We kunnen vragen om cookies op uw apparaat te plaatsen. We gebruiken cookies om ons te laten weten wanneer u onze websites bezoekt, hoe u met ons omgaat, om uw gebruikerservaring te verrijken en om uw relatie met onze website aan te passen.
Klik op de verschillende rubrieken voor meer informatie. U kunt ook enkele van uw voorkeuren wijzigen. Houd er rekening mee dat het blokkeren van sommige soorten cookies van invloed kan zijn op uw ervaring op onze websites en de services die we kunnen bieden.
Deze cookies zijn strikt noodzakelijk om u diensten aan te bieden die beschikbaar zijn via onze website en om sommige functies ervan te gebruiken.
Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn om de website te leveren, heeft het weigeren ervan invloed op het functioneren van onze site. U kunt cookies altijd blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen en alle cookies op deze website geforceerd te blokkeren. Maar dit zal u altijd vragen om cookies te accepteren/weigeren wanneer u onze site opnieuw bezoekt.
We respecteren volledig als u cookies wilt weigeren, maar om te voorkomen dat we u telkens opnieuw vragen vriendelijk toe te staan om een cookie daarvoor op te slaan. U bent altijd vrij om u af te melden of voor andere cookies om een betere ervaring te krijgen. Als u cookies weigert, zullen we alle ingestelde cookies in ons domein verwijderen.
We bieden u een lijst met opgeslagen cookies op uw computer in ons domein, zodat u kunt controleren wat we hebben opgeslagen. Om veiligheidsredenen kunnen we geen cookies van andere domeinen tonen of wijzigen. U kunt deze controleren in de beveiligingsinstellingen van uw browser.
Deze cookies verzamelen informatie die in geaggregeerde vorm wordt gebruikt om ons te helpen begrijpen hoe onze website wordt gebruikt of hoe effectief onze marketingcampagnes zijn, of om ons te helpen onze website en applicatie voor u aan te passen om uw ervaring te verbeteren.
Als u niet wilt dat wij uw bezoek aan onze site volgen, kunt u dit in uw browser hier uitschakelen:
We gebruiken ook verschillende externe services zoals Google Webfonts, Google Maps en externe videoproviders. Aangezien deze providers persoonlijke gegevens zoals uw IP-adres kunnen verzamelen, kunt u ze hier blokkeren. Houd er rekening mee dat dit de functionaliteit en het uiterlijk van onze site aanzienlijk kan verminderen. Wijzigingen zijn pas effectief zodra u de pagina herlaadt
Google Webfont Instellingen:
Google Maps Instellingen:
Google reCaptcha instellingen:
Vimeo en Youtube video's insluiten:
De volgende cookies zijn ook nodig - U kunt kiezen of u ze wilt toestaan:
U kunt meer lezen over onze cookies en privacy-instellingen op onze Privacybeleid-pagina.
Disclaimer en privacybeleid
Fantasievol is een eufemisme
Enki Bilal is een van oorsprong Joegoslavische striptekenaar, die het grootste deel van zijn leven in Frankrijk woont. Persoonlijk heb ik helemaal niets met strips, maar volgens mijn persbulletin is hij “een van de meest getalenteerde hedendaagse grafische kunstenaars”, dus dat zal dan wel. Na twee eerdere films heeft hij nu enkele van zijn eigen stripverhalen bewerkt, of: gedeconstrueerd, zoals hij zelf noemt. Dat was geen goed plan. Immortel (ad vitam), met deels echte acteurs en deels door de computer geschapen creaties, is een zielloze science fictionfilm geworden.
~
Het indrukwekkendste aan de film is de realisatie van New York anno 2095, enigszins vergelijkbaar met de manier waarop in Blade Runner het futuristische Los Angeles werd neergezet. Een harde, onaantrekkelijke wereld vol onooglijke mutanten en torenhoge, grijze gebouwen. Alles beton en staal. In de wijde omtrek geen boom te bekennen; Central Park is een onbegaanbaar verklaarde zone geworden. Maar die aankleding, met veel verval en afbladderende muren, is het enige aan de film wat te prijzen valt. Voor de rest is het een lege huls. Meer dan een bewegend stripverhaal is het niet geworden: papieren personages die nergens werkelijk levend worden, voortbewogen door een plot die van knip- en plakwerk aan elkaar hangt en bovendien volkomen spanningsloos is.
Hete adem
~
In nevelen gehuld
De god is een machtsbeluste dictator zonder scrupules (“you’re really full of shit, man”, blaft Nikopol hem toe) die uiteindelijk daardoor weet te overleven. Niet tot ons genoegen: zelden was er in een filmpersonage zo weinig om je mee te identificeren. De film wil natuurlijk dat we dat met de held Nikopol doen, maar ook deze weet weinig sympathie op te wekken. Vooral omdat zijn achtergrond (kennelijk is hij een gevierd verzetsstrijder en een soort van dichter) voor ons in nevelen gehuld blijft.
Lijmklodders
De acteurs zijn geen van allen geweldig. Linda Hardy als Jill speelt tamelijk karakterloos. Haar tegenspeler is Thomas Kretschmann (Nikopol): zijn Duitse accent was natuurlijk goed op zijn plaats toen hij de naziofficier in Polanski’s The Pianist speelde (en dat trouwens heel goed deed), maar hier irriteert het alleen maar. Zelfs de gelouterde Charlotte Rampling, met een kapsel waarin wat plakkerige lijmklodders lijken te hangen, weet weinig te maken van haar rol als de arts die uit medisch oogpunt zeer in Jill geïnteresseerd is. Daarbij hebben alle acteurs van vlees en bloed de handicap dat de confrontaties met hun computergestuurde tegenspelers er nogal ongeloofwaardig uit zien.
Tim Burton
De film is volstrekt humorloos, maar wel doortrokken van een esoterie van het meest pretentieuze soort: Immortel zit vol quasi-mystieke en pseudo-poëtische teksten en dito beeldsequenties die mij ongelofelijk op de zenuwen werkten. Om nog maar te zwijgen van al die metropolitaanse vergezichten en die rondsuizende luchttaxi’s die je voortdurend te zien krijgt. Er zit veel belachelijks in deze film (Jills beschermheer John bijvoorbeeld, een spookachtige gedaante die met zwarte wikkels rondom zijn hoofd te pas en te onpas opduikt), maar de scènes waarin twee Egyptische goden in een boven de stad zwevende piramide een potje Monopoly spelen en klaverjassen, spannen werkelijk de kroon. Ik heb ergens een vergelijking gelezen met het werk van de geïnspireerde beeldkunstenaars Tim Burton en Terry Gilliam, maar die gaat echt niet op. Hun films zijn zó veel fantasievoller! Bij Immortel kost het gewoon moeite om de film tot het einde toe uit te zitten.
Het boek overleeft
Immortel eindigt bovenop de Eiffeltoren. Jill zit te lezen in Fleurs du mal van Baudelaire: een beduimeld tweedehands exemplaar dat in deze futuristische setting nogal anachronistisch aandoet. Tegelijkertijd is het de enige hoopvolle boodschap van deze film: het boek heeft het digitale tijdperk overleefd en klassieken als Baudelaire worden nog steeds gelezen.
Immortel (ad vitam)
Regie: Enki BilalJaar: 2024
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Finalisten Cameretten nog ongeslepen diamanten
De 39ste editie van het cabaretfestival in Rotterdam was niet de sterkste. Winnaar van de juryprijs Anuar Aoulad Abdelkarim onttrekt zich zaterdag 27 november aan het middelmatige niveau in het nieuwe Luxor Theater in Rotterdam. Het gastoptreden van het Groot Niet Te Vermijden is het hoogtepunt van de avond. De muzikale knipoog naar de realiteit – zelf willen ze het geen cabaret noemen – doet de afgeladen zaal op zijn grondvesten schudden.
~
Voor het dieptepunt, dan zijn we daar ook gelijk vanaf, zorgt overigens geen van de finalisten maar presentator Sjoerd Pleijsier. Hij moet het programma aan elkaar praten, maar deed dit weinig geïnspireerd. Op het moment dat na het optreden van Het Groot Niet Te Vermijden de jury nog niet tot een eindoordeel blijkt te zijn gekomen, presteert hij het zelfs te zeggen dat het publiek maar tien minuten iets voor zichzelf moet gaan doen. In plaats van dat hij in de tien minuten voor vermaak zorgt. Het komt hem te staan op boegeroep en spreekkoren die in een voetbalstadion niet zouden misstaan.
Een jurk als middelpunt
~
Gekromde tenen
Waar Baartman origineel is, is Ted Griffioen daar niet op te betrappen. In de eerste tien minuten van The Blues doet hij je denken dat je in een mannelijke versie van Sex in the City bent beland. In het begin probeert hij een toeschouwster te versieren om vervolgens te onthullen dat hij al een vriendin heeft, maar een hele lelijke. De wijze waarop hij uitlegt dat ook een lelijke vriendin voordelen heeft, is zeker boeiend. Geleidelijk blijkt echter dat Griffioen een slechte imitator van Hans Teeuwen is. De echte liefhebber van de Brabantse cabaretier zal met gekromde tenen in de zaal hebben gezeten. In combinatie met arrogant uitgevoerde flauwe woordgrappen, zorgt Griffioen voor irritatie onder zijn publiek. Dat hij nog de publieksprijs mee naar huis mag nemen doordat 41 procent van de toeschouwers hem de beste vindt, is misschien wel de grootste grap.
Sobere vertelling
Anuar is de meest authentieke van de drie. De Marokkaanse Nederlander blijft met zijn show Ik ben heel dicht bij zichzelf. Als Marokkaan van de derde generatie ontmoet hij tal van vooroordelen. Hij houdt de toeschouwers een spiegel voor, maar deinst er niet voor terug ook hand in de eigen Marokkaanse boezem te steken. Het zeer actuele integratiethema lijkt afgezaagd, maar Anuar weet het door zijn persoonlijke en sobere vertelling tot een spannend en aantrekkelijk kijkspel te maken. Zijn bezoek aan het zwembad is daarbij het spetterend slot. Van een Marokkaan zonder zwemdiploma’s tovert hij zichzelf – met behulp van een ouderwets zwembandje voor om het middel met blokjes – om tot een zelfmoord terrorist. Voor een half uur weet Anuar de aandacht meer dan vast te houden. Als winnaar was hij daarom ook onomstreden. Vraag is of hij ook buiten de Marokkaanse paden een goed programma kan neer zetten. Een uitdaging waar ook de jury Anuar voor plaatst. Tenzij Anuar natuurlijk nog avonden vol vergelijkbaar en afwisselend materiaal heeft.
Of een van de drie definitief zal doorbreken en in de voetsporen zal treden van eerdere Cameretten-deelnemers als Theo Maassen, Plien&Bianca en Marc-Marie Huijbregts is nog niet te zeggen. Wel duidelijk is dat ze er nog lang niet zijn en er nog te verbeteren valt. Het talent hebben ze zeker. Wie zelf wil oordelen kan naar een van de optredens die de drie finalisten de komende weken door heel het land houden. Als er tenminste nog kaarten zijn.
Cameretten 2004
Gezien op zondag 28 november 2004 in Luxor Theater, RotterdamMisschien ook iets voor u
Kees Torn is bij vlagen briljant
.
~
Kees Torn is een autodidact. Hij heeft vroeger wel enkele jaren pianoles gehad, maar daar is het dan ook bij gebleven. Na een aantal studies te hebben gevolgd, is Torn samen met een studiegenoot van de kunstacademie op het podium beland. Toen bleek dat deze dame (volgens Torn) niet het middelpunt van de avond was, hield deze samenwerking echter snel op. Hij brak echter solo pas door toen hij in 1994 het Leids Cabaret Festival won. In 1995 kwam hij met zijn eerste volwaardige show Laat maar laaien, en sinds die tijd vormt hij een rotsvaste waarde binnen het Nederlandse cabaret.
Teksten drie keer doorlezen
~
Massapubliek
Kees Torn wil geen cabaretier voor het grote publiek zijn. Hij haalt regelmatig uit naar het CKV (Culturele en Kunstzinnige Vorming). Dit is een regeling waarmee scholieren worden gestimuleerd om naar het theater te gaan. Ook geeft hij duidelijk zijn minachting voor het massapubliek in het algemeen. Hij doet echter zelf ook mee aan de grote kakofonie die in cabaretland lijkt te zijn ontstaan om collega Guido Weijers uit de theaters te verdrijven. Toch is Kees Torn ook in deze wat simpelere, lompe vorm van humor sterk. De losse, slordige manier waarop hij op het podium staat zorgt ervoor dat hij constant de aandacht van de zaal behoudt.
Minimaal gebruik van het theater
Wat na afloop van het programma opvalt is dat Doe mee en win! eigenlijk niet echt een einde of een begin kent. Het zou me dan ook niet echt verbazen als de voorstelling over een half jaar weer uit totaal andere elementen is opgebouwd. Als de liedteksten dan ook nog in druk worden uitgegeven, dan komt Torn in zijn volledige sterkte op de bezoeker over.
Doe mee en win! is nog tot en met 31 mei 2005 te zien in de theaters.
Doe mee en win! (Kees Torn)
Artiest: Kees TornGezien op zaterdag 27 november 2004 in de Leidse schouwburg, Leiden
Misschien ook iets voor u
Manuels keiharde mening ontziet niemand
.
~
Hakt er in
Manuel walst soms zo stevig over het publiek heen, dat mensen te overdonderd zijn om te lachen of te klappen. Voor een grap die eerst even moet inwerken, geeft deze snertscherpe cabaretier weinig tijd. Hij hakt er meteen in, en vraagt zich hardop af of de mensen in de zaal terrorisme de normaalste zaak van de wereld vinden en of het publiek van deze avond überhaupt wel ergens van onder de indruk is. Jazeker wel, maar het heeft even tijd nodig om aan het snelle tempo en de harde grappen van deze man te wennen.
Actualiteiten
André Hazes, Anne Frank, Adolf Hitler, Willem van Oranje, Balthasar Gerards, Volkert van der G., Balkenende, Theo van Gogh en Geert Wilders passeren allemaal de revue tijdens deze voorstelling. De lijn van de show is wel enigszins uit z’n verband gerukt door actualiteiten waar Manuel het absoluut over wil hebben. Daardoor is de opstanding van Lazarus een beetje ondergesneeuwd. En naar het eind toe rammelt de voorstelling wat en duurt het allemaal net te lang voordat de voorstelling weer rond is. Toch weet Manuel de aandacht van het publiek vast te houden en heeft hij uiteindelijk iedereen goed geconfronteerd met de gruwelijkheden waarmee we dagelijks te maken hebben.
Hulk
Dat deze winnaar van de VSCD Cabaretprijs 2003 overigens niet alleen goed is in van te voren bedachte grappen, maar ook ad rem is, blijkt als zich onder het publiek een behoorlijk aangeschoten man bevindt. Manuel weet hem voor lul te zetten, terwijl de persoon in kwestie het zelf amper door heeft. Maar het publiek weet wel beter: die plotselinge grappen over de Hulk en de man waarvan gedacht werd dat hij wel zou slapen, gingen over hem. En dat heeft een band geschept tussen Manuel en het publiek.
Lef
Manuel is lekker zichzelf op het podium. Hij gooit alles eruit wat er in hem opkomt, ook al is dat niet altijd even fraai. Toch houdt het publiek van hem. Als je na zijn voorstelling Lazarus buiten in de kou staat, weet je nog maar weinig grappen letterlijk te herhalen, omdat het zo rap ging, intelligent in elkaar zat en enigszins overdonderde. Maar een gedachte overheerst: wat heerlijk en wat een lef heeft deze man!
Lazarus toert nog tot en met 27 mei 2005 door Nederland.
Lazarus (André Manuel)
Artiest: André ManuelGezien op zaterdag 27 november 2004 in Theater De Tobbe, Voorburg
Link: Harry Kies
Misschien ook iets voor u
“Een Van Gogh steek je niet neer, die hang je op”
“Alle Nederlanders worden op den duur Tokkies.” Zo spreekt Guzman het publiek in de Theaterfabriek bemoedigend toe. “We vreten ons gewoon vol en hebben helemaal geen terroristen meer nodig om de bevolking uit te roeien, dat doen we zelf wel.” Guzman mest zijn publiek vet met een groot aantal grappen en vuurt die met een grote snelheid af. Na drie kwartier sta ik weer buiten. Eigenlijk is deze sinterklaasconference de perfecte manier om alle idioterie die de laatste maanden ons land teistert te relativeren. Als er nu veel mensen op pakjesavond op Nederland 3 afstemmen, wordt ons land een stuk rustiger, daar durf ik wel wat op in te zetten.
~
Javier Guzman komt uit het Spaanse Gran Canaria, maar emigreerde op zijn zevende naar Nederland. In 2002 won hij zowel de jury- als de publieksprijs bij het Leids Cabaretfestival, en sindsdien weet hij zich handig te ontrekken aan de discussie over wie er dit jaar de oudejaarsconference mag doen. Hij doet niet mee aan het gekibbel, maar heeft gewoon zijn eigen eindejaarsconference ingevoerd. Bijna een maandje eerder neemt hij sinds drie jaar scherp en eigenzinnig onze samenleving op de korrel.
Verschrikte zucht
~
Populaire, relaxte gastje
Los van zijn inhoudelijk sterke humor moet Guzman het ook duidelijk hebben van zijn verschijning op het toneel. Hij dirigeert het publiek en kan bijna zonder een woord te zeggen de zaal aan het lachen krijgen. Het valt echt op hoe goed hij de mensen in de greep heeft. Zo sterk zelfs dat hij de lachsalvo’s van het publiek af moet remmen. Nadeel is echter wel, dat als je een aantal programma’s van hem hebt gezien hij op het theatrale gebied niet echt veel vooruit gaat. De uitdrukkingen die hij met zijn gezicht weet te maken zijn fenomenaal, maar voor de rest is hij nog altijd het populaire, relaxte gastje die harde grappen uit zijn mouw schudt. Het algemene verhaal in zijn show is wel een stuk steviger dan bij zijn oudere werk, maar je blijft de wortels in de stand-up comedy ook tijdens de Sinterklaasconference duidelijk zien.
Lebbis en Jansen
Het is mooi om te zien dat Guzman voor de derde keer op rij een goede conference neer kan zetten. Zijn grappen blijven inhoudelijk sterk, maar hij moet oppassen dat zijn verschijning op het podium op den duur niet gaat vervelen. Voorlopig ligt echter het publiek de hele tijd in een deuk en is er geen moment in zijn conference dat Guzman de aandacht verliest. Ik ben benieuwd of Lebbis en Jansen er in zullen slagen om dit op 31 december te evenaren.
Het programma van Guzman is half december op dvd verschenen. De mooie opnames van het programma worden vergezeld van een half uur durend interview. Hierin gaat Guzman dieper in op zijn werk en het afgelopen jaar. Guzman blijkt een heel serieuze man te zijn. Naast dit interview is er ook een ‘making of’ van het programma op de dvd te vinden. Deze extra’s zijn een waardevolle aanvulling. Ik ben benieuwd naar Deel 1 en 2.
Guzman deelt uit deel 3 (Javier Guzman)
Artiest: Javier GuzmanGezien op maandag 29 november 2004 in de Theaterfabriek, Amsterdam
Misschien ook iets voor u
Help: een midlifecrisis!
.
~
Sublieme mimiek
Drama alom, maar het stuk deed me vaak meer aan een klucht denken. Er wordt ook veel gelachen. De dialogen die de acteurs met elkaar voeren worden afgewisseld met monologen voor het publiek. Hierdoor is het duidelijk wat er door de hoofden van de acteurs spookt: je hoort al hun twijfels en onzekerheden., maar ook hun soms onterechte waarheden en vreemde hersenspinsels. Dit maakt hen kwetsbaar en menselijk. En bovendien erg grappig, vooral door de lekkere zelfspot van de karakters. De situaties en de typetjes zijn wel wat overdreven. Desondanks is alles heel herkenbaar, ook al is het voor mij persoonlijk nog wat te vroeg voor een midlifecrisis! Het stuk is jammer genoeg wel erg voorspelbaar. Deze materie wordt in zoveel films, theaterstukken en boeken behandeld, dat het niet meer echt fris en verrassend is. De acteertalenten en sublieme mimiek van de acteurs daarentegen is een lust voor het oog en oor. Ze vinden de perfecte balans tussen drama en scherpe cynische humor.
Vlaams in NYC
Toch kan ik mij de hele voorstelling er niet van weerhouden een beetje te verlangen naar de film van Woody Allen. De Tijd laat me die niet helemaal vergeten. De spot drijven met Newyorkse intellectuelen komt in het Vlaams niet helemaal lekker over. Al is de thematiek universeel, het Vlaams maakt het voor mij stijf en wat afstandelijk. Het is namelijk niet echt Vlaams, maar Vlaams in NYC. De namen zijn ten opzichte van de film enigszins veranderd, maar waarom dan niet gewoon Vlaamse namen en waarom speelt het zich niet in Antwerpen of Brussel af? Dat had het allemaal wat minder afstandelijk gemaakt. Misschien had ik hetzelfde als de karakters in dit stuk met liefde hebben, namelijk onrealistische verwachtingen.
Husbands and Wives toert nog tot 12 december door Nederland.
Husbands and Wives (De Tijd)
Artiest: De TijdGezien op woensdag 24 november 2004 in Theater Frascati, Amsterdam
Misschien ook iets voor u
Laat die aflaten maar zitten
De voorboden van Summer in Abaddon waren dit jaar onder andere te horen tijdens het onvolprezen Dour-Festival. En het had weinig van de weg naar de hel. Deze zomer was voor ondergetekende meer een langverwachte ontmoeting met, op een aantal EP’s na, het derde en nieuwste meesterwerkje van Pinback. Deze ontmoeting had echter meer weg van een weerzien met een oude bekende. Het optreden was warm en goed, maar ook harder en minder subtiel dan de nummers van de voorganger Blue Screen Life. Toch is het, wanneer je Summer in Abaddon door je speakers laat komen, een bekende die in de jaren van afwezigheid nauwelijks veranderd is. Pinback is heelhuids terug.
~
Het opbouwen van een sterke spanningsboog
Summer in Abaddon heeft niet een single die het niveau kan halen van Penelope, afkomstig van Blue Screen Life. Toch is de nieuwe Pinback-plaat rijk belegd met juweeltjes van songs. De nummers zijn vergeleken met de vorige plaat een stuk subtieler en rijker van kleur. Sender en Syracuse zijn perfecte opvolgers van de sterke opener Non Photo-Blue en worden afgelost door het dromerige en rustige Bloods on Fire. Deze ingrediënten dienen om een spanningsboog op te bouwen die zonder in te storten het laatste nummer haalt. De tussenstations zijn gelukkig boeiend genoeg om niet meteen naar dat laatste nummer te verlangen. Fortress, bijvoorbeeld, dat in de coupletten veel van R.E.M.’s Binky the Doormat heeft, is het luisteren meer dan waard. Net als het nummer Soaked, dat een verwijzing oproept met een nooit uitgebracht nummer van Tears for Fears.
De B-kantjes
Het is niet allemaal applaus en het stampen van enthousiasme houdt ook zo nu en dan op, want de plaat kent ook zijn B-kantjes. Deze vallen ten deel aan This Red Book en The Yellow Ones. Deze nummers hadden een betere plaats kunnen vinden in de prullenbak van Rob Crow of Zach Smith. Summer in Abaddon had dan slechts acht nummers gekend, maar zeker het niveau van “magistraal” kunnen halen. Nu slaat de wijzer iets minder ver door, maar toch nog ver genoeg om de grens van “geweldig” te halen. Als de zomers in de voorportalen van de hel zo klinken, hoeft niemand meer een aflaat aan te schaffen.
Pinback
Album: Summer in AbaddonMisschien ook iets voor u
Het orgel de kerk uit!
/ 0 Reactiesdoor: 0 Sterren.
draagt de bekende Groninger dichter Rutger Kopland voor uit eigen werk. Zijn podium is voor de kansel van de Lutherse kerk in Groningen, waar in het kader van de concertserie Orgel Anders een gezamenlijk optreden van organist Theo Jellema en Kopland is georganiseerd.
Materie en kunst
In de inleiding op de eerste serie gedichten geeft Kopland aan dat hij gefascineerd is door de vraag hoe materie wordt omgezet in kunst. “Orgelmuziek is trillende lucht, die in ons hoofd wordt omgezet in muziek.” Het gedicht ‘Koraal’ sluit hierop aan wanneer het besluit met
Daarna ‘De kunst van het doodgaan’,
~
Eenzijdig
Er zijn zo’n zestig á zeventig mensen op het concert afgekomen, veel vijftigplussers en een tiental studenten. Het stemt Tymen-Jan Bronda, vaste bespeler van het orgel in de Lutherse kerk en spil in de organisatie van de concerten, tot tevredenheid. ‘Orgel Anders’ is een logische stap in een ontwikkeling die erop is gericht om het kerkorgel onder de aandacht van een breed publiek te brengen. Orgelmuziek wordt vaak gezien als ouderwets, oubollig, saai, of uitsluitend behorend bij kerkdiensten die door steeds minder mensen worden bezocht, en orgels als relikwieën uit een voorbij verleden.
De onbekendheid van orgelmuziek is volgens Bronda het grootste probleem. “Het lijkt alsof er een soort taboe op orgelmuziek ligt in de wereld van de klassieke muziek. Het wordt vooral geassocieerd met kerk en religie. Op de radio zijn de laatste orgeluitzendingen ook verdwenen, zelfs op zondagochtend. Hierbij spelen commerciële overwegingen mee. Maar zoals met alle andere muziek moet je het ook leren luisteren. Pas na een aantal keer kun je het gaan waarderen.”
‘Zijn’ orgel is volgens Bronda te klein en te eenzijdig om er regelmatig concerten voor alleen orgel op te geven, zoals in bijvoorbeeld in de Martinikerk gebruikelijk is. Met steun van gemeentelijke en provinciale overheden en een aantal fondsen werd daarom een concertserie in het leven geroepen die het orgel in heel andere contexten plaatst. Het orgel wordt hierin gecombineerd met diverse andere kunstvormen zoals film, jazz, poëzie en combinaties van diverse moderne instrumenten.
~
De Lutherse kerk is overigens niet de enige plaats waar dergelijke activiteiten worden ontplooid. Door diverse vooraanstaande organisten in Nederland wordt gezocht naar middelen om het instrument buiten de gebruikelijke kerkelijke setting om aantrekkelijk te maken. “Het orgel moet de kerk uit, de wereld in.” De afgelopen jaren werd hiervoor een aantal festivals georganiseerd, waarvoor een toenemende belangstelling is.
Gothic
Eén van de voortrekkers van deze beweging, de Nijmeegse organist Joost Langeveld, had in september op het orgel geïmproviseerd bij de film Nosferatu, over de mythische graaf Dracula. Nosferatu is een zwijgende film, een type dat vooraf ging aan de film zoals nu bekend. Een stille film is een onaf product, dat pas in een voorstelling met live spelende musici een afgerond geheel wordt.
De filmmuziek werd, afhankelijk van de status van een filmtheater, geproduceerd door een orkest, een klein ensemble, een pianist of een organist. In veel filmtheaters werden (pijp)orgels geplaatst waarop de organist passende filmmuziek ten gehore bracht.
De voor de jaren ’20 revolutionaire special effects laten de moderne kijker allang niet meer de rillingen over de rug lopen. Toch ontstonden door de film en de klanken van het orgel een bijzondere, haast spookachtige sfeer. Ook hier weer een zeer divers publiek. De één was op de muziek afgekomen, de ander overduidelijk op de film. Op de achterste rij nam een aantal mensen gehuld in lange zwarte jassen en broeken plaats, het gezicht voorzien van zwarte mascara. Gothic, op een orgelconcert, Bronda kan tevreden zijn.
Op het programma staan de komende maanden onder meer optredens van de Duitse organist Wolfgang Zerer, een jazz-improvisatieconcert en een concert van orgel met een blaaskwintet.
Misschien ook iets voor u
Niet zwart en niet wit
Wie Sonny Boy zomaar openslaat, zonder eerst de achterflap te lezen, zal zich na een paar bladzijden achter de oren krabben. Is dit een roman of is het non-fictie? We worden voorgesteld aan twee hoofdpersonen, maar de beschrijvende toon van de verteller houdt afstand. Toch is die afstand niet zo groot dat de personages vreemden voor je blijven. De verteller schetst, interpreteert, en vertelt een lopend verhaal. Het is literair en tegelijk non-fictie.
Literaire non-fictie lijkt een heel duidelijke benaming, maar er zijn verschillende soorten. Je hebt de romans van Per Olov Enquist, die op zakelijke toon vertellen over waargebeurde gebeurtenissen en daarin ook dialogen monteren. Annejet van der Zijl pakt het anders aan. In Sonny Boy, en eerder ook in Anna, de biografie van Annie M. G. Schmidt, smeedt ze bronnen naadloos aaneen door vrijelijk te interpreteren. Het resultaat is een roman waarin de hoofdpersonen met een zekere distantie betracht worden, of, als je het omdraait, een biografie waarin de controleerbaarheid minder belangrijk is dan een goed lopend verhaal.
~
Schandaal
Sonny Boy is de bijnaam van Waldy, de zoon van Rika van der Lans en Waldemar Nods, en hoewel het boek zijn naam draagt, gaat het verhaal over Waldy’s ouders. Zij hebben namelijk een bijzonder leven geleid. Rika is bijna veertig als ze de zeventienjarige Waldemar ontmoet en ze verliefd op hem wordt. Nu is dat al opzienbarend en schandalig in de jaren twintig, maar er komt nog bij dat Rika vier kinderen heeft en bij haar man is weggelopen, en dat Waldemar een neger is. Schande alom, helemaal als Rika ook nog eens een kind van haar zwarte minnaar krijgt: Waldy, Sonny Boy.
Het eerste deel van het boek gaat over hoe Rika probeert haar familie, haar ex-man en haar ontnomen kinderen probeert te verzoenen met haar eigen keuzes. Het pension van Rika en Waldy floreert, ondanks de crisistijd, maar haar persoonlijke beslommeringen staan in schril contrast met de feestelijke sfeer in huize Nods-Van der Lans. Maar wanneer de oorlog uitbreekt, komen Rika en Waldy voor andere problemen te staan: bij het verbergen van onderduikers worden ze verraden en begint een lange weg van gevangenis naar kamp naar kamp, steeds verder van huis en steeds verder van elkaar.
Klein
Sonny Boy is een schitterend verhaal. Het is een klein verhaal, over onbekende mensen. Het is niet opzienbarend omdat Rika en Waldemar grootse dingen deden of meemaakten, maar het is opzienbarend omdat het een verhaal is van twee kleine mensen die tegen de grote stroom in zwemmen. Van der Zijl heeft dat menselijke en herkenbare verhaal gelukkig ook ‘klein’ gehouden: Rika en Waldemar, maar vooral Rika, spelen de hoofdrol. Af en toe, vooral wanneer Van der Zijl de oorlogsjaren beschrijft, wordt wat al te veel ruimte gegeven aan de karakterbeschrijvingen van verzetsmensen die een marginale rol spelen, maar dat gebeurt gelukkig niet te veel. De basis voor Sonny Boy is kleurrijk genoeg.
Zwart en wit
Als je één ding onthoudt van Sonny Boy, is het uiteindelijk wel dat de scheidslijnen tussen zwart en wit, goed en kwaad, zeden en zonde, helemaal niet zo duidelijk te trekken waren in de jaren twintig en dertig. En dat verbaast, vooral omdat Rika en Waldemar leefden in een tijd die wij nu zien als streng, moralistisch en burgerlijk. Discriminatie lijkt bijvoorbeeld helemaal niet zo’n heet hangijzer als nu. De nazi’s joegen vele malen feller op joden dan op zwarten en de manier waarop Waldemar bejegend werd, was veel meer geworteld in fascinatie en verbazing dan in angst of afkeer.
Annejet van der Zijl begint haar boek met op het schutblad een citaat van de historicus Sebastian Haffner: “Wie iets van een bepaalde tijd wil begrijpen, moet biografieën lezen, en dan niet die van staatslieden, maar de in aantal veel te schaarse biografieën van onbekende burgers.” Het is een citaat dat goed bij Sonny Boy past, maar toch ook niet helemaal. Aan het einde van het boek ken je in de eerste plaats twee mensen. Zij zijn het belangrijkst. Hun tijd en een interpretatie van hun tijd zijn ondergeschikt aan het opmerkelijke verhaal van Rika en Waldemar. Natuurlijk bepalen historische factoren hun leven, maar in enig andere tijd en in enig ander land zou hun geschiedenis net zo prachtig zijn. Het verhaal van de ouders van Sonny Boy is tijdloos.
Prijs: € 17,50
Bladzijden: 235
ISBN: 90 388 8735 3
Misschien ook iets voor u
Uit de oude doos
.
~
Dries Rustenburg (Rudi Falkenhagen) is directeur van een suikerfabriek. De weduwe van de oprichter, mevrouw van Gorkum (Andrea Domburg) heeft de meerderheid van de aandelen van de fabriek in handen. Dries is getrouwd met haar dochter Mary (Pleuni Touw). Deze Mary doet het echter met de bestuursvoorzitter André Hageman (Jeroen Krabbé) en van echte liefde lijkt in haar verstandshuwelijk geen sprake te zijn. Ondertussen heeft concurrent Johan Campers (Guus Hermus) nog interesse om de verouderde fabriek over te nemen en is, je raadt het al, Andre Hageman een fanatiek voorstander van deze overname.
Meiden
~
Trucjes
Het succes van De Fabriek in de jaren tachtig is verklaarbaar, want deze antieke serie is nog steeds verslavend om naar te kijken. Schrijver Hans Keuls had het trucje al vroeg door en weet je door een aantal parallelle verhaallijnen aan de buis te kluisteren. Dat dit nog steeds zo goed werkt is zeker verrassend, want de decors, de aankleding en het tempo waarin de serie is gemonteerd zijn duidelijk gedateerd. De Fabriek is zeker niet zo hip en snel als wat er tegenwoordig van de buis spettert, maar dit doet niets af aan de spanning die de serie in zich heeft.
Entertainment
De serie is voorzien van een hele schijf extra’s. Zo staat er een interessante reportage over de serie op, tien minuutjes interviews uit De show van Nederland van SBS6 en nog een vooruitblik naar seizoen twee. Tot slot zijn er nog twee interviews met Rudi Falkenhagen en Diana Dobbelman. Grappig is dat regisseur Andrew Wilson volgens Falkenhagen gezegd heeft dat De Fabriek volgens hem “geen drama is, maar entertainment.” Deze definitie is in de loop der jaren blijkbaar veranderd. De Fabriek kan zich qua acteerprestaties bijvoorbeeld goed meten met de beste dramaseries van dit moment en ik zou het zeker geen ‘lange soap’ noemen. Daarvoor is de verhaallijn te doordacht en zijn de personages te goed uitgewerkt. Deze dvd is een welkome en goed gedocumenteerde kennismaking met een tv-icoon.
De Fabriek: Seizoen 1
Regie: Andrew WilsonJaar: 2024
Distributeur: Dutch Filmworks
Misschien ook iets voor u