Boeken / Non-fictie

Lichtbaken in de duisternis

recensie: Vuurtorenberichten - Jazmina Barrera (vert. Joep Harmsen en Merijn Verhulst)

De Mexicaanse schrijfster Jazmina Barrera (1988) is geobsedeerd door vuurtorens. Ze is zich ervan bewust dat de aantrekkingskracht die ze voelt niet uniek is, maar eigenlijk doet dat er niet toe. In Vuurtorenberichten bieden zes vuurtorens de aanknopingspunten voor meeslepende essays.

Niet enkel de vuurtorens en hun geschiedenis zijn wat Barrera fascineert; ook het afgezonderde bestaan van de vuurtorenwachter en de verbeelding van vuurtorens in literatuur en cultuur legt ze onder de loep. Virginia Woolfs To the lighthouse komt uiteraard aan bod, evenals Jules Vernes De vuurtoren aan het einde van de wereld en Arcade Fires The Well and the Lighthouse, om er slechts een aantal te noemen. Horrorfilm The Lighthouse schittert hierbij in afwezigheid. Deze ijzersterke film met Willem Dafoe en Robert Pattinson kwam pas uit nadat Berrera haar bundel voltooid had, maar illustreert wel exact datgene waar vuurtorens volgens de schrijfster altijd mee geassocieerd worden: eenzaamheid en waanzin.

Aanknopingspunten

De essays zijn gesitueerd rondom een zestal reizen die Barrera ondernam om specifieke vuurtorens te bezichtigen. Ze onderdrukt de neiging van menig reisverhaalschrijver om zaken te romantiseren. Soms is het simpelweg een opgave bij een vuurtoren te komen, zoals in het geval van Montauk Point Lighthouse. Vertraagd door opeenvolgend de wasserette, het autoverhuurbedrijf en een file, blijft er uiteindelijk slechts een kwartier over om de vuurtoren te bezoeken.

Jammer voor Barrera natuurlijk, die er een stel vrienden voor optrommelde en er een heus dagje van wilde maken. Voor de lezer is het echter om het even. Die zit als stille getuige op de achterbank en verbaast zich net zo hard als Barrera over het fenomeen pumpkin picking: Amerikaanse gezinnen die uren in de file staan om vervolgens op een veld een pompoen uit te kiezen en weer terug naar huis te rijden.

Literaire belofte

In haar stukken laveert Barrera moeiteloos tussen eigenschappen van vuurtorens en herinneringen die ze oproepen. Zo voert de witte ruis die in vuurtorens te horen is haar terug naar de omgevingsgeluiden van de verschillende huizen waar ze heeft gewoond, om het essay te concluderen met een overpeinzing over stilte. In dit vermogen om op aanstekelijke wijze de lezer mee te nemen, van ogenschijnlijk onbenullig detail tot grootse beschouwingen, ligt het talent van Barrera besloten.

Ongetwijfeld gaan we nog meer van deze schrijfster horen. Met haar debuut Cuerpo extraño won ze in 2013 reeds de Latin American voices-prijs. Vuurtorenberichten is haar internationale doorbraak. Barrera’s diepzinnige overpeinzingen zijn origineel, oprecht, maar nooit pretentieus. Dit maakt Vuurtorenberichten tot een klein pareltje dat een groot leespubliek verdient.