88-67 | 66-45 | 44-23 | 22-1

22: System Of A Down – Mezmerize/Hypnotize

Het stel Armeense Amerikanen van System of a Down bokste het dit jaar voor elkaar een dubbelalbum op te nemen dat in twee delen werd uitgebracht. Een lange lente en zomer lag er tussen het eerste vrij eclectische deel Mezmerize (waarmee ook de hit B.Y.O.B. werd gescoord) en het tweede deel Hypnotize, dat wat meer metal-geluid laat horen. System of a Down liet met deze combinatie horen nog heer en meester te zijn als het aankomt op het schrijven van vervreemdende, hitgevoelige metalsongs. (Michel Romeijn

Lees ook de recensies van Mezmerize en Hypnotize.

21: Broken Flowers – Jim Jarmusch

Jim Jarmusch verraste ons dit jaar met Broken Flowers. Publiek en critici waren lovend, zowel over Jarmusch’ regie (Gouden palm voor Beste Regisseur op Cannes) als over Bill Murrays hoofdrol. En terecht! Murrays vertolking van de verveelde miljonair die op zoek gaat naar de moeder van zijn zoon is het toppunt van minimalistisch acteren. Met heel weinig middelen (een opgeheven wenkbrauw is al genoeg) weet hij de juiste snaar bij de kijker te raken. De zoektocht brengt hem langs al zijn ex-geliefdes, die allemaal op hun eigen manier hun leven op de goede weg proberen te houden. Kijken naar Murray en zijn tegenspeelsters (waaronder Sharon Stone) levert een heerlijke gevoelscocktail van medelijden, melancholie en nostalgie op. De film heeft een perfect ritme te pakken en blijft lang doorklinken. Daarmee is het een prachtige verbeelding van vergane glorie en uitzichtloosheid. (Matthijs Rijpma)

Lees ook onze recensie

20: JK Rowling – Harry Potter and the Half-Blood Prince

Na de eerste vijf delen was het natuurlijk al wel duidelijk: JK Rowling schrijft spannende, meeslepende kinderboeken. Het lijkt wel alsof zijzelf nu pas begint te geloven dat het geen toevalstreffer was, want terwijl de eerste Harry Potters nog min of meer op zichzelf kunnen staan, is daar in deel zes geen sprake van. Lijntjes worden binnen gehaald, afgemaakt en opnieuw uitgezet, om (hopelijk) in deel zeven met een achtbaanvaart richting de ontknoping te leiden. Harry Potter and the Half-Blood Prince is onontbeerlijk in de serie, maar het is niet de meest spannende Potter. Anderzijds is het een heerlijk boek voor diegenen die Harry Potter al sinds zijn tiende volgen – en laten we wel wezen, waarschijnlijk vallen alle lezers van dit zesde deel in die categorie. Harry wordt langzaam volwassen, de liefde doet serieus haar intrede, evenals Hij Die Niet Genoemd Mag Worden. Laat je meevoeren op de langzame rit naar de top van de achtbaan… Het is nu wachten op deel zeven! (Katrijn de Ronde).

Lees ook onze recensie

19: Kaiser Chiefs – Employment

Uit het niets kwamen dit jaar de Kaiser Chiefs naar boven drijven. Hun eerste plaat genaamd Employment werd in heel Europa goed ontvangen. Het was dan ook niet voor niets dat de band deze zomer op zo’n beetje alle grote festivals speelde. Zanger Ricky Wilson deed dat met zo veel verve en enthousiasme dat hij er op Lowlands zijn voet bij kneusde. Binnenkort mogen de Kaiser Chiefs zelfs de Heineken Music Hall vullen en dat terwijl de band in april nog op het showcasefestival London Calling stond. De Kaiser Chiefs zijn niet voor niets plotseling zo populair. Hun debuutalbum staat vol met lekkere, vooral uptempo nummers met een hoog meezinggehalte, zoals de singles I Predict A Riot en Everyday I Love You Less And Less. Stuk voor stuk vrolijke, springerige Britpopnummers over het leven in Groot-Brittanië. Het gevoel van de hoogtijdagen van Blur en Supergrass is weer helemaal terug. Dank u, Kaiser Chiefs! (Tsjalling Venema)

Lees ook onze recensie

18: Isabella’s Room – Needcompany

(foto Maarten van den Abeele) De Belgische theatermaker en beeldend kunstenaar Jan Lauwers zet in Isabella’s Room een deel van de van zijn vaders geërfde etnologische collectie als decor
op het podium. Tussen walvispenissen, gebalsemde schildpaddenkoppen en Afrikaanse maskers dansen, zingen en spelen de Needcompany-acteurs dat het een lieve lust is. Vooral actrice Viviane de Muynck trekt met haar fantastische spel de aandacht. In de Nederlandse schouwburgen is dit soort theater eigenlijk te onbekend; tot een grote en mooie productie als Isabella’s Room kom je slechts met veel lef, tijd en experimenteerzin. In Nederland is daar soms te weinig aandacht voor. Vandaar ook dat op het jaarlijkse Theaterfestival, waar de beste Belgische en Nederlandse voorstellingen staan, de Nederlandse delegatie erg beperkt was. Lauwers vierde er zijn hoogtepunt, 8WEEKLY was er bij. (Jan Auke Brink)

Lees ook onze recensie.

17: Louis Paul Boon – Te oud voor kamperen? en andere verhalen

Helaas net buiten de top tien, maar toch: het kleine mannetje met zijn rare stemmetje en eeuwige maagkwaal staat in de Crazy 88. Louis Paul Boons bijtend ironische proza uit het vijfde, maar eerstverschenen deel van het Verzameld Werk, vormt een perfecte inleiding tot de rest van zijn oeuvre. In Te oud voor kamperen? en andere verhalen schrijft de ‘nihilist en viezentist’ uit Aalst met gevoel voor zelfspot over het leven gelijk het is – over zijn venijnige maagkwaal, over de kampeertocht met zijn vrienden van de Kapellekensbaan in de Ardennen, over de uitleenbibliotheek die hij met zijn vrouw Jeanne opzette. Fictie vermengd met autobiografische elementen, doordrenkt met een flinke hoeveelheid ironie en dat alles op papier gekwakt in een ‘opengeklakte’ taal, die de werkelijkheid in al zijn onregelmatigheid en chaos aan de lezer presenteert. Deze grote romanvernieuwer had zeker niet mogen ontbreken; we wachten met smart op het volgende deel met de Onkruid-romans. (Carien Gibcus)

Lees ook onze recensie

16: Rufus Wainwright – Want Two

2005 was onmiskenbaar het jaar van Rufus Wainwright. Hij bracht het tweede deel van zijn Want tweeluik uit, hij tourde onder meer door Nederland en overal leken documentaires op te duiken over deze jonge muzikale grootheid. Met zijn uiterst persoonlijke teksten (onder meer over zijn seksuele geaardheid en zijn bekende familie) en zijn unieke symbiose van Jeff Buckley, vaudeville, folk, Disney en noem maar op, is hij met recht een van de grote muzikanten van deze tijd. De muziek van Rufus Wainwright is toegankelijker, doch intelligenter dan die van veel van zijn tijdgenoten en zijn optredens zijn overweldigend: bloedmooi en highly entertaining. Elton John noemde hem de beste songwriter ter wereld en die man weet waarover hij het heeft. (Mark Hospers)

Lees ook onze recensie

15: Het temmen van de feeks – Toneelgroep Amsterdam

Een spetterende en eigentijdse Feeks zet Toneelgroep Amsterdam neer in dit derde deel van het huwelijksvierluik. De jongelingen van Padua zijn brallende corpsballen in Oranje-boven tenues geworden en de zusjes Katharina en Bianca worden temidden van hun gespot, geslemp en machtsspelletjes uitgehuwelijkt aan de hoogst biedende. Een slecht begin voor een liefdevolle verbintenis, maar toch lukt het Toneelgroep Amsterdam om de onconventionele passie die er tussen de gewelddadige Petruchio en de dwarse Katharina ontstaat gloedvol en meeslepend neer te zetten. Overgave wint het van berekening en eigenzinnigheid van maatschappelijke conventie. Een intense ode aan de liefde. (Ellen op de Weegh)

Lees ook onze recensie

14: Batman Begins

De twee geweldige Batmanfilms van Tim
Burton (Batman en Batman Returns) werden opgevolgd door twee bijzonder beroerde Batmanvertellingen van Joel Schumacher. Na het daaropvolgende debacle van Catwoman werd het – terecht – even stil rond de vleermeneer. Gelukkig hervond Warner Bros. zich via Christopher Nolan (Memento en Insomnia) met een donkere en schizofrene Batman – Christian Bale – in Batman Begins. Deze Batman is overtuigend en geloofwaardig, op
sommige momenten zelfs ronduit angstaanjagend. Op een hier en daar wat pathetische scriptregel na (“Uw opa gebruikte deze trein om bevrijde slaven te vervoeren”) is Batman Begins een ijzersterke voortzetting van de traditie. Een hele geruststelling. (Aryen Meijer)

Lees ook onze recensie van Batman Begins en van de recent uitgebrachte speciale edities van de eerdere Batmanverfilmingen.

13: James Meek – Uit liefde van het volk

James Meek schreef met Uit liefde van het volk een van de beste boeken van 2005. Het boek, waarin de meest basale menselijke eigenschappen (liefde, haat, idealisme en extremisme) onderzocht worden, stond jammer genoeg alleen in de longlist van de Booker Prize. Een gemiste kans voor hen, want Uit liefde van het volk was een goede kanshebber geweest. Naast een kijkje in de menselijke (extremistische) geest leert Meek ons en passant veel over de onbekende geschiedenis van Rusland, waarin castraten en kannibalen voorkomen. Het is dan wel geen aardig (kerst)sprookje, maar het mag niet ontbreken in deze lijst én in uw boekenkast. (Minte Kamphuis)

Lees ook onze recensie en ons interview met James Meek

12: Life, once more

De tentoonstelling Life, Once More: Forms of Reenactment in Contemporary Art die dit voorjaar te zien was in Witte de With in Rotterdam toonde een overzicht van werken rond een nieuw fenomeen binnen de kunst: re-enactment. Deze kunstwerken bestaan veelal uit (herziene) opvoeringen van belangrijke (kunst)historische gebeurtenissen en performances, veelal stammende uit de glorietijden van de performancekunst, de jaren zestig en zeventig. Door zoiets opnieuw op te voeren hopen kunstenaars het karige documentatiemateriaal van vroeger voorbij te streven, en de essentie van een kunstwerk of gebeurtenis te ondergaan. De heropvoeringen leveren hierdoor vaak een reflectie op een oud origineel. Hierdoor ontstaat een vreemde gewaarwording van authenticiteit. (Daniël Dennis de Wit)

Lees ook onze recensie

11: Barbara Stok – Nu we hier toch zijn

Faalangst bij Triviant, de nadelen van verkering, meditatieles en zakendoen: voor alle verscheurden onder ons is ook Barbara Stoks tweede grote bundel een feest der herkenning. Meedoen of tegen de stroom in, grote roem of anoniem thuis met je hond: alle geweifel heeft weer een boel leuke stripjes opgeleverd. En is het met Barbara’s zakeninstinct ook in werkelijkheid zo slecht gesteld? Ja dus. Toen ik een tijd geleden via haar website het in eigen beheer vervaardigde Hippie bestelde, kreeg ik het gratis “want dit is toch het laatste exemplaar, en het komt toch in mijn bundel”. De drie euro vijftig werd binnen enkele dagen op mijn rekening teruggestort. Barbara Stok, de enige artiest in Nederland die collector’s items weggeeft aan vreemden. Hulde aan de onzakelijkheid! Leve de lol! (Aafke van Hoof).

Lees ook onze recensie

10: Bloc Party – Silent Alarm

Na de release van hun eerste EP ergens eind 2004, zat de hele wereld handenwrijvend te wachten op het debuutalbum van Bloc Party. Op Silent Alarm manifesteert de band zich als eigenzinnige koning van de punkfunkrevival. Felle, gedreven, energieke muziek, waarin gerefereerd wordt aan onze helden van de late jaren zeventig en de vroege jaren tachtig zoals Gang of Four, The Cure, The Smiths en Joy Division. Silent Alarm is daarin zo overtuigend, dat het afgelopen jaar eveneens een geremixte versie van Silent Alarm verscheen, waarop dertien artiesten – waaronder Mogwai en Death From Above 1979 – ieder een nummer onder handen namen. (Lennard Dost)

Lees ook onze recensie

9: Super Night Shot – Gob Squad

Afgelopen zomer in de binnenstad van Groningen had het je kunnen overkomen: ’s avonds laat wordt je bij de arm gegrepen door een eigenaardig mannetje met een videocamera in de hand, gekleed in een sjiek wit pak met een konijnenmasker op z’n hoofd. Hij vraagt je in het Engels of je behoefte hebt aan een held in je leven, en wat je antwoord ook was geweest, je was in ieder geval onderdeel geworden van een theatraal spektakel getiteld Super Night Shot van de Brits/Duitse groep Gob Squad. Vier acteurs met malle dierenmaskers trokken gewapend met camera’s door de stad. De missie: een van de vier moest een held worden. Dus werd er een PR-campagne voor de held opgezet, en werd er een slachtoffer gezocht dat gered kon worden. De vier wisten ondertussen voorbijgangers vast te leggen op momenten dat zij hun masker lieten vallen, gewoon op straat, in antwoord op simpele vragen als: “Hou je van iemand?” of “Wat zou je het allerliefste eens willen doen?”. Het was een van de hoogtepunten van het Noorderzonfestival van dit jaar, deze eigenzinnige, lichtvoetige, treffende voorstelling over het anonieme bestaan in de grote stad. (Wideke Piël)

Lees ook ons verslag van het Noorderzonfestival, waar we Gob Squad dit jaar in actie zagen.

8: Nicole Krauss – De geschiedenis van de liefde

Eén keer in de zoveel tijd lees je een roman waar je echt van onder de indruk bent, en die meteen op je lijstje prijkt zodra je het vermoeden hebt dat de eindejaarslijstjes er weer aankomen. De geschiedenis van de liefde is zo’n boek: de personages zijn innemend, grappig en ontroerend, het verhaal zit goed in elkaar en de roman zet aan tot nieuwe gedachtes. Het is een verhaal over de liefde, over lezen en over de liefde voor lezen en schrijven. Terloops geeft Krauss nog een aantal leestips: haar inspiratiebronnen, waar je aan kunt beginnen zodra je De geschiedenis van de liefde verslonden hebt. (Wytske Visser)

Lees ook onze recensie en het interview met Nicole Krauss

7: Sin City – Robert Rodriguez

Lang leve Robert Rodriguez! Dankzij zijn sterke wil en fantastische geest, heeft de harde wereld van Sin City een verfilming gekregen die met recht de ultieme comicverfilming mag heten. Alles aan Sin City ziet er gelikt uit. De sfeer van de kille stad is perfect, maar ook de personages zijn tot in de puntjes uitgewerkt, en de dialogen en vele voice-overs mogen er zijn. Ook de muziek is goed gekozen: het maakt de film af en geeft hem nóg meer sfeer. Maar het meest opvallend blijven de kleuren. De gehele film is zwart-wit, waarbij de nadruk vaak meer op het witte dan op het zwarte ligt. Af en toe zijn details ingekleurd, zoals gymschoenen, lippen en ogen. Het resultaat is uniek. (Nora Sinnema)

Lees ook onze recensie

6: Sufjan Stevens

Je kon in 2005 moeilijk om Sufjan Stevens heen. Come on feel the Illinoise, zijn tweede plaat in de reeks over de vijftig staten van Amerika, sloeg in als een bom. Stevens weet een dikke zeventig minuten vol te stoppen met de mooiste muziek die de Verenigde Staten dit jaar te bieden had. En dat deed hij op een overwegend positieve manier. Sufjan Stevens is een gelovige, rare, ontwapenende jongen. Hij is de man die zijn christelijke geloof en zijn positieve kijk op Amerika uitdroeg in het idioom dat de westerling wél begrijpt: de popmuziek. Het concert dat Stevens in oktober samen met zijn band in Paradiso gaf was “verwarrend”, “onnavolgbaar”, “vol gespring, schoonheid en algehele schattigheid”. En dan hebben we het nog niet over de verkleedpartijen, pompoms en wapperende vlaggetjes. Sufjan Stevens is een fenomeen, iemand die met zijn andere kijk wel eens een groot stempel zou kunnen gaan drukken op de hedendaagse popmuziek. (Mark Hospers)

Lees ook onze concertrecensie

5: Finse kunst rond 1900

De periode rond 1900 blijft een fascinerend tijdvak in de geschiedenis van de kunsten. Onderzoekers vinden steeds weer nieuwe vragen rondom de snelle opeenvolging van avant-garde bewegingen, en het grote publiek geniet van de prachtige, blijvende kunstwerken die er rond die tijd in grote getale ontstonden. Finse kunst rond 1900, een tentoonstelling die nog tot en met 29 januari te zien is in het Haagse Gemeentemuseum, is een overzicht van hoogtepunten uit de Finse schilderkunst van deze periode. In Finland blijkt een aantal kunstenaars gewerkt te hebben dat de concurrentie met de bekendere grootheden van het fin de siècle zeker aan kan, terwijl ze tegelijkertijd een typische Finse kleur in hun werk wisten te brengen. Het Gemeentemuseum bracht de kunstwerken samen in een overtuigende overzichtstentoonstelling, die vele tot nu toe onbekend gebleven schilders en stukken over het voetlicht brengt. Ga er heen nu het nog kan, en ontdek ze! (Wytske Visser)

Lees ook onze recensie.

4: Sideways – Alexander Payne

Twee uitgerangeerde kerels maken in de week voor de trouwdag van de één een tochtje door het wijngebied van Californië. Dat lijkt in een handvol woorden de samenvatting van Sideways, maar Sideways is zo veel meer. Schrijver/regisseur Alexander Payne maakte van de bizarre maar o zo realistische odyssee van Jack en Miles (de kerels in kwestie) een spiegel waarin wijzelf en ons banale bestaan haarscherp worden gereflecteerd. De film is niet alleen de grappigste sinds tijden maar ook nog eens de meest pure blik op het leven die ons in 2005 werd gegund. En daarom is Sideways met afstand de beste film van het jaar. (Melson Zwerver)

Lees ook onze recensie

3: De Meiden – Het Nationale Toneel

Ik wist niet waar ik moest kijken met zoveel vrouwelijk bloot op het toneel. Wat zat ik ongemakkelijk op die stoelen. Na de voorstelling wilde ik maar één ding: zo snel mogelijk weg en een frisse neus halen. En nu, tien maanden later, is deze voorstelling me het meest bijgebleven van dit jaar. Een geweldig mooie, indringende voorstelling, waarin zó intens werd gespeeld. Emoties waren duidelijk te voelen. Geheel terecht ging dit jaar de Theo d’Or voor de beste vrouwelijke hoofdrol naar een van de zusjes uit De Meiden: Bien de Moor. Omdat de voorstelling op een plek werd opgevoerd met een beperkte bezoekerscapaciteit, werd het al snel intiem. De Meiden is niet heel vaak opgevoerd, omdat het voor de actrices zelf ook behoorlijk intensief was. Als je er niet bij kon zijn, heb je zeker wat gemist! (Nathalie van Eck)

Lees ook onze recensie

2: Arcade Fire – Funeral

Waarom staat Arcade Fire met het album Funeral zo hoog in de Crazy 88 van 2005, boven prachtige hypes als Bloc Party en Kaiser Chiefs? Omdat de muziek van Arcade Fire gevoeliger en tijdlozer is. Niet alleen gebaseerd op hippe grote stromingen en namen uit de jaren zestig, zeventig of tachtig, maar veel en veel oorspronkelijker en persoonlijker. Arcade Fire is de hype voorbij en Funeral, over het leven dat niet altijd even mooi is en het soms ondraaglijke verlies, is een klassieker in wording. De ongebreidelde passie, de bijkomende grootse en meeslepende explosiviteit, de eerlijkheid, de kilte, de broeierigheid, het engagement en de romantiek maken Funeral tot de beste plaat van het jaar. (Mark Hospers)

Lees ook onze recensie

1: Tommy Wieringa – Joe Speedboot

Joe Speedboot blijft hangen, dat vermoed je al als je het boek leest en het blijkt waar te zijn aan het einde van het jaar. Joe Speedboot verandert je wereld. Wie dit boek heeft gelezen kan niet meer door de uiterwaarden fietsen zonder naar boven te kijken, op zoek naar een ronkend vliegtuigje. Je móet voortaan even gluren naar de bovenarmen van rolstoelers, naar builen zware shag en aanplakbiljetten van buitenissige wedstrijden. Joe Speedboot is een roman over beperkingen en mogelijkheden in een oer-Hollands dorpje, doordrenkt van zwarte humor en melancholie. Lees het boek nu nog snel voordat komend jaar de gelijknamige film uitkomt. Joe Speedboot, nog wel een Nederlands product, is de perfecte numero uno van deze lijst. Een prachtig literair werk, dat een brug slaat tussen de gevorderde literatuurvreter c.q. criticus en de incidentele vakantielezer. Het ultieme lijstboek voor de komende generatie. (Aafke van Hoof)

Lees ook onze recensie