casanova.htm

Muziek / Album

Donker

recensie: Lawn - Backspace

Eerder dit jaar kwam het boek Nothing Going On In The City uit. Hèt standaardwerk in wording over de Groningse popmuziek, geschreven door privé-archivaris Koen van Krimpen. Kenmerk van werken als deze is dat er regelmatig een update verschijnt. Nou, kom maar op met die vernieuwde versie, want er komt dit jaar weer veel goeds uit het culturele centrum van het noorden. Gerry en Harry Arling presenteerden hun Groots Opgezette Multimedia Spektakel Show al op het Groningse festival Noorderzon en staan in november op Crossing Border. De jongens van Audiotransparent brachten hun huiveringwekkende titelloze debuut uit en stonden op verzoek (!) in het voorprogramma van Tindersticks. Dit artikel gaat echter over nog een band uit Groningen die op 24 oktober in Vera haar nieuwe geesteskind presenteert: Lawn.

~

Backspace is de titel van deze, na eigen zeggen, eerste echte langspeler. Lawn bracht in 2001 een album/EP uit met de naam Lawn-dro-mat. Deze eerste grote stap werd goed ontvangen en zette de naam van de band op de muzikale kaart van Nederland. De groep stond onder andere in het voorprogamma van bands als J. Mascis and the Fog, Slut en 35007. Helaas ging het geplande optreden voor Queens of the Stone Age niet door, maar een dergelijke boeking geeft toch een indicatie van hoe er over Lawn wordt gedacht. Met Backspace zal het aantal positieve gedachten alleen maar toenemen, want dit negen composities tellende album is zeer de moeite waard.

Geen vergelijkingen, alstublieft

Donker. In één woord de beste karakterisering voor de sfeer die Backspace oproept. Lawn is een band die het moet hebben van spanningsopbouw, net als Mogwai bijvoorbeeld. Toch prefereren de Groningers niet vergeleken te worden met grootheden uit de muziekwereld. Helaas ontkom je hier niet altijd aan. Het prachtige duet Fix met Anneke van Giersbergen, inderdaad van The Gathering, zou bijvoorbeeld zowel qua zang als op muzikaal gebied van Tool kunnen zijn en dit nummer vormt geen uitzondering. Ik denk dat de jongens van Lawn er maar mee moeten leven dat hun muziek hier en daar aanknopingspunten heeft met grote helden.

~

Want een dergelijk compliment hoeft er niet op te duiden dat Lawn geen sterk eigen geluid heeft. Backspace biedt een breed spectrum aan materiaal. De eerste twee tracks (inclusief het genoemde duet) zijn het toegankelijkst en kunnen eventeel doorgaan voor singles. Zij vormen het voorportaal van de verdieping die optreedt naarmate de luistertrip vordert met een aantal schitterende afwisselende composities. Zowel het gedeeltelijk akoestische en bloedstollende Mercury als het zware, meeslepende Polaroid zijn bijvoorbeeld prachtig en staan bol van intensiteit en emotie.

Pijnstiller

Backspace is een album dat zich het best laat begrijpen en beluisteren in het donker, het liefst keihard. Lawn vraagt je onverdeelde aandacht. Eén luisterbeurt is niet voldoende om de echte pikzwarte schoonheid en troost van Backspace onder ogen te zien. Nee, Backspace moet even inwerken als een pijnstiller. Wanneer de werking echter zijn intrede heeft gedaan, is de verlichting overheerlijk. Still scared of the dark at night? Still believe the bugbears will bite?

Link:

http://www.lawn.nl

Muziek / Album

Oud, maar nog zonder stok

recensie: Beethoven - Symfonie nr. 9 / Berlioz - Symphonie Fantastique

Rond de Tweede Wereldoorlog waren er twee grote dirigenten die elkaar niet
konden uitstaan. Het conflict tussen Arturo Toscanini en Wilhelm
Furtwängler was er één tussen twee kwetsbare ego’s, maar ging ook over
fundamentele tegenstellingen. Toscanini, begonnen als operadirigent (voor
een Italiaan was iets anders eigenlijk ook niet mogelijk), probeerde de
partituur zo getrouw mogelijk weer te geven. Een vrij moderne opvatting,
zou je kunnen zeggen. Furtwängler was iemand uit de traditie van Hans von
Bülow en Hans Richter, een typische vertegenwoordiger van de ‘Duitse
school’. In tegenstelling tot Toscanini ging hij meer uit van de intenties
van de componist, het geluids’beeld’ dat die had willen creëren. Een
Toscanini-opname en een Furtwängler-opname kun je meteen horen. Elk
afzonderlijk instrument is bij de Italiaan vrij goed te onderscheiden,
terwijl het bij de Duitser vaak heel vaag, bijna organisch, klinkt. De
vraag is natuurlijk in hoeverre je de intentie van de componist kunt
lezen, maar Furtwängler geef ik graag het voordeel van de twijfel boven
die Italiaanse notendictator.

Ludwig van Beethoven • Symfonie Nr. 9. • Briem/Höngen/Anders/Watzke •
Berliner Philharmoniker o.l.v. Wilhelm Furtwängler (opname april 1942) • Classica d’Oro CDO1001 • €5,61

Hector Berlioz • Symphonie Fantastique • Maurice Ravel • Pianoconcert voor de linkerhand • Paul Wittgenstein, piano • Concertgebouw Orkest o.l.v. Bruno
Walter (opname 1937)

~

Om maar met deze Furtwängler-Beethoven-negen te beginnen: die is
adembenemend. De opname is een dikke zestig jaar oud en dat hoor je
ook, maar elke bedenking daarover verdwijnt als sneeuw voor de zon als je
naar deze zinderende, paranoïde interpretatie van Beethovens koorsymfonie
luistert. Nou was er wel iets om paranoïde over te zijn, aangezien de
opname plaatsvond in 1942 terwijl Berlijn links en rechts ten prooi viel
aan bombardementen. Geen noot, niet één, valt verkeerd, van het typisch
mystieke Furtwängleriaanse begin tot het ademloos uitbundige einde (de
laatste maten van de negende zijn waarschijnlijk nooit meer met dit tempo
gespeeld). Een groot contrast met Furtwänglers andere beroemde opname van
dit werk uit 1954, waarin hij de zaken veel weidser laat uitlopen en niet
dit koortsachtige tempo hanteert.

Verplichte kost

~

Maar juist die smeulende intensiteit maakt deze opname mijns inziens de
betere van de twee. De solisten, vooral tenor Peter Anders, presteren
vlekkeloos en de coördinatie van orkest, solisten en koor is voorbeeldig.
De opname is voor de periode niet slecht (voor moderne begrippen
natuurlijk wel) maar mag geen beletsel zijn om deze CD aan te schaffen,
zeker niet tegen deze prijs. Als je geïnteresseerd bent in Beethoven is
het een verplichte aanschaf, als je al een negende hebt hoort-ie ernaast
te staan.

La main gauche

Bij de tweede schijf is het met name Ravels pianoconcert voor de
linkerhand (hier vooral bekend als openingsmuziek bij het programma van
Boudewijn Büch) dat interessant is vanwege de aanwezigheid van de
opdrachtgever, Paul Wittgenstein. Deze was in de Eerste Wereldoorlog zijn
rechterarm kwijtgeraakt maar niet zijn belangstelling voor een muzikale
carrière. Dat bracht hem ertoe een hele rits componisten opdracht te geven
speciaal voor zijn linkerhand pianoconcerten af te leveren, te beginnen
met Erik Wolfgang Korngolds fantastische concert en niet veel later gevolgd door
dit werk van Ravel.

Knip knip

~

Ook hier is het verschil tussen de moderne uitvoeringspraktijk en die van
een kleine zeventig jaar geleden opvallend. Dirigent Bruno Walter neemt
het over het algemeen wat rustiger dan tegenwoordig gebruikelijk is, maar
dat kan ook zijn geweest om Wittgenstein, een competent maar geen groots
pianist, wat meer kans te geven op adem te komen in dit toch allesbehalve
gemakkelijke stuk. De uitvoering mag er zijn, tot de laatste maat. Of
liever: de laatste twee noten van de kopersectie. Ziet u, die staan er
namelijk niet op. De engineers die deze opname mochten oppoetsen hebben de
schaar ferm ter hand genomen en ons die koperklanken bezwaard. Allemaal
leuk en aardig, maar zo zijn we natuurlijk niet getrouwd. Ik dacht nog
even dat Ravel of Walter zelf creatief waren geweest, maar het schijnt
toch echt een technische uitglijer van Classica d’Oro te zijn.

Geslijp

Berlioz Symphonie Fantastique vindt onder Walter, een leerling en
langdurig assistent van Mahler, ook een warme ontvangst, maar deze
klinkt veel ‘conventioneler’ dan je zou verwachten, bij tijden zelfs een
beetje mat. Maar dat kan ook aan de kwaliteit van de opname liggen. De
opname van de Berlioz/Ravel schijf is een stuk beroerder dan de
Beethoven-CD: regelmatig hoor je het geslijp van de naald door de groef
van de 78-toeren-plaat en het geluid klinkt vooral wanneer het orkest er
es lekker tegenaan gaat, akelig dun. Dat alles zorgt ervoor dat er toch
wel wat bedenkingen te koesteren zijn bij deze CD. Hij is vooral
interessant als historisch document omdat Paul Wittgenstein erop
meespeelt, maar het gruwelijke geluid en het ongelukkige mes van de
engineers voorkomen dat ie verder veel luisterplezier biedt.

Ik word elke keer weer warm van binnen als een dergelijke collectie
wordt uitgebracht. Het in Nederland door Challenge ingevoerde label
Classica d’Oro brengt 85 schijven met historische opnamen op de markt.
Velen zijn al eerder uitgebracht, maar niet voor een prijs die je ook
toestaat eens iets op de bonnefooi te kopen. Doe dat dan ook maar.

Theater / Voorstelling

Pim inspireert

recensie: Theaterstukken over Pim F.

Sinds opkomst en dood van Pim Fortuyn heeft iedereen weer een mening over politiek, allochtonen, het koningshuis en hoe het überhaupt met het land verder moet. Voor sommige theatermakers is de nieuwe volksvrijheid om te zeggen wat je denkt een dankbare bron: actueel en geëngageerd toneel is weer in opkomst. Momenteel touren twee spraakmakende voorstellingen door het land. Doop! van Zep en Sympathy for the devil van het Noord Nederland Toneel (NNT).

~

In Doop! vermoordt veganist Wally van der Vee politicus en vastgoedhandelaar Koos Lotsvoort. Het NNT verweeft de Faust van Goethe met ‘het klimaat’ dat na de opkomst van Fortuyn is ontstaan: Marokkanen zijn Kut-Marokkanen, negers zijn lui en het enige wat geldt is het eigenbelang. De nieuwe mens kan en wil alles zeggen, maar denkt daardoor nergens meer goed over na. Hij streeft alleen nog naar zijn eigen plezier, maar is tegelijkertijd nooit écht gelukkig.
De moraal van het NNT gaat gepaard met een veelheid aan absurdisme, foute grappen en onderbroekenlol. Ronald McDonald probeert aan te sluiten bij de groep duivels die Faust verleiden, een Teletubbie laat zich door diezelfde duivels van achteren nemen en wordt later letterlijk ontmaskerd als Mephisto en God heeft geen tijd om zich uit te laten over morele vragen: hij zit net aan een lunch bestaande uit gehaktballen.

Fortuyn

Op het eerste gezicht lijken Doop! en Sympathy for the devil veel overeenkomsten te hebben: muziek speelt een belangrijkje rol in beide stukken en de twee verhalen spelen in de cultuur ontstaan na het optreden van Fortuyn. Kritisch zijn de stukken ook, maar op verschillende punten. Doop! probeert de drijfveren van Wallie van der Vee inzichtelijk te maken, maar veroordeelt zijn daad tegelijk: Wallie eindigt als een eenzaam hoopje dat zichzelf de dood in hongerstaakt. Het NNT laat de moord buiten beschouwing; het gezelschap richt zich op de egoïstische samenleving die momenteel ontstaat.

Faust, model voor de moderne mens, sluit een verbond met de duivel om er zelf beter van te worden. Maar hoe de duivel ook zijn best doet, Faust blijkt niet te plezieren: in zijn eigen land heeft hij last van allochtonen die zich niet aanpassen en in het buitenland wordt hij benaderd door opdringerige verkopers. De duivel: “Maar deze man is vriendelijk en nodigt je bij hem thuis uit. Zo leer je hun cultuur kennen.” Faust: “Ik heb betaald om hier te komen. Ik wil niet ook nog worden lastiggevallen door die lui.” Uiteindelijk blijkt zijn vriend al die tijd gelijk gehad te hebben: het zaakje stinkt en íemand zal moeten betalen. En de kans is groot dat dat Faust zelf blijkt te zijn. Ofwel: samenleven doe je niet alleen, zoals het CDA al verkondigde.

Schreeuwerig

~

Voorstellingen van het NNT zijn altijd goed toegankelijk, waardoor de groep uit Groningen redelijk veel jongeren naar het theater weet te trekken. Ook Sympathy for the devil kent de typische NNT-ingrediënten als een cabareteske presentatie en grappen toegespitst op de actualiteit. Vermakelijk is de voorstelling dan ook zeker, maar het behoort niet tot de beste stukken die het NNT afgelopen jaren heeft neergezet. Daarvoor zitten er te veel matige momenten in: zo is er een schreeuwerig en onnodig intermezzo van een slecht-lijkende Balkenende, is de lijn in het verhaal bij vlagen warrig en gaat het spel te veel over the top.

‘Ik dood niemand, maar het kan móeten’

Doop! verhaalt naast de geschiedenis van Wallie van der Vee over de opkomst van junkie-muzikant Doctor Sax, gemodelleerd naar Herman Brood. Schrijvers Peter Pluymaekers en Jef Hofmeister wilden eerst het hele stuk over de vrijgevochten rocker laten gaan, maar schrokken toen ze zich in hem verdiepten: “Herman wás niet vrij, hij deed alles voor de media”, vertelde Hofmeister in een interview met Trouw. Dan liever een hoofdfiguur geïnspireerd op de ‘vrijgevochten’ moordenaar Volkert van der Graaf. Hofmeister in datzelfde interview: “Ik dood niemand, maar het kan móeten. Fortuyn was ook gevaarlijk” en: “Ik veroordeel de moord, maar stel de filosofische vraag: hoe weet je dat het niet goed was?”

~

Een ware media-rel was geboren: Marten Fortuyn riep zelfs op tot een boycot van het toneelstuk. Bij de première verspreidden LPF-aanhangers pamfletten met de kop ‘verheerlijking van een politieke moord’. Na het stuk gezien te hebben kwam Marten Fortuyn echter terug op zijn mening: “Hofmeisters heeft in Trouw uitspraken gedaan die hij niet waarmaakt met zijn krakersopera”, verklaarde hij zijn voortijdige oproep. Hofmeister beweerde tegelijk dat zijn woorden verkeerd waren weergegeven, maar de publiciteit was toen al binnen.
Publiciteit die de groep anders waarschijnlijk had moeten ontberen: inhoudelijk stelt Doop! namelijk weinig voor. Het bestaat uit flinterdunne flarden verhaal die aan elkaar worden gespeeld door originele leden van de Wild Romance, Broods vaste begeleidingsband. De muziek is dan ook het enige interessante aan de voorstelling, het is bijna jammer dat de acteurs het optreden steeds onderbreken.

Sympathy for the Devil is tot 20 december te zien – www.nnt.nl
Doop! speelt tot 10 december – www.zep.nu