U woont zelf in Eau Claire. In hoeverre diende deze stad als inspiratie voor Little Wing, het fictieve dorpje waar de personages van Shotgun Lovesongs wonen?
In Eau Claire wonen ongeveer 65.000 mensen. Het is geen grote stad, maar echt klein is het ook niet. Zoals ik me het voorstel heeft Little Wing maar zo’n 1000 á 2000 inwoners. Er liggen echter veel boerengemeenschappen om Eau Claire heen en daar heb ik veel inspiratie vandaan gehaald.
Hoe is Shotgun Lovesongs ontstaan? Waarom wilde u over Wisconsin schrijven?
Ik heb in Iowa een schrijfworkshop gevolgd. Dit was een moeilijke tijd voor me; ik voelde me er eenzaam en ik had last van heimwee. Ik moest vaak denken aan Wisconsin en wilde ook graag terug. Dus ging ik over deze gevoelens schrijven en ik probeerde het landschap te beschrijven. Ik schreef het eerste hoofdstuk in de herfst van 2010. In de daaropvolgende lente schreef ik teksten die leken op wat nu het einde van het boek is.
En het midden kwam daarna vanzelf?
Ja. Ik wist hoe het begin eruit zou zien en het einde. Vervolgens heb ik er twee jaar over gedaan om het gat tussen deze twee delen te overbruggen.
Hoe moeilijk is het om over een plek te schrijven die zo bekend is voor u?
Toen ik het boek schreef was ik niet in Wisconsin. Daarom had ik de mogelijkheid om het in mijn hoofd te visualiseren. Nadat ik was teruggekeerd, had ik een periode van twee maanden waarin ik niet schreef. Ik twijfelde of het wel een goed idee was om terug te keren. Ik denk dat het altijd goed is om even weg te zijn en nieuwe indrukken op te doen. Bij thuiskomst kun je deze dan verwerken.
Wat is de precieze aantrekkingskracht van Little Wing voor de vier vrienden?
Ik denk dat het te maken heeft met een gevoel van goedkeuring dat ze zoeken. Sommige personages hebben prachtige dingen gedaan met hun leven. Maar het belangrijkste voor hen is dat hun jeugdvrienden zien wat ze hebben bereikt en dat erkennen. Ze zijn erg geworteld in de streek en ze zijn trots op hun dorp. Maar het belangrijkste element is dat ze, ondanks hun totaal verschillende levens, voortdurend erkenning bij elkaar zoeken.
Heeft het ook specifiek met de streek te maken?
Ik denk dat het ermee te maken heeft dat het de plek is waar ik me het meest op mijn gemak voel. Ik hou van de seizoenen, de mensen en de waarden. Ik hou ook van het landschap en de wilde dieren. Dus ik denk dat ik die gevoelens probeer te verwoorden in mijn boek. Maar ik weet niet of die ideeën universeel zijn; Er zijn immers geen mooie bergen en het is er koud. Voor mij is het echter de beste plek in de wereld.
Het hoofdstuk dat zich afspeelt in New York valt op omdat de personages hier uit hun natuurlijke habitat worden gehaald. Was dit de intentie van deze passage?
Ja. Nadat ik de eerste hoofdstukken had geschreven, wist ik niet zo goed hoe het verhaal verder moest gaan. Iemand zei tegen me dat het natuurlijke verloop zou zijn, om naar Lee’s bruiloft in New York te gaan. Dat was een goede suggestie. Het brengt de personages uit hun element. Daarnaast vond ik het een goed moment om het huwelijk van Henry en Beth te evalueren.
Heeft u altijd de intentie gehad om het boek vanuit verschillende perspectieven te schrijven?
Nee. Het is niet mijn favoriete manier. Als lezer houd ik meer van elegante verhalen die in de derde persoon geschreven zijn. Ik denk dat de structuur per ongeluk ontstaan is. Het stelt lezers wel in staat om dichter bij de personages te komen.
Ik hoorde dat u op school hebt gezeten met Justin Vernon, de frontman van Bon Iver. Vormde hij de inspiratie voor het personage Lee?
Ja. In Eau Claire hebben we veel rolmodellen, zoals professoren en zakenmannen. Maar Justin was ons eerste voorbeeld als kunstenaar. Dus om te zien dat hij succes had en dat hij nooit opgaf, was een flinke inspiratiebron. Deel van zijn bijzondere verhaal is dat hij overal ter wereld zou kunnen wonen maar dat hij ervoor kiest om in Wisconsin te blijven. Ik heb me afgevraagd waarom dit boek nooit over Bob Dylan geschreven is of Neil Young. Maar wat zo fascineert aan Justin, is dat hij teruggekomen is. Ik heb Justin al zo’n 15 jaar niet meer gezien, we waren ook niet echt vrienden. Maar zijn verhaal heeft me wel geïnspireerd als schrijver. Ik heb ook doorgezet.
En hoe zijn de andere personages ontstaan? Zijn ze op mensen geïnspireerd die u kent?
Ze zijn voornamelijk geïnspireerd op mijn eigen persoonlijkheid. Er zijn wel elementen toegevoegd van vrienden, maar bovenal zijn het fictieve personages. De reden dat Ronnie hersenschade heeft, is dat mijn vader dit ook heeft. Ik weet hoe het is om iemand te kennen die door zijn omgeving onderschat wordt. Daar dacht ik echter niet aan toen ik het boek schreef.
Was het moeilijk om verschillende karakters te vinden voor de personages?
Ja. Het moeilijkste was om te schakelen tussen de perspectieven. Ik moest dan echt weer even in de huid van iemand anders kruipen. Je probeert een echt persoon te creëren vanuit het niets. Om dan weer om te schakelen naar een ander persoon is heel moeilijk. Het was ook een uitdaging om te zorgen dat de karakters onderscheidend waren.
De vriendschap tussen de vier vrienden staat centraal in Shotgun Lovesongs; hoe ben je op het idee gekomen om Beth ook op te nemen als persoon?
Dat idee is ontstaan toen de personages naar New York gingen. Ik vond dat Henry niet de juiste persoon was om dit verhaal te doen. Ik wilde iemand die gevoeliger was, of misschien wel intelligenter. Zo kwam ik op het idee om Beths perspectief te introduceren. Zij leek het meest natuurlijke personage om dit te vertellen. Ik vroeg me af hoe zij zou reageren op dit totaal andere milieu. Daarnaast vond ik het een goed moment om hun huwelijk te bestuderen. Ik wilde het personage van Henry bestuderen vanuit het standpunt van iemand anders.
Op dat moment moest ik mijn angst om vanuit een ander perspectief te schrijven overwinnen. En toen ik het eenmaal deed had ik er plezier in. Het verschafte me nieuwe inzichten over mijn eigen huwelijk. En als ik een vraag had over haar perspectief, vroeg ik dat gewoon aan mijn vrouw. Zij verbeterde me als het niet authentiek leek. Ik wilde niet dat het verhaal enkel door mannen gedirigeerd werd. Het moest ook over het huwelijk gaan en de verschillende visies hierop.
Wat is het precies dat deze mannen tot vrienden maakt? Ze zijn immers heel verschillend.
Ik denk dat geografie hierbij erg belangrijk is. Ze zijn nou eenmaal met elkaar opgegroeid omdat hun ouders ervoor hebben gekozen om in die plaats te wonen. Nu zijn ze op een punt in hun leven aangekomen waarop ze zich afvragen of ze nog steeds vrienden kunnen zijn. Ik denk dat veel van hun ideëen en hun behoefte aan bevestiging van vrienden en geliefden afstamt van hun jeugd. Ik denk dat ze allemaal ook loyaal zijn, ze hebben een soort old-school idee van vriendschap. Ze willen elkaar niet opgeven.
…ondanks het incident dat de verstandhouding tussen Kip en Lee verslechtert.
Het ding met Kip is dat hij niet per sé een slecht persoon is. Hij is een gewone man die slechte beslissingen neemt. Iedereen kent wel zo iemand. Ik denk dat Kip veel van de slechte kanten van mijn persoonlijkheid belicht. Maar je ziet dat hij wel iets goeds probeert te doen voor de gemeenschap door de oude fabriek op te knappen. Hij is gewoon een beetje onhandig.
Ik las dat u zelf veel verschillende baantjes heeft gehad. Hebben deze ervaringen u inspiratie geleverd voor uw schrijverschap?
Wat ik aan al die rare baantjes heb overgehouden, is een overtuiging dat ik dat niet meer wilde doen. Ik verdiende er nooit veel geld mee, sommige baantjes waren ronduit gevaarlijk. Dus toen ik de kans kreeg om verder te studeren, heb ik mijn best gedaan om dit boek van de grond te krijgen.
Is schrijven iets wat u altijd al wilde doen?
Schrijven en boeken zijn altijd onderdeel van mijn leven geweest. Maar het is best moeilijk om te zeggen dat je schrijver bent of wilt zijn voordat je een boek hebt uitgebracht. Want mensen kunnen niet zien dat je een schrijver bent zonder dat je daar fysiek bewijs van hebt. Ik denk niet dat ik ooit uitsprak dat ik een schrijver was. Maar ondertussen bleef ik wel gedichten en korte verhalen publiceren.
Nou dat is toch bewijs?
Ja. Maar het drong pas een beetje bij me door toen mijn moeder een tijdschrift opensloeg en zag dat mijn roman erin besproken werd. Maar het blijft een rare gewaarwording. Ik ben hier nog nooit eerder geweest en toch sta ik hier op een festival en hebben mensen mijn boek gelezen. Het is fantastisch, maar surrealistisch.
Tot slot vroeg ik me af of u nog iets kunt vertellen over uw nieuwe verhalenbundel die volgend jaar zal verschijnen.
Ja, het gaat Beneath the bonfire heten en het is een collectie van korte verhalen over personages uit staten als Minnesota en Wisconsin. Ik denk dat het een wat donkerder toon heeft dan Shotgun Lovesongs. Zo is er een verhaal dat handelt over de nasleep van hondengevechten, iets wat veel in het nieuws is in de VS. Ook is er een verhaal dat het olielek van BP bespreekt. Dus het is wat meer politiek gericht. Dat is het voordeel van korte verhalen, het stelt je in staat om zulke onderwerpen behapbaar te maken. Ik ben niet geïnteresseerd in een hele roman daarover.
Charismatische kolossus van de Amerikaanse literatuur
/ 0 Reactiesdoor: Nouschka van der Meijden0 SterrenHij was een bokser. Hij trouwde vier keer. Hij stortte binnen 36 uur twee maal met een vliegtuig naar beneden. Daarbij schreef hij ook nog boeken. Ernest Hemingway is de schrijver om wie het ‘Literaire Meesters’ festival van 2014 draait.
Het festival Literaire Meesters presenteert tweejaarlijks een programma dat geheel gewijd is aan één grote schrijver uit de wereldliteratuur. Pessoa, Lorca en Slauerhoff kwamen in eerdere edities voorbij, nu is Hemingway aan de beurt. In Tivoli Vredeburg wordt het festival geopend in een uitverkochte zaal. Drie Nederlandse schrijvers, en bevlogen Hemingway bewonderaars, bediscussiëren de vele kanten van deze iconische man. Het hoogtepunt van het programma is een lezing van Monty Python-acteur Michael Palin over de vele reizen die Hemingway in zijn leven maakte. Het enthousiasme is groot en de kennis gedetailleerd. Maar lang voor het einde van de avond begint echter een vraag te dagen: gaat dit festival over de schrijver of de persona Hemingway?
‘Het gebeurt zeer weinig dat bij een literair evenement zoveel mannen in de zaal zitten’, merkt schrijver Jan van Mersbergen op vanaf het podium. Nadat de mannen en vrouwen in het publiek elk hebben geklapt, is de conclusie dat inderdaad meer dan de helft man is. Naast van Mersbergen zitten nog drie andere mannelijke sprekers en op het festivalprogramma van de komende dagen staan eigenlijk ook voornamelijk mannen. Dat is mogelijk te verklaren met het feit dat Hemingway een zogenaamde man-man was, of sterker nog, hij was zelfs ‘The Man’ (uitspreken met een dik Amerikaans accent) volgens de organisator van het festival, Michaël Stoker.
Zacht, ingetogen en invoelbaar
Gedurende de avond wordt gesproken over de reizen die Hemingway maakte, de vele littekens en vrouwen die hij onderweg verzamelde en over de depressie die hem uiteindelijk fataal werd. Kortom, alles wat het fenomeen Hemingway tot stand bracht. De avond lijkt te kort voor de panelleden om alles te kunnen bespreken. Joris Smeets, die een boek over Hemingway in Parijs schreef, onderzocht zelfs hoe Hemingway een idool werd. Maar hoe zit het met de boeken die de grondslag waren van de populariteit van deze schrijver?
Het is vooral Van Mersbergen die in de werken van Hemingway geïnteresseerd is. Hij noemt de teksten van de schrijver zacht, ingetogen en invoelbaar. Hij probeert de ritmische schrijfstijl van Hemingway over te brengen door uit een van zijn grootste werken, For whom the bell tolls (Voor wie de klok luidt), voor te lezen. In het Nederlands, want ‘mijn Engels is zelfs te gebrekkig voor Hemingway.’ Van Mersbergen is meteen ook de enige deze avond die het werk van de meester ten gehore brengt. ‘Dat is voor mij Hemingway,’ zegt de schrijver die zijn eigen boek door de Amerikaan liet inspireren, ‘veel meer dan bijvoorbeeld zijn leven in Parijs’.
Dat Hemingway’s populariteit veel verder gaat dan zijn boeken is niet alleen een fenomeen van dit festival: cafés over de hele wereld memoreren een bezoek van Hemingway met een plakkaat, in Afrika is het mogelijk Hemingway-safari’s te volgen en in Utrecht is er het Hemingway-restaurant. Internationale koploper in de idolatrie van Hemingway als man is echter de jaarlijkse lookalike-wedstrijd in Key West, Florida, waar Hemingway jaren woonde: honderden mannen met grijze baarden en kabeltruien die strijden om een bokaal.
Verlangen naar avontuur
De grote publiekstrekker van de openingsavond in Tivoli Vredenburg is echter niet alleen held Hemingway zelf. Het festival wist immers Palin naar Utrecht te halen. Sommige mensen in het publiek lijken niet eens Nederlands te spreken; zij zijn hier alleen om Palin te zien. Als duidelijk wordt waar in de zaal het komediefenomeen zit, buigen vele hoofden over de rand van het eerste en tweede balkon om alvast een glimp van hem op te vangen. Zou het kunnen dat Palin nog populairder is dan Hemingway zelf? ‘Helaas heeft Palin na afloop geen tijd om te signeren,’ is een van de eerste dingen die Stoker meldt bij het openen van het festival, ‘maar als u snel bent liggen er een paar gesigneerde exemplaren in de boekhandel in de foyer’.
Voor BBC reisde Palin in de voetsporen van Hemingway de wereld over. Fragmenten daarvan worden deze avond ter afwisseling van de sprekers getoond. Palin bij een neergestort vliegtuig in Oeganda, Palin in Hemingway’s oude flat in een achterbuurt van Parijs. En nu dus Palin in Utrecht. De Britse komiek ontdekte Hemingway als tiener op een kostschool. ‘Hij hielp me mijn literaire maagdelijkheid verliezen’ vertelt de Brit. ‘Zoals alles Amerikaans, was hij zó cool.’ Palin vertelt uitgebreid over zijn reizen, en daarmee over het leven van Hemingway. Verhalen vol details, Amerikaanse accenten en grappige anekdotes doen de zaal al snel zelf verlangen naar grootse avonturen. Palin weet het goed samen te vatten door Hemingway ‘de charismatische kolossus van de Amerikaanse literatuur te noemen.’
Een mekka voor veinzers
Het bijna twee weken durende festival gaat gepaard met de publicatie van Een mekka voor veinzers, een collectie van niet eerder vertaalde verhalen en columns van Hemingway zelf en diverse essays over zijn leven en werk. Hans Bouwman, ook een van de panelleden van de avond, schrijft hierin over de collectie littekens die Hemingway over de jaren verzamelde. Palin bezoekt het dorp waar Hemingway gestationeerd was tijdens de eerste wereldoorlog.
Het festival loopt nog tot 4 december. De meeste mensen die vanavond aan het woord kwamen zijn later in het programma ook nog terug te vinden. Er zijn verschillende lezingen en daarnaast worden meerdere verfilmingen van Hemingway’s werk vertoond. Tot slot bestaat er ook nog de kans mee te doen aan Literaire Meesters’ eigen versie van de Hemingway lookalike-wedstrijd.
Misschien ook iets voor u
Geloofsvragen
Eerder dit jaar kreeg Willem Jan Otten de P.C. Hooftprijs voor zijn essayistisch oeuvre toegekend. De ter gelegenheid daarvan geselecteerde essays in Een ridder van de Engelse drop waren hoogtepunten uit zijn werk; het onlangs verschenen Droomportaal haalt dat niveau niet.
Centraal in deze nieuwe bundel staat de film, waarover Otten (1951) in zijn inleidende stuk zegt: ‘Het grote vertellen, waarzonder het menselijk bewustzijn zich nooit van zijn conditie bewust had kunnen zijn, is sinds een eeuw bij uitstek een kwestie van film geworden.’ Zijn essays over films zijn geen ‘filmessays’ maar ‘persoonlijke pogingen om deel te nemen aan de rite van het vertellen.’ Voor Otten betekent dat vaak het herleiden van de verhalen van films tot eerdere, literaire bronnen zoals de Odyssee.
De meeste essays over film hebben eerder in Trouw gestaan. Een bulk van de stukken is vervat in de serie ‘Tien films die een leven veranderen’. Hierin gaat Otten in op tien films die zijn leven hebben bepaald, cruciale vragen hebben opgeroepen, hem na vele jaren zijn bijgebleven. Later is er nog het stuk ‘Wat is uw laatste voorwerp?’, waarvoor Otten een beroep doet op Christopher Nolans Inception om uit te leggen welk voorwerp in zijn leven mee het graf in gaat (een rozenkrans).
Babbeltoon
Ook in Droomportaal opgenomen is het dankwoord dat Otten eerder dit jaar uitspraak toen hij de P.C. Hooftprijs aanvaardde. ‘Gericht essay’ heet het, wat de paar jaar geleden gepubliceerde dichtbundel Gerichte gedichten in herinnering roept. ‘Essayistiek is een spel van dankbare schatplichtigheid,’ opent Otten het essay. Het gaat over de fascinatie van het aangesproken worden, de goddelijke U, Augustinus. Het is het mooiste essay van de bundel, misschien juist omdat Otten niet alleen bedankt, zijn ware bedoeling juist in het midden laat, maar wel een heel persoonlijk stuk heeft geschreven. De essayist Otten is vooral ook de mens Otten.
Door de strakke compositie en doordachte stijl van ‘Gericht essay’, alsof dat ‘gericht’ niet gaat over de aangesprokene maar over de vorm, valt op hoe slordig Otten in de andere stukken essayeert. Vaak slaat hij een soort babbeltoon aan, die doet vermoeden dat het essay verschillende soorten publiek wil bedienen. Uit het essay over Inception:
Voor wie is welke informatie bedoeld? Het zijn verzamelde gedachten. Bovendien is ‘Hij is van Christopher Nolan’ een in z’n sukkeligheid ongelukkige zin. Vanaf hier tot het einde van de paragraaf begint elke zin met het onderwerp, gevolgd door de persoonsvorm, et cetera. Het ontbreekt dit essay – en helaas de hele bundel – vaak aan ritme, aan een dwingende stijl die Ottens ideeën kan begeleiden.
Geloofsvragen
Het mooie aan Ottens carrière de laatste jaren is zijn omgang met geloofsvragen in tijden waarin elke vorm van religie verdacht is. Hij gelooft ergens in en zal daarover schrijven. Dat doet hij ook in deze bundel voortreffelijk. Willem Jan Otten blijft een goede essayist, die terecht de P.C. Hooftprijs heeft gewonnen, maar die in Droomportaal niet op zijn best is.
Prijs: 17,50
Bladzijden: 288
ISBN: 978902820382
Misschien ook iets voor u
Boeken, beats en een bal
/ 0 Reactiesdoor: Nouschka van der Meijden0 SterrenOp het midden van het podium staat een DJ. Links een predikstoel. Rechts een woonkameropstelling, inclusief sofa en kamerplant. Dit is de setting voor de Jonge Schrijversavond 2014.
Als de gordijnen van de Stadsschouwburg Amsterdam opengaan is het beeld veelbelovend. De DJ, het fluweel rode pak van presentator Maurice Seleky en het bier op het podium ontnemen elke angst dat hier ‘slechts’ uit boeken voorgelezen gaat worden. Zes jonge Nederlandse schrijvers krijgen hier deze avond letterlijk een podium om hun werk aan het publiek te laten horen.
Toch is de opzet van de avond redelijk simpel. De schrijver komt op onder begeleiding van een muziekje van de DJ, klimt op de predikstoel om voor te lezen en loopt vervolgens naar de sofa voor een kort interview. Op deze wijze passeren schrijvers Jamal Ouariachi, Anne-Marieke Samson, Yuki Kempees, Shira Keller, Mano Bouzamour en Renee Kelder de revue.
Ambtenaar in sneakers
Ook een simpel concept kan soms echter een beetje mis gaan. Tot tweemaal toe leest de schrijver uit een ander werk voor dan waar de presentator vragen over had voorbereid. Gelukkig vonden Ouariachi en Kempees het geen probleem om over te schakelen. Kempees had zelfs speciaal voor deze avond een nieuw verhaal geschreven. Gedurende de avond vegen de jongeren enige illusie dat schrijvers saaie, stoffige mensen zouden zijn zonder pardon van het podium. Samson is een ambtenaar die sneakers onder haar jurk draagt, Kempees een van de vijftig meest begeerde mannen van Nederland en Renee Kelder vertelt over haar verleden als drugsverslaafde.
Het is alweer de zesde editie van deze avond opgezet om jonge schrijvers met hun publiek in contact te brengen en zoals elk jaar zijn de onderwerpen van de romans zeer uiteenlopend. Maar de schrijvers lezen geanimeerd voor en weten stuk voor stuk het publiek met zich mee te krijgen. Het enthousiasme in de zaal vertaalt zich later dan ook in een goede verkoop van de voorgelezen boeken in de foyer. Tijdens het interview dat volgt op de voordracht zijn de schrijvers allen openhartig en mondig. De schrijvers zijn gewend op te treden. Kempees las ook al voor op een technofestival in Duitsland, Kelder stond op Lowlands.
Ook bij Seleky vertellen ze ontspannen over het leven als moderne schrijver. Keller won in 2013 de Academica Literatuurprijs, die haar onder andere tienduizend euro opleverde, maar ‘de bodem is in zicht, dus baantjes zijn welkom’ grapt ze. Samson werkt behalve als schrijver ook voor het Ministerie voor Veiligheid en Justitie. Kelder is nu vier jaar clean en anderhalf jaar gelukkig. Bouzamaour komt deze avond tot de ontdekking dat een vertegenwoordiger in de zaal zit van een uitgever die hem ooit vertelde dat ‘zijn boek niet voor publicatie geschikt was’. Dat meldt hij doodleuk op het podium en zegt ‘dat wilde ik haar nu even betaald zetten’. De hele zaal lacht.
Struikelend enthousiasme
Iets minder soepel liep soms het contact tussen de schrijvers en presentator en tevens initiatiefnemer van de avond, Seleky. Dat hij de boeken goed had gelezen en daarbuiten over een zeer uitgebreide literatuurkennis beschikt staat buiten twijfel. Soms lijkt het echter of hij deze kennis juist te graag naar voren wil brengen. Dit leidt tot vragen die een opsomming zijn van informatie, gevolgd door een ‘klopt dat?’. Op die manier neigen sommige van de toch al korte interviews soms vast te lopen.
Op een enkel moment is het zelfs een beetje ongemakkelijk. Zoals wanneer hij Samson vraagt of haar achtergrond als taalkundige invloed op haar boek heeft gehad. ‘Nou, ik heb wel veel taal in dit boek gebruikt, ja,’ luidt haar kurkdroge antwoord. Pas tegen het eind van de avond lijkt Seleky losser te worden en de interviews na de pauze lopen dan ook een stuk gemakkelijker. Het helpt dat de schrijvers zelf ontspannen en ad rem zijn, waardoor de stuntelige trekjes van Seleky de avond soms juist ook luchtig en grappig maken. Het is voor iedereen duidelijk dat het slechts zijn oprechte enthousiasme is waar hij soms over struikelt.
Remco Campert wint Gouden Schrijfmachine
Dit jaar werd ook voor het eerst De Gouden Schrijfmachine uitgereikt, een ereprijs voor een persoon of organisatie die zich inzet voor ‘nieuwe literatuur’ van jonge schrijvers. De prijs is door de organisatie van de avond zelf in het leven geroepen en werd uitgereikt aan de 85-jarige schrijver Remco Campert. Hij ontving deze omdat hij ‘vanwege zijn bijzondere schrijverschap en prachtige oeuvre inspirationeel is geweest voor vele generaties schrijvers, dichters en lezers.’
De daaropvolgende ontroerende ode aan Campert van schrijver en cabaretier Johan Fretz doet niet onder voor alles wat daarvoor te horen was. Hij bewondert Campert om zijn bescheidenheid en observerende houding in het leven. ‘Wie wil er niet zo verdwijnen als Campert?’ zegt Fretz. Campert zelf had ook nog nuchter advies voor toekomstige jonge schrijvers klaarliggen: ‘als het schrijven niet lukt, dan moet je gewoon maar even aan iets anders denken.’
Na dit gedoe ga ik naar huis
De prijsuitreiking sloot het officiële gedeelte van de avond af. Maar beneden ging het evenement over in het Jonge Schrijversbal. Muziek, live geschreven gedichten over de bezoekers op een scherm en natuurlijk bier. Op de vraag of Campert ook nog even komt kijken beneden: ‘Het bal? Nee mijn botten zijn te stijf om nog te dansen. Na dit gedoe ga ik gewoon weer naar huis.’
Misschien ook iets voor u
Mensen kunnen niet zien dat je schrijver bent zonder fysiek bewijs
/ 0 Reactiesdoor: Emma Johnson0 Sterren~
Half november vond de 22e editie van het Crossing Borders festival plaats. Speciaal voor deze gelegenheid reisde de uit Wisconsin afkomstige Nickolas Butler af naar Den Haag. Met zijn Shotgun Lovesongs gooide Butler hoge ogen in zowel de VS als in de rest van de wereld. In Eau Claire wonen ongeveer 65.000 mensen. Het is geen grote stad, maar echt klein is het ook niet. Zoals ik me het voorstel heeft Little Wing maar zo’n 1000 á 2000 inwoners. Er liggen echter veel boerengemeenschappen om Eau Claire heen en daar heb ik veel inspiratie vandaan gehaald.
U woont zelf in Eau Claire. In hoeverre diende deze stad als inspiratie voor Little Wing, het fictieve dorpje waar de personages van Shotgun Lovesongs wonen?
In Eau Claire wonen ongeveer 65.000 mensen. Het is geen grote stad, maar echt klein is het ook niet. Zoals ik me het voorstel heeft Little Wing maar zo’n 1000 á 2000 inwoners. Er liggen echter veel boerengemeenschappen om Eau Claire heen en daar heb ik veel inspiratie vandaan gehaald.
Hoe is Shotgun Lovesongs ontstaan? Waarom wilde u over Wisconsin schrijven?
Ik heb in Iowa een schrijfworkshop gevolgd. Dit was een moeilijke tijd voor me; ik voelde me er eenzaam en ik had last van heimwee. Ik moest vaak denken aan Wisconsin en wilde ook graag terug. Dus ging ik over deze gevoelens schrijven en ik probeerde het landschap te beschrijven. Ik schreef het eerste hoofdstuk in de herfst van 2010. In de daaropvolgende lente schreef ik teksten die leken op wat nu het einde van het boek is.
En het midden kwam daarna vanzelf?
Ja. Ik wist hoe het begin eruit zou zien en het einde. Vervolgens heb ik er twee jaar over gedaan om het gat tussen deze twee delen te overbruggen.
Hoe moeilijk is het om over een plek te schrijven die zo bekend is voor u?
Toen ik het boek schreef was ik niet in Wisconsin. Daarom had ik de mogelijkheid om het in mijn hoofd te visualiseren. Nadat ik was teruggekeerd, had ik een periode van twee maanden waarin ik niet schreef. Ik twijfelde of het wel een goed idee was om terug te keren. Ik denk dat het altijd goed is om even weg te zijn en nieuwe indrukken op te doen. Bij thuiskomst kun je deze dan verwerken.
Wat is de precieze aantrekkingskracht van Little Wing voor de vier vrienden?
Ik denk dat het te maken heeft met een gevoel van goedkeuring dat ze zoeken. Sommige personages hebben prachtige dingen gedaan met hun leven. Maar het belangrijkste voor hen is dat hun jeugdvrienden zien wat ze hebben bereikt en dat erkennen. Ze zijn erg geworteld in de streek en ze zijn trots op hun dorp. Maar het belangrijkste element is dat ze, ondanks hun totaal verschillende levens, voortdurend erkenning bij elkaar zoeken.
Heeft het ook specifiek met de streek te maken?
Ik denk dat het ermee te maken heeft dat het de plek is waar ik me het meest op mijn gemak voel. Ik hou van de seizoenen, de mensen en de waarden. Ik hou ook van het landschap en de wilde dieren. Dus ik denk dat ik die gevoelens probeer te verwoorden in mijn boek. Maar ik weet niet of die ideeën universeel zijn; Er zijn immers geen mooie bergen en het is er koud. Voor mij is het echter de beste plek in de wereld.
Het hoofdstuk dat zich afspeelt in New York valt op omdat de personages hier uit hun natuurlijke habitat worden gehaald. Was dit de intentie van deze passage?
Ja. Nadat ik de eerste hoofdstukken had geschreven, wist ik niet zo goed hoe het verhaal verder moest gaan. Iemand zei tegen me dat het natuurlijke verloop zou zijn, om naar Lee’s bruiloft in New York te gaan. Dat was een goede suggestie. Het brengt de personages uit hun element. Daarnaast vond ik het een goed moment om het huwelijk van Henry en Beth te evalueren.
Heeft u altijd de intentie gehad om het boek vanuit verschillende perspectieven te schrijven?
Nee. Het is niet mijn favoriete manier. Als lezer houd ik meer van elegante verhalen die in de derde persoon geschreven zijn. Ik denk dat de structuur per ongeluk ontstaan is. Het stelt lezers wel in staat om dichter bij de personages te komen.
Ik hoorde dat u op school hebt gezeten met Justin Vernon, de frontman van Bon Iver. Vormde hij de inspiratie voor het personage Lee?
Ja. In Eau Claire hebben we veel rolmodellen, zoals professoren en zakenmannen. Maar Justin was ons eerste voorbeeld als kunstenaar. Dus om te zien dat hij succes had en dat hij nooit opgaf, was een flinke inspiratiebron. Deel van zijn bijzondere verhaal is dat hij overal ter wereld zou kunnen wonen maar dat hij ervoor kiest om in Wisconsin te blijven. Ik heb me afgevraagd waarom dit boek nooit over Bob Dylan geschreven is of Neil Young. Maar wat zo fascineert aan Justin, is dat hij teruggekomen is. Ik heb Justin al zo’n 15 jaar niet meer gezien, we waren ook niet echt vrienden. Maar zijn verhaal heeft me wel geïnspireerd als schrijver. Ik heb ook doorgezet.
En hoe zijn de andere personages ontstaan? Zijn ze op mensen geïnspireerd die u kent?
Ze zijn voornamelijk geïnspireerd op mijn eigen persoonlijkheid. Er zijn wel elementen toegevoegd van vrienden, maar bovenal zijn het fictieve personages. De reden dat Ronnie hersenschade heeft, is dat mijn vader dit ook heeft. Ik weet hoe het is om iemand te kennen die door zijn omgeving onderschat wordt. Daar dacht ik echter niet aan toen ik het boek schreef.
Was het moeilijk om verschillende karakters te vinden voor de personages?
Ja. Het moeilijkste was om te schakelen tussen de perspectieven. Ik moest dan echt weer even in de huid van iemand anders kruipen. Je probeert een echt persoon te creëren vanuit het niets. Om dan weer om te schakelen naar een ander persoon is heel moeilijk. Het was ook een uitdaging om te zorgen dat de karakters onderscheidend waren.
De vriendschap tussen de vier vrienden staat centraal in Shotgun Lovesongs; hoe ben je op het idee gekomen om Beth ook op te nemen als persoon?
Dat idee is ontstaan toen de personages naar New York gingen. Ik vond dat Henry niet de juiste persoon was om dit verhaal te doen. Ik wilde iemand die gevoeliger was, of misschien wel intelligenter. Zo kwam ik op het idee om Beths perspectief te introduceren. Zij leek het meest natuurlijke personage om dit te vertellen. Ik vroeg me af hoe zij zou reageren op dit totaal andere milieu. Daarnaast vond ik het een goed moment om hun huwelijk te bestuderen. Ik wilde het personage van Henry bestuderen vanuit het standpunt van iemand anders.
Op dat moment moest ik mijn angst om vanuit een ander perspectief te schrijven overwinnen. En toen ik het eenmaal deed had ik er plezier in. Het verschafte me nieuwe inzichten over mijn eigen huwelijk. En als ik een vraag had over haar perspectief, vroeg ik dat gewoon aan mijn vrouw. Zij verbeterde me als het niet authentiek leek. Ik wilde niet dat het verhaal enkel door mannen gedirigeerd werd. Het moest ook over het huwelijk gaan en de verschillende visies hierop.
Wat is het precies dat deze mannen tot vrienden maakt? Ze zijn immers heel verschillend.
Ik denk dat geografie hierbij erg belangrijk is. Ze zijn nou eenmaal met elkaar opgegroeid omdat hun ouders ervoor hebben gekozen om in die plaats te wonen. Nu zijn ze op een punt in hun leven aangekomen waarop ze zich afvragen of ze nog steeds vrienden kunnen zijn. Ik denk dat veel van hun ideëen en hun behoefte aan bevestiging van vrienden en geliefden afstamt van hun jeugd. Ik denk dat ze allemaal ook loyaal zijn, ze hebben een soort old-school idee van vriendschap. Ze willen elkaar niet opgeven.
…ondanks het incident dat de verstandhouding tussen Kip en Lee verslechtert.
Het ding met Kip is dat hij niet per sé een slecht persoon is. Hij is een gewone man die slechte beslissingen neemt. Iedereen kent wel zo iemand. Ik denk dat Kip veel van de slechte kanten van mijn persoonlijkheid belicht. Maar je ziet dat hij wel iets goeds probeert te doen voor de gemeenschap door de oude fabriek op te knappen. Hij is gewoon een beetje onhandig.
Ik las dat u zelf veel verschillende baantjes heeft gehad. Hebben deze ervaringen u inspiratie geleverd voor uw schrijverschap?
Wat ik aan al die rare baantjes heb overgehouden, is een overtuiging dat ik dat niet meer wilde doen. Ik verdiende er nooit veel geld mee, sommige baantjes waren ronduit gevaarlijk. Dus toen ik de kans kreeg om verder te studeren, heb ik mijn best gedaan om dit boek van de grond te krijgen.
Is schrijven iets wat u altijd al wilde doen?
Schrijven en boeken zijn altijd onderdeel van mijn leven geweest. Maar het is best moeilijk om te zeggen dat je schrijver bent of wilt zijn voordat je een boek hebt uitgebracht. Want mensen kunnen niet zien dat je een schrijver bent zonder dat je daar fysiek bewijs van hebt. Ik denk niet dat ik ooit uitsprak dat ik een schrijver was. Maar ondertussen bleef ik wel gedichten en korte verhalen publiceren.
Nou dat is toch bewijs?
Ja. Maar het drong pas een beetje bij me door toen mijn moeder een tijdschrift opensloeg en zag dat mijn roman erin besproken werd. Maar het blijft een rare gewaarwording. Ik ben hier nog nooit eerder geweest en toch sta ik hier op een festival en hebben mensen mijn boek gelezen. Het is fantastisch, maar surrealistisch.
Tot slot vroeg ik me af of u nog iets kunt vertellen over uw nieuwe verhalenbundel die volgend jaar zal verschijnen.
Ja, het gaat Beneath the bonfire heten en het is een collectie van korte verhalen over personages uit staten als Minnesota en Wisconsin. Ik denk dat het een wat donkerder toon heeft dan Shotgun Lovesongs. Zo is er een verhaal dat handelt over de nasleep van hondengevechten, iets wat veel in het nieuws is in de VS. Ook is er een verhaal dat het olielek van BP bespreekt. Dus het is wat meer politiek gericht. Dat is het voordeel van korte verhalen, het stelt je in staat om zulke onderwerpen behapbaar te maken. Ik ben niet geïnteresseerd in een hele roman daarover.
Link: Uitgeverij Ambo|Anthos
Misschien ook iets voor u
Cowboys met snorren
Een spaghettiwestern in Koerdistan, dat is de kortste samenvatting van My sweet pepper land. Maar, filmmaker Huner Saleem heeft meer te vertellen dan alleen een genreverhaal.
~
Voormalig vrijheidsstrijder Baran kan het bureaucratische baantje in het justitieapparaat niet aan en vraagt overplaatsing aan naar een afgelegen dorp aan de Turkse grens. In hetzelfde dorp heeft ook de onafhankelijke Govend haar toevlucht gezocht. Zij is op de vlucht voor de dominante mannen in haar familie en geeft nu les op de dorpsschool.
Te paard
~
Baran moet recht en orde brengen in het wetteloze dorp en krijgt het daardoor aan de stok met de lokale bendeleider. Ondertussen wordt Govend weggepest door de dorpsbewoners omdat ze de mondige vrouw niet vertrouwen. Filmmaker Saleem volgt alle regels van de spaghettiwestern keurig, inclusief shootout en overdonderende landschapsfotografie. Het enige verschil met de westerse westerns zijn de enorme snorren die de cowboys dragen.
Zwarte humor
Toch heeft Saleem nog meer te vertellen. Net als in veel Iraanse films moeten we het verhaal zien als een metafoor voor en een impliciet commentaar op de politieke situatie in Koerdistan. Wat het nieuwe semi-onafhankelijke land nodig heeft, is een eerlijk rechtssysteem en goed onderwijs. Allerlei behoudende krachten met eigen belangen blokkeren die ontwikkeling. Daarmee is My sweet pepper land nog geen politiek pamflet. Saleem stelt namelijk wel de vragen, maar komt niet met eenvoudige antwoorden. Zwarte humor zorgt er voor dat My sweet pepper land nergens te zwaar op de hand wordt. Een aanrader!
My sweet pepper land
Regie: Huner SaleemJaar: 2024
Distributeur: Filmfreaks
Misschien ook iets voor u
Ware veldslag
.
De slag om de gast leest als een thriller: redt Franse het vandaag om de perfecte gast te regelen of is iemand anders haar voor?
Kaper op de kust
Het leven als nieuwsredacteur bij Pauw&Witteman is niet gemakkelijk. Franse draait regelmatig dagen van negen uur ’s ochtends tot twee uur ’s nachts en dan checkt ze in haar vrije tijd ook nog het nieuws. Voortdurend is ze op zoek naar dé nieuwsgast van het moment, waarbij ze behending omspringt met concurrerende nieuwsprogramma’s, vrouwenquota en tegenvallende gasten. En daarbij gaat ze ver, heel ver; zo ver dat Nieuwsuur haar beschuldigt van ontvoering wanneer ze journaliste Rena Netjes een hele dag achtervolgt om haar weg te kapen voor concurrent Nieuwsuur nadat die terugkomt uit Egypte vanwege een terreuraanklacht. Zoals bij elke slag vallen er slachtoffers. Netjes schuift uiteindelijk toch aan bij de concurrent.
Vrouwen en hooligans
Franse geeft in haar met anekdotes doorspekte boek een mooi kijkje in de keuken van een van Nederlands populairste nieuwsprogramma’s. Zo willen Pauw&Witteman bij voorkeur dat hun gast niet dezelfde avond nog ergens anders aanschuift en doen ze hard hun best een ‘vrouwenquotum’ te stellen, hetgeen door vrouwen zelf bemoeilijkt wordt. Die zijn vaak verlegen en schuiven alsnog een mannelijke collega naar voren.
Een goede thriller bestaat bij de gratie van af en toe een humoristisch moment, en ook daarin voorziet Franse ruimschoots. Wat te denken van de groep hooligans die op een dag de studio bevolkt om een van hun leden in de uitzending te ondersteunen? Franse laat bier aanrukken, hetgeen de gemoederen alleen maar verder verhit. ‘Hey benen!’, roept er een. Bitterballen blijken effectiever. Ook aan bekende Nederlanders onbreekt het niet. Franse investeert een jaar om Diederik Stapel naar de studio te krijgen, drinkt zelfs koffie met zijn vrouw, maar slaagt uiteindelijk niet. Of wat te denken van Bram Moscowitz, een van haar favoriete gasten; Franse is degene die hem spreekt wanneer hij uit zijn ambt is gezet en hem de uitslag telefonisch mededeelt.
De meningen over Franse zelf zijn verdeeld. Villamedia noemt haar een ‘Pitbull op pumps’ en Witteman zelf omschreef haar als ‘de meest gehaaide redacteur met wie hij heeft gewerkt, overigens louter positief bedoeld’. Ach, zegt ze zelf, ‘Ik ben best een aardig mens. Alleen voor mijn werk zet ik soms die aardigheid even opzij.’
Prijs: 18,99
Bladzijden: 256
ISBN: 9789021456621
Misschien ook iets voor u
En weer door met je leven
Je hoeft maar twee dingen te weten over deze spionagethriller: 1. het is een dikkerd, 2. het is een echt spannend boek. Niet alleen vanwege het beklemmende onderwerp en de overtuigende personages. Maar ook omdat het een verhaal is dat morgen werkelijkheid kan worden.
In Ik ben Pelgrim neemt een superspion het op tegen een superterrorist. Pelgrim – uiteraard een codenaam – is ergens in de dertig en gepensioneerd. Van een uitzichtloze jeugd schopt hij het tot de universiteit en wordt daar gerekruteerd tot spion bij een supergeheime Amerikaanse dienst. Iets CIA-achtigs. Na x jaar stopt hij met de spionage, maar wordt door de president persoonlijk teruggevraagd om een gevaarlijk figuur te traceren.
Zijn tegenstander is een radicale islamist. Een hyperintelligente radicale islamist, de Saraceen. En wat hem nog gevaarlijker maakt: hij werkt alleen. Ongezien en dus ongrijpbaar voor de veiligheidsdiensten. De Saraceen neemt de tijd om foutloos te werken. Hij gaat voor kwaliteit boven kwantiteit en snelheid. Zijn doel is om een resistent virus te ontwikkelen van een hele, hele nare ziekte en dit op de mensheid los te laten.
Compassie
Ik ben Pelgrim beslaat het begin van de carrière van onze spion tot zijn uitgebreide speurtocht naar de Saraceen. Ook blijft de levensgeschiedenis van de Saraceen, zijn motivatie, en vooral zijn gruwelijke gevoelloosheid, niet onbelicht. Het boek is daarmee geen doorsnee thriller, maar verblijdt de lezer met nog wat filosofische en maatschappelijke ideeën en inzichten. Terry Hayes, de auteur, zoekt de grenzen op van het medeleven dat we voor een moordenaar kunnen voelen. En dat allemaal zonder de spanningsboog te breken.
Waar Hayes er wel met deze spanningsboog vandoor gaat, zijn de eindeloze beschrijvingen, waardoor de vaart verloren gaat en je je wat begint te vervelen. Tot de volgende wending zich aandient, dan lees je weer gelukzalig verder. Maar zonder deze 150-200 pagina’s aan ballast was het boek nóg beter geweest. Want je gelooft wel dat Pelgrim een goede spion is. Dat hoeft niet steeds inzichtelijk gemaakt te worden met gedetailleerde voorbeelden uit het verleden.
Bezorgdheid
Wat dit boek dan bijzonder spannend maakt, is dat je constant beseft dat dit echt had kunnen gebeuren. En nog steeds kan. De plausibiliteit van bioterrorisme, de geloofwaardigheid van personen zo onmenselijk kalm en wreed om massamoorden goed te praten uit naam van hun god, creëert enorm veel kippenvel. Pelgrim is geen superspion met zwaaiende wapens, scheurende sportauto’s en slimme gadgets. Integendeel, hij is zo onopvallend mogelijk. Je moet hem al vergeten zijn voordat je goed en wel zijn gezicht hebt gezien.
Pelgrim moet het hebben van zijn hersenen en van zijn kennis en gevoel van het menselijk handelen. Dit laatste is wat de wereld redt van deze ramp. Maar dat het slechts een haartje kan schelen is verontrustend. Heel erg verontrustend. Het lot van ongrijpbaar veel mensen in de handen van slechts één persoon. Hayes heeft deze gedachte, deze nachtmerrie, zo goed neergezet, dat je er maar beter niet te veel bij stil kunt staan. Lees, huiver, zet even een kopje thee en ga weer over op de orde van de dag.
Prijs: 19,95
Bladzijden: 737
ISBN: 9789022997130
Misschien ook iets voor u
Design: het speelveld wordt groter
In designstad Eindhoven zijn de Dutch Design Awards 2014 uitgereikt als afsluiting van de Dutch Design Week. Het Dutch Design Jaarboek vormt de gedrukte weerslag van het steeds groter wordende podium voor de steeds meer uitdijende verzamelnaam design.
Op het omslag van het fraai uitgevoerde jaarboek grijnst het gezicht van Sweetie je tegemoet. Dit tienjarige meisje is als interactief 3D-model ontwikkeld in een webfilmpje voor Terre des Hommes en wereldwijd ingezet om kindersekstoerisme aan de kaak te stellen. Reclamebureau LEMZ pakte met deze opzienbarende campagne de hoofdprijs in het uiteengeslagen veld van wat design ons te bieden heeft.
Sweetie is een perfect voorbeeld van de rol van design in onze huidige samenleving. Uitgevoerd in een vluchtig medium, als een geconstrueerde levensvorm en met een directe maatschappelijke invloed staat dit project model voor het begrip ‘social design’. Ontwerpers van vandaag zijn niet langer alleen maar vormgevers van nieuwe esthetica of bedenkers van slimme gadgets, ze begeven zich massaal op het vlak van de alomtegenwoordige wereldverbetering.
Dave Hakkens, Phoneblocks, 2014
Phoneblocks
Dat is een goede zaak, omdat het veel toevoegt aan de rol die design in ons leven speelt. In de voorbije twee decennia is het vakgebied getransformeerd van pure mooimakerij via handige hulpvaardigheid naar een diepgewortelde betrokkenheid. Vorm is nog altijd een belangrijk uitgangspunt maar dient een drager te zijn van een tastbare meerwaarde in de vaart der volkeren. Anno 2014 is daar het sociale aspect aan toegevoegd: een kritische blik op de wereld om ons heen en de behoefte via esthetiek, innovatie en vooral engagement bij te dragen aan vooruitgang op welk gebied dan ook.
Dave Hakkens, winnaar van de Young Designer Award, is een aansprekende vertegenwoordiger van de bovenstaande ontwikkeling. Hij ontwierp met het project Phoneblocks een modulair systeem waarbij de gebruiker van een smartphone naar eigen believen zijn ideale telefoon kan samenstellen. Een extra grote accu, een betere camera, meer geheugen, op een vastgelegd basisontwerp kunnen alle gewenste modules samengebracht worden. De uitwisseling van nieuwe ideeën verloopt via Facebook en een open web-community. Binnen no time was de interesse en ondersteuning van internetgigant Google gemobiliseerd: niemand weet of en hoe het zal gaan met dit project, maar de grote concerns willen wel graag in de buurt blijven.
Team CS, Rotterdam Centraal Station, 2014
Rotterdam CS
De prijswinnaar in de catagorie Habitat is Team CS-Rotterdam Centraal dat gelukkig met meer dan één foto is vertegenwoordigd in het jaarboek. Het Centraal Station is op diverse manieren te bezien als topontwerp in een sociale context. Het spectaculaire hoofdgebouw is een nieuw icoon in de havenstad, maar ook het gebied buiten het station is ontwikkeld op een bijzonder aansprekende wijze: het grote plein vormt een doorgaande verbinding met de binnenstad en de vele verkeersstromen lopen soepel onder, boven en door het knooppunt heen. Opvallend is dat tijdens de jarenlange bouwactiviteiten het station gewoon is blijven functioneren, een logistiek hoogstandje dat heeft meegespeeld bij de beslissing van de jury.
Voor grafisch ontwerpers, die zichzelf onder de noemer Communicatie of Design Research terugvinden, is het steeds moeilijker een plek te verwerven in de jaarlijkse designshow. Een boek of een affiche – hoe indrukwekkend ook – is allang niet meer voldoende om zich te kunnen meten met de bevlogen projecten in de competitie. Een sterke drive of een kritische boodschap is nodig om met beeld, kleur en typografie in de prijzen te vallen. Ontwerpers Kummer & Herrman werden bekroond met The Sochi Project, een documentaire website over de invloed van de Olympische Winterspelen 2014 op de standplaats Sotsji en haar directe omgeving. Hier zijn tekst en fotografie op organische wijze samengebracht tot een indrukwekkende multimediale vormgeving.
Kummer & Herrman, The Sochi Project, 2014
Wanders
Hoe moeilijk de positie van design kan zijn, blijkt uit het belangrijkste knelpunt in 2014: de tentoonstelling van ontwerper Marcel Wanders in het Stedelijk Museum Amsterdam. Fans en critici bestreden elkaars commentaren met aan de ene kant ‘wereldberoemd topontwerper hoort thuis in dit museum’ en aan de andere kant ‘mainstream spullen van ondernemer Wanders zijn het Stedelijk niet waard’. Het jaarboek grijpt de actuele kwestie aan om in een ruim gesprek tussen museumdirecteuren design in een museale omgeving ter discussie te stellen. De uitkomst is moeilijk te destilleren maar komt erop neer dat alle musea – met een gedegen vervlechting van design en kunst – wel een beetje Kunsthal willen zijn.
Er is veel te zien en te lezen in het Dutch Design Jaarboek. De genomineerde projecten worden afgewisseld met een boeiend overzicht van tentoonstellingen, evenementen en debatten in het jaar 2014. Het essay De ruimere jas van designpublicist Ed van Hinte geeft de publicatie een volledigheid die kenmerkend is voor dit jaaroverzicht. En niet te vergeten, de uitstekende vormgeving door ontwerpster Danielle van Steenbergen: toch weer gewoon een boek dus.
Bladzijden: 192
ISBN: 978 94 6208 166 6
Misschien ook iets voor u
Genomineerd debuut
/ 0 Reactiesdoor: Joost Festen4 SterrenAgnes Gosling: door een vriendin in de ban geraakt van de Braziliaanse muziek. Goslings held is liedjesschrijver en Braziliaanse ster Milton Nascimento, aan wie ze haar nu genomineerde debuutalbum – Cais – heeft opgedragen.
Voor velen is het album van de Rotterdamse Agnes Gosling, dat in januari van dit jaar verscheen, onderbelicht gebleven. Hopelijk vindt er nu erkenning plaats van de fraaiheid van dit album – Cais verdient het om breed gehoord te worden. Genomineerd voor een Edison World 2014 kan het niet meer aan de aandacht van de liefhebbers ontglippen.
Leermeester en voorbeelden
Gosling noemt Nascimento een leermeester; hij heeft haar een andere songstijl geleerd met tegelijkertijd een niet te missen herkenbaar geluid. De stijl van Agnes Gosling is daarnaast beïnvloed door zangeres Elis Regina als het gaat om timbre en intonatie. Gosling heeft haar debuutalbum volledig aan Nascimento opgedragen. Acht van de elf stukken op Cais zijn van zijn hand. Twee daarvan voorzag Gosling van eigen arrangementen.
Gelukkig is er op haar debuut ook ruimte voor twee eigen composities, die totaal niet onderdoen voor de composities van haar grote voorbeeld. Die toevoegingen onderstrepen het ontluikende talent van Gosling. Het door Dorival Caymmi geschreven ‘Vatapá’ maakt het elftal compleet.
De sfeer die Gosling oproept met Cais is die van een echte Braziliaanse ster. Het is bijna onvoorstelbaar dat dit album door een Nederlandse zangeres is gemaakt. Dat Gosling naar Brazilië reisde om met tijdgenoten van Nascimento te spreken is dan ook niet verwonderlijk. Die zorgvuldigheid is zeker terug te horen op dit album van internationale allure.
Wie aan Braziliaanse muziek denkt zal ongetwijfeld aan Astrud Gilberto, Joäo Gilberto en zijn dochter Bebel Gilberto refereren als de meest bekende artiesten uit de Braziliaanse jazz scene die het ook hier hebben gemaakt. De muziek van Gosling heeft daar ook zeker raakvlakken mee, maar verschilt in de benadering.
~
8WEEKLY zocht contact met Agnes Gosling om haar een paar vragen te stellen.
De achtergrond van
Heb je voor het uitbrengen van Cais ook andere muziek gezongen? En daar andere optredens mee gedaan?
“Voor het conservatorium wel. Ik zat ook in een goedlopende coverband waarmee we over de hele wereld optraden. Dat was erg leuk, maar ik zocht op een gegeven moment muzikaal gezien meer uitdaging. Ook lag die manier van zingen niet zo goed bij mijn stem. In 2011 heb ik mijn Master afgerond en vrijwel meteen daarna ben ik aan de slag gegaan met het opzetten van de opnames en arrangementen maken voor mijn album. Ik heb ook nog meegedaan met een paar competities met mijn toenmalige band, Labareda. Daarbij zijn we eerste geworden met het Zomerterras concours (bestaat inmiddels niet meer) en tweede bij de Latin Fanatics competitie.”
Zing je alleen Braziliaanse muziek?
“Nee, ik denk wel het liefste en dat zal ook altijd wel zo blijven en het is duidelijk dat ik daar muzikaal gezien vandaan kom, maar ik kwam pas op mijn 21e in contact met Braziliaanse muziek en daarvoor zong ik al jaren. Dat hoor en zie je ook terug in mijn muziekkeuze en ik denk ook in hoe ik schrijf. Ik ben opgegroeid met de oude platencollectie van mijn ouders; voornamelijk muziek uit de jaren ’60 en ’70. Tot ik naar het conservatorium ging, zong ik vooral dat: covers en lichte jazz. Tijdens mijn conservatoriumopleiding was zang van Braziliaanse muziek mijn hoofdvak, maar daarnaast had ik om de week jazz en deed ik ook een jazz-ensemble. Het is dat cross-over gebied tussen jazz en Braziliaanse muziek dat mij het meest aanspreekt.”
Hoe lang ben je al geïnteresseerd in Braziliaanse muziek?
“Sinds mijn 21e dus, via een huisgenoot in een studentenhuis. Zij had de kamer naast mij en was geboren in São Paulo en had daar tot haar 9e gewoond. Zij draaide de hele dag Braziliaanse muziek en ik was meteen verkocht. Via haar ben ik toen met Josee Koning in contact gekomen en zo is het balletje gaan rollen.”
Heb je zelf al veel muziek geschreven om op je tweede plaat meer aandacht te geven aan je eigen composities?
“Inmiddels ben ik inderdaad alweer druk bezig met mijn tweede album en dat zullen voornamelijk eigen stukken worden. Ik heb veel materiaal liggen, maar het meeste nog ruw. Dat ben ik nu samen met Vincent Helbers van Flowriders Studio (bij hem heb ik ook Cais opgenomen) aan het vormgeven. Heel leuk en heel anders. Bij Cais ben ik echt heel diep in de muziek van Milton Nascimento gedoken en heb zoveel mogelijk geprobeerd om zijn ‘geest’ erin te bewaren en toch ook mijn eigen karakter eraan te geven. Nu begin ik dus met een blanco vel, dat is heel anders en best spannend.”
Het debuutalbum
Hoe lang heeft de voorbereiding voor Cais geduurd van idee tot volwaardig album?
“Lang! Ik heb me voor mijn Master-onderzoek namelijk verdiept in de muziek van Milton Nascimento. Daarvoor ben ik ook naar Brazilië gegaan en heb daar de gitarist en tekstschrijver van Milton ontmoet. Zij hebben mij heel erg geholpen! De muziek van Milton is namelijk niet makkelijk. Er gebeurt stiekem ontzettend veel, ritmisch gezien, maar ook harmonisch, wat ongebruikelijk is en je wel even moet weten. Tegelijkertijd heeft Milton nooit de rechten vrijgegeven om zijn muziek te laten opschrijven. Er zijn dus geen goede/ juiste partijen van te vinden; dat maakte het lastig om een goed beeld te krijgen van wat er nou precies gebeurde in de muziek. Ik moest alles eerst uitschrijven. Van de gitarist van Milton (Wilson Lopes) heb ik later de originele partijen gekregen. Dat scheelde enorm! Met hem ben ik toen door de partijen heen gegaan en heb ik mijn ideeën verteld over de arrangementen. Hij kon toen aangeven wat zeker niet veranderd moest worden in de muziek, omdat het echt deel uitmaakte van de compositie. Milton componeert eigenlijk zoals veel klassieke musici dat doen: melodie en harmonie horen echt bij elkaar. In de jazz is het vaak zo dat als je gaat herarrangeren, je als eerste naar de harmonie gaat kijken om die aan te passen. Bij de muziek van Milton zou dat juist volledig de stijl veranderen en dat wilde ik niet. Dat gaf dus een grote beperking, maar daardoor werd ik wel gedwongen om creatief na te denken wat ik dan wel wilde. Dat was heel leuk.
Een ander aspect was dat ik gekozen had voor stukken die geschreven waren tijdens een militaire dictatuur, waarbij er ook censuur heerste en alle vormen van kunst door een ballotagecommissie moesten worden goedgekeurd. Veel teksten hadden dus een dubbele betekenis. Hierin heeft Fernando Brant, Miltons tekstschrijver, mij erg geholpen. Ook heeft die periode van censuur en controle door de militaire politie veel gedaan met de manier waarop Milton ging zingen en veranderde de kleur van zijn muziek. Al dat soort dingen heb ik meegenomen bij het maken van het album. Dat was dus best een klus! Ik ben niet over één nacht ijs gegaan en heb sommige stukken ook opnieuw opgenomen omdat ik niet tevreden was met het eerste resultaat.”
Heeft het album Cais al verkoopcijfers gescoord in de wereldmuziek? Of is het nog een onontdekt pareltje?
“Wat mij betreft is het nog een onontdekt pareltje. Ik merk wel dat de interesse aanwakkert, maar met deze muziek zit je toch in een niche en moet je vaak wat langer je best doen om een breder publiek ervan te overtuigen dat het soort muziek dat je maakt, ook al is het onbekend, niet ‘moeilijk’ is en juist heel verrassend en mooi kan zijn. Ook voor wie normaal gesproken meer naar een ander genre luistert. Het album is namelijk echt cross-over: het heeft zowel met Braziliaans als jazz en ook een beetje pop veel raakvlakken.”
De Edison nominatie
Best bijzonder om te debuteren met een ode aan een oude Braziliaanse componist. Je schrijft zelf ook mooie muziek. Waarom is de keuze gevallen op een voornamelijk cover-album?
“Ja, het was me van tevoren ook erg afgeraden om dat te doen, maar ik ben een beetje eigenwijs soms. Het was ook niet de opzet. Ik begon eigenlijk met lijstjes te maken en toen bleek al heel snel dat het gros van de nummers dat ik graag wilde opnemen van Milton Nascimento was. Ik had me wel heel erg verdiept in de muziek van Milton, dus dat was ook niet zo raar en toen heb ik ervoor gekozen om er dan maar helemaal voor te gaan. Ook stijl-technisch was dat het meest logische. Milton heeft zo’n eigen stijl met componeren; het was moeilijk om stukken daarnaast te vinden die niet van hem waren en er toch in pasten. Hetzelfde gold voor mijn eigen composities. Ik had er nog twee van mijzelf op willen zetten, maar naast zo’n grootheid moeten ze dan wel overeind blijven! Dat vond ik niet het geval en toen heb ik ze er uiteindelijk niet opgezet. Ik denk dat ik er zelf ook nog niet helemaal rijp voor was.”
Ben je verrast met je nominatie voor een Edison?
“Ja! En erg blij verrast. De categorie World muziek is een internationale categorie bij de Edisons en om dan met je debuutalbum genomineerd te worden naast twee grootheden als Dino Saluzzi en Dhafer Youssef is een enorme eer. Tegelijkertijd zijn er niet veel musici die deze kant van de Braziliaanse muziek laten zien; meestal hoor je toch de Samba en Bossa Nova en ik vermoed dat de jury dat wel op prijs heeft gesteld.”
Gosling kan in ieder geval genieten van de nominatie. Op 27 november zal blijken of de Edison werkelijk ten deel valt aan het mooie album Cais. Dat zou de échte bekroning zijn.
Live in Nederland:
Agnes Gosling
Album: CaisPrijs: 19,99
Gezien op maandag 13 januari 2014 in 11,
Link: De platenmaatschappij
Misschien ook iets voor u
Onthullend misverstand
.
De Franse schrijfster en filosofe Simone de Beauvoir heeft in de novelle ‘Misverstand in Moskou’ een genuanceerd portret getekend van een ouder echtpaar dat in de problemen raakt. Tegen de achtergrond van een saaie en door bureaucratisch getreiter bedorven vakantie maken twee mensen de balans op van hun huwelijk.Nicole en André zijn gepensioneerd en zoeken Andrés dochter uit een eerder huwelijk op. Masja is opgevoed met de communistische idealen van André en in de Sovjetunie gaan wonen. Het enthousiasme van eerdere bezoeken verdwijnt als Nicole en André zich realiseren dat de heilsstaat is veranderd of er misschien wel nooit geweest is. De socialistische gelijkheid van alle Russen is schijn: een kleine elite kan alles kopen in speciale winkels en eten in dure restaurants. De massa staat in de rij voor voedsel en woont in volgepropte huurkazernes. Starre bureaucratie verhindert ze te gaan en staan waar ze willen. Masja probeert vergeefs excursies te organiseren die van de officiële toeristenuitjes afwijken. De teleurstellingen volgen elkaar op, terwijl Nicole en André steeds moeizamer met elkaar communiceren.
Compromisloze eerlijkheid
Beiden worstelen bovendien zonder daar samen over te praten met hun ouderdom. Het lijf doet niet meer alles wat ze gewend zijn en met de sexualiteit gaat het snel bergafwaarts. Nicole maakt zich veel zorgen over haar uiterlijk en haar conditie. Het zijn thema’s die naadloos aansluiten bij de filosofische uitgangspunten van de Beauvoir. Haar existentialisme benadrukt compromisloze eerlijkheid over de situatie waarin het individu zich door eerdere, eigen keuzes bevindt. Het gaat erom altijd verantwoordelijkheid te nemen en zo mogelijk weer nieuwe keuzes te maken, zonder oude idealen helemaal los te laten. Tussen de echtelieden ontstaat een conflict dat een uitslaande brand dreigt te worden. Wat het verhaal nog actueler maakt is de relatie van Nicole en Masja. Onzekerheid en jaloezie ten opzichte van ‘voorkinderen’ van de partner is een heel eigentijds probleem.
De Beauvoir heeft heel precies de gevoelens en gedachten van Nicole en André weten te vangen in een rustig, soms afstandelijk verhaal dat hier en daar moeilijk vertaalbaar lijkt. Van die taak heeft vertaler Jan Versteeg zich gewetensvol gekweten. De boodschap van de novelle lijkt te zijn dat eerlijkheid en openheid het altijd winnen van angst en verstarring. Dat geldt nu in even grote mate als vijftig jaar geleden.
Prijs: 14,95
Bladzijden: 123
ISBN: 978904453316 3
Misschien ook iets voor u