Pim inspireert

In Doop! vermoordt veganist Wally van der Vee politicus en vastgoedhandelaar Koos Lotsvoort. Het NNT verweeft de Faust van Goethe met ‘het klimaat’ dat na de opkomst van Fortuyn is ontstaan: Marokkanen zijn Kut-Marokkanen, negers zijn lui en het enige wat geldt is het eigenbelang. De nieuwe mens kan en wil alles zeggen, maar denkt daardoor nergens meer goed over na. Hij streeft alleen nog naar zijn eigen plezier, maar is tegelijkertijd nooit écht gelukkig.
De moraal van het NNT gaat gepaard met een veelheid aan absurdisme, foute grappen en onderbroekenlol. Ronald McDonald probeert aan te sluiten bij de groep duivels die Faust verleiden, een Teletubbie laat zich door diezelfde duivels van achteren nemen en wordt later letterlijk ontmaskerd als Mephisto en God heeft geen tijd om zich uit te laten over morele vragen: hij zit net aan een lunch bestaande uit gehaktballen.

Fortuyn

Op het eerste gezicht lijken Doop! en Sympathy for the devil veel overeenkomsten te hebben: muziek speelt een belangrijkje rol in beide stukken en de twee verhalen spelen in de cultuur ontstaan na het optreden van Fortuyn. Kritisch zijn de stukken ook, maar op verschillende punten. Doop! probeert de drijfveren van Wallie van der Vee inzichtelijk te maken, maar veroordeelt zijn daad tegelijk: Wallie eindigt als een eenzaam hoopje dat zichzelf de dood in hongerstaakt. Het NNT laat de moord buiten beschouwing; het gezelschap richt zich op de egoïstische samenleving die momenteel ontstaat.

Faust, model voor de moderne mens, sluit een verbond met de duivel om er zelf beter van te worden. Maar hoe de duivel ook zijn best doet, Faust blijkt niet te plezieren: in zijn eigen land heeft hij last van allochtonen die zich niet aanpassen en in het buitenland wordt hij benaderd door opdringerige verkopers. De duivel: “Maar deze man is vriendelijk en nodigt je bij hem thuis uit. Zo leer je hun cultuur kennen.” Faust: “Ik heb betaald om hier te komen. Ik wil niet ook nog worden lastiggevallen door die lui.” Uiteindelijk blijkt zijn vriend al die tijd gelijk gehad te hebben: het zaakje stinkt en íemand zal moeten betalen. En de kans is groot dat dat Faust zelf blijkt te zijn. Ofwel: samenleven doe je niet alleen, zoals het CDA al verkondigde.

Schreeuwerig

Voorstellingen van het NNT zijn altijd goed toegankelijk, waardoor de groep uit Groningen redelijk veel jongeren naar het theater weet te trekken. Ook Sympathy for the devil kent de typische NNT-ingrediënten als een cabareteske presentatie en grappen toegespitst op de actualiteit. Vermakelijk is de voorstelling dan ook zeker, maar het behoort niet tot de beste stukken die het NNT afgelopen jaren heeft neergezet. Daarvoor zitten er te veel matige momenten in: zo is er een schreeuwerig en onnodig intermezzo van een slecht-lijkende Balkenende, is de lijn in het verhaal bij vlagen warrig en gaat het spel te veel over the top.

‘Ik dood niemand, maar het kan móeten’

Doop! verhaalt naast de geschiedenis van Wallie van der Vee over de opkomst van junkie-muzikant Doctor Sax, gemodelleerd naar Herman Brood. Schrijvers Peter Pluymaekers en Jef Hofmeister wilden eerst het hele stuk over de vrijgevochten rocker laten gaan, maar schrokken toen ze zich in hem verdiepten: “Herman wás niet vrij, hij deed alles voor de media”, vertelde Hofmeister in een interview met Trouw. Dan liever een hoofdfiguur geïnspireerd op de ‘vrijgevochten’ moordenaar Volkert van der Graaf. Hofmeister in datzelfde interview: “Ik dood niemand, maar het kan móeten. Fortuyn was ook gevaarlijk” en: “Ik veroordeel de moord, maar stel de filosofische vraag: hoe weet je dat het niet goed was?”

Een ware media-rel was geboren: Marten Fortuyn riep zelfs op tot een boycot van het toneelstuk. Bij de première verspreidden LPF-aanhangers pamfletten met de kop ‘verheerlijking van een politieke moord’. Na het stuk gezien te hebben kwam Marten Fortuyn echter terug op zijn mening: “Hofmeisters heeft in Trouw uitspraken gedaan die hij niet waarmaakt met zijn krakersopera”, verklaarde hij zijn voortijdige oproep. Hofmeister beweerde tegelijk dat zijn woorden verkeerd waren weergegeven, maar de publiciteit was toen al binnen.
Publiciteit die de groep anders waarschijnlijk had moeten ontberen: inhoudelijk stelt Doop! namelijk weinig voor. Het bestaat uit flinterdunne flarden verhaal die aan elkaar worden gespeeld door originele leden van de Wild Romance, Broods vaste begeleidingsband. De muziek is dan ook het enige interessante aan de voorstelling, het is bijna jammer dat de acteurs het optreden steeds onderbreken.

Sympathy for the Devil is tot 20 december te zien – www.nnt.nl
Doop! speelt tot 10 december – www.zep.nu