8WEEKLY

Crazy 88

Artikel: De beste 88 van 2005: dag twee

.

88-67 | 66-45 | 44-23 | 22-1

66: Guernsey – Nanouk Leopold

~

film.gif Geselecteerd voor het filmfestival van Cannes, een Gouden Kalf voor Beste Regie: voor regisseur Nanouk Leopold was 2005 een goed jaar. Het is haar gegund, want Guernsey is een intense psychologische film, waarin nu eens niet woorden de hoofdrol opeisen, maar blikken en (alledaagse) handelingen. Zonder veel uit te leggen, laat Leopold zien hoe de jonge vrouw Anna worstelt met de dingen van het leven: haar baan in het buitenland, een man die vreemdgaat en een zus (een glansrol van Johanna ter Steege) met wie ze al jaren op gespannen voet staat. Maria Kraakman speelt Anna mooi ingehouden en met onderkoelde emotie; pas in de slotscène barst ze in snikken uit. Maar gepraat wordt er nog steeds niet. (Niels Bakker)

Lees ook onze recensie.

65: Zadie Smith – On Beauty/Over schoonheid

~

boek.gif Een echte verrassing was het niet dat Zadie Smiths nieuwste boek werd opgenomen in de long list van de Booker prijs. Dat ze in de short list zou belanden had Smith, met haar grote bewondering en respect voor oude en gelauwerde auteurs, echter nooit verwacht. Ze heeft ooit gezegd dat pas vanaf het vierde boek het échte oeuvre van een schrijver begint, omdat hij (of zij) daarvoor eerst nog een stem moet ontwikkelen. Voor haar lezers was echter al vanaf haar debuut duidelijk dat hier een bijzondere schrijfster opgestaan was en On Beauty, haar derde boek, stelt niet teleur. Het is een wervelend familiedrama met levendige personages en spannend taalgebruik. Zadie Smith legt de lat voor literatuur duidelijk hoog. We kijken dan ook met spanning uit naar haar vierde boek. (Katrijn de Ronde)

Lees ook onze recensie.

64: Egon Schiele – Liefde en dood

~

expo.gif De combinatie beeldende kunst en muziek is zo langzamerhand redelijk bekend en beproefd. Maar met het presenteren van moderne dans en beeldende kunst in één tentoonstelling deed het Van Gogh Museum iets origineels. In de tentoonstelling Egon Schiele. Liefde en dood waren niet alleen tekeningen en werken van deze kunstenaar te zien. Dansgroep Krisztina de Châtel en de International Performance Group maakten onder leiding van beeldend kunstenares Marina Abramovic performances en een dansvoorstelling die geïnspireerd waren op het werk van Schiele. Het resultaat was een bijzondere reflectie op het werk van een Oostenrijks beste expressionisten en een prachtige dansvoorstelling. (Wytske Visser)

Lees ook onze recensie.

63: Gilgamesj – De Theatercompagnie

~

theater.gif De fans van regisseur Theu Boermans hebben altijd getreurd om het verdwijnen van De Trust, het gezelschap waarmee hij zulke heftige, rauwe voorstellingen maakte. Maar met Gilgamesj is Boermans weer helemaal terug. Hij brengt een op eeuwenoude kleitabletten bewaard gebleven Iraans verhaal, waarvan de kern is dat de mens afhankelijk is van de goedertierendheid van de goden. Zelfs al is die mens zo sterk en bevlogen als koning Gilgamesj. Deze koning is een soort oeraap, die verkrachtend en om zich heen meppend iedereen op de knieën dwingt. Maar hij is niet opgewassen tegen de hogere machten, die hem aldoor hardhandig op de vingers tikken. Boermans transformeert dit ingewikkelde, looiige verhaal tot een oogstrelende, lichtvoetige en toegankelijke voorstelling, met een ijzersterke Fedja van Huêt in de titelrol. (Mieke Zijlmans)

Lees ook onze recensie.

62: Tunng – Mother’s Daughter And Other Songs

~

cd.gif De Britten Sam Genders en Mike Lindsay maakten onder de naam Tunng een van de meest bijzondere platen van het jaar 2005. Mother’s Daughter And Other Songs ademt de sereniteit van het leven in de natuur. Met een schijnbaar achteloze combinatie van folk en elektronica creëert Tunng op deze plaat een eigen idioom. Tunng is niet van deze tijd, maar toch ook juist weer wel. Prachtige liedjes, zachte stemmen, perfect gedoseerde samples en een organisch geheel: muziek zo puur als die van Tunng is er het afgelopen jaar weinig gemaakt. Wonderschoon en uiterst ontroerend. (Mark Hospers)

Lees ook onze recensie.

61: Joe Sacco – Onder Palestijnen

~

strip.gif De in Amerika woonachtige Maltese journalist Joe Sacco verbeeldt zijn ervaringen niet met de gebruikelijke middelen van de journalist, film of foto. Hij maakt daarentegen strips om zijn visie op de gebeurtenissen in de Palestijnse gebieden weer te geven. Onder Palestijnen kwam voor het eerst uit in 1993 en verscheen dit jaar ook in het Nederlands; een duidelijk geval van ‘beter laat dan nooit’. Dit boek behandelt Sacco’s bezoeken aan de Gazastrook in 1991-92. Op een indringende manier weet de auteur de dagelijkse ellende van de Palestijnen te schetsen. Zelf zegt hij daarover: “Omdat ik niet binnenkom met een camera, zijn de mensen zichzelf en worden ze niet verlegen.” Maar het werken in stripvorm heeft ook een nadeel: het kostte hem jaren om zijn materiaal uit te werken. Daar is het resultaat dan wel naar; Sacco’s Onder Palestijnen is een imposante bundel, en een van de top-albums van het jaar 2005. Voor de fans wordt 2006 bovendien een goed jaar: er komt een vertaling van zijn Safe Area Goražde en in Amerika verschijnt zijn nieuwe boek over de Palestijnse gebieden. (Tsjalling Venema)

Lees ook onze recensie.

60: Scènes uit een huwelijk – Toneelgroep Amsterdam

~

theater.gif Ingmar Bergman schreef en regisseerde Scènes uit een huwelijk als zesdelige televisieserie, en later bewerkte hij het materiaal tot een speelfilm. In 2005 nam regisseur Ivo van Hove het stuk ter hand in zijn vierluik over het huwelijk, dat begon met De Kruistochten en werd gevolgd door Het temmen van de feeks en Een perfect huwelijk (op nummer 69 in deze lijst). Als je na vier uur de zaal verlaat, tril je nog na van deze rit in de emotionele achtbaan die huwelijk heet. Lang en gelukkig samenleven is niet altijd gemakkelijk, en dat is deze voorstelling ook niet. Wel heel mooi, veelzijdig, indringend en confronterend. (Ellen op de Weegh)

Lees ook onze recensie.

59: Memories of Murder – Joon-Ho Bong

~

film.gif De Zuid-Koreaanse regisseur Joon-Ho Bong maakte een complexe variatie op een van de meest versleten filmgenres, dat in thuisland Zuid-Korea een groot succes werd. In Nederland kreeg Memories of Murder twee jaar later een bescheiden roulement toebedeeld. In deze fraai vormgegeven film maakt Joo-Ho Bong van de (op feiten gebaseerde) jacht op een seriemoordenaar een bloedserieuze en toch komische thriller, die geen moment onecht is. Er is de hand van een meester voor nodig om horrortrekjes, absurde humor èn realistisch drama in een moordenaarsfilm te verwerken. Bong slaagt er wonderwijl in en het resultaat is even bloedstollend als aangrijpend. (Paul Caspers)

Lees ook onze recensie.

58: Philippe Claudel – Zonder mij

~

boek.gif Net zoals het eveneens dit jaar verschenen Het meisje van meneer Linh stelt Zonder mij oppervlakkig gezien niet zoveel voor. Het boekje bestaat uit een monoloog die doordrenkt is van eigentijdse jargon en bevolkt wordt door ietwat karikaturale personages. Rijk van beelden en cartoonesk van taal, weet Zonder mij een net iets andere draai te geven aan de clichés waar het mee speelt. Het is de registratie van het moderne levensgevoel gezien vanuit een fatalistische perspectief van een veertiger, die als een oudtestamentische profeet de moderne maatschappij aanklaagt vanwege haar onverschilligheid en gevoelloosheid. Het is geen tijdloos meesterwerk, maar steekt wel ver boven de door Harry Potter & Co gedicteerde middelmaat uit. (Martijn Boven)

Lees ook onze recensies van Zonder mij en Het meisje van meneer Linh. We hielden bovendien een interview met Claudel over zijn werk en werkwijze.

57: Editors – The Back Room

~

cd.gif Begin dit jaar wisten ze al de nodige indruk te maken op het Amsterdamse London Calling festival. Smachtend werd daarom uitgekeken naar het dit jaar te verschijnen debuutalbum. Op The Back Room lijken Editors (dus zonder THE) met name geïnspireerd door de jaren tachtig new wave van Joy Division, The Chameleons, Echo and The Bunnymen en The Smiths, terwijl ook popiconen als U2 en REM en een jonge band als Elbow doorklinken. Misschien net iets te veel bubblegumwave, maar desondanks goed voor een plaats in de Crazy 88. (Lennard Dost)

Lees ook onze recensie.

56: The Aviator – Martin Scorsese

~

film.gif Martin Scorsese laat in Nederland in 2005 tweemaal van zich horen, en
tweemaal is het raak. De docufilm No Direction Home is een indrukwekkende en
lange ‘folkumentary’ over Bob Dylan en The Aviator een
geslaagde (wederom lange) biopic over Howard Hughes. Het fascinerende verhaal blijft dankzij de
schitterende beelden, de prima acteerprestaties en de machtige klanken constant
boeien. Goed, DiCaprio’s babyface is net niet overtuigend genoeg als de
oudere Hughes, en Hughes wordt veel te florissant neergezet, maar dat neemt
niet weg dat The Aviator een romantisch spektakel van de bovenste plank is. (Aryen Meijer)

Lees ook onze recensie.

55: BSUR 1 – Jan Jaap van der Wal

~

theater.gif Be as you are, wees wie je bent, zegt de titel van de voorstelling BSUR van cabaretier Jan Jaap van der Wal. En het belang van ‘gewoon jezelf zijn’ is ook exact wat Van der Wal tijdens deze voorstelling uitdraagt, en wat ervoor zorgt dat je geboeid van hem zit te genieten. Met zijn verhalen over zijn ervaringen in ontwikkelingslanden weet Van der Wal te emotioneren, met zijn actuele aanstekelijke humor weet hij een schaterlach op te roepen en met zijn oprechte verontwaardiging weet hij je aan het denken te zetten. Met BSUR heeft Jan Jaap van der Wal definitief aangetoond het cabarettalent te zijn van de laatste jaren en zeker ook voor de komende jaren. (Gerard van den Berg)

Lees ook onze recensie.

54: Thomas Rosenboom – Denkend aan Holland

~

boek.gif Medio februari 2005 hield de romancier Thomas Rosenboom de jaarlijkse Kellendonklezing te Nijmegen. In scherpe doch geestige bewoordingen schetste Rosenboom de Nederlandse schreeuwcultuur, waarbij niemand meer rekening houdt met een ander: ‘denkend aan Holland zie ik groepen jongeren breed voor me op de stoepen staan’. Rosenbooms hilarische betoog werd daarna uitgegeven in boekvorm en sprak, getuige de herdrukken die elkaar in hoog tempo opvolgden, een groot publiek aan. Natuurlijk past een dergelijk werk heel goed in onze huidige zoektocht naar en bezinning op ‘De Nederlandse Identiteit’. Ergeren we ons eigenlijk niet allemaal te pletter aan de luidruchtige manier waarop veel Nederlanders zich gedragen in de publieke ruimte? In ieder geval is het een teken aan de wand dat een boek, waarin de auteur compleet de vloer aanveegt met de Nederlander, zo gretig aftrek vindt. (Monique Jacobs)

Lees ook onze recensie.

53: Paul McCartney – Chaos And Creation In The Backyard

~

cd.gif Wat een geluk voor de liefhebber van poppareltjes dat Sir Paul McCartney ons nog geregeld vergast op een portie van zijn ongekende creativiteit. Zijn laatste wapenfeit Chaos and creation in the backyard is een zeer divers meesterwerkje van singer/songwriter vakmanschap. Een persoonlijke plaat, met een mix van popliedjes en welhaast klassieke arrangementen – luister maar eens naar English Tea of At the Mercy. De strijkarrangementen klinken zeer fraai en de solo met het Armeense blaasinstrument duduk in Jenny Wren tilt dit lied naar mysterieuze hoogten. Het slotakkoord Anyway is een waardige grand finale van deze plaat die keer op keer blijft verrassen. Paul McCartney toont zich met Chaos and Creation in the backyard een speelse en jeugdig 63-jarige. Wie hem recent op de BBC zag optreden in de Abbey Road studios weet een ding zeker: van deze man zijn we gelukkig nog niet af. (Jan Lettinga)

Lees ook onze recensie.

52: Toe vader, drink – Het Gasthuis

~

theater.gif De jonge regisseur Jetse Batelaan heeft een succesvol jaar achter de rug vol lovende kritieken; Toe vader, drink is één van de stukken waarmee hij hoge ogen gooide. Het is een kleine, intieme en tragikomische zedenschets van negentiende-eeuwse fabrieksarbeiders die ten onder gaan aan de gevolgen van drankmisbruik, en een onderzoek naar de mechanismes van verslaving en menselijke onmacht. Het verhaal is eenvoudig. We zien fabrieksarbeiders die hun loon krijgen uitbetaald. Vervolgens wordt dit ze door de gluiperige cafébaas annex fabrieksdirecteur in een oogwenk weer afgetroggeld. En uiteindelijk moet het dochtertje van een van de arbeiders het met haar leven bekopen.Toe vader, drink is uitmuntend in de zorgvuldige uitwerking van spel, tekst en vormgeving. Bijna zonder woorden wordt een sfeer gecreëerd waarin schuldgevoelens, overmoed, uitzichtloosheid en kameraadschap elkaar afwisselen. Hoewel elke emotie dik wordt aangezet, gebeurt dit toch ook weer zo subtiel dat je als toeschouwer wel mee moet leven met die arme sloebers, die wel anders willen maar niet anders kunnen. (Sara van der Kooi)

We zagen Toe vader drink als onderdeel van het Absolute Theatre-programma tijdens de IETM-bijeenkomst in Utrecht. Lees ook ons verslag daarover.

51: Alias & alibi. Alter ego’s en klonen in de hedendaagse kunst

~

expo.gif De thematische tentoonstellingen van hedendaagse kunst in het Fries Museum kenmerken zich meestal door een grote verscheidenheid. Naast werk van Nederlandse kunstenaars is er vaak ook werk van een aantal internationale kunstenaars te zien. Zo ook in de tentoonstelling Alias & Alibi, waarin onderzocht werd op welke manier kunstenaars zich bezig houden met het fenomeen klonen. Zo waren er foto’s van een ‘gekloonde’ Robby Williams te zien, gemaakt door Paul M. Smith. Ook het werk van Anthony Giocolea trok de aandacht. In zijn foto’s vol puberjongens lijken de jongens op het eerste gezicht allemaal erg op elkaar. Het blijken allemaal foto’s van de kunstenaar zelf, die in vervreemdende geometrische opstellingen in één beeld zijn geordend. Het werk vormde een van de hoogtepunten van de tentoonstelling. (Wytske Visser)

Lees ook onze recensie.

50: Bin Jip – Ki-duk Kim

~

film.gif Twee paar voeten op een corrupte weegschaal die nul kilo aangeeft. De
meisjesvoeten zijn van een fotomodel, de echtgenote van een gefrustreerde
zakenman die zijn woede zowel op zijn golfballetjes als op zijn vrouw
afreageert. De jongensvoeten zijn van een zonderlinge knaap die ’s nachts in
verlaten huizen verblijft. Hij steelt niets, maar voltrekt slechts enkele
eigenzinnige rituelen en neemt tijdelijk een gedeelte van de identiteit van de
bewoner over. Als hij vertrekt, laat hij alles keurig achter. Op een dag
ontmoet hij tijdens een van zijn ‘inbraken’ bovengenoemd fotomodel. Ze vluchten
en blijven bij elkaar, want samen wegen ze niets. Hun zwijgzame samenzijn wordt
wreed verstoord als ze op een nacht worden ontdekt. Het meisje gaat terug naar
haar echtgenoot en de jongen komt in het gevang. Daar perfectioneert hij zijn
techniek. Opnieuw verrast de Koreaanse regisseur Ki-duk Kim met een
minimalistische fabel over verwrongen mensen op zoek naar tederheid. Humor en
geweld wisselen elkaar af in deze pijnlijke, maar tegelijkertijd tedere film. (Martijn Boven)

Lees ook onze recensie.

49: Raak me aan – Het Toneel Speelt

~

theater.gif Bewogenheid, inlevingsvermogen en vooral humor. Dat zijn woorden die me te binnen schieten, als ik terugdenk aan de voorstelling Raak me aan van Het Toneel Speelt. Door het intense spel van zowel Carine Crutzen als Mark Rietman wordt je meegezogen in een sterk gedramatiseerd, maar toch ook zeer herkenbaar familieconflict. Beide acteurs hebben zich zo weten in te leven in het stuk van Ger Thijs, dat werkelijk elke grimas, handeling of woord je weet aan te raken. Het is dan ook niet voor niets dat de voorstelling werd genomineerd voor de NRC Handelsblad Toneelpublieksprijs en dat Mark Rietman voor zijn rol van Justus de Louis d’Or kreeg. (Gerard van den Berg)

Lees ook onze recensie.

48: Garden State – Zach Braff

~

film.gif Het jaloersmakende regiedebuut van acteur Zach Braff overrompelt met zijn boeiende karakters, absurde maar altijd geloofwaardige situaties en een menselijk verhaal. Hoewel de film bij de tweede keer kijken enige haarscheurtjes begint te vertonen, heeft Garden State genoeg charme om ook daarna nog te overtuigen. Zo is daar Nathalie Portman in de leukste rol van haar leven, om maar te zwijgen van de briljante soundtrack vol gitaarpop van hippe bands als The Shins, Zero 7 en Iron & Wine. Braff laat in zijn eerste speelfilm zien dat hij goed overweg kan met een camera en het moet dan ook gek lopen wil hij over een paar jaar niet in één adem genoemd worden met regisseurs als David O. Russell en Wes Anderson. (Melson Zwerver).

Lees ook onze recensie.

47: Salman Rushdie – Shalimar de clown

~

boek.gif In deze roman stelt Rushdie op geheel eigen wijze de kwestie van terreur aan de orde. Opnieuw combineert de auteur allerlei stijlen, in een eindeloze zoektocht naar de basis van het zelf. Hoewel de roman het verhaal vertelt van Shalimar de clown, een man die uiteindelijk een moord begaat, ontstijgt het boek zijn hoofdpersoon. Shalimar de clown gaat over zoveel meer. Het is een complex verhaal over India en Kasjmir, over heden en verleden, over liefde en verraad en over hoe vrienden vijanden worden. Het toont de samenhang van alle dingen. Rushdie mag dan ook gerekend worden tot de grote auteurs van deze tijd. (Donata van der Rassel)

Lees ook onze recensie.

46: Antony & The Johnsons – I Am A Bird Now

~

cd.gifI am a bird now is het intieme en pijnlijke verslag van Antony Hegarty, een in New York woonachtige Brit, in zijn zoektocht naar het vrouwzijn. Met een gevoelige en diepwarme stem, variërend tussen hoog en laag, begeleidt hij zichzelf sober op de piano. The Johnsons, zijn begeleidingsband, haken af en toe aan met onder andere cello en drums. Antony laat de luisteraar op deze bijzondere plaat toe tot zijn wondere wereld. Als kind wist hij het al, getuige de tekst: “One day I grow up and be a beautiful women, but for today I am a boy”. Als hij vervolgens samen met Boy George het prachtige “You’re my sister” zingt, weet je dat het goed is gekomen. Antony heeft met I am a bird now een ontroerend mooie plaat gemaakt. Het grote publiek heeft dit inmiddels ook begrepen, getuige zijn recentelijk uitverkochte concert in Carré Amsterdam. Hiermee is 2005 terecht een topjaar voor Antony & The Johnsons. (Jan Lettinga)

Lees ook onze recensie.

45: Yeee-haa! – Jochem Myjer

~

theater.gif Deze krullenbol heeft ons weer echt verrast met zijn programma Yeee-haa!, waarin hij nog rapper vertelt en reageert dan in zijn vorige show Adéhadé. Jochem Myjer vertelt luchtig over wat er gebeurt in zijn leven en stopt daarin vele leuke anekdotes en briljante imitaties. Een lachebek is hij ook; zo nu en dan krijgt hij zelf de slappe lach, waarmee hij heel slim het publiek nog meer voor zich wint. Tijd om tussendoor op adem te komen, gunt hij je pas in de pauze, want tijdens zijn programma gaat hij aan een stuk door ‘los’. Als je naar Yeee-haa! gaat kijken, en dat kan ook in 2006, heb je gegarandeerd een te gekke avond. (Nathalie van Eck)

Lees ook onze recensie.