Film / Films

Kritiek en conventies

recensie: The International

De release van The International komt op een moment dat de kredietcrisis het nieuws domineert. In Tom Tykwers (Lola rennt, Heaven, Perfume) thriller, waarin een Interpolagent de geheimzinnige praktijken van een grote bank onderzoekt, is het systeem uiteindelijk de grote boosdoener. Een weidse cinematografie en uitgedachte enscenering zetten een ongemakkelijke sfeer neer die helaas niet wordt uitgediept in een plot die terugvalt op de voorspelbare conventies van de samenzweringsthriller.

~

Clive Owen wordt vaak getypecast als de verbitterde antiheld in films als Children of Men, I’ll Sleep When I’m Dead en Sin City. Zo ook in The International, waarin hij Interpolagent Louis Salinger speelt, die al jaren bezig is met een onderzoek naar de IBBC-bank, die krijgsheren in Afrika financiert en geheime banden heeft met dubieuze organisaties.

The International begint met de dood van Salingers collega in Berlijn. Dit gegeven vormt het begin van een zoektocht naar de banden die de bank heeft, terwijl IBBC alles doet om dit te belemmeren. Salinger en Eleanor Whitman (Naomi Watts) volgen een spoor door Europa en komen getuigen en contactpersonen tegen die al snel worden vermoord. Daarnaast worden zij in hun onderzoek constant tegengewerkt door wetgeving en lokale regels die alle bewijzen richting IBBC uitwissen.

Terminals

Het tempo en de stijl van The International liggen in het verlengde van het internationale-thrillergenre dat door de Bourne-films weer nieuw leven is ingeblazen. De film zit vol met scènes die zich afspelen in grote terminals, moderne musea en kille kantoorpanden. Tykwers camerawerk en ensceneringen vormen daarbij het sterkste element van de film.

~

De gladde en minimale ruimtes van banken hebben de schijn van openheid, maar vormen de nieuwe kille en anonieme façaden van macht die niet meer ideologisch gebonden is, maar afhankelijk is geworden van de complexe geldstromen van de wereldeconomie. De vele betonnen en glazen kantoorpaleizen die de nieuwe internationale stijl vormen, worden gecontrasteerd met oude classicistische musea zoals de Berlijnse Alte Nationalgalerie. Subtiel is ook het gebruik van het imposante stationsgebouw in Milaan, dat ten tijden van Mussolini het symbool was van de nieuwe fascistische staat en in de film het decor vormt voor een politieke moord. Tykwer weet verder op inventieve wijze gebruik te maken van Frank Lloyd Wrights modernistische Guggenheim-museum in New York voor een scène waar Salinger erop los schiet terwijl installaties en videokunst het moeten ontgelden.

Dubbele moraal

Tykwer lijkt met dit soort kunstgrepen het thrillergenre te willen combineren met een kritiek op het huidige economische systeem. De film is daarmee een mengeling van de actie van een Bourne-film met het engagement van een film als Syriana. Het thema van grote internationale bedrijven die verstrengeld zijn in schandalen, spreekt tot de verbeelding. Recente documentaires zoals Enron: The Smartest Guys in the Room (2005) en The Corporation (2003) toonden al hoe grote bedrijven functioneren vanuit een dubbele moraal. Ook is er onlangs een scala aan films over de duistere kanten van grote ondernemingen verschenen, zoals Michael Clayton, La question humaine (beide 2007) en El método (2005). In al deze films is er een ambigue relatie tussen de held en de onderneming en wordt duidelijk dat er een morele prijs moet worden betaald om het systeem in stand te houden.

~

The International is vanuit die optiek sterk beïnvloed door Alan J. Pakula’s The Parallax View (1974), de eerste serieuze samenzweringsthriller, die vooral door Gordon Wilis’ weidse shots een onwerkelijke en dreigende sfeer wist op te roepen. De minimale muziek van The International verwijst ook naar Pakula’s eerdere, invloedrijke thriller Klute (1971).

Neoliberaal

Qua verhaal zijn er veel gelijkenissen met The Parallax View, waarin een grote onderneming invloed heeft op het politieke landschap en er niet voor schroomt om te moorden om zijn doel te bereiken. In The International is een personage dat als ex-Stasi-agent na de val van de muur hoofd van beveiliging van IBBC is geworden, de belichaming van deze visie. Ondanks de vrijheid die wordt verbonden aan een neoliberaal en kapitalistisch systeem lijkt Tykwer met dit personage te impliceren dat ondernemingen wel raad weten met methoden die ooit alleen denkbaar waren in totalitaire regimes.

~

Ondanks de kritiek die The International heeft op het internationale geldwezen, is de film vrij voorspelbaar in zijn afhandeling. De kijker zal de ontknopingen in de plot al makkelijk aan zien komen. De elementen spreken voor zich: een sinistere organisatie, een groot alomvattend complot, koppige helden op zoek naar de waarheid en een onthulling waaruit blijkt dat alles met elkaar samenhangt. The International werkt als serieus vermaak, maar is te onrealistisch om te overtuigen als kritiek op de gevaren van globalisering en de schijnheilige ethiek van het kapitalisme.

Film / Films

Onweerstaanbare boot

recensie: The Boat that Rocked

Er valt genoeg aan te merken op The Boat that Rocked. Geen veelzeggend verhaal, te weinig diepgang, te schetsmatige personages, te lang. Het onweerstaanbare optimisme dat de film uitdraagt, zorgt er echter voor dat je die bezwaren al snel naast je neerlegt en meegaat in de heerlijke wereld die Richard Curtis in zijn tweede speelfilm heeft gecreëerd.

~

Er zijn van die projecten die bij voorbaat al bijna niet meer kunnen mislukken en The Boat that Rocked is daar een uitstekend voorbeeld van. Curtis, verantwoordelijk voor Blackadder, maar de laatste jaren vooral bekend geworden als autoriteit op het gebied van het schrijven van Britse romantische komedies (Notting Hill, Love Actually), wilde een film maken over Britse piratenzenders in de jaren zestig. Het was de bloeiperiode van de Britse rock-‘n-roll, maar de preutse BBC weigerde de muziek op de radio te laten horen. Miljoenen luisteraars zochten een uitweg naar de mateloos populaire piratenzenders die vanaf de Noordzee wel de muziek van The Kinks, The Who en Jimi Hendrix afspeelden.

~

Daarbij kreeg Curtis de hulp van een schitterende cast, met als opvallendste namen Philip Seymour Hoffman (de enige Amerikaan op de boot) en Bill Nighy, eerder erg komisch als bejaarde rockster in Love Actually. Ook de bijrollen, waarin onder andere Kenneth Branagh, Rhys Ifans en Nick Frost in te herkennen zijn, zijn uitstekend gecast en dragen bij aan  de zeer prettige sfeer die de film uitstraalt. Het verhaal, of wat daarvoor door moet gaan, draait om Carl (Tom Sturridge), die door zijn moeder om dubieuze redenen naar de boot van zijn peetvader Quentin (Nighy) wordt gestuurd, nadat hij van school is weggestuurd. Eenmaal aangekomen op de boot van Radio Rock, komt hij erachter dat zijn vader, die hij nooit gekend heeft, zich onder de knotsgekke dj’s op de boot bevindt. Zijn verblijf op de boot loopt parallel met de verwoede pogingen van de Britse overheid, onder leiding van minister Dormandy (Branagh), om Radio Rock te verbieden.

Verzameling sketches


Curtis’ achtergrond als sketchschrijver kwam zelden zo duidelijk naar voren als in The Boat that Rocked. De film bestaat in feite uit een verzameling sketches die slechts sporadisch worden afgewisseld met de verwikkelingen van Carl op de boot en het wel en wee van minister Dormandy. Daarmee is gelijk ook het zwakste punt van de film genoemd. Het merendeel van de sketches is erg geestig, maar de film is met zijn 129 minuten veel te lang om voortdurend te kunnen boeien. De film had daarom wel wat extra aandacht kunnen gebruiken aan de montagetafel.

~

Dat The Boat that Rocked toch leuk blijft, is naast de uitstekende acteurs en regie van Curtis, ook te danken aan de geweldige muziek. De makers hadden de beschikking over vrijwel alle belangrijke klassiekers uit de jaren zestig en maken daar optimaal gebruik van. Als de film even dreigt in te zakken, wordt de kijker al snel weer wakker geschud door de Rolling Stones of de Beach Boys. De muziek is een geweldige illustratie van de anarchistische en losbandige sfeer op de boot van Radio Rock én van de jaren zestig. Afgewisseld met sfeerbeelden van het vaste land, waar miljoenen Britten losgingen op de beste muziek ooit gemaakt, is The Boat that Rocked een film vol levensvreugde en optimisme, zoals we de laatste jaren gewend zijn van Curtis. 

Theater / Voorstelling

Al zingend moorden

recensie: M-Lab - No Way To Treat A Lady

Al zingend vermoordt Bo van Dalsum de ene vrouw na de andere. Dit doet hij maar voor één doel: om op de voorpagina van de Volkskrant te komen. Politie-inspecteur Thomas zou er alles aan doen een grote zaak te mogen leiden en dan komt deze moordenaar op zijn pad. No Way To Treat A Lady is een humoristische musical over een misdadiger en een politie-inspecteur die wel heel veel met elkaar gemeen hebben.

~

Bo is een gefrustreerd acteur die altijd onder de plak heeft gezeten bij zijn moeder, de legendarische actrice Alexandra van Dalsum. Zelfs na haar dood probeert hij haar nog trots te maken. Om dit te bereiken wil hij op de voorpagina van de Volkskrant komen en hij heeft dé manier gevonden: hij moet een seriemoordenaar worden. Bij elke vrouw die hij vermoordt laat hij een lipstickkus op het voorhoofd achter als handelsmerk. Politie-inspecteur Thomas wordt op de zaak gezet, aanvankelijk zonder veel succes. Hij raakt geobsedeerd door de moordenaar, die de wurger wordt genoemd. Thomas woont bij zijn moeder, die vooral haar mond vol heeft van zijn broer de dokter. Die staat regelmatig in de krant en verdient ook veel meer geld. Als Thomas langsgaat bij Lara, de onderbuurvrouw van het eerste slachtoffer, ontstaat een relatie met haar. Maar al snel komt de relatie onder druk te staan doordat hij de wurger maar niet kan loslaten. Moord op moord volgen en de levens van Thomas en Bo komen akelig dicht bij elkaar. Het wordt uiteindelijk een race tegen de klok. Vallen alle puzzels op hun plek voordat het te laat is?

Verkleden

No Way To Treat A Lady is niet erg spannend, maar wel heel grappig. Bo verkleedt zich voor iedere moord anders. Zo is hij de ene keer een pastoor en de andere keer een succesvol danser. Maar niet alle vrouwen zijn zo gemakkelijk klein te krijgen. Daardoor ontstaan allerlei lachwekkende situaties. Een danseres is bijvoorbeeld heel erg temperamentvol; elke keer als hij haar wil wurgen, en haar daarvoor op de stoel neerzet, staat ze weer op omdat ze wil dansen. Het lukt steeds net niet om haar te vermoorden.

~

De muziekcomposities komen niet altijd even sterk over. Het meest overtuigend zijn zij bij komische situaties. Hier zorgen ze voor een extra dimensie die de situatie nog leuker maakt. Maar voor de rest weten ze net niet genoeg te overtuigen. Dit ligt overigens niet aan het talent van de pianist achter op het podium; hij speelt de muziek vol passie en is goed ingespeeld op de zangers. Ook ligt het niet aan de zangers zelf, die stuk voor stuk heel goed zingen. Vooral Wim van den Driessche, die Bo van Dalsum speelt, springt hierin uit. Hij heeft een hele diepe, lage stem die erg ontroert.

Verschillende rollen

Met name één speler springt er qua spel duidelijk uit: Frédérique Sluyterman van Loo. Zij heeft het verschrikkelijk druk tijdens de voorstelling. Ze neemt de rol op van alle slachtoffers, maar ook die van de moeder van Thomas en Bo. Toch speelt ze elke rol met volle overtuiging, waardoor het af en toe niet meteen duidelijk is dat het om dezelfde actrice gaat. Elke keer als ze van rol wisselt, zit ze weer helemaal in het personage.

Er alles voor over hebben bekendheid te krijgen; dat is het overheersende thema van deze musical. De moordenaar doet dit door vrouwen te wurgen, de inspecteur door hem te ontmaskeren. Een serieus onderwerp, zou je denken, maar toch is de voorstelling vooral erg grappig. Mix dat samen met talentvolle en goed op elkaar ingespeelde acteurs en je hebt een avond om niet snel meer te vergeten.

No Way To Treat A Lady is nog tot en met 18 april te zien in het M-Lab.

 

Film / Achtergrond
special: Movies that Matter

Publieksfestival met heldere boodschap

.

Het past wel bij de doelstelling van Movies that Matter om ogen te openen voor onrecht in de wereld. Dat levert echter een niet altijd evenwichtige mix van cinema en activisme op. Het festival is in de eerste plaats een publieksfestival met een duidelijke morele boodschap: wij mogen de ogen niet sluiten voor onrecht in de (derde) wereld. De meeste films weten effectief verontwaardiging en ontsteltenis aan te wakkeren, zelfs als dat – een festival eigen – weer vervliegt bij het verlaten van de zaal.

Wit

Wit Licht
Wit Licht

Zo was Wit Licht er, zeker gezien de negatieve ontvangst in de pers vorig jaar, goed op zijn plaats. Het is een recht-toe-recht-aan verhaal over een Oegandees jongetje dat als kindsoldaat geronseld wordt en de naïeve Nederlandse expat Eduard (Marco Borsato) die hem gaat zoeken in de bush. De film dendert met drummende spanning voort, al zijn de heftige scènes in het kinderrebellenleger schijnbaar behoorlijk realistisch. Wit Licht is immers een joint venture van regisseur Jean van de Velde en War Child. War Childambassadeur Borsato kan niet echt acteren, maar komt met zijn gebruikelijke charme een heel eind. Het maakt het publiek op de eerste rijen dat speciaal voor de q&a met Borsato en Van de Velde is gekomen, schijnbaar weinig uit. Ze flitsen erop los, terwijl de heren vertellen over het Lord’s Resistance Army in Oeganda, het filmproces en de voor autoriteit gevoelige kindacteurs.

Wit Licht hanteert het klassieke uitgangspunt van een Westers personage door wiens perspectief we de Afrikaanse situatie aanschouwen. ‘We wilden een breed publiek aanspreken en dan is dat de beste manier’, aldus Van de Velde. Het kwam de film op kritiek te staan van het Nederlandse filmjournaille. Deels terecht, want het weliswaar goed uitgevoerde verhaal van de ontvoerde Abu staat soms in schril contrast tot dat van Eduard, die bovendien een persoonlijke catharsis najaagt. Aansprekend? Tja.

Op weg naar school

Ramchand Pakistani
Ramchand Pakistani

Subtieler zijn de documentaire On the Way to School en fictiefilm Ramchand Pakistani. In de eerste wordt een jonge Turkse leraar gefilmd tijdens het jaar dat hij, verplicht, lesgeeft in een Koerdisch dorp. Een simpel gegeven dat in mooie beelden de soms tragische werkelijkheid van Zuidoost-Turkije weergeeft: zijn leerlingen verstaan (bijna) geen woord Turks. In de Pakistaans-Indiase productie Ramchand Pakistani loopt Ramchand in plaats van naar school per ongeluk de grens naar India over. Zijn vader komt hem bezorgd achterna, beiden worden ingerekend en belanden in de Indiase cel. Zijn moeder blijft in het ongewisse achter. De pijnlijke gevolgen voor elk familielid worden door gepaste dramatiek zichtbaar.

On the way to school
On the Way to School

Mooi aan deze films is hoe ze onrecht en wanhoop laten zien en niet hoeven te benoemen. De documentaire Close Up Kurdistan bijvoorbeeld doet geen van beide en ploetert richtingloos voort langs beelden van PKK-strijders en het onherbergzame Oost-Turkse landschap.

Zichtbare confrontatie is blijkbaar een belangrijk ingrediënt voor de geëngageerde film. Snow, het indrukwekkende debuut van de jonge Bosnische filmmaker Aida Begic, vormt een prettige uitzondering op de regel. Begic is de noodzaak van confrontatie voorbij. De vrouwen in haar film zijn hun mannen kwijt en wie weet wat meer, maar dat is een gegeven, zoals de ruines om hen heen. Zij moeten verder en Begic brengt dat treffend in beeld. Geslaagde cinema, ook that matters.

 

 

Boeken / Fictie

De eeuwige detective

recensie: Fred Vargas - De eeuwige jacht

Als er twee mannen met vuile nagels worden vermoord vermoedt de Parijse commissaris Jean-Baptiste Adamsberg dat er iets niet pluis is. Het onderzoek voert hem naar een geslepen moordenaar en een vreemd recept uit de Middeleeuwen.

In De eeuwige jacht neemt detectiveschrijfster en historica Fred Vargas (Parijs, 1957) de lezer mee in een politiethriller met een historisch randje. Vargas voerde de onconventionele commissaris Adamsberg al eerder op als personage. In De omgekeerde man (2007) bijvoorbeeld reist de commissaris naar de Provence om onderzoek te doen naar een moordende weerwolf. De schrijfster ontving verschillende prijzen voor haar detectives, waaronder de Duitse Krimiprijs en de International Dagger van de Britse Crime Writers Association. 

Verleden
In De eeuwige jacht keert het verleden terug met een serieuze wrok jegens Adamsberg. Zo betrekt hij een nieuw huis waar naar verluidt al eeuwen de geest van een vermoorde non rondwaart. Bovendien ontsnapt een oude nemesis van de commissaris uit de gevangenis om een vilein plan uit te voeren. De commissaris wijdt zich echter onaangedaan aan het oplossen van de moordzaken bij de Porte de la Chapelle in Parijs. Door het hoge tempo van nieuwe moorden en een tikkende klok slaagt de schrijfster er in om een flinke dosis spanning in het verhaal te brengen.

Helaas wordt de kwaliteit van de roman erg omlaag gehaald door de slechte dialogen. Elke vorm van mysterie wordt tenietgedaan door de weinig subtiele zinnen die de personages uitwisselen. Daarnaast doet de overdaad aan metaforen en vergelijkingen behoorlijk gekunsteld aan, waardoor de lezer het verhaal uit het oog verliest: ‘Onbeantwoorde vragen, die als paardenbloemen ongebreideld ontsproten uit de humus van het bestaan en uitgroeiden tot een menigte van onzekerheden, een menigte die zijn angst voedde, een angst die zijn bestaan ondermijnde.’

Onconventioneel
Voortdurend beweert de schrijfster dat commissaris Adamsberg bijzonder is, terwijl eigenlijk onduidelijk blijft waarom hij zó onconventioneel is. De lezer moet de schrijfster maar op haar woord geloven dat het zo is. Ook de andere personages worden te nadrukkelijk gepresenteerd als ‘speciaal’, hetgeen moeilijk te verenigen is met de banale dialogen die ze voeren.

Al met al is De eeuwige jacht een aardige detective voor onderweg. De plot is redelijk en er zit vaart in het verhaal. Toch zal deze detective zeker niet bij iedereen in de smaak vallen, met name door de gebrekkige dialogen en een te groot aantal nietszeggende scènes .

Boeken / Fictie

Naturen woekeren

recensie: Michel van Eeten - Tegennatuur

.

De mens wil te veel van de natuur. Hij wil haar behouden, maar ook gebruiken, zo niet uitbuiten. Ondanks gebruik en misbruik moet de natuur wel onaangetast, in evenwicht, lijken. Dat dilemma wreekt zich ecologisch, maar ook in de natuur van de mens zelf. Het milieu moet dankzij voortdurend natuurherstel ongerept lijken; vriendschappelijke relaties moeten dankzij onophoudelijk overleg in evenwicht blijven. Dat gaat goed, tot het moment waarop blijkt dat wat hersteld en overlegd moest worden, fictie is. Dé oernatuur bestaat niet; die ene vriendschap is een vergissing.

Varende vissen

Tegennatuur werkt het psychologische dilemma uit in de afhankelijkheidsrelatie van de bestuurswetenschappers Grad Vaessen en Leslie Breitbart. Leslie is een neurotische theorieënbouwer; Grad een nuchtere polderjongen zonder vaststaande overtuiging. Grad krijgt van Leslie de kans mee te doen aan een onderzoek in de Verenigde Staten, dat zijn naam als wetenschapper definitief kan vestigen. Grad moet zichzelf echter steeds meer geweld aandoen om verder te kunnen werken met Leslie, die vooral uitblinkt in systematisch denken en voelen.

Het ecologische thema wordt uitgewerkt in Leslies en Grads poging gezamenlijk aanbevelingen te formuleren voor Calfed, het California Federal Bay Delta Program, waarin managers ecologische alchemie bedrijven. Calfed moet het water in Californië verdelen tussen mens en natuur, waarbij de visstand en waterkwaliteit hersteld moeten worden. Dat levert de wonderlijkste experimenten op: een van Calfeds projecten bestaat uit het inladen van vissen in boten om ze zo langs de sluizen varen. Bizar, vissen die boten nodig hebben. 

Van nature tegengesteld


Tegennatuur is een ideeënroman over twee tegengestelde karakters, waarin het dilemma van behoud en gebruik ‘van nature’ voortwoekert. De tegengestelde naturen van beide heren worstelen met ideeën over seksualiteit, huwelijk, vriendschap, wetenschap en culturele verschillen. Hoe ver mag de mens het landschap naar zijn hand zetten? Manipuleren mensen elkaar niet altijd? Hoe ver gaat wetenschappelijke manipulatie? Essayistische vragen met geestige antwoorden: ‘Menselijke bevrediging was zo vluchtig dat tevredenheid in evolutionair opzicht een verliezende strategie geweest moet zijn.’

Van Eeten heeft in een ander leven als bestuurskundig wetenschapper onderzoek gedaan naar de materie die in dit debuut haar verzorgde literaire vorm heeft gevonden. Van Eetens grammatica is soms onjuist (‘het enige, dat (…) iets, dat‘), maar dat valt in het niet bij de heldere symboliek en het poëtische idioom, dat alinea’s voorziet van aforistische gedachtestrepen: ‘Hij blokkeerde de deur met de rugleuning van een houten stoel en opende de internetbrowser.

Gedwongen keuze

In dit minidrama reiken wetenschappelijke en geestelijke manipulatie elkaar de hand. Daarin ligt de grootste verdienste van Tegennatuur. De lezer wordt gedwongen te kiezen tussen Leslies of Grads standpunten en ideeën, die hem met humor en spot toegeworpen worden. Het kan niet anders dan dat hij met verontwaardiging reageert op een van beide heren, waarbij het blijft knagen: was het andere standpunt ook niet legitiem? De lezer worstelt mee in het machtsspel, de intuïtieve sympathie strijdt met de ratio. De mens kan immers niet kiezen: hij wil behouden en gebruiken. Maar hij moet kiezen, in elk geval voor meer literair lekkers van Van Eeten.

Theater / Voorstelling

Over vergeten herinneringen en oesters in de nacht

recensie: Theatergroep Troost - Nu even wel

.

Vrouwen zijn emotionele wezens die schreeuwen, huilen en praten. Heel veel praten en over alles willen praten. Schrijfster Maria Goos zet vier vrouwen aan een eettafel en laat ze een confrontatie aangaan. Het vrouwendrama Nu even wel is zes jaar na de eerste opvoering nog steeds een groot succes. Theatergroep Troost speelt dit grappige en scherpe stuk van Maria Goos nu in huiskamers.

De theaterzaal De Roode Bioscoop in de Jordaan is niet groter dan een gemiddelde huiskamer. Voor de rij stoelen waar de bezoekers op zitten, staat een gedekte tafel met vier stoelen. Deze kleine setting zorgt ervoor dat het huiskamergevoel meteen overheerst. De bezoekers maken als gasten op een feestje een praatje met elkaar terwijl ze in de voorkamer wachten om naar binnen te gaan. Zo moet het ook zijn als de Theatergroep Troost in je huiskamer staat.

In 2006 begonnen de voorstellingen als duo-voorstelling aan een tweede reprise. Goos zei eens over de voorstelling Nu Even Wel: ‘Het was helemaal niet moeilijk om voor vrouwen te schrijven, het is wel heel erg anders. Vrouwen zijn veel minder doorzichtig en ze zijn op emotioneel gebied ook vaak veel directer.’ De emotionele directheid komt terug in de tweede helft van het etentje wanneer verborgen feiten op tafel komen en oude littekens worden opengereten . De ontmoeting is niet alleen haat en verwijten, het lijkt op sommige momenten zelfs even te klikken tussen de drie en Marieke. Heleen en Marieke hielden beiden op hun eigen manier van Michiel. Vanuit Marieke heerst totaal geen rivaliteit. Uiteindelijk lijkt hun gezamenlijke liefde en het verschil een brug te zijn in de acceptatie van de minnares door Heleen.

~

Op je neus
De vier dames van theatergroep Troost maken je vanaf het eerste moment deelgenoot van hun clubje. De intimiteit van het kleine Jordanese theatertje draagt bij aan de extra emotionele laag van het stuk. De bezoekers zitten bijna bij de dames aan tafel. Omdat je zo dicht met je neus op de kibbelende dames zit, zie je alle emoties goed. Geen traan blijft onopgemerkt en wanneer Heleen rood van woede tegen haar zus schreeuwt, voel je de spanning in je huid snijden. Goos koos ervoor om geen schreeuwend en smijtend vrouwendrama te maken. Nu Even Wel is een onderhuidse confrontatie met typisch vrouwelijke elementen. Met grappige anekdotes en scherpe oneliners zorgt Goos ervoor dat er precies op het juiste moment lucht in de voorstelling komt. De timing en de chemie tussen de vier actrices is zo goed, dat je zonder haat tegen de minnares de zaal verlaat. Het menselijke van de personages houdt de overhand. De dicht op je huid voorstelling van Troost is een aanrader om een keer bij iemand in de huiskamer gezien te hebben. Veel beter dan de zoveelste herhaling van Sex and the City.

Voor meer informatie over de voorstellingen, mail naar info@theatergroeptroost.nl

Theater / Voorstelling

Waanzin en partnerruil op drie hoog

recensie: Waanzin en partnerruil op drie hoog

.

Demonen, het tweede relatiedrama van Theatergroep Sonja, gaat over de smalle grens tussen normaal en abnormaal. Het stel Katarina en Frank zit gevangen in hun relatie en zouden elkaar het liefst verlaten, maar geen van beiden zet de eerste stap. Hun gesprekken bestaan vooral uit verwijten en cynische opmerkingen. Op de vooravond van de ter aarde bestelling van het as van Frank’s moeder nodigt Katarina (Wendell Jaspers) zonder weten van Frank (Raoul Copier) zijn broer en vrouw uit. Wanneer zij niet meer komen, vragen ze hun burgerlijke benedenburen Tomas (Martijn van der Veen) en Jenna (Jessica Zeylmaker) mee. Het getrouwde stel met twee kinderen doet ook niks anders dan bekvechten .

~

Tijdens de nacht wisselen de stellen even van partner, maar dat blijkt geen succes. De twijfelachtige geaardheid van Frank drijft hem in de armen van een onwillige buurman Tomas en ook even naar Jenna. Tomas stort zich door zijn seksuele frustratie op Katarina. Als na een lange nacht de zon weer opkomt, is in beide relaties weinig veranderd. Behalve dat er veel gesmeten is met glazen, harde woorden en met elkaar.

Menselijke relatie
Na de voorstelling Stikken kiest theatergroep Sonja met Demonen opnieuw voor mensen die op het randje van de waanzin balanceren. De twee stellen zijn in alles elkaars tegenpolen. Katarina en Frank zijn carrièregericht en vormen een modern stel. Hun benedenburen Jenna en Tomas ogen nogal saai en komen door hun twee jonge kinderen niet meer aan ontspanning en vrije tijd toe en dat verwijten ze elkaar. De oorspronkelijke tekst is van de Zweedse schrijver Lars Norén. Op dit moment wordt hij gezien als één van de meest invloedrijke toneelschrijvers ter wereld. Demonen wordt beschouwd als zijn beste stuk.


~

Het toneelbeeld is een groene huiskamer waar slechts een bank, een stoel en een dranktrolley staan. Heel slim kijk je via een opening door de achtermuur in een deel van de keuken en een hoekje van de badkamer zodat het idee van een huis ontstaat. De acteurs weten de ruimte goed te gebruiken. Ze wekken de illusie dat zij zich ook werkelijk in een woning bevinden door gebruik te maken van de techniek en timing. Wanneer Frank met de afstandbediening naar een denkbeeldige stereo richt, gaat op het juiste moment de muziek aan. Doordat de bezoeker van de badkamer alleen een hoekje ziet, maar wel alles hoort, lijkt het of Katarina ook echt in een badkamer is. Wanneer ze met een schoonheidsmasker even uit de badkamer komt of met een badjas aan, is het niet meer dan logisch.

Geen luchtigheid
De kleur groen staat bekend als rustgevend, maar in deze voorstelling werkt de kleur niet op de gemoedsrust. De waanzin en de boosheid in de voorstelling doen de kleur verbleken. Het is jammer dat in de voorstelling geen luchtigheid zit om de spanning en het rauwe te breken. De grappen zijn vaak te subtiel waardoor je ze snel mist. Twee uur lang wordt de bezoeker blootgesteld aan een golf van verbaal geweld. Van de vorm en de uitvoering van Demonen moet je houden of je haat het. Een middenweg bestaat niet.

~

Demonen maakt de titel waar. Iedereen is donker, vals en heeft een dubbele agenda, maar zelfs om demonen moet je kunnen lachen. De demonen van theatergroep Sonja houden het bij het gooi en smijtwerk met veel glasgerinkel en onduidelijke relaties. Na de voorstelling blijf je met teveel vragen zitten. Als Frank, Frank niet is, wie is hij dan? Of is dat weer zo´n vlaag van waanzin?

De voorstelling Demonen is nog tot eind april in Den Haag en Amsterdam te zien.

 

 

 

Film / Achtergrond
special: Vampierfilms en -series zijn de trend van nu

Bleke maar charismatische hoofdrolspelers

.

Of het nu natuurrampen of pinguïns zijn, als er eenmaal een thematrend is in de filmwereld, dan worden we er meteen mee overspoeld in films en zelfs series. Momenteel zijn vampiers weer terug van weggeweest. Bedek je nek en hang knoflook voor je deur, de bloedzuigers zijn voorlopig niet van het scherm weg te denken.

Robert Pattinson in <i>Twilight</i>

Robert Pattinson in Twilight

De huidige trend is niet in de laatste plaats te danken aan een verrassende groep op het gebied van horror en vampiers: tienermeisjes. Dankzij de Twilight-reeks van de Amerikaanse schrijfster Stephenie Meyer worden hordes meisjes verliefd op de knappe vampier Edward Cullen. De boeken (tot op heden verschenen de delen Twilight, New Moon, Eclipse en Breaking Dawn) zijn wereldwijd al ruim 42 miljoen keer verkocht. En dat pas sinds 2005, toen het eerste deel verscheen. Ook hier krijgen de boeken een steeds grotere schare fans. De verfilming van Twilight trok (vooral dankzij die tienerfans) volle zalen over de hele wereld. Het maakte van hoofdrolspeler Robert Pattinson (of RPattz zoals hij liefkozend wordt genoemd) een ster, en de volgende delen staan al in de planning.

Buffy the Vampire Slayer

Tom Cruise en Brad Pitt als glamoreuze vampiers

Tom Cruise en Brad Pitt als glamoreuze vampiers

Toch was de vampier al lang en breed aan zijn nachtelijke opmars bezig voordat Twilight the next big thing‘ werd. In de jaren negentig kwamen de eerste grote producties. Wat te denken van de grootschalige verfilming van het ultieme vampierboek: Bram Stoker’s Dracula (1992), met Gary Oldman als de titelfiguur. Daarna volgde de nog steeds populaire verfilming van Anne Rices boek, Interview with the Vampire (1994), met Tom Cruise en Brad Pitt als glamoreuze vampiers. Het balletje ging pas echt rollen toen er een adaptatie van de film Buffy the Vampire Slayer naar een televisieserie kwam. Deze reeks over een jong, blond meisje dat op vampieren jaagt, werd als filmversie uit 1992 maar matig ontvangen. De serie, die liep van 1997 tot en met 2003, wordt nog steeds gezien als een van de beste in zijn genre. Seizoen acht (de serie stopte na seizoen zeven) wordt momenteel als comic uitgegeven en bedenker Joss Whedon wordt nog regelmatig gevraagd naar een eventuele filmversie. In februari van dit jaar gaf Whedon in een interview met iF Magazine echter toe dat het nooit tot een bioscoopfilm zal komen.

Whedon: ‘There’s not going to be one. That’s the update. Nobody has ever broached the subject from the studio side. I think everybody is busy working. I mean, I think it probably won’t happen. That’s my guess. The landscape changes constantly, but until someone who has millions and billions of dollars asks me that question, the answer is pretty much the same.’

Op televisie is de plek van Buffy qua populariteit nog niet ingenomen, maar er zijn zeker gegadigden. Naast series als Supernatural waarin af en toe een vampier langskomt, komen er steeds meer series met een vampier in de hoofdrol. Nog niet op de Nederlandse televisie maar wel al redelijk populair dankzij internet, is True Blood. Deze serie is gebaseerd op de boeken van Charlaine Harris, een reeks die hier de meeste boekenkasten nog niet heeft gehaald. True Blood vertelt over de jonge Sookie Stackhouse (Anna Paquin, beter bekend als Rogue uit de X-Men-reeks), een serveerster die gedachten kan lezen. In deze wereld zijn de vampiers out of the coffin, want dankzij kunstbloed hoeven zij niet meer in donkere steegjes slachtoffers op te wachten. Uiteraard komt er ook een (aantrekkelijke) vampier langs in het dorpje waar Sookie woont, en mede omdat zij zijn gedachten niet kan lezen, valt ze voor zijn charmes. Het eerste seizoen kende in Amerika goede kijkcijfers, en een tweede seizoen zit inmiddels in de planning.

Een serie die niet werd verlengd na het eerste seizoen was Moonlight, (hier te zien geweest op NET5) een serie over een vampier die zijn geld verdient als privédetective. Wegens tegenvallende kijkcijfers en negatieve recensies werd de serie van de buis gehaald. Het is te hopen dat True Blood nog wel een paar seizoenen mee kan. Sowieso zijn er nog een aantal series die hier in Nederland nog niet te zien zijn, zoals het Britse Being Human, dat vertelt over een vampier, een geest en een weerwolf die proberen een zo normaal mogelijk leven te leiden. Daarnaast is er The Vampire Diaries, van producent Kevin Williamson (Scream) die deze zomer in Amerika uit komt. Tenslotte is er nog Demons, over een moderne nazaat van Van Hellsing en met een rol voor Mina Harker uit Dracula.

Underworld

Kate Beckinsale in <em>Underworld</em>

Kate Beckinsale in Underworld

Ook in deze eeuw hebben onze lijkbleke vrienden niet stilgezeten. Van Helsing, Queen of the Damned, de Blade-trilogie: het waren allemaal blockbusters. Ook de Underworld serie is nog steeds populair. In 2003 kwam het eerste deel uit van de reeks die zich richt op de eeuwenoude vete tussen vampier en weerwolf. Visueel was deze film erg aantrekkelijk, waar een in leer gestoken Kate Beckinsale natuurlijk alleen maar aan mee hielp. Ook in het tweede deel, uit 2006, mocht ze zich weer van haar beste kant laten zien. Verhaaltechnisch stelde deze film veel minder voor dan het eerste deel (en het eerste deel was al niet zo sterk qua verhaal…) maar toch trok ook deze weer volle zalen. Dit jaar kwam er een prequel uit, The Rise of the Lycans, zonder mevrouw Beckinsale dit keer maar wel met Underworld veteranen Michael Sheen en Bill Nighy. Het ziet er naar uit dat de film in Nederland rechtstreeks op dvd wordt uitgebracht, maar dat mag voor de fans de pret uiteraard niet drukken.

30 Days of Night en I Am Legend  brachten de kijkers in 2007 originele visies op de moderne vampier. De tijd staat niet stil, volgend jaar is er de kindervampierfilm Cirque du Freak, gebaseerd op de 12-delige boekenserie van Darren Shan, en in 2011 volgt zelfs Hilary Swank met Fangland, een nieuwe visie op Dracula, gesitueerd in het hedendaagse New York. Ook deze film is gebaseerd op een boek.

De trend dat er elk jaar wel minstens een vampierfilm dan wel serie uitkomt, is hopelijk nog lang niet voorbij. Want dit altijd intrigerende ras, in welke vorm dan ook (van ouderwets eng in Dracula tot lichtgevend in de zon in Twilight), biedt altijd veel vermaak.

Boeken / Non-fictie

Amerika: ontmaskerd en gekoesterd

recensie: Frederick Baldwin & Wendy Watriss - Looking at the U.S. 1957-1968

Baldwin en Watriss. Het zijn geen kleine namen in de fotowereld. Ze hebben een vruchtbaar huwelijk – professioneel én persoonlijk. Beiden werken als onafhankelijk fotograaf in de journalistiek, maar ze duiken ook samen de diepten van de Verenigde Staten in. Op zoek naar het leven van alledag, dat ook tijdens grote historische gebeurtenissen doorgaat. Van die gezamenlijke tochten is Looking at te U.S. 1957-1986 de weerslag. Foto’s die je denkt te kennen, te herkennen, maar die toch hun eigen verhaal vertellen.

professioneel én persoonlijk. Beiden werken als onafhankelijk fotograaf in de journalistiek, maar ze duiken ook samen de diepten van de Verenigde Staten in. Op zoek naar het leven van alledag, dat ook tijdens grote historische gebeurtenissen doorgaat. Van die gezamenlijke tochten is Looking at te U.S. 1957-1986 de weerslag. Foto’s die je denkt te kennen, te herkennen, maar die toch hun eigen verhaal vertellen.

Het Amerikaanse volk schaamt zich niet. Dat heeft het nooit gedaan. Amerika is een land van beeldvorming, van verhalen, mythen en mogelijkheden; een land waar een toerist zich al te graag laat wegdrijven op de romantiek van rauwheid en road movies. We kennen het beeld en er zijn maar weinig Amerikanen die bewust aansturen op een ander beeld. En ook al is dat kort door de bocht gesteld, zie daar maar eens van los te komen.

Clichés ontmantelen
Op de flaptekst van Looking at the U.S. staat het duidelijk geformuleerd: Baldwin en Watriss willen de sociale geschiedenis onderzoeken, maar dan wel de geschiedenis die voorbij gaat aan de clichés van klasse en ras. Slagen ze daarin? Grotendeels wel. Juist daar waar de bekende geschiedenis als een laklaag over het verhaal van het beeld ligt, loont het om eronder te kijken.

~

Wat zullen de letters KKK bij het gros van de mensen oproepen? In Europa zal dat al snel zijn: gewelddadig racisme gebezigd door burgerlijke, nare, gevaarlijke Amerikanen. Witte puntmutsen. Beelden te over. De letters zijn de symbolen voor dat lelijke hoofdstuk uit de Amerikaanse geschiedenis (daarmee niets gezegd over het verdwijnen ervan). Maar zijn de mensen erachter zichtbaar? Kun, en wil je je bedenken hoe een KKK-parade met plezier op een zonnige dag wordt voorbereid? In Looking at the U.S. tonen Baldwin en Watriss wat er gebeurt, zonder onmiddellijk een politiek statement te maken. Het vraagt om een iets langer kijken – een bewuste stap – om te bedenken wat ook alweer de denkfout van deze mensen is. Ze noemen zich de Knights of the Ku Klux Klan en verven vier K’s op hun auto’s. De symboliek is hier leeg geraakt, juist doordat de foto de bestaande beeldvorming niet bevestigt.    

Politiek vs burger
Maar niet in elke foto is dat mechanisme werkzaam – het beeld waarvan de symboliek steeds verder weg drijft. Het is raadzaam de begeleidende tekst lezen, zodat het verhaal duidelijk wordt en verdieping krijgt. Dan vertelt de foto zelf minder. Maar wanneer de lezer eenmaal op de hoogte is van de politieke achtergrond, gaan de foto’s spreken. Het zijn niet de lichtste onderwerpen; een aantal voorstellingen gaat bijvoorbeeld over de schade die Agent Orange – het ontbladeringsmiddel gebruikt in de Vietnamoorlog – bij veteranen heeft aangericht.

De KKK, in het boek gevolgd door de Civil Rights Movement, of het gedenkteken voor de gevallen soldaten in Vietnam. Het zou je tegen kunnen gaan staan, maar omdat andere onderdelen in het boek bestaan uit een weerslag van het leven van de gewone Amerikaan, krijgt elke figurant of geportretteerde eenzelfde lading. Die van deelnemer van de geschiedenis, waar hij zich ook bevindt.

Iedereen een cowboy
De fotografen geven blijk van hun gevoel voor de romantische beeldvorming van the rural south, door bijvoorbeeld het verhaal van de lonesome cowboy in ere te houden. Want ook die is er nog in het werk van Baldwin en Watriss. De hoed past velen in de Verenigde Staten. Of het nu de sheriff in Texas is, de zwarte rodeo cowboy of de zwetende rock ’n roll danser. Tot 24 mei worden de foto’s tentoongesteld in het Musée de la Photographie in Charleroi. En als dat te ver is, is er dit boek, dat tenminste een blijvend document is van een paar van de vele gezichten van Amerika.