In deze roman van Marina Fiorato (De glasblazer, De madonna van Saronno) stuit de prostituee Luciana onbedoeld op een veelomvattend complot. Nadat zij model heeft gestaan voor het beroemde La Primavera van Sandro Botticelli stuurt deze haar weg zonder haar te betalen. Uit woede steelt Luciana een miniatuur van het schilderij. Hiermee zet ze helaas meer in gang dan haar lief is.

Italië op een keerpunt

Al snel blijkt dat het stelen van het miniatuur geen goed idee was. In een poging van een onbekende achtervolger om het doek terug te krijgen wordt Luciana spoedig omringd door een aantal doden. Met behulp van de monnik Guido probeert ze haar achtervolger van zich af te schudden. Ondertussen probeert het tweetal te achterhalen waarom het schilderij La Primavera van een dergelijk belang is dat daarvoor brutale moorden moeten worden gepleegd.

Het doek blijkt een belangrijke boodschap te bevatten die het tweetal door heel Italië zal leiden. Machtige mannen uit even zo machtige staten (Florence, Milaan, Venetië) lijken betrokken bij een groots complot dat de geschiedenis van Italië drastisch moet veranderen. Het is aan Luciana en Guido om dat complot te ontrafelen en de op handen zijnde gebeurtenissen te stoppen. En hun enige wapens zijn La Primavera en hun eigen inventiviteit.

Net geen Dan Dunant

De zoektocht van Luciana en Guido is best vermakelijk leesvoer. Maar het mist de snelheid van de eerdergenoemde Dan Brown. En hoewel het Italië uit de Renaissance keurig in beeld gebracht is, wordt het nergens zo levendig als bij Sarah Dunant. In beide gevallen is het raadsel van La Primavera daarvan de oorzaak. Het beroemde schilderij van Botticelli is al eeuwenlang voer voor discussie onder de kunstkenners.

Het schilderij zit vol met symboliek en verborgen bedoelingen. Fiorato maakt daarvan dankbaar gebruik voor haar verhaal. Maar je krijgt het idee dat ze hierin een beetje doordraaft. Niet alleen koppelt ze ieder afgebeeld persoon aan een stad waar Luciana een volgende stap in haar speurtocht moet maken, ook alle bloemen hebben een betekenis. Elk detail wordt gebruikt om het geheime complot te duiden. Fiorato gaat nog nét niet zo ver dat je alle grassprietjes moet tellen en die afzonderlijk een betekenis moet toekennen.

Kennis goed, presentatie matig

Het raadsel is gewoon net iets te veel van het goede. Hoe mysterieus het schilderij van Botticelli ook is, zó mysterieus als het in dit boek wordt gemaakt, lijkt behoorlijk overtrokken. En al die overdreven aandacht voor de details op het schilderij gaat ten koste van de vaart van het verhaal en de accuraatheid van het geschetste Italië ten tijde van de Renaissance. En dat is jammer, want je merkt dat de schrijfster wel degelijk haar geschiedenis kent. Als ze zich een wat bescheidener doel had gesteld, was dit een klassieke historische roman geworden. Nu is het aangenaam, maar niet hoogdravend, vermaak.

Van rukverhaal tot karikatuur
De bijdrage van Van den Boogaard is een Cremer-verhaaltje: afgeraffeld, stereoptiep klaarkomproza voor jongetjes, een rukverhaal. Toen Ilja Pfeijffer zijn stuk schreef, was hij waarschijnlijk in een lucide, oppervrolijke staat wegens zijn groeiend pornokarikatuurtje, dat gaat over een wild katje dat zich over een quasi-corporale heer in de trein buigt:

Ze was een huppelig punkmeisje. […] ‘Wilt u mijn tietjes zien?’ […] ‘Nu moet ik uw lul zien.’ […] Ze nam mijn eikel tussen twee vingertjes zoals een juwelier een kostbare steen oppakt met een pincet om hem beter te bestuderen. Ze aaide mijn ballen zoals een meisje het neusje van haar teddybeer aait.

Niettegenstaande de sterke metaforen rent Pfeijffers vingeroefening te snel naar een absurd eind. Was dit een probatio pennae precox? Wellicht: dit verhaaltje stond eerder in het tijdschrift Goedele, voor de ‘plezante leesmomentjes’.

Dautzenberg past het retorische trucje van de apostrophe toe door zich rechtstreeks tot de lezer te wenden: ‘Ineens is het verhaal afgelopen. Zonder climax. Zonder catharsis.’ Dat is éven grappig, maar de lezer had toch liever het beverige kantoorklerkenfantasietje in verder uitgewerkte vorm willen lezen, want de schets van onzerheid in de ik-persoon is sterk. Nu verlaat Dautzenberg de kerk voor het zingen. Christiaan Weijts’ studentenfantasie maakt ook kundig sprongen in de tijd en heeft een geestig gevonden pointe. Alleen de daad kon wat bloemrijker beschreven worden, zeker nu zij zich in de Leidse hortus botanicus voltrekt.

Veelsoortig pornorettorium
Akim A.J. Willems bezorgt de lezer een sterke perspectievenwisseling in het taboe van de vrijwillige verkrachting. Vermakelijk is Tess Frankes verhaaltje over een dame die als slinkse starfucker ‘de kroonprins’ inpakt: op je rug naar de top! Uitermate geslaagd is het verhaal van Grethe van Greffen over een domineesvrouw en een der vrouwelijke schaapjes: de lust en de schaamte over de daad tussen twee vrouwen in een streng protestants milieu wordt onthutsend eerlijk omschreven, waarbij de pointe onvervalst erin hakt — dát is een kort eroticum.

Zo ook Mensje van Keulen, die briljeert door een heimelijk plotje in geile nopjes en een pralende pointe; pornorette parfaite! Wanda Reisel laat een ‘vrolijke weduwe’ zich orgastisch verzoenen met de dood in gekochte, zwarte handen. Dat zijn drie taboes in een goedlopend, ontroerend en lustvol verhaal: (vrouwelijke) lustbevrediging tegen betaling, seks op hoge leeftijd én interraciale omgang. Wie biedt er meer?

Adam en Adam niet?!
Deze bundel schiet in een punt duidelijk tekort: er is niet een verhaal over de klassieke mannenliefde. Wat opmerkelijk en saai! Is er de laatste dertig jaar in het hele Nederlandse taalgebied geen enkel goed verhaal geschreven met twee mannen in de hoofdrol? Dat is onmogelijk. Goed, Reve is dood, die viel dus af, maar niemand? Zelfs Bas Heijne laat zijn verhaal tussen een man en een vrouw afspelen. Dat overigens kundig, over een aspect der liefde dat noch gelijk-, noch ongelijkgeslachtelijk is, namelijk de afkeer van de begane zonde. Maar ja! Zijn homoverhalen op zich al geen erotica? Nee, voor zulk simplisme is de samensteller te slim, maar wat de reden dan mag zijn, mag Joost weten.

Hard en Teder wordt verzorgd met een voorspel van Van den Berge en een naspel van Blondeau. De twee korte ontboezemingen zijn elkaars spiegelbeeld in niet-onschuldig liefdesspel; beminnen is soms ook verschalken, zo blijkt. Hard en Teder kruidt de boekenkast; het beschrijven van lust, en met name vuige lust, zonder daarbij in platitudes te vervallen, is bepaald geen koud kunstje.

Amper vier dagen nadat Camille haar heeft verteld dat ze oma wordt, verliest ze haar moeder in een crash. Een serie ongebruikelijke condoleancebrieven voert haar daarna mee naar de levens van twee jonge vrouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog. De brieven verwarren Camille uiteraard nogal. Aanvankelijk vermoedt ze dat er sprake is van een vergissing, maar de brieven blijven maar komen en er bestaat geen andere Camille Werner aan wie ze geadresseerd zouden kunnen zijn. Wellicht dan een slinkse truc van een veronachtzaamde auteur die op deze wijze zijn boek onder haar aandacht wil brengen? Camille werkt namelijk voor een uitgeverij. Maar ook dit spoor loopt dood.

Grémillon schetst de verstikkende atmosfeer waarin Annie en Madame M. gevangen zitten op weergaloze wijze. Door halverwege het boek van perspectief te wisselen slaagt ze erin om sympathie voor beiden op te wekken. Vooral in het geval van Madame M. is dit knap. Deze ontpopt zich als een serpent van de eerste orde. Desalniettemin beschrijft Grémillon treffend hoe haar diepe lijden aan de onvervulde kinderwens kon leiden tot haar steeds tiranniekere daden. Uiteindelijk vertellen beide vrouwen een schokkend en ontroerend verhaal over hoever de liefde kan gaan.