Film / Films

Vlot en leeg

recensie: Phileine zegt sorry

Hem erin blaffen. Kutpijpen. Phileine (Kim van Kooten) kent alle synoniemen voor seks. Romantiek is voor haar de polaroidfoto waarop ze haar toen-nog-niet-vriendje pijpt in een wc. Vriendschap betekent dat je je beste vriendin spermacontainer kunt noemen.

~

Het is duidelijk: Phileine is een grrrl!, een wijf met ballen, een superbabe. Ze is alleen wel zo onzeker dat ze haar vriendje Max (Michiel Huisman) achterna reist naar New York als hij daar voor een jaar aan zijn carrière als acteur werkt. Echte liefde? Of kan ze gewoon het idee niet verkroppen dat opnieuw iemand haar, de grote Phileine, bedriegt?

Kalveren

Het zijn vragen waar Phileine zegt sorry, de verfilming van Ronald Gipharts gelijknamige boek, niet te lang bij stil blijft staan. Wie zoekt naar een boodschap of diepe gevoelens, komt bedrogen uit. Hoewel de film weinig tot geen inhoud heeft, verveelt hij niet. Ligt het aan de cameravoering van Bert Pot (Gouden Kalf een)? Aan het spel van Kim van Kooten (Gouden Kalf twee), die Phileine iets triestigs geeft, in plaats van het krankzinnige dat ze had in het boek van Giphart? Aan de vlotte montage (Gouden Kalf drie) of het geluid (Gouden Kalf vier)?

Wraakgodinnen

~

De combinatie van deze vier elementen geeft de film in ieder geval iets hips en snels. Het camerawerk tijdens de scène waarin Phileine met haar vriendje Max (Michiel Huisman) regen en wind maakt, verdient alleen al een Kalf. De hoge versnelling maakt helaas ook slachtoffers: soms zijn de geniale oneliners van Giphart onverstaanbaar, vooral die uit de mond van de Vlaamse Gulpje. En wat mij betreft hadden Phileine en haar vriendinnen Lala (Tara Elders) en Fleur (Liesbeth Kamerling) als de drie wraakgodinnen meer tijd verdiend.

Manco

Om de ‘monologue interieur’ uit het boek te verwerken, laat Robert-Jan Westdijk (Zusje, Siberia) Van Kooten in tweevoud over het scherm dartelen. Ook draait ze zich regelmatig naar de camera met een opmerking. “Dat gejank van die mannen ook tegenwoordig” of “Waarom heeft iedereen toch zo de pik op mij?” zijn de enige dingen waar Phileine haar mooie hoofdje over breekt. Het vlotte, de botte grappen, het lege verhaal: de film is inderdaad de perfecte Giphart-verfilming. En dat is op de lange duur direct het manco.

Ingetogen

Als Phileine met Max op haar bagagedrager door Utrecht trapt, moet je wel aan Turks Fruit denken. En als Phileine en Gulpje een orgasme faken in een New Yorkse eetgelegenheid dwingt de vergelijking met When Harry Met Sally zich aan je op. In die vergelijkingen legt Phileine het toch af. Opvallend is ook dat niet Phileine zegt sorry het Gouden Kalf voor de beste film in de wacht sleepte, maar De Tweeling. Een film zonder glamour, zonder trucjes, zonder kutpijpen, maar een heel ingetogen verhaal met inhoud. Daarmee is het een film die je langer bijblijft dan alle synoniemen voor seks die Phileine heeft bedacht.

Muziek / Album

Nicjelback neemt het heft in eigen handen

recensie: Nickelback - The Long Road

Na twee zeer succesvolle albums, The State (2000) en Silver Side Up (2001) komt het Canadese Nickelback nu met het album The Long Road. Een gelikt rockalbum, dat overduidelijk uit de Noord-Amerikaanse rockschool komt, ook al heeft de band de gehele productie op zich genomen. En dat zegt iets over de muzikale koers die deze band voor zichzelf heeft uitgestippeld. Kennelijk hebben deze heren, zanger/schrijver/gitarist Chad Kroeger, gitarist Ryan Peake, bassist Mike Kroeger en drummer Ryan Vikedal de kunst in de vingers zonder producer een (ongetwijfeld) zeer populaire pop/rock plaat te maken. Als dat hun bedoeling was, dan zijn ze daar zeker in geslaagd.

~

Echter, het maken van een plaat die, net als de vorige albums, waarschijnlijk een zeer breed publiek aanspreekt, wil nog niet zeggen dat er ook kwaliteitsmuziek op het schijfje staat. Ongetwijfeld kunt u zich nog het totaal grijs gedraaide How You Remind Me herinneren. Op ieder radio- en televisiestation kwam dit nummer tot vervelens toe voorbij. Van eenzelfde kwaliteit als dat bewuste nummer is dit nieuwe album van Nickelback. Een mix van popmuziek en rock ’n roll, ook al lijkt de laatste te overheersen.

Gillende pubermeisjes?

Lijkt te overheersen, want pure rockmuziek is niet op deze plaat te vinden, ook al doet opener Flat On The Floor anders vermoeden. Het nummer is vlot van tempo en heeft een lekkere drumpartij. Maar bij het tweede nummer, Do This Anymore beginnen de bedenkingen toch op te borrelen. De melodische zanglijnen, de zware gitaren en de gitaarsolo die de zanglijn uit het refrein continueert klinken aangenaam, maar de boosheid van zanger Chad Kroeger komt niet geloofwaardig over op de een of andere manier. Net als je denkt dat het nummer toch wel rockt, slaat het om in zoetsappige meisjes-rock. Je ziet in principe de eerste rij van de Ahoy al vol staan met gillende pubertjes. Het lijkt me niet dat een zichzelf respecterende rockband iets dergelijks ambieert.

~

Dan volgt de single Someday, wat echt een gelikt rocknummer is. Alle ingrediënten zijn aanwezig: breaks, stiltes, meervoudige zang, akoustische gitaar en de onvermijdelijke gitaarsolo. Niets mis mee, maar dan volgt Believe It Or Not en hoor je exact hetzelfde, alleen iets anders. Dit wekt het gevoel dat je naar concept-rock zit te luisteren. En conceptmuziek is een typisch pop-verschijnsel. Het is alsof er een vat is volgegooid met rock ’n roll, gemixt met een vleugje nadenken, even schudden en je hebt de muziek van Nickelback.

Damn

Tot aan het hi-hat accent in de nummers mist er iets, omdat er zo veel aanwezig is. Zo ook de bij deze muziek verplichte rock-ballad: Feelin’ Way Too Damn Good. Let op het gebruik van het woord ‘damn’. Is dat nou niet iets tè? Het klinkt stoer, maar ook middelmatig, misschien zelfs wel lachwekkend, als een gemaakte emotie. Hetzelfde geldt in principe voor Should’ve Listened. Je krijgt een beeld van een stoere vent die naar een ballad luistert, rijdend in zijn stoere Ford Mustang door de Amerikaanse vlaktes, maar hij heeft een lekke band zonder dat hij het in de gaten heeft.

Met Because Of You wordt de luisteraar weer een beetje wakker gemaakt, maar ook hier is het manco weer de opgelegde dramatiek. En dat geldt voor de resterende nummers eveneens. Kleine uitzondering daarbij is Another Hole In The Head, dat lekker opent, de aandacht lang weet vast te houden, maar helaas jammerlijk slecht wordt afgesloten. Hoe dan ook, zoals eerder gezegd zal deze plaat waarschijnlijk een hoop mensen aanspreken. Iedereen bepaalt uiteindelijk zelf wat hij of zij goede muziek vindt, en zo hoort het ook. Maar waar rock ’n roll om vele redenen kan appelleren aan een lekker onderbuikgevoel, voelt dit album van Nickelback als een strakke onderbroek die de hele dag omhoog kruipt: behoorlijk irritant.

Muziek / Album

Lekkere melodische rock?

recensie: S.I.N. - Somewhere into nowhere

.

~

De band Dreamtheater klinkt soms duidelijk door in bijvoorbeeld het nummer I know. Zo heeft elk nummer wel duidelijk zijn invloeden van buitenaf. Marillion, Queensryche, White Lion, alles heeft zijn plaats gekregen in de muziek van Somewhere into nowhere (SIN). De symfonische rock wordt degelijk ondersteund door de Britse zang van Jason Marks, wat maakt dat de muziek erg klassiek klinkt. Een warme douche van herkenning zou ik het noemen.

Onduidelijke teksten

De teksten van SIN zijn wat onduidelijk. Vaak speelt de liefde een hoofdrol, maar heel vaak belandt het dan ook in enkele zinnen die al regelmatig uitgekauwd zijn. De teksten zijn door de klassiek klinkende stem van Marks ook niet echt goed te verstaan. Zang is dus duidelijk meer een instrument dan een methode om een boodschap naar de wereld uit te dragen. Een gemiste kans.

Nostalgisch

Maar het is te gemakkelijk om het debuutalbum van de band als een goedkope recycling van al bestaande muziek af te doen. De band heeft wel degelijk een eigen geluid, dat dan helaas met heel veel klassieke bands te vergelijken valt. De mix is uniek en zorgt voor mooie melodische rock, die overloopt van emotie en passie. Nostalgische rock is misschien wel de beste omschrijving.

Raakt me niet

~

Ondanks al het eerder genoemde moet ik toch zeggen dat SIN me zelden echt weet te raken. De muziek is perfect en gepolijst tot de zon er blinkend in weerspiegeld, maar dit maakt de steen nog niet mooi. Als de plaat net iets minder perfect was geweest, en iets minder gebaseerd op de klassieke rock had ze meer kans gehad mij te raken in mijn hart. Dit doet ze nu helaas niet.

Bekend

Melodische rock, die eigenlijk vooral heel bekend in de oren klinkt. Zo is SIN het best de omschrijven. We kennen alle geluiden al, maar toch zijn ze door SIN weer tot leven gewekt. Dit is een mix die zeker de moeite van het beluisteren waard is. Het album verrast je geen moment, omdat platen als deze al vaker gemaakt zijn, maar daarom ligt het niet minder lekker in het gehoor.

Link:Officiële website – http://www.sin-band.com

Muziek / Album

Muse in de overtreffende trap

recensie: Muse - Absolution

Absolution, de nieuwe van Muse. Mensen lopen er mee weg en zijn veelal laaiend enthousiast. Het zou een gedurfde en geslaagde kunstzinnige doorbraak betekenen tussen onze wereld en het paradijs dat voorman Bellamy heeft gezien. Het is een sneer in de richting de mensen die zonder problemen genoegen nemen met de vervreemde, beklemmende wereld waarin we leven. Muse legt de lat behoorlijk hoog, maar heeft totaal geen moeite het door haar gewenste niveau te halen. Dit is over het algemeen de mening over het nieuwe album van de jonge Britten.

~

Maar hoe geweldig dit ook allemaal klinkt, ik hoorde het er in ieder geval niet aan af. De plaat liet mij met gemengde gevoelens achter. Ik zal het nog sterker vertellen. Na zeven luisterbeurten was bij mij het spreekwoordelijke kwartje nog niet gevallen en de twijfel of het wel zou vallen werd per luisterbeurt groter.

Sterke punten

Natuurlijk kent Absolution wel sterke punten. Bijvoorbeeld de intro. Marstrommels, bevelen en stampende soldatenlaarzen leiden het prachtige eerste nummer, Apocalypse Please, in. Bellamy zingt in dat nummer met tergende stem over de Apocalyps die volgens hem binnenkort bereikt wordt. De song Time Is Running Out heeft alles in zich wat een goede single nodig heeft. Het pareltje Blackout zet mij op het puntje van mijn stoel. Dat nummer zou niet misstaan op Radiohead’s Hail To The Thief, waardoor Muse opnieuw laat zien dat ze nog steeds moeite heeft om van de stempel ‘klinkt als Radiohead’ af te komen. Het nummer Butterflies & Hurricanes weet een heerlijke spanning op te wekken en in Endlessly experimenteert Muse een beetje met wat dance-invloeden.

Deceptie

~

Elke luisterbeurt wordt met goede moed ingezet, maar naarmate de plaat vordert wordt de deceptie steeds groter. Het tilt me niet op, het vervoert me niet het laat me een beetje zitten. Het ontbreekt aan nummers die Origin Of Symmetry tot een topplaat maakten. Het probleem met de plaat is echter dat pseudo-filosoof Bellamy mensen met gezongen woorden aan het denken wil zetten, terwijl hij het meer van zijn kwaliteit als muzikant moet hebben. En juist in de muziek op Absolution ontbreekt het aan overtuiging.

De DVD The Making of Absolution laat zien hoe inventief de band in de studio te werk gaat, maar door overproductie valt die inventiviteit voor een groot deel in het water. Als een nummer dreigt te verzanden zet Bellamy zijn favoriete speeltje, het distortion-pedaal, aan, maar vergeet het daarna iets te vaak uit te zetten. Met als gevolg dat de details nauwelijks te horen zijn.

Het lijkt er op dat Muse het album te vroeg heeft uitgebracht. De band geeft wel aan dat het een ontwikkeling doormaakt, maar die ontwikkeling is op dit moment nog te mak, te gemaakt en komt bovendien sporadisch naar voren. Maar waar het naar voren komt, bewijst Muse haar klasse. De overtreffende trap, die met Showbiz werd ingezet en met Origin Of Symmetry zijn vervolg kende, wordt met Absolution niet doorgezet. En dat is jammer.

Link:

www.muse.mu

Boeken / Achtergrond
special: 18 en 19 oktober in Alphen aan den Rijn

Stripdagen 2003

In mijn beginjaren als stripverzamelaar was er altijd één weekend waar ik naar uit zat te kijken. We schrijven begin jaren 90, en elk jaar toog ik een dag naar Breda om daar de Stripdagen te bezoeken. Elk jaar had ik mezelf een paar doelen opgelegd: Suske en Wiske nummer zoveel vinden (om de collectie compleet te krijgen), en stripalbums laten signeren door grootheden als Don Lawrence, Henk Kuijpers en Peter de Wit.

De stripdagen worden al jaren georganiseerd door het Stripschap, een vereniging met het doel om de waardering voor het beeldverhaal te bevorderen. Het Stripschap werd opgericht op 11 oktober 1967. De stripdagen werden aanvankelijk door het hele land georganiseerd, maar kregen uiteindelijk in de jaren 80 een vaste locatie. Verder werkt het Stripschap mee aan de ontwikkeling van het Stripdocumentatiecentrum Nederland, in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam.

Pijnlijke anekdotes

De stripdagen bestaan inmiddels 35 jaar. Vijf jaar achtereen ben ik in Breda geweest. Ik heb er leuke dingen meegemaakt. Bijvoorbeeld een gesprek met één van de makers van Sjors en Sjimmie. Maar er zijn ook erg pijnlijke anekdotes; zoals het herkennen en aanduiden van Kamagurka door een reisgenoot van me (die keihard door de zaal brulde: ‘Heej, Kamagurka!). Hoewel er van alles op het gebied van strips te koop was bleef het voornaamste doel toch altijd het bemachtigen van een persoonlijke krabbel is je stripboek. Een handtekening is wel aardig, maar een tekening erbij staat zoveel beter. De plaats van handeling is inmiddels niet meer Breda: tegenwoordig kan de zichzelf respecterende stripofiel naar Alphen aan de Rijn.

Op 18 en 19 Oktober van dit jaar zullen de stripdagen plaats vinden. Wat is daar allemaal te doen? Behalve talloze stands waar je de ontbrekende delen van jouw collectie kunt vinden zijn vele uitgevers en tekenaars aanwezig. Verder kun je er terecht voor tentoonstellingen, stripveilingen (ook voor de jongsten onder ons), stripmobielen, muziek, film en theater. Verder zal de het Stripschap diverse prijzen uitreiken. Natuurlijk is onder die prijzen de onuitspreekbare Stripschapsprijs, de bekendste oeuvreprijs van Nederland. Deze zal dit jaar zijn voor de geestelijke vaders van Fokke en Sukke.

Krabbeltje scoren?

Welke tekenaars kan je zomaar tegen het lijf lopen in Alphen aan de Rijn? Op de info site van de stripdagen pikten we alvast even de volgende namen op: Don Lawrence (Storm en Trigië), Jan Kruis (Jan, Jans en de kinderen), Marc Verhaegen (Suske en Wiske), Jean Marc van Tol (Fokke & Sukke), Henk Kuijpers (Franka), Jesse van Muylwijck (De Rechter), Robert van der Kroft (Sjors & Sjimmie en Claire), Peter de Wit (Sigmund), Martin Lodewijk (Agent 327), Gerrit de Jager (Familie Doorzon en Mik) en tekenaars van de stripbladen Donald Duck, Tina en MYX. Verder zal ook Juniorpress aanwezig zijn, de Nederlandse uitgever van O.A. Spiderman, X-Men en Spawn.

Meer info op:

www.stripdagen.nl

Muziek / DVD

BarcodeXL toont de toekomst van dance

recensie: BarcodeXL - Finister vs. Secret Cinema

.

~

BarcodeXL is werkelijk een uniek project, dat de dancemuziek als geheel op een geheel nieuw niveau tilt. Basis van deze DVD is de korte animatiefilm Barcode The Movie van Adriaan Lokman (VJ Finister). Deze met prijzen overladen film is een opzichzelf staand kunstwerk, ondersteund door (dance)muziek. Daarmee wordt een geheel nieuwe dimensie aan het fenomeen VJ gekoppeld. Waar de VJ met zijn werk in de afgelopen jaren zijn opwachting maakte als ondersteuner van dancemuziek, is met deze film bewezen dat dancemuziek ook kan dienen als ondersteuning van beeldmateriaal, gemaakt door een video jockey. Een omgekeerde wereld dus, die minder logisch is dan het klinkt. Want natuurlijk, muziek is essentieel voor de emotionele ervaring van film. Maar in het geval van dance was er eerst de muziek, en toen pas het beeldmateriaal dat getoond werd bij dancefeesten, waar de nadruk absoluut lag op de muziek. Barcode geeft nu aan dat die nadruk aan het verschuiven is.

Beeld en geluid

~

Na Barcode The Movie volgt Barcode XL, een 60 minuten durend ‘verhaal’, waarin het repetitieve karakter van de muziek terugkomt in de beelden. Of andersom. Want wat met deze beelden en deze muziek echt duidelijk wordt, is dat de twee elementen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. De muziek van Secret Cinema (Jeroen Verheij) is lekker opzwepend en het soms kaleidoscopische, maar vaker lineaire beeldmateriaal van VJ Finister past daar perfect bij. Of weer: andersom. In ieder geval is het beeldmateriaal een continuering van Barcode The Movie, waarin het geheel rijker is en minder minimalistisch. Met een uur aan dergelijke zintuigelijke stimulansen is dit deel van de DVD misschien wat aan de lange kant, maar als document en tijdsopname van de ontwikkelingen op dit gebied is het natuurlijk niet alleen ontzettend dansbaar, maar ook erg interessant.

De DVD sluit af met een registratie van een optreden van Finister en Secret Cinema tijdens het Internationale Film Festival in Rotterdam, waarbij tijdens de set in zowel het beeld als in de muziek geïmproviseerd wordt. Het aardige aan dit deel van de DVD is de interactie tussen het audiovisuele en het aanwezige publiek, maar de boventoon wordt ook hier gevoerd door de notie van de kijker dat beeld en geluid zo mooi hand in hand gaan. En dat is juist wat het label NOTV aan de man wil brengen.

Zelf doen

~

Ook de twee vorige DVD’s die dit label heeft uitgebracht richtten zich puur op het werk van VJ’s. NOTV Visual Music #1 is een compilatie van 13 VJ/DJ combinaties uit Nederland en HI&LO On Tour richt zich op het werk van Danielle Kwaaitaal. Een bijzonder label dus, dat niet alleen de vinger aan de pols houdt op het gebied van het audiovisuele, maar ook de toon zet en ruimte biedt tot een verdere ontwikkeling van de individuele VJ. Zo zijn er op de bonus-CD, naast een live registratie van Secret Cinema in Dublin, zogenaamde Barcode VJ-Loops te vinden, die gedownload kunnen worden om zelf thuis te bewerken. Zo wordt met deze DVD een (interactieve) stimulans gegeven aan een eigentijdse en eigenzinnige kunstvorm, die nog volop in ontwikkeling is en waar Nederlandse artiesten hopelijk ook een leidinggevende rol in vervullen.

Muziek / Album

Duits-Slavische lessen op Turkse wijze

recensie: Xaver Scharwenka - Piano Music (deel 3)

De CD bestond natuurlijk rond 1900 nog niet. Dat was logisch, want niemand had een CD-speler. Wat heel veel mensen wel hadden, was een piano. Zo’n staand geval, model kasteel Dracula met twee kandelaars voorop waar het gezin zich verzamelde om te zingen, zoonliefs onvermijdelijke lessen af te handelen of met vrienden lam te worden. Als gevolg daarvan ontstond er een levendige markt in gedrukte pianomuziek en één van de mensen die daar de meeste vruchten (en Reichsmarken) van plukte was Franz Xaver Scharwenka.

~

Schwarwenka (en zijn broer Philipp) werd vooral bekend als muziekpedagoog en de succesvolle uitbater van erg goed boerende muziekopleidingen in Berlijn en New York. Hij werd geboren in Posen, tegenwoordig diep in Polen maar toen op het grensgebied van het Duitse en het Slavische gebied. Die tweespalt kenmerkt Scharwenka’s muziek ook: enerzijds een Duitse helderheid van structuur en melodie, maar ook een duidelijk Slavisch aandoende melancholie en bravoure. Dat is vooral te horen in zijn (vier) pianoconcerten, die vol zitten met roffelende solo’s, solistische waaghalzerij en grootse intro’s.

Mahler als solist

~

Met die concerten was Scharwenka bepaald succesvol: het eerste maakte zijn première mee in 1887, met de componist voor het orkest en niemand minder dan Gustav Mahler als solist (de enige keer dat Mahler ooit zoiets zou doen). Maar het succes van de concerten en Scharwenka’s conservatoria viel in het niet bij dat van de talloze stukken voor solo-piano die hij schreef.

Lesprogramma

Vooral met de Poolse Dansen, waarvan Scharwenka er een aantal series afleverde, voorzag hij in een stijgende behoefte naar speelbare pianomuziek en in zijn eigen, bijzonder forse, inkomen. Er zijn series met vrij eenvoudige muziek en met lastiger varianten; het totaal kwam neer op een soort lesprogramma voor piano, een beetje op de manier zoals Bach met het Wohltemperierte Klavier en Bartók met de Mikrokosmos voor ogen stond. Tot ver in de twintigste eeuw waren de Poolse Dansen standaard oefenmateriaal voor elke pianist.

~

Deze CD bevat één van de latere en ingenieuzer gecomponeerde series Poolse Dansen, gecomponeerd in 1881. De Turkse Seta Tanyel, die zich al langer inzet voor een herwaardering van Scharwenka’s muziek, handelt ze meer dan adequaat af, wat lastiger is dan je zou denken. In tegenstelling tot heel veel muziek voor piano solo geven deze stukken de solist nauwelijks mogelijkheden om uit te blinken – ze zijn er veel meer op berekend dat ze ook onder de handen van een minder talentvolle pianist goed klinken.

Tanyel heeft dat begrepen, doet geen gekke dingen, en laat haar virtuoze aandrang wachten tot de overige stukken op de CD, waarbij acrobatiek wat meer kans krijgt. Vooral het korte Scherzo in G is zo’n stuk, waarbij Tanyel iets meer van haar vaardigheden kan tonen.

Gevoel voor drama

Het meest opmerkelijke deel van deze CD wordt gevormd door een serie variaties voor piano, opus 48. In tegenstelling tot de Poolse Dansen zijn dit stukken geschreven voor de professionele solist en ook vaak door Scharwenka, zelf een beroemd concertpianist, uitgevoerd. Na de Dansen werd het dan ook zijn meest bekende werk. Tanyel lijkt zich er meer in thuis te voelen dan in de Dansen en speelt de stukken voluit, met gevoel voor drama en het pedaal. Dat ze daarbij af en toe struikelt over de rode draad van de sentimentaliteit kun je haar eigenlijk niet echt kwalijk nemen, maar het toont wel aan dat ze meer affiniteit heeft met Scharwenka’s Slavische gemoed dan met zijn Duitse degelijkheid. Aan Tanyels vakmanschap kan echter nergens worden getwijfeld.

De opname is een beetje aan de donkere kant, waardoor met name de (‘zware’) linkerkant van de piano soms onduidelijk wordt. Deze opname is oorspronkelijk gemaakt door het inmiddels ter ziele gegane label Collins classics, en Hyperion/Helios heeft een goede keuze gemaakt toen het besloot om deze serie van in totaal vijf CD’s opnieuw uit te brengen, vooral tegen deze prijs.

Boeken / Fictie

Van de pantippel en de blauwbilgorgel

recensie: C. Buddingh' - Alle gorgelrijmen

.

~

Ik ben de blauwbilgorgel
Mijn vader was een porgel
Mijn moeder was een porulan
Daar komen vreemde kind’ren van
Raban! Raban! Raban!

De blauwbilgorgel is al in 1943 ontstaan in een sanatorium in Soest. Cees Buddingh’ lag daar met tbc en bedacht de eerste van zijn gorgelrijmen, zo staat te lezen in een uitgebreid nawoord. Er volgden nog 72 gorgels, en die staan nu bij elkaar in de verzamelbundel Alle gorgelrijmen. De gorgelrijmen gaan over fantasievolle dieren als de pantippel, de simmelot, de wasseneushoorn en het zilverzandhaasje.

Niet alle rijmen zijn even sterk als de originele blauwbilgorgel. Soms lijkt een dier alleen maar verzonnen als rijmwoord, zoals de uffel (op knuffel), of gaat het om woordspelingen: de tralalama, de forelmuis en de vijfvooreenhoorn bijvoorbeeld. Maar sterk of niet, de verzen klinken als een klok, vooral bij het voorlezen.

Vakkundig

De gorgelrijmen van Buddingh’ zijn niet doortrokken van diepere levenslessen of allerindividueelste expressies van alleruniverseelste emoties. Ze zijn er vooral omdat ze leuk zijn en vakkundig in elkaar zitten. Maar de gorgelrijmen hebben nog een onverwachte, derde kant: ze zijn namelijk enorm goed voor de creativiteit. Bedenk maar eens hoe het wiffelklaasje eruit ziet, of de evel, de pippel of de juul. Buddingh’ berijmt nu eens eigenschappen, dan weer karaktertrekken, en steeds zijn het menselijk herkenbare vormen, maar dan met een eigenaardige draai eraan. Wat dacht je bijvoorbeeld van deze:

De knork zat op een middag
te kwiedelen met zijn fras.
En het was nog wel biddag,
biddag voor het gewas.

In heel de wijde omtrek
neeg iedereen hoofd of kop,
en ’t lied: ‘Maak toch uw come-back,
o zon!’ klonk overal op

Alleen de knork zat lustig
te kwiedelen met zijn fras,
en legde daarna rustig
zijn vrouw vast waterpas.

~

Wat is een knork? Wat is kwiedelen en waarom moet dat met een fras? Vragen die je nooit zult kunnen beantwoorden, maar onbewust wil je het toch proberen. Stel je die knork maar eens voor: heeft hij een staart of niet? Is hij kaal, heeft hij veren of een vacht? Je kunt het zo gek niet bedenken. Het gedicht is van Buddingh’, maar de indrukken zijn van jezelf. En juist daarom zijn de gorgelrijmen zo tijdloos goed.

Verbeelding

Alle gorgelrijmen is door Wim Hofman voorzien van houtsnedes. Bij enkele gorgels heeft hij fraai gestileerde plaatjes gemaakt. De kracht van die plaatjes zit ‘m – alweer – in de grote mate van verbeelding die de lezer zelf nog toe moet passen. Hofmans houtsnedes zijn precies goed en nergens opdringerig: ze laten meer aan de verbeelding over dan menig omslagillustratie bij andere boeken. Alle gorgelrijmen is een verplicht werk voor op de (kinder)boekenplank.

Theater / Achtergrond
special: Theaterseizoen 2003-2004

Wat te zien?

De bladeren vallen van de bomen en jij zit binnen met een theatergids in je hand. Het theaterseizoen 2003-2004 is nog jong en je hebt dus keuze genoeg. Maar welke voorstelling mag je niet missen? 8WEEKLY ging op onderzoek uit en heeft alvast een paar tips voor je op een rij gezet.

Orkater: La Voix Humaine

~

Een monoloog die op de valreep nog een paar keer gespeeld werd in het seizoen 2002-2003, maar die nu echt op tournee gaat door Nederland. Ria Marks zet een mooi stuk neer vol passie en wanhoop, waarin ze wordt bijgestaan door drie musici. Ze heeft er alles voor over om het laatste telefoongesprek met haar ex-geliefde niet te laten eindigen. Een recensie over deze voorstelling is terug te vinden op deze site.
Speelperiode: 15 oktober tot en met 20 december 2003.

Nationale Toneel: Cyrano de Bergerac

Het Nationale Toneel presenteert in dit theaterseizoen in totaal vijftien verschillende producties, waarvan twee reprises. Een tip is Cyrano de Bergerac, een van de grote theatrale liefdesverhalen uit de geschiedenis over uiterlijke schijn en innerlijke oprechtheid. Een stuk van Edmond Rostand in een regie van Franz Marijnen. Meer dan vijfentwintig acteurs, inclusief figuranten en schermers, werken mee aan deze voorstelling. Stefan de Walle speelt de titelrol.
Speelperiode: 1 november 2003 tot en met 27 maart 2004.

Toneelgroep Flint: De dichter is een koe

~

Een combinatie van muziek, poëzie en toneel. Dat is wat deze voorstelling je te bieden heeft. Of je nu poëzie liefhebber bent of nog nooit een letter gelezen hebt, de voorstelling kan je toch raken door de combinatie met de muziek. Dichter Gerrit Achterberg en zijn poëzie worden tot leven gebracht in deze voorstelling. Je maakt kennis met zijn bezetenheid voor poëzie en aan de andere kant met de droge ambtenaar die worstelt met zijn obsessieve driften.
Speelperiode: tot en met 21 december 2003.

ZT Hollandia en Het toneelhuis: Tim van Athene

Een nieuw toneelstuk van Gerardjan Rijnders. Tim van Athene is de hedendaagse variant van Shakespeare’s Timon van Athene. Hier is Tim geen Atheens patriciër zoals bij Shakespeare, maar een intellectueel én de oprichter van een plotseling heel populaire politieke partij. Hij wordt Van Athene genoemd omdat hij de ‘Griekse beginselen’ is toegedaan. Net als Timon wordt Tim omringd door kunstenaars en financiers die hem graag willen ondersteunen, maar daar wel iets voor terugwillen. Net als Timon gaat Tim failliet. En net als bij Timon slaat bij Tim het noodlot toe. Maar uiteindelijk gaat het in dit stuk, zoals vaak bij Rijnders, over het onvermogen tot liefde en het onontkoombare van verval.
Speelperiode: in België van 6 tot en met 22 november en in Nederland van 4 tot en met 20 december 2003.

Wetten van Kepler: Witlox

~

Pijnlijk, absurd en humorvol tegelijkertijd: Witlox, een grimmig sprookje. Een bijzondere voorstelling met veel muziek en dans over twee zussen in een Vlaamse Frietkot. Ze vloeken hartgrondig op de kleine wereld van hun bestaan en dromen over weggaan. Weggaan naar een andere plek, weggaan van elkaar. En ze dromen over minnaar Jossip die weer op vrije voeten is en naar hen op weg is.
Speelperiode: 31 oktober tot en met 26 december 2003.

Het Toneel Speelt: Braambos

In Braambos is een zestienjarig meisje slachtoffer van een walgelijke misdaad, die haar leven tekent. Haar tweelingzus ontmoet jaren later de dader, die om vergeving smeekt. Een onmenselijke vraag. Deze aangrijpende ontmoeting vindt plaats in de ruimte waarin zij model staat voor een jonge, talentvolle schilder die werkt aan een spectaculaire opdracht: een groot schilderij met als onderwerp de kruisiging. Een emotionele explosie volgt en de gevolgen zijn ingrijpend.
Speelperiode: 4 januari tot en met 27 maart 2004.

Meer aanraders volgen! En als jij ook een theatertip hebt, laat het ons dan weten. Stuur een mailtje naar: nathalie@8weekly.nl

Film / Films

Dirty Pretty Things

recensie: Dirty Pretty Things

.

~

In dit Londen overleeft ook Okwe, een patholoog uit Nigeria. Overdag werkt hij als taxichauffeur en ’s nachts als hotel receptionist in een duur uitziend hotel. Hij is ondergedoken bij Senay (Audrey Tautou), een maagdelijk Turks meisje dat als schoonmaakster in het hotel werkt. Op een nacht vindt Okwe naar eigen zeggen een menselijk hart in een toilet in een van de hotelkamers. Wanneer hij het aan zijn baas Sneaky (Sergi Lopez) laat zien, vertelt deze Okwe dat hij zich met zijn eigen zaken moet bemoeien. Na wat gespeur komt Okwe erachter dat sommige immigranten zo wanhopig op zoek naar geld zijn dat ze hun nier verkopen voor veel geld, die Sneaky dan weer doorverkoopt aan de hoogste bieder. Wanneer Okwe een gewonde immigrant helpt, zoekt Sneaky uit wie de man is die zich Okwe noemt. Okwe heeft een geheim, dat hem de kop kan kosten met de immigratiedienst. Sneaky chanteert hem met zijn verleden uit Nigeria om nu eindelijk wel eens een goede chirurg in zijn team te hebben. Okwe wil er niets mee te maken hebben. Maar als Senay dan haar nier wil verkopen voor een ticket naar Amerika ontkomt Okwe niet meer aan de operatietafel, maar dan wel op zijn manier.

Rauw

Het eerste half uur had Frears zo gemakkelijk uit kunnen breiden tot een detective thriller, waarin Okwe steeds dieper verstrikt zou raken in het geheim achter het gevonden hart. En natuurlijk zou Okwe dan de grote held zijn van Londen, omdat hij de wereld gered heeft van de wanpraktijken van Sneaky. Laten we de man op onze blote knietjes bedanken dat hij dat niet gedaan heeft. De beginscene duurt op zijn langst een half uur, waarna het Frears lukt om zich verder te verdiepen in de immigranten-problematiek. Het verhaal focust zich op de wanhoop waarmee immigranten proberen te overleven, al is het om hun leven te riskeren voor geld. Geen horror of thriller die deze gruwelijke wandaden beter had kunnen visualiseren. De rauwe stijl van Frears blijft nog lang op je netvlies hangen.

~

De acteurs zijn misschien niet zo ontzettend bekend, maar wel erg goed. Ejiofor, bijvoorbeeld, speelt de sterren van de hemel als de door slaapgebrek geteisterde Okwe. De zorgen die het personage voelt en het nobele karakter dat steeds een beetje doorsijpelt in zijn omgang met mensen laten zien dat Okwe van een ander kaliber is dan al zijn taxi vriendjes en zijn collega’s bij het hotel. Zijn medische kennis gaat al snel door de taxicentrale heen, waar hij zijn collega’s van de gonoroe afhelpt. De onwaarschijnlijke tegenstelling tussen de harde immigrant en de hoger opgeleide man, zo goed en gebalanceerd gespeeld door Ejiofor, maken van Okwe een sympathiek karakter. Ineens zien we immigranten toch een beetje minder als profiteurs en meer als overlevers. Senay, het onbevlekte Turkse meisje, gespeeld door de ster van Amelie, laat zien dat ze hard is en hard gemaakt wordt door de Londense achterbuurten. Mooie meisjes zijn in trek, zo leert Senay. Tautou laat zien dat ze behalve de gekke Amelie ook een serieuzere rol aankan. En het feit dat ze Frans is, is al snel vergeten.

Aanrader

Dirty Pretty Things is een aanrader. Frears geeft je een kijkje in de smerige keuken van de achterbuurten van Londen, waarin nog wel wat te verdienen valt, zoals twee paspoorten, een vliegticket naar Amerika en een naar Nigeria. Prettige vlucht!