De drijvende kracht achter Six Feet Under is Alan Ball. Als schrijver van het script van de enorm succesvolle film American Beauty kwam Ball opeens in de schijnwerpers te staan. Hierdoor verwierf hij meer vrijheid en kon hij zijn eigen ideeën beter uitwerken. Het nog wat slap uitgewerkte American Beauty kon daardoor een stuk sterker vervolg krijgen in de zwartkomische serie Six Feet Under.
Personages
~
draait voornamelijk om het wel en wee van de familie Fisher en hun uitvaartonderneming. Vader Fisher heeft in de eerste aflevering reeds het loodje gelegd, maar duikt nog regelmatig op als gesprekspartner van met name zoon Nate. Ruth Fisher, wellicht het meest interessante personage, is een moederfiguur die het goed bedoelt, maar iedereen op de zenuwen werkt. Nate Fisher is de mild ironische oudste zoon die problemen heeft met verantwoordelijkheid. David Fisher is de homofiele en soms ietwat stijve uitslover, wiens relatie met Keith door bergen en dalen gaat. Claire Fisher is een tiener op drift die probeert aan kunst te doen. Naast de Fishers spelen ook Brenda Chenowith (de vertwijfelde en voortdurend experimenterende verloofde van Nate), Lisa Kimmel (de latere, vaak nogal irritante vrouw van Nate) en Federico Diaz (de getalenteerde lijkendokter) een belangrijke rol. Stuk voor stuk zijn het interessante personages met een eigen verhaal en problematiek.
Ernstig verminkte lichaamsresten
~
De structuur van deze serie is even simpel als effectief. Elke aflevering begint met een sterfgeval dat in het merendeel van de gevallen door de Fishers moet worden opgelapt. In de eerste twee seizoenen gaat de serie diep in op alle aspecten van de uitvaartbusiness, en komen we alles te weten over het dode menselijke lichaam en hoe hier door begrafenisondernemers mee omgesprongen wordt. We zien hoe ernstig verminkte lichaamsresten weer tot een normaal lichaam omgevormd worden, we komen te weten dat mannelijke lijken nog steeds erecties krijgen en we leren alles over lijkkisten en begrafenisrituelen (de prachtige reclamefilmpjes met uitvaartproducten zijn ronduit briljant). Dit alles wordt tot in detail neergezet, zonder dat er overmatig veel aandacht aan wordt besteed. Het wordt veeleer als een vanzelfsprekendheid gepresenteerd, waardoor wordt voorkomen dat dit tot de verbeelding sprekende materiaal omslaat in zielloze flauwiteiten. Hoewel er soms macabere toestanden plaatsvinden (zo worden de borsten van een net overleden pornoster gevuld met kattenvoer), is er vrijwel nooit sprake van smakeloos effectbejag en weten de makers precies de juiste toon te treffen.
~
In het derde seizoen komt de begrafenisonderneming meer op de achtergrond te staan en wordt er vooral ingezoomd op de vele relatieproblemen. Er is daarbij vooral veel aandacht voor de moeizame relatie tussen Nate en Lisa, die samen verwoede poging doen hun dochtertje op te voeden. Hun problemen worden als het ware door de verdwijning van Lisa ‘opgelost’. In het recent in Nederland op dvd verschenen vierde seizoen wordt het lichaam van Lisa gevonden. Het seizoen begint met het gesteggel over haar schamele resten. Nate en Brenda krijgen weer contact, Claire raakt tijdelijk in de ban van een lesbische vriendin en Ruths nieuwe echtgenoot wordt paranoïde. Er zitten enkele zeer sterke afleveringen in dit seizoen (vooral aflevering 5, waarin David gekidnapt wordt door een lifter, is bijzonder overtuigend), maar opnieuw geldt dat niet elke aflevering het niveau van de eerste twee seizoenen haalt.
Uitvergroting
Six Feet Under kent veel pluspunten. De serie is uitzonderlijk mooi vormgegeven, kent legio interessante personages die bovendien door uitstekende acteurs worden vertolkt, en weet enkele fundamentele vragen aan de orde te stellen en hopelijk ook bespreekbaar te maken. Desondanks bevat de serie ook wel enkele minpunten. Het grootste bezwaar dat tegen Six Feet Under gemaakt kan worden, is dat de makers soms geen maat weten te houden. Elke aflevering is een uitvergroting van de werkelijkheid en er is sprake van een voortdurende crisis. Op zich is dit begrijpelijk aangezien het alledaagse leven weinig interessante televisie oplevert, maar de dramatiek wordt nu soms wel heel erg opgeklopt. Het ietwat ongeloofwaardige einde van het vierde seizoen (dat ik hier nog niet zal verklappen) is daar een uitstekend voorbeeld van.
Reading Six Feet Under
~
Lange tijd werd televisie slechts gezien als vermaak zonder inhoud. De laatste tijd is deze houding aan het veranderen. Dit komt deels doordat de kwaliteit van sommige tv-series steeds verder stijgt en deels doordat mediastudies steeds meer in de mode komen. Ook
Six Feet Under heeft zich in deze belangstelling mogen verheugen. Zo verscheen bij de Amerikaanse uitgeverij I.B. Tauris onlangs
Reading Six Feet Under: Tv to die for. Dit boek bevat zestien ietwat academische en hoogdravende essays, waarin de verschillende aspecten van
Six Feet Under uitgebreid belicht worden. Het eerste en meest interessante deel gaat over de manier waarop er met de dood wordt omgegaan.
Six Feet Under wordt daarbij geïnterpreteerd in het licht van het magisch-realisme, waarna ook het komische, het fantastische en het groteske aan bod komen. Bovendien wordt de serie binnen de traditie van de American Gothic geplaatst. Het tweede deel bouwt hier op voort. In de twee andere delen komen typische mode-onderwerpen als gender naar voren en daarbij is er nogal eens sprake van modieus gewauwel en
stating the obvious. Wie geïnteresseerd is in de kwesties die
Six Feet Under aan de orde stelt, zal uit deze essaybundel echter zeker inspiratie kunnen putten.
Al in 2003 verscheen Six Feet Under: Better Living through Death. Dit plaatjesboek geeft interessante achtergrondinformatie bij de eerste drie seizoenen van de serie. Zo komen we veel meer te weten over de relatie tussen Ruth en Nathaniel Fisher. We krijgen brieven te zien die ze elkaar vlak na hun trouwen geschreven hebben toen Nathaniel in Vietnam diende en Ruth voor hun eerste baby zorgde. Ook staat er een hoofdstuk in uit het kinderboek Nathaniel and Isabel, dat zo’n grote impact heeft gehad op de levens van Brenda en haar broer Billy. Verder staat het vol nieuwsbrieven, krantenartikelen, brieven, foto’s, kerstkaarten, psychologische rapporten, chatsessies, et cetera. Al met al vormt het boek een erg aardige, maar niet onmisbare achtergrond bij de serie. Voor nog meer informatie kun je ten slotte terecht bij het recentelijk verschenen Six Feet Under: The Anthology, samengesteld door Alan Ball.
De boeken:
Kim Akass & Janet McCabe (red.) • Reading Six Feet Under: Tv to die for • Uitgever: I.B. Tauris • Prijs: $ 14,95 (gebonden, in plastic hoes) • 250 bladzijden • ISBN: 1-85043-809-9
Alan Ball & Alan Poul (red.) • Six Feet Under: Better Living through Death • Uitgever:: Channel 4 Books • Prijs: £16.99 (paperback) • 208 bladzijden • ISBN: 0-7522-1525-6
Alan Ball • Six Feet Under: The Anthology • Uitgever: Sensei publications • prijs: $ 12,99(paperback) • 192 bladzijden • ISBN: 0-9755-7465-5
De dvd:
Six Feet Under: seizoen 4 • Regisseurs: diverse • 2005 • 650 minuten • Warner
Uren met Jorge Volpi
Het einde van de waanzin is een boek vol filosofie, politiek, psychologische complexiteiten en monologen die alleen nog de voetnoten missen om op passages uit een proefschrift te lijken. Maar het is helaas geen leesbare roman.
Jorge Volpi (Mexico-stad, 1968) is een van de schrijvers die zichzelf rond 1996 tot de Crack-groep benoemden, een club van jonge (nou ja, jongere) Mexicaanse schrijvers die zich afzetten tegen illustere voorgangers als Mario Vargas Llosa, Gabriel Márquez en Carlos Fuentes (die zichzelf de Boom-groep noemden, vandaar). Andere leden van de groep zijn Eloy Urroz, Pedro Ange Palou, Ignacio Padilla, Vicente Herrasti en Ricardo Chávez Castañeda. De leden van de groep keren zich tegen ‘gemakkelijke’ Zuid-Amerikaanse literatuur van het kaliber Isabel Allende en Laura Esquivel en tegen het in Zuid-Amerika wijdverbreide magisch-realistische genre. Maar ook het ‘Amerikaanse neo-realisme’ wordt verworpen: geen sociale drama’s, maar boeken die intellectueel verantwoord zijn, overpeinzingen ‘over de geschiedenis van het denken’.
Concreet leidt dat tot romans die inderdaad verre van licht, maar complex en veelomvattend zijn en van de lezer minstens een basiskennis van de belangrijkste 20ste eeuwse denkers en hun werk eisen, en meestal nog wel meer. Volpi, die het graag groots aanpakt, probeert in zijn oeuvre tot nu toe zo’n beetje alle grote utopieën van de vorige eeuw onder de loep te nemen. Hij deed dat eerder in onder andere De zoektocht naar Klingsor (2001), een spionageroman die speelt tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Vermoeiende verwikkelingen
~
Tussen de vermoeiende verwikkelingen door bestaat het boek namelijk voor het merendeel uit inderdaad intellectueel verantwoorde, maar meer dan oersaaie dialogen over zo’n beetje ieder filosofisch, sociologisch, psychologisch of politiek onderwerp dat er maar te verzinnen valt. De plot van Het einde van de waanzin doet er eigenlijk niet zoveel toe, maar wordt hier samengevat om de grote onverschilligheid van de auteur voor de waarschijnlijkheid van zijn verhaal te laten blijken. Voeg daarbij nog de uitzaagpersonages als de onbegrijpelijk aantrekkelijke Claire, de karikaturale optredens der grote denkers (die als evenzovele blokken voor Claire vallen) en Volpi’s irritant bombastische stijl (op de flaptekst heet die ‘virtuoos en hilarisch’) en we hebben alle componenten voor een boek dat misschien geschikt is om zichtbaar in de kast te zetten ter imponering van erudiete vrienden, maar zeker niet om te lezen. Volpi weet er echt wel alles van, maar in het schrijven van een leesbare ideeënroman – toegegeven, een erg moeilijk genre – is hij allerminst geslaagd.
Prijs: 29,90 (ingenaaid)
Bladzijden: 410
ISBN: 9023417860
Link: Fantastic Fiction, Jorge Volpi
Misschien ook iets voor u
Rolstoelroadmovie
De Belgische cinema doet het beter dan de Nederlandse. Als je kijkt naar de hoeveelheid uitgebrachte films, de kwaliteit daarvan en de internationale prijzen die deze binnenslepen, blijven we mijlenver achter bij onze zuiderburen. Denk maar eens aan Any Way the Wind Blows, aan de films van de gebroeders Dardenne of aan Les Convoyeurs Attendent: zulke mooie films worden er in Nederland weinig gemaakt. Een ander goed voorbeeld hiervan is Aaltra, een aparte komedie van de regisseurs Benoit Delépine en Gustave Kervern.
Een burenruzie loopt behoorlijk uit de hand en de twee knorrige mannen krijgen een tractorongeval. Wanneer ze samen op een ziekenhuiskamer liggen, verliezen de heren langzamerhand hun vijandigheid tegenover elkaar, en tegen de tijd dat ze (beiden in een rolstoel) het ziekenhuis verlaten, zou je van ‘vriendschap’ kunnen spreken. Haast zonder een woord met elkaar te wisselen, gaan ze samen liften en bezoeken ze onder andere motorraces. Wanneer blijkt dat de tractor die het ongeval veroorzaakte niet deugde, ondernemen de twee in hun rolstoelen een bizarre tocht: van Wallonië naar Aaltra, Finland waar de tractorfabriek staat.
Fantastische timing
~
Zwart-wit
Delépine en Kervern spelen zelf de twee hoofdrollen. Ze doen dit op een opvallend ingetogen wijze. Het grootste deel van de film zitten de twee heren rustig in hun rolstoel en er wordt bijna niet gesproken. Hierop wordt slechts één keer een uitzondering gemaakt, bij de woedeuitbarsting, maar voor de rest is Aaltra een oase aan rust en tijd. Dit komt mede doordat de film in prachtig zwart-wit geschoten is en een rustige statische cameravoering kent. Voor de cinefielen biedt Aaltra leuke opvallende inside-jokes. Zo zit er een korte maar prachtige scène in de film waarin een motorrit op eenzelfde wijze met jump-cuts wordt gefilmd als de autorit in Godards klassieker À Bout de Souffle. Daarnaast zie je veel leuke cameo’s van een handvol bekende Belgen en zelfs een beroemde Fin.
Flauw
Dat Delépine en Kervern ook een absurdistische, flauwe vorm van humor aanhangen, is goed te zien in een handvol korte filmpjes die als extra op de dvd te vinden zijn. Het zijn geënsceneerde, kluchtige filmpjes die een vervelend hoog Urbanus-gehalte vertonen. Filmpjes over de directeur van Toys ‘R’ Us die de kerstman zijn bestelling komt doorgeven, een man die een auto steelt waarvan de eigenaar hem rennend met 120 kilometer per uur blijft achtervolgen… Beetje flauw. Het audiocommentaar is daarentegen wel leuk om te horen en ook de deleted scènes zijn erg grappig. De film werd door verschillende Belgische media omschreven als grappigste Belgische film allertijden. Misschien is dat een beetje veel van het goede, maar Aaltra bewijst maar weer eens dat de Belgen betere films maken dan wij.
Aaltra
Regie: Benoit Delépine & Gustave KervernJaar: 2024
Distributeur: Video/Film Express
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Rinse Appelstroop
Nine Black Alps is een jonge band uit Groot-Brittanië die geheel tegen de stroom in geen hip klinkende neo-britpop maakt zoals de Kaiser Chiefs en Art Brut, maar juist is gekomen met een tegen de Grunge aanleunend debuutalbum vol punkrock. Opmerkelijk genoeg klinkt die plaat niet gedateerd, maar juist heel lekker.
~
Punkpop
Na de sterke opener volgen lekkere up-tempo nummers die allemaal flink aanstekelijk zijn. De punkrock van Cosmopolitan doet even denken aan de vroegste nummers van de Manic Street Preachers. Not Everyone heeft juist weer die heel sterke Nirvana-invloed, met snerpende en gierende gitaren die Nirvana zelf bij Sonic Youth weghaalde. De nummers hierna zijn een stuk lichter dan de eerste drie nummers. Het gitaargeluid is minder agressief, de refreinen zijn poppier en opeens blijkt Sam Forrest ook echt te kunnen zingen. Unsatisfied doet daardoor sterk denken aan Ash en Headlights aan Weezer. Na de ballad Behind Your Eyes gaat het weer van-dik-hout-zaagt-men-planken. Iets meer op de punktoer (denk aan The Offspring), maar iets minder catchy dan de eerdere nummers. Just Friends valt op omdat het sterk lijkt op de oudste nummers van Blur, maar dat komt vooral door de zanglijn.
Herfststorm
Het Britse blijft, ondanks de Amerikaans aandoende zware gitaren, stem van de zanger en melodieën, sterk aanwezig bij Nine Black Alps. Dat is ook wat er voor zorgt dat Everything Is eigenlijk geen minuut verveelt. De nummers hebben wel veel en duidelijke verwijzingen naar andere bands, maar storend is dat niet. De melodische punkpop van de band is juist verfrissend omdat het niet zo vreselijk blij is. Als je er broodbeleg bij zou moeten bedenken: rinse appelstroop. Je gaat geheid vrolijk op de fiets door de herfststorm met dit op je oren en dat op je boterham.
Nine Black Alps
Album: Everything IsMisschien ook iets voor u
TV to die for
Voor interessante televisie moet je tegenwoordig bij HBO zijn. In 1999 begon deze Amerikaanse productiemaatschappij met The Sopranos, een serie die qua onderwerp niet erg origineel was, maar uitmuntend werd uitgewerkt. Niet lang daarna volgde Six Feet Under, een originele, eigenzinnige en ietwat groteske serie die zich afspeelt rondom Fisher & Sons Funeral Home. Hoewel deze serie soms gevaarlijk dicht op het randje van de kitsch balanceert, zijn er weinig andere series die zo gedurfd uitgesproken gevoelige thema’s durven aan te snijden, zonder daarbij hun scherpte te verliezen.
De drijvende kracht achter Six Feet Under is Alan Ball. Als schrijver van het script van de enorm succesvolle film American Beauty kwam Ball opeens in de schijnwerpers te staan. Hierdoor verwierf hij meer vrijheid en kon hij zijn eigen ideeën beter uitwerken. Het nog wat slap uitgewerkte American Beauty kon daardoor een stuk sterker vervolg krijgen in de zwartkomische serie Six Feet Under.
Personages
~
Ernstig verminkte lichaamsresten
~
~
Uitvergroting
Six Feet Under kent veel pluspunten. De serie is uitzonderlijk mooi vormgegeven, kent legio interessante personages die bovendien door uitstekende acteurs worden vertolkt, en weet enkele fundamentele vragen aan de orde te stellen en hopelijk ook bespreekbaar te maken. Desondanks bevat de serie ook wel enkele minpunten. Het grootste bezwaar dat tegen Six Feet Under gemaakt kan worden, is dat de makers soms geen maat weten te houden. Elke aflevering is een uitvergroting van de werkelijkheid en er is sprake van een voortdurende crisis. Op zich is dit begrijpelijk aangezien het alledaagse leven weinig interessante televisie oplevert, maar de dramatiek wordt nu soms wel heel erg opgeklopt. Het ietwat ongeloofwaardige einde van het vierde seizoen (dat ik hier nog niet zal verklappen) is daar een uitstekend voorbeeld van.
Reading Six Feet Under
~
Al in 2003 verscheen Six Feet Under: Better Living through Death. Dit plaatjesboek geeft interessante achtergrondinformatie bij de eerste drie seizoenen van de serie. Zo komen we veel meer te weten over de relatie tussen Ruth en Nathaniel Fisher. We krijgen brieven te zien die ze elkaar vlak na hun trouwen geschreven hebben toen Nathaniel in Vietnam diende en Ruth voor hun eerste baby zorgde. Ook staat er een hoofdstuk in uit het kinderboek Nathaniel and Isabel, dat zo’n grote impact heeft gehad op de levens van Brenda en haar broer Billy. Verder staat het vol nieuwsbrieven, krantenartikelen, brieven, foto’s, kerstkaarten, psychologische rapporten, chatsessies, et cetera. Al met al vormt het boek een erg aardige, maar niet onmisbare achtergrond bij de serie. Voor nog meer informatie kun je ten slotte terecht bij het recentelijk verschenen Six Feet Under: The Anthology, samengesteld door Alan Ball.
De boeken:
Kim Akass & Janet McCabe (red.) • Reading Six Feet Under: Tv to die for • Uitgever: I.B. Tauris • Prijs: $ 14,95 (gebonden, in plastic hoes) • 250 bladzijden • ISBN: 1-85043-809-9
Alan Ball & Alan Poul (red.) • Six Feet Under: Better Living through Death • Uitgever:: Channel 4 Books • Prijs: £16.99 (paperback) • 208 bladzijden • ISBN: 0-7522-1525-6
Alan Ball • Six Feet Under: The Anthology • Uitgever: Sensei publications • prijs: $ 12,99(paperback) • 192 bladzijden • ISBN: 0-9755-7465-5
De dvd:
Six Feet Under: seizoen 4 • Regisseurs: diverse • 2005 • 650 minuten • Warner
Inside story
Tot nog toe had ik nog nooit een boek van de striptekenaar Joe Sacco gelezen. Reden daarvoor was dat zijn tekenstijl mij op het eerste gezicht niet aanstond en dat de thematiek me te zwaar leek. Het eerder in het Engels verschenen boek Onder Palestijnen had ondanks dat het meerdere prestigieuze stripprijzen heeft gekregen, dus nooit een plaatsje in mijn boekenkast veroverd als ik het niet te recenseren had gekregen. Na het eerste hoofdstuk bleek al hoe ontzettend mis ik het had. Onder Palestijnen is waanzinnig goed en Sacco is een begenadigd beeldend verteller.
~
Weer een kopje thee
~
Kracht van woord en beeld
Onder Palestijnen is een meesterwerk van journalistieke literatuur. Juist dankzij het medium strip is de problematiek van de Palestijnen zowel in woord als in beeld sterk neergezet. De gevoelens van de geïnterviewden worden in de tekeningen expressief neergezet, waardoor directe inleving mogelijk is. Sacco toont aan een krachtig medium meester te zijn, dat meer mogelijkheden kent dan slechts amuseren. Dat lukt zonder saai te worden, wat journalistieke literatuur nogal eens overkomt, of zonder slechts een kant van de zaak te tonen, zoals in fotografie en televisie soms gebeurt. Het is deze diepgang die er voor zorgt dat dit boek een ereplaats in mijn bibliotheek krijgt – en eigenlijk verdient in die van iedere lezer.
Prijs: 25,00 (gekartoneerd)
Bladzijden: 286
ISBN: 90-77766-04-9
Misschien ook iets voor u
Een geslaagde Macbeth, die ik niemand durf aan te raden
Niet eerder heb ik een voorstelling met zo’n dubbel gevoel verlaten als deze Macbeth van het Noord Nederlands Toneel (NNT). De acteurs werden verrast met een jubelende en aanhoudende staande ovatie, zoals ik die nog maar één keer eerder had meegemaakt. Misschien niet geheel toevallig was het ook toen een stuk van Shakespeare dat zo’n opwellend enthousiasme teweeg bracht: Midzomernachtdroom van de Paardenkathedraal. Toen echter stond ook ik opgewonden en gloeiend te klappen, terwijl ik nu haast als enige niet de moeite nam op te staan.
Het zal wel aan mij liggen, denk je dan al snel. Als iedereen het zo fantastisch vindt, dan zal ik mijn avond wel niet hebben gehad. Of ik weet het NNT gewoon niet op waarde te schatten. Want dat is waar; iedere keer weer erger ik me aan de zich opstapelende flauwigheden van de Groningers. Maar er is meer: Midzomernachtdroom in de regie van Dirk Tanghe won in 2002 wél de NRC publieksprijs, en zover zie ik het deze Macbeth nog niet schoppen.
Teddyberen verkrachten
~
Je kunt nog opperen dat Becker een geslaagd vormexperiment heeft neergezet, maar ook daarvoor ontbeert deze Macbeth het lef. Er is duidelijk gekozen voor de lach; Shakespeares drama is door het NNT gemaakt tot een hilarische show, waarin teddyberen met deegrollers in de kont worden geneukt. En het werkt: de hilariteit is alom, en de ergernis concentreert zich eenzaam, achter in de zaal.
Zomers
~
Dit overwegend begrijp ik waarom deze Macbeth mij niet boeide, terwijl de verwachtingen vooraf toch hoog waren. Dan blijft het feit dat de rest van de zaal wél dolenthousiast was. En daarin schuilt ook mijn dubbele gevoel na het zien van de voorstelling: de jubelende zaal werd grotendeels gevuld door middelbare scholieren. Zij vonden het prachtig allemaal, en dat moet ik het NNT nageven: hun publiek is aanzienlijk jonger dan wat de meeste andere groepen het theater in weten te trekken. Hulde daarvoor, en misschien moeten de Groningers daar ook op beoordeeld worden. Dán is Macbeth een bijzonder geslaagde voorstelling. Maar tegelijkertijd zou ik geen van mijn vrienden aanraden deze uitvoering te bezoeken.
Macbeth speelt nog tot en met 5 januari 2006. Kijk hier voor een actuele speellijst.
Macbeth (Noord Nederlands Toneel)
Artiest: Noord Nederlands ToneelGezien op donderdag 13 oktober 2005 in De Harmonie, Leeuwarden
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Invoelbaar verhaal van een stad met twee kanten
In voormalig Joegoslavië ligt de oude stad Mostar, gebouwd aan de oevers van de rivier Neretva. De sierlijke Stari Most brug verbindt het christelijke en het islamitische gedeelte van de stad. Deze brug, symbool van een verdraagzame samenleving, werd tijdens de burgeroorlog in 1993 opzettelijk verwoest. Met dit gegeven als uitgangspunt maakten regisseur Liesbeth Coltof en tekstschrijver Roel Adam een ontroerende voorstelling over het breekbaar evenwicht tussen wantrouwen en vertrouwen, over wat de oorlog kapot maakt en wat vriendschap kan helen.
~
Klein verhaal
In korte scènes zetten de spelers van Huis aan de Amstel een kleine samenleving neer die worstelt met de oorlog. Met snel wisselende perspectieven wordt de worsteling geschetst die de stad in zijn greep houdt. Hanna en Zakka waren nog kinderen toen de oorlog begon, maar wat zijn ze eigenlijk na de oorlog – kind of al volwassen? Hun ouders zijn over en weer vervreemd van elkaar, de brug is kapotgeschoten en contact met de overkant is uit den boze.
Brug en Rivier
De brug, die heeft zijn eigen verhaal in de voorstelling Aan de Overkant. Hij kent de mensen langer dan vandaag of gisteren. De enige die er eerder was, is de rivier. Maar dat is zo’n wispelturig wezen, zo vol van zichzelf, dat de brug haar liever kwijt is dan rijk. Roel Adam speelt de rol van brug met een grote vanzelfsprekendheid; met een simpel wit bestoft hoedje op is hij een eigenwijze Brug met karakter. Antoinette Jelgersma is helemaal op haar plaats als de behaagzieke Rivier, met haar glinsterend blauwe haren.
Brug en Rivier zijn een humoristisch stel; hilarisch zijn ze vooral wanneer er na de oorlog weer een nieuwe brug moet komen, en de twee tegen elkaar uitgespeeld worden door een listige ingenieur van het type spelshowhost uit de jaren vijftig. Brug en Rivier zorgen daarmee voor de nodige lichtheid, want, ook al vergeet je dat bij aanvang, de voorstelling is in eerste instantie gemaakt voor kinderen. Die kinderen kunnen het gekke gekibbel tussen Rivier en Brug wel gebruiken bij zo’n serieus onderwerp. Het geeft ze een beetje lucht na de mooie, maar vaak schrijnende scènes tussen Hanna, Zakka en hun ouders.
Raak en invoelbaar
~
Zal de brug herbouwd worden? Zal de vader van Zakka weer brood gaan bakken? En wordt het lichaam van Milo, Zakka’s broer, ooit gevonden en begraven? De antwoorden liggen in een prachtige tekst van een evenwichtige voorstelling. Het klein gehouden Aan de Overkant verdient een groot publiek, van alle leeftijden.
Aan de overkant is nog te zien t/m 18 december 2005. Meer informatie over speeldata is te vinden op de website van Huis aan de Amstel.
Aan de overkant (Huis aan de Amstel)
Artiest: Huis aan de AmstelGezien op vrijdag 14 oktober 2005 in De Krakeling, Amsterdam
Misschien ook iets voor u
Seksuele connotaties, aberraties, implicaties: Kleurrijke poëzie van Astrid Lampe
De poëzie van Astrid Lampe komt als een vrouw op je af. Een licht hysterische vrouw. Erupties van woorden, afwijkende typografie, straattaal, uitroepen en kreten – het buitelt en struikelt allemaal over elkaar heen en als het een ziekte was, dan zouden we het Gilles de la Tourette noemen, maar dan minder openlijk scabreus.
Spuit je ralkleur heet de bundel en die titel verdient enige toelichting. In de Republiek van Weimar standaardiseerde de Reichs-Ausschuss für Lieferbedingungen (RAL) alle kleuren. Waar we dan weer uit af kunnen leiden dat deze poëzie ook in zekere zin een classificatie is of wil zijn. Tot zover de titel.
INHOUD
Eenmaal binnen bij Lampe is het oppassen, want het eerste gedicht is geen gedicht dat INHOUD heet (op zich weer een prima titel), maar de inhoudsopgave. Een vergissing die je zomaar kunt maken:
Enzovoort. Dat klinkt als typisch Lampe, die verderop regels dicht als:
En opnieuw zo verder. Of vice versa.
Lampe is kortom niet iemand die de lezer tegemoetkomt of aan de hand binnenleidt in haar poëtisch universum – als ze dat al heeft. Ze kraamt woorden of het niets kost, schakelt razendsnel van idioom naar idioom en neemt vaak niet eens de moeite om haar woorden of zinnen af te ma. Zelfs de leestekens zijn hier losgezongen van hun alledaagse functie en spelen met verve een nieuwe rol. De opgewonden toon krijgt dan ook nog extra accent door de voorliefde van Lampe voor accenten op haar klinkers (‘…met dode vingers pás ik! zou ik…//geheid pássen nókken káppen weet u’), de onomatopee (‘zlaff zlaff‘) en de interjectie (‘fok ja’).
Ogenschijnlijke gekte
Een eerste lezing is net zoiets als een gang naar het zwembad: eerst een teen in het water, dan toch maar in één keer erdoor en vervolgens proestend weer boven komen en blij met het leven, de zon, een bloem die ontluikt en een kinderlach. Lampe vereist vervolgens herlezen, liefst zo snel mogelijk weer, op zoek naar het systeem in die ogenschijnlijke gekte, want onzin opschrijven dat kan iedereen. Dan vallen vervolgens de terugkerende elementen op, als bakens in de woelige taalzee.
Twee van die houvasten zijn al te vinden in de hierboven geciteerde zin: de vliegenier en het luchtvaartwezen (“here’s your capt’n sp-:/”), en de dirndl – die we dan voor het gemak maar zullen duiden als de twee polen waartussen de bundel zich beweegt. Mannelijk en vrouwelijk, en dan maar aan de seks, desnoods in kosmisch en pan-Europees cultureel verband (‘de zon rozevingert mij’), hoewel het ook anders kan, want de gedichten zijn qua inhoud en vorm enorm persoonlijk, dat wil zeggen: analyseren mag, maar alleen als het echt moet.
Associaties
De individuele associaties van Lampe zijn voor de gewone lezer toch niet navolgbaar, die kan zich alleen mee laten voeren op de taalstroom van
In haar portocab’ (= een verplaatsbare container die je geheel naar eigen inzichten kunt inrichten en neerzetten waar je wilt – moet eigenlijk portakabin zijn, maar dat is een beschermde merknaam), gespoten in een ralkleur van haar eigen voorkeur, bouwt ze haar eigen wereld van woorden. De lezer mag naar binnen gluren en zich verwonderen over de vreemde mevrouw die dat allemaal bij elkaar heeft bedacht.
Prijs: 20.95 (paperback)
Bladzijden: 62
ISBN: 9021473003
Misschien ook iets voor u
Vertellen met beelden
Het wil nog wel eens voorkomen dat wij bij 8WEEKLY een belangrijke film missen als die in de bioscoop in première gaat. Gelukkig is er tegenwoordig de dvd-release om dat goed te maken. Bij Nobody Knows grijpen we die gelegenheid met beide handen aan. De dvd heeft, op een interview met regisseur Hirokazu Kore-eda na, geen extra’s, maar daar staat tegenover dat je er één van de mooiste films van 2005 mee in huis haalt. Niet alleen heeft Kore-eda het aangedurfd om een zwaar onderwerp op milde wijze te verfilmen, ook levert hij een staaltje pure cinema af.
In kunsttheoretische kringen is wel beweerd dat in film, in tegenstelling tot in literatuur, geen verteller optreedt. Afgezien van het mogelijke gebruik van een voice-over lijkt die stelling inderdaad te kloppen. We gaan er dan wel vanuit dat de film-verteller, net als de literatuur-verteller, woorden gebruikt. Maar bestaat de taal van de film-verteller niet juist uit beelden? Dat we ons hiervan niet bewust zijn, komt wellicht doordat woorden beter zijn in het overbrengen van complexe betekenissen (meer ‘zeggen’) dan beelden (die alleen maar iets ‘laten zien’). Maar Kore-eda’s beelden hebben zoveel zeggingskracht, dat je vanzelf het idee krijgt dat hier een verteller aan het werk is.
Verwaarlozing
~
De vier kinderen in Nobody Knows hebben geen vader en eigenlijk ook geen moeder. Als mama even thuis is, gaat ze vrijwel altijd meteen weer weg, en geregeld blijft ze dat voor langere tijd. De kinderen mogen geen lawaai maken en niet naar buiten, waardoor naar school gaan er ook niet bij is. Alleen voor oudste zoon Akira is een uitzondering gemaakt, omdat er toch iemand de boodschappen moet doen en de rekeningen moet betalen. Maar als hij zijn moeder verwijt egoïstisch te zijn, bijt ze hem toe: “Hoe kun je dat zeggen? Wil je weten wie de egoïst is? Jouw vader, die me alleen achterliet. Of niet soms? Mag ik niet gelukkig zijn!?”
Wonderlijk
Het is wonderlijk om te zien hoe goed de vier zichzelf toch weten te redden, hoe verantwoordelijk ze zijn. Gedwongen door de omstandigheden, zo lijkt Kore-eda te zeggen, zijn kinderen best in staat voor zichzelf te zorgen. Maar hij maakt ook pijnlijk duidelijk dat er grenzen zijn aan deze zelfredzaamheid. ‘Voor zichzelf zorgen’ verandert voor deze kinderen in ‘overleven’ als moeder wegblijft.
Kore-eda baseerde zijn film op ware gebeurtenissen in de jaren ’80, die in Japan ‘de zaak van de vier verlaten kinderen uit Nishi-Sugamo’ zijn gaan heten. Dat is wellicht een verklaring voor de documentaireachtige stijl van Nobody Knows. Het acteerwerk van de kinderen is naturel, doordat Kore-eda hen vooral liet improviseren. De camera komt vrijwel niet in beweging, registreert alleen. Toch is Nobody Knows ontzettend intens. Zoals aan het eind van de film, als Akira met een blik vol verlangen naar een sportveld kijkt waar een honkbalwedstrijd op het punt staat te beginnen. Wat zou hij graag meedoen! Als zijn wens in vervulling gaat – er is één speler te weinig – filmt Kore-eda dit met zoveel liefde, dat de tranen je in de ogen springen. Dan weet je dat dit is wat Akira hóórt te doen: spelen. Dan ineens mag het kind in hem wakker worden.
Nobody Knows
Regie: Hirokazu Kore-edaJaar: 2024
Distributeur: Total Film
Misschien ook iets voor u
Voor u geselecteerd door de auteur:
Nickelback legt verschil tussen album en single pijnlijk bloot
In de spoedcursus ‘hoe verpruts ik mijn zorgvuldig opgebouwde imago’, mag een kijkje in het recente verleden van Nickelback eigenlijk niet ontbreken. In twee stappen wist de Canadese band zich compleet te vervreemden van het ‘serieuze poppubliek’: 1. Tijdens een optreden in Portugal dupeerde de band een massaal publiek, nadat zanger Chad Kroeger door enkele raddraaiers werd bekogeld. Kroeger raakte zo geïrriteerd dat hij na een paar nummers met de middelvinger in de lucht van het podium stapte. 2. Een oplettende Nickelback-luisteraar legde twee hitsingles (How You Remind Me en Someday) van de Canadezen ‘over elkaar’ heen en merkte op dat de twee nummers qua opbouw exact hetzelfde zijn. In de nummers zaten zoveel overkomsten, dat toeval eigenlijk uitgesloten was. Het ‘duo-nummer’ was binnen no-time over internet verspreid.
Tja, zie dan je carrière nog maar eens uit het slop te krijgen… Dat de enige weg die dan nog rest loopt via hitstations als Radio 538 en TMF mag niet verwonderlijk heten. Maar wat Nickelback nog te betekenen heeft voor eenieder die door dit soort praktijken heen prikt, moet blijken uit het album All The Right Reasons.
~
Op een speciale sticker wordt aangekondigd dat Photograph,Savin’ Me, If Everyone Cared en Far Away op deze langspeler te horen zijn: hoogstwaarschijnlijk de vier singles waarmee Roadrunner Records de band weer in the picture wil zetten. Wie de eerste van deze vier, Photograph, al gehoord heeft, weet gelijk wat ‘ie van de overige drie mag verwachten. Inderdaad, zoals in het verleden al gebleken is, denkt de platenmaatschappij dat ‘het grote publiek’ enkel op zoetsappige rockballads zit te wachten, waarvoor Kroeger zijn stembanden even extra geschuurd heeft.
Contrast
Het contrast tussen deze singles en de ‘normale’ nummers op het album mag schrikbarend genoemd worden. Opener Follow You Home rockt bijvoorbeeld van begin tot eind, is pakkend en gewoonweg moddervet geproduceerd. Hetzelfde geldt voor tracks als Animals en Someone That You’re With, die zich kunnen meten met het beste van de vroegere albums Curb en The State.
Nu hoeft ook van deze nummers niet verwacht worden dat ze op enige wijze vernieuwend of schokkend zijn, maar dat weten we reeds enige jaren van Nickelback. Met dat gegeven in het achterhoofd zijn deze échte rocksongs gewoon prima te verteren en ze zullen ook niemand teleurstellen. Het zijn echter de verplichte singles die All The Right Reasons de das om doen. Eén schrale troost: we mogen God op onze blote knieën danken dat de erbarmelijke cover van Queens We Will Rock You, b-side van de single Photograph, het album niet heeft gehaald.
Nickelback
Album: All the right reasonsMisschien ook iets voor u