Tag Archief van: muziek

Albumcover: Christian Kjellvander, Jodymoon & BJ Baartmans
Muziek / Album

Americana-update volume 17

recensie: Americana uit Zweden en Nederland
Albumcover: Christian Kjellvander, Jodymoon & BJ Baartmans

Na een jaar zonder deze updates tellen we door naar de zeventiende editie van de Americana-update, om wederom een keur aan verschillende artiesten te bespreken. We reizen naar Zweden voor Christian Kjellvander en terug naar ons eigen land voor Jodymoon. We eindigen met een snarenwonder uit eigen land, BJ Baartmans.

In deze editie laten we andermaal muziek uit ons eigen land samenvloeien met gelijkgestemde klanken uit Zweden, deze keer in één editie van de Americana-update. Zo weten we opnieuw dat deze muziekstijl zich niet gemakkelijk laat definiëren of vastleggen op een specifieke plek ergens op onze wereld. Eigenlijk is het gewoon wereldmuziek!

Christian Kjellvander

In 2005 werd deze recensent tijdens een reis in Zweden gegrepen door de diepe stem van Christian Kjellvander op zijn album Faya. Het zou niet zijn enige album blijven. Met Hold Your Love Still (label: Tapete) rijgt Kjellvander een nieuw hoogtepunt aan zijn carrière en weet hij met zijn aparte stemgeluid een bijzonder werk neer te zetten.

Op dit nieuwe kleinood weet Kjellvander de luisteraar te vangen in vooral rustige nummers die steeds de oren doen spitsen. De stem van deze man is het goud waar je als luisteraar eigenlijk niet omheen kan. Dit prachtige instrument is andermaal het blinkende middelpunt van alle liedjes van Kjellvander. Wie eenmaal gevallen is voor de stembanden van Christian kan haast niet wachten op weer een nieuw werkstuk.

De ingetogenheid van Hold Your Love Still is de troef van het album. Soms bevangt het je als een soort van drang naar meer geluid en tempo, maar meestal is het de juiste stemming die Kjellvander ons voorschotelt. Geniet er maar van, want met het tempo dat deze Zweed aanhoudt, moet je zomaar weer vijf jaar wachten op een vervolg.

Jodymoon

Het Limburgse duo Judymoon heeft al veel vaker het hart gestolen van menig Americanaliefhebber. Met deze verzameling live opnamen die ze gedurende tien jaar optreden hebben vastgelegd, is dat opnieuw het geval.

De kwaliteit van de liedjes van Digna Janssen en Johan Smeets staat als een huis. De uitvoeringen die we hier horen zijn om je vingers bij af te likken en oorstrelend. Meestal horen we ze als duo. Maar een enkele keer is het Smeets die ons verwent met een instrumentale solo, zoals het hoogtepunt ‘Guitar Improvisation: Now You Dance’ en het instrumentaal ‘Resonator Improvisation: To Ride a Wave’ waar de resonatorgitaar een hoofdrol krijgt toebedeeld.

De tweede cd opent met het fantastische nummer ‘Money in Our Pockets’, dat als een weldaad over de luisteraar heen rolt. Deze versie is in 2015 opgenomen in Amsterdam. Natuurlijk zijn vele nummers verspreid over ons land opgenomen, maar er zijn ook opnamen uit Hamburg, Bilbao, Jena, Keulen, Duisburg, Parijs en Essen te vinden.

Wie Jodymoon al jaren een warm hart toedraagt, kan niet om deze live registraties heen. Voor wie wil kennismaken met deze getalenteerde Nederlandse band is dit een prachtig startpunt met een dwarsdoorsnede door hun discografie.

BJ Baartmans

Terwijl we hier spreken over het soloalbum van BJ Baartmans Ghostwriter (label: Continental Europe), ligt zijn volgende werkstuk als muzikant, producer en studio-eigenaar alweer te glimmen, in de vorm van een project rond zangeres Rieany Plus. Op zijn nieuwste soloalbum horen we Baartmans op een veelheid aan instrumenten en roert hij ook zelf de stembanden. Zijn gortdroge zang en zijn kenmerkende Engelse tongval zijn voor de kenners inmiddels uit duizenden herkenbaar.

Veel artiesten uit binnen- en buitenland uit de Americanascene, leunen op het live snarenspel van Baartmans. Waarom zou een muzikant die in Nederland gaat toeren een duur vliegticket kopen voor een begeleider, als hij gebruik kan maken van dit talent?

Naast al die dienstbaarheid is Baartmans zelf een liedjesschrijver die zeker ook de drang heeft om zijn solocarrière draaiend te houden. Dat doet hij ook al een kleine 25 jaar! Nooit een stil moment in studio Wildverband, zoals zijn huisstudio heet.

Dat Baartmans zijn klassiekers kent, horen we bijvoorbeeld in het liedje ‘In You Only’. Hierin horen we ontegenzeggelijk een vleugje Mark Knopfler, terwijl het geen moment een rip-off lijkt. Hier rockt Baartmans samen met trouwe medemuzikant Sjoerd van Bommel op drums en Rob Geboers op toetsen. Eigenlijk verdient dit liedje het om in de hitparade te staan! Zou het een keer lukken?

Albumcover: Christian Kjellvander, Jodymoon & BJ Baartmans
Muziek / Album

Americana-update volume 17

recensie: Americana uit Zweden en Nederland
Albumcover: Christian Kjellvander, Jodymoon & BJ Baartmans

Na een jaar zonder deze updates tellen we door naar de zeventiende editie van de Americana-update, om wederom een keur aan verschillende artiesten te bespreken. We reizen naar Zweden voor Christian Kjellvander en terug naar ons eigen land voor Jodymoon. We eindigen met een snarenwonder uit eigen land, BJ Baartmans.

In deze editie laten we andermaal muziek uit ons eigen land samenvloeien met gelijkgestemde klanken uit Zweden, deze keer in één editie van de Americana-update. Zo weten we opnieuw dat deze muziekstijl zich niet gemakkelijk laat definiëren of vastleggen op een specifieke plek ergens op onze wereld. Eigenlijk is het gewoon wereldmuziek!

Christian Kjellvander

In 2005 werd deze recensent tijdens een reis in Zweden gegrepen door de diepe stem van Christian Kjellvander op zijn album Faya. Het zou niet zijn enige album blijven. Met Hold Your Love Still (label: Tapete) rijgt Kjellvander een nieuw hoogtepunt aan zijn carrière en weet hij met zijn aparte stemgeluid een bijzonder werk neer te zetten.

Op dit nieuwe kleinood weet Kjellvander de luisteraar te vangen in vooral rustige nummers die steeds de oren doen spitsen. De stem van deze man is het goud waar je als luisteraar eigenlijk niet omheen kan. Dit prachtige instrument is andermaal het blinkende middelpunt van alle liedjes van Kjellvander. Wie eenmaal gevallen is voor de stembanden van Christian kan haast niet wachten op weer een nieuw werkstuk.

De ingetogenheid van Hold Your Love Still is de troef van het album. Soms bevangt het je als een soort van drang naar meer geluid en tempo, maar meestal is het de juiste stemming die Kjellvander ons voorschotelt. Geniet er maar van, want met het tempo dat deze Zweed aanhoudt, moet je zomaar weer vijf jaar wachten op een vervolg.

Jodymoon

Het Limburgse duo Judymoon heeft al veel vaker het hart gestolen van menig Americanaliefhebber. Met deze verzameling live opnamen die ze gedurende tien jaar optreden hebben vastgelegd, is dat opnieuw het geval.

De kwaliteit van de liedjes van Digna Janssen en Johan Smeets staat als een huis. De uitvoeringen die we hier horen zijn om je vingers bij af te likken en oorstrelend. Meestal horen we ze als duo. Maar een enkele keer is het Smeets die ons verwent met een instrumentale solo, zoals het hoogtepunt ‘Guitar Improvisation: Now You Dance’ en het instrumentaal ‘Resonator Improvisation: To Ride a Wave’ waar de resonatorgitaar een hoofdrol krijgt toebedeeld.

De tweede cd opent met het fantastische nummer ‘Money in Our Pockets’, dat als een weldaad over de luisteraar heen rolt. Deze versie is in 2015 opgenomen in Amsterdam. Natuurlijk zijn vele nummers verspreid over ons land opgenomen, maar er zijn ook opnamen uit Hamburg, Bilbao, Jena, Keulen, Duisburg, Parijs en Essen te vinden.

Wie Jodymoon al jaren een warm hart toedraagt, kan niet om deze live registraties heen. Voor wie wil kennismaken met deze getalenteerde Nederlandse band is dit een prachtig startpunt met een dwarsdoorsnede door hun discografie.

BJ Baartmans

Terwijl we hier spreken over het soloalbum van BJ Baartmans Ghostwriter (label: Continental Europe), ligt zijn volgende werkstuk als muzikant, producer en studio-eigenaar alweer te glimmen, in de vorm van een project rond zangeres Rieany Plus. Op zijn nieuwste soloalbum horen we Baartmans op een veelheid aan instrumenten en roert hij ook zelf de stembanden. Zijn gortdroge zang en zijn kenmerkende Engelse tongval zijn voor de kenners inmiddels uit duizenden herkenbaar.

Veel artiesten uit binnen- en buitenland uit de Americanascene, leunen op het live snarenspel van Baartmans. Waarom zou een muzikant die in Nederland gaat toeren een duur vliegticket kopen voor een begeleider, als hij gebruik kan maken van dit talent?

Naast al die dienstbaarheid is Baartmans zelf een liedjesschrijver die zeker ook de drang heeft om zijn solocarrière draaiend te houden. Dat doet hij ook al een kleine 25 jaar! Nooit een stil moment in studio Wildverband, zoals zijn huisstudio heet.

Dat Baartmans zijn klassiekers kent, horen we bijvoorbeeld in het liedje ‘In You Only’. Hierin horen we ontegenzeggelijk een vleugje Mark Knopfler, terwijl het geen moment een rip-off lijkt. Hier rockt Baartmans samen met trouwe medemuzikant Sjoerd van Bommel op drums en Rob Geboers op toetsen. Eigenlijk verdient dit liedje het om in de hitparade te staan! Zou het een keer lukken?

Muziek / Concert

Heerlijk sixties feest

recensie: The Fortunes
20240112_201903Joost Festen

De Engelse band The Fortunes is natuurlijk bekend uit de roerige jaren zestig. Dat ze in 2024 nog steeds nieuwe muziek maken en een tour doen van vijftien optredens in ons land is op zich al bijzonder. Het theater is voor driekwart uitverkocht om deze band, die ruim zestig jaar geleden werd opgericht, te bewonderen. We worden meegenomen in een heerlijk sixties feest.

In maart 1963 werden The Fortunes opgericht in Rugby, Warwickshire in Engeland. Midden jaren zestig tot ergens begin zeventiger jaren waren de hoogtijdagen van de band. Op de reeks hits die de band toen scoorde, konden ze hun verdere leven teren en ook in 2024 nog steeds liefhebbers naar de zaal trekken.

Historie van de band

The Fortunes scoorden wereldhits in 1965, maar niet met hun eerste single ‘Caroline’. Deze werd in Engeland in de ban gedaan omdat het leek of ze een van de piratenradiostations promootten terwijl het liedje gewoon over een meisje gaat. Met ‘You’ve Got Your Troubles’ startte een serie van vier singles achter elkaar. De singles die volgden, ‘This Golden Ring’ en ‘Here It Comes Again’, behoren tot ons collectief jaren zestig gevoel met de kenmerkende close harmony refreinen.

In 1968 hervatte de band die reeks met ‘Seasons In The Sun’, dat later nog een veel grotere hit werd door een uitvoering van Terry Jacks. In 1971 kwamen ze opnieuw met een paar grote hits waaronder ‘Here Comes That Rainy Day Feeling Again’, die is tot op heden bij iedereen in het geheugen gegrift.

Zoals bij zoveel bands was de samenstelling van de band geen constante factor.

The Fortunes anno 2024

De huidige bezetting van The Fortunes wordt gevormd door het kwartet Michael Smitham (gitaar), Chris Hutchison (keyboards), Eddie Mooney (bas) en Glenn Taylor (drums). Uiteraard zingen ze weer allemaal om het kenmerkende geluid van de band te produceren. Voorman Eddie Mooney speelde vroeger bij The Dakotas en hanteert de bas op dezelfde wijze als Paul McCartney. Het langst zittende lid van de band is Michael Smitharn (72), hij wordt daarmee een van de oerleden van de band genoemd. Hij moest in de loop der tijd ook van verschillende bandleden afscheid nemen toen ze kwamen te overlijden.

Drummer Glenn Taylor speelde ooit bij de Engelse band The Marmalade waar tijdens het optreden ook een hit van gespeeld wordt. Naast de eigen grote hits spelen ze ook vele hits van anderen wat het optreden een smeuïge cocktail maakt van jaren zestig liedjes.

Tour door Nederland

De band speelt deze avond voor de tweede keer in Nederland. Er volgen nog dertien shows kort hierna dwars door Nederland. Wie houdt van de muziek van deze band en zin heeft in een nostalgische avond zal zich niet bekocht voelen. De mannen kunnen ondanks de leeftijd een mooi potje close harmony zingen, met als parels van de show de grote hits van The Fortunes. Soms verrassen ze met een cover als ‘The Eyes Of Jenny’ van onze eigen Sandy Coast. En laten we niet vergeten dat ze ook een aantal Motown klassiekers naar hun hand weten te zetten.

De show wordt afgesloten met ‘You’ve Got Your Troubles’, dat klinkt als een klok en een van de hoogtepunten genoemd mag worden. Een favoriet als ‘Caroline’ is natuurlijk ook niet te versmaden.

Als toegift krijgen we ‘Twist And Shout’ van The Beatles te horen en om het concert helemaal af te ronden de hit ‘When You Walk In The Room’ van The Searchers. Een heerlijke avond jaren zestig muziek zorgt ervoor dat je de volgende dag nog steeds de grote hits in het hoofd hebt rondspoken.

Muziek / Concert

Modeluitvoering

recensie: Elias - Felix Mendelssohn Bartholdy

Een vraag naar de titel van een oratorium van Felix Mendelssohn Bartholdy haalt onlangs zowaar de televisiequiz Twee voor twaalf. Maar echt bekend is Elias (1846) – waar het hier om gaat – niet. En kijk nu: in de serie GOK & Friends 2 nodigt het Groot Omroepkoor (GOK) dit keer als vrienden koor en orkest Pygmalion van dirigent Raphaël Pichon uit! Mét Elias. Hoe fijn is dat! In beide opzichten.

Felix Mendelssohn Bartholdy voltooit twee oratoria: Paulus en Elias. Hiermee staat hij op twee benen: de joodse en christelijke, conform zijn twee achternamen: Mendelssohn en de naam Bartholdy naar hun familielandgoed. Mendelssohn is in beide werken duidelijk beïnvloed door Bach, Händel en Haydn, maar een goede luisteraar hoort ook flarden Beethoven en ook nog oudere muziek (in het ritme van de koperblazers die de profeten van Baäl begeleiden bijvoorbeeld). Het koor waarin de Bijbeltekst wordt gezongen over God die niet in de storm is, niet in een aardbeving, niet in het vuur maar in een stil, zacht suizen doet denken aan Beethovens Zesde symfonie, de Pastorale.

Samenhang met onze tijd

Waar Mendelssohn duidelijk afstand van neemt, is het tegenover elkaar plaatsen van joden en christenen. Bij Bach worden de eersten vaak voorgesteld in een strenge fuga. Bij Mendelssohn komt een fuga ook wel voor, bijvoorbeeld in het slotkoor: ‘Alsdann wird euer Licht hervorbrechen wie die Morgenröte’. Maar dat is andere koek. Wat sommige bezoekers in de pauze er overigens niet van weerhoudt om nog steeds over het geweld en de wrekende God van het Oude Testament te spreken, alsof geweld in het Nieuwe Testament niet bestaat en God daar een andere God zou zijn …
Dirigent Pichon zei het al in een interview: ‘In deze tijden van toenemend antisemitisme is Elias heel actueel’. En: ‘We moeten op zoek naar de samenhang met onze tijd, en proberen relevante statements te maken’.

Een modeluitvoering

Dat doet Pichon met solisten en zijn in 2006 opgerichte groep Pygmalion tijdens de Advent in een goed gevulde, maar lang niet uitverkochte Grote Zaal van het Amsterdamse Concertgebouw. Een uit meest jonge mensen bestaand koor met een helder en krachtig geluid dat je dan weer omver blaast en dat dan weer tot ontroering toe zacht zingt, omkranst door een zilverachtige stralenkrans van de op authentieke instrumenten spelende violisten. Zoals in het ‘Wird dein Anliegen auf dem Herr’, dat je meestal door het solistenkwartet hoort zingen. Ook op andere momenten wijkt Pichon af van het origineel, door bijvoorbeeld enkele gedeelten te laten vallen. Prachtig is ook de warme klank die de hoboïst tovert uit zijn instrument in de solopartij van een arioso over de vrede van Elia. Of de traditionele drie bazuinen die de dag des oordeels aankondigen.

foto Eduardus Lee

De leidende rol is natuurlijk die van Elia, die hier rechts voor en naast de dirigent staat. Een rol die wordt gezongen door de Franse bariton Stéphane Degout, die daarmee een groot applaus en voetgetrappel verwerft. De andere geweldige solisten (Siobhan Stagg, Ema Nikolovska, Thomas Atkins en Julie Roset) krijgen overigens ook grote bijval. Terecht; dit is een topbezetting. Mooi ook hoe mezzosopraan Nikolovska de zaal rondkijkt en zo bij het verhaal betrekt. Een héél klein vraagteken kan je misschien plaatsen bij de keuze voor de Nieuw-Zeelandse tenor Thomas Atkins, wiens stem iets teveel van een heldentenor wegheeft. Niet zo vreemd, wat dat is zijn stiel maar voor een Mendelssohn die op de affiches doorgaat als ‘authentiek én modern’ misschien net even té.

Ondanks dit is het een uitvoering om door een ringetje te halen. Een modeluitvoering van een werk dat we echt vaker zouden willen horen. Bijvoorbeeld in de Adventstijd. Weer zo’n rake keuze van het onvolprezen NTR ZaterdagMatinee. Actueel bovendien.

Muziek / Concert

Live krachtiger dan in de studio

recensie: Beatrice zingt Brel
20231201_200334Joost Festen

‘Tijdens de coronatijd overkwam mij Jacques Brel’, zo vertelt Beatrice van der Poel tijdens het optreden. In februari vorig jaar dook ze met haar combo de studio in om het album Beatrice zingt Brel vast te leggen. In september startte ze haar tournee langs de vaderlandse theaters. Een tour die nog tot mei 2024 zal voortduren. Er is nog volop kans deze krachtige vertolking van de liedjes van Brel te beleven. Neem die kans, het is een heerlijk warm Brelbad!

Van der Poel speelt met pianist Leo Bouwmeester, met wie ze al samenspeelde in haar tienertijd. Bassist Sanne van Delft is een redelijk jong contact. Violist Micha Molthoff met wie ze 25 jaar geleden in Okater speelde, maakt het combo compleet. Het drietal voelt zo halverwege de tournee als een groep oude vrienden. Ze weten elkaar muzikaal tot grote hoogte te stuwen.

Zegetocht door het liedjesboek

Het Fulcotheater ligt in het hartje van IJsselstein nabij het gezellige centrum van het oude stadje. Wie op tijd is, kan zich in een van de gezellige straatjes culinair laten verwennen alvorens een avondje te genieten in het theater. Zo doen wij dat dan ook met 8WEEKLY. Bij binnenkomst in de theaterzaal herkennen we al snel collega-restaurantbezoekers.

Het podium is schaars rood-blauw verlicht en we ontwaren een prachtige vleugel en een contrabas. Verder een tafeltje met fles en twee glazen en nog twee plaatsen met muzieklessenaar. Duidelijk voor de zangeres en nog een begeleider.

Als het viertal het podium vult, worden ze verwelkomd met een warm applaus. Meer dan een uur hangt het publiek aan de lippen van Beatrice van der Poel. De zangeres neemt hier een daar de tijd om het publiek mee te nemen door het leven van Jacques Brel. Dit gebruikt ze als aanloop om haar vertolkingen van de vertalingen van de liedjes van deze Belgische meester zelf te brengen.

Voor wie niet verknocht is aan de Franse originelen, is de vertolking van de voortreffelijk vertaalde liedjes een ware zegetocht door het liedjesboek van deze reeds 45 jaar geleden overleden grootheid.

Grote ingetogenheid

De vertalingen zijn onder meer van de hand van Lennaert Nijgh en Ernst van Altena (met wie Brel ook bij leven samenwerkte), wat borg staat voor kwaliteit. Natuurlijk zong Brel bij leven ook af en toe in het Nederlands, maar het grootste deel van zijn oeuvre is bekender in de Franse taal.

Beatrice van der Poel weet voortreffelijk in de huid van Jacques Brel te kruipen, zonder te imiteren, maar door wel de essentie van de intonatie van Brel mee te nemen in haar eigen vertolkingen. Ze laat het publiek voelen dat ze de chansons van de meester heeft doorleefd en zijn levensverhaal vermengt met haar eigen performance. Het trio muzikanten staat volledig tot haar dienst bij de gloedvolle vertolkingen van de liedjes. Een enkele keer neemt een van de muzikanten even het podium om te excelleren terwijl van der Poel letterlijk een stapje terug doet om een ander de ruimte te geven. Zo zet de schijnwerper even niet haar maar een van hen ‘in het zonnetje’. De grote ingetogenheid van de liedjes van Brel wordt uiteraard aangehouden. Als het even uit de band springt dan zijn het die liedjes die ook Brel uit de band liet springen, zoals ‘Brussel’ en ‘Marieke’. Natuurlijk horen we dat ook in ‘Amsterdam’.

Liedteksten of gedichten

Brel zelf vond dat slechts vier of vijf van zijn vierhonderd liedjes goed genoeg waren om als gedicht gelezen te worden. Dus puur de tekst zonder muziek. Een van die liedjes is ‘Mijn vlakke land’ dat de afsluiter van het album is, maar hier ongeveer het midden van de show is.

Als we het optreden vergelijken met het album dan horen we op het album een zangeres die heel dicht tegen Liesbeth List aanleunt, zonder haar te zijn. Live heeft haar optreden meer kracht en weet ze dichter naar de meester Brel te schuiven. Zo heeft het optreden een duidelijke aanvulling voor wie het album al tot zich genomen heeft. Voor wie eerst naar de show gaat is het album een heerlijk souvenir om, zoals van der Poel zelf memoreert aan het einde van de show, mee te nemen in een doosje.

We kunnen zowel op het album als live niet om het prachtige ‘Laat me niet alleen’ heen. Op het album opent ze er mee. De hoofdschotel van het optreden is een werkelijk weergaloze uitvoering van het lied als afsluiter. Met een prachtige openingssolo van violist Micha Molthoff heeft het werkelijk fantastische lied het mooiste voorgerecht gekregen.

De show wordt afgesloten met het lichtvoetige ‘Marieke’ als toegift, waarna we de muzikanten in de lobby nog even de hand kunnen schudden en een kort praatje kunnen maken. Met diepe bewondering keren we daarna muzikaal voldaan huiswaarts.

Theater / Interview
special: Interview Hanne, Marthe en Julia van K3 over het musicalalbum van de 3 Biggetjes
Afbeelding1Carola van Duikeren

Knirri, Knarri, Knorri en … Karbonkel?

In 2024 keert de musical De 3 Biggetjes van Studio 100 weer terug naar de theaters in België en Nederland. Nu de volledige cast bekend is (zie eerder artikel), blijft er nog één vraag over: hoe zullen die liedjes klinken in een nieuwe uitvoering? De afgelopen tijd is er hard gewerkt door de cast aan het musicalalbum en dat is sinds 17 november 2023 uit. Hoog tijd dus voor een gesprek met K3! 8WEEKLY ging op pad naar Utrecht voor een gesprek met Hanne, Marthe en Julia.

Als de drie dames vrolijk lachend in een roze glitterende outfit met tuinbroeken de ruimte binnen komen lopen, is de toon meteen gezet. De dames zijn enthousiast over het opvoeren van hun eerste musical en laten dat graag blijken. Malin bevraagt de dames onder andere over de aanpassingen aan de musical, hoe het is om zo’n iconische musical opnieuw te gaan opvoeren én over toekomstige musicaldromen.

Februari komt steeds dichterbij, het voelt alsof de vorige persconferentie nog maar net heeft plaatsgevonden. Hoe gaat het met de voorbereiding en repetities voor de musical?

Hanne bijt de spits af en vertelt dat de voorbereidingen nog niet begonnen zijn. ‘We beginnen eigenlijk pas in januari. Maar als ik jou dat vertel en ik hoor jou zeggen “amai, februari, dat is al snel” dan denk ik zelf ook ‘oh, oh!’. Alleen, met elke tour is het zo dat we iets van drie weken tot een maand van tevoren beginnen met repeteren. Dit gaat dus ook gewoon helemaal goed komen.’
Als ze vertelt dat het opvoeren van een musical natuurlijk wel nieuw voor ze is, knikken Marthe en Julia instemmend. De zangeressen kijken ernaar uit om nieuwe dingen te gaan leren.

Weer een nieuwe ervaring dus! Maakt dat het opnemen van het nieuwe album ook anders? Jullie zijn natuurlijk gewend andere muziek op te nemen in de studio. Zorgt het opnemen van liedjes die bedoeld zijn voor toneel, voor een andere ervaring?

Hanne legt uit dat dit inderdaad een andere ervaring is. Ten eerste doordat de zangeressen gewend zijn om popmuziek op te nemen. De muziek zelf is nu letterlijk anders, omdat het musicalmuziek is. Ze vertelt: ‘Dat is qua stemtechniek ook echt anders, nu kan je ook je rol laten doorschemeren in je stem bijvoorbeeld. Je voelt ook aan de muziek dat het situaties zijn die zich nog gaan afspelen op het toneel.’ Ze voegen eraan toe dat het muzikaal ook anders is, omdat er veel meer instrumenten bij komen kijken. Dat geeft meteen een live gevoel.
Hanne: ‘Daardoor krijg je echt zin om dat ook op het podium te gaan doen!’

Ik heb zojuist de CD gekregen en zie dat de tracklist er anders uitziet dan het musicalalbum van de eerdere uitvoering. Kunnen we veel veranderingen of vernieuwing verwachten?

Julia pakt voorzichtig het woord en vertelt dat er sowieso veranderingen zijn aangebracht in het scenario van de musical, maar ook als je kijkt naar de setlist. Ze legt uit: ‘Als je kijkt zie je bijvoorbeeld ‘Wie Wie Wie’ er niet meer tussen staan. Er is echter ook een nummer aan toegevoegd: de ‘Huwelijksmedley’. Dit is een soort grote mix van andere liedjes op de CD die met liefde te maken hebben. Dat is een nieuwe toevoeging die we zelf wel heel erg leuk vinden!’ De dames willen de oude fans van de musical wel geruststellen, de klassiekers blijven gewoon in het script en op de tracklist.
Hanne voegt eraan toe: ‘Aan die stevige bouwstenen zijn we niet gekomen, maar we hebben het wel wat eigentijdser gemaakt. Sommige aspecten van de musical waren verouderd en er waren teksten waarvan we het vreemd vonden om het nu zo te zeggen of zingen.’ De dames leggen uit dat er kleine tekstuele veranderingen zijn aangebracht, maar dat de nostalgie nog wel intact is gebleven, zowel in de musical als op het album.
Hanne: ‘Het is vooral wat nieuwer, een frisse wind.’

De meeste K3 shows hebben als doelgroep jonge kinderen. Maar deze musical trekt een breder publiek aan. Twintigers en dertigers uit mijn omgeving kunnen de liedjes meezingen en meedansen. Mijn beste vriendin kan je altijd troosten door ‘Amor’ aan te zetten en ikzelf ken de hele choreografie van ‘Vandaag Is Het De Dag’. Hoe is het voor jullie om ook voor een oudere doelgroep op te treden?

Marthe legt uit dat ze daar op voorhand al over nagedacht hebben. Ze hebben daarom besloten om ook late night shows te houden, die rond half zeven beginnen. Hiermee hopen ze de oudere doelgroep te bereiken. Ze vertelt: ‘Ja, die kinderen van 4 of 5 jaar die naar de middagshows komen, die zullen nooit naar een avondshow komen.’
De dames deden eerder dit jaar in Middelkerke ervaring op met die late night shows. Hanne vertelt: ‘Je merkt dat die oudere doelgroep enorm gegroeid is. Je verwacht dat die voornamelijk de nummers van de eerste generatie (K3, red.) kennen, maar ze kennen zelfs onze nummers!’ Ze zijn erg benieuwd hoe de avondshows gaan uitpakken bij De 3 Biggetjes.

Hanne: ‘Ik ben heel benieuwd, want de jeugd van toen, die kent al die songteksten en die kent alle dansjes. Daar zitten nu juist kleine veranderingen in. Ik ben heel benieuwd om van hen te horen wat ze ervan vinden.’ De zangeressen voegen eraan toe dat ze zelf natuurlijk ook onder ‘de kinderen van toen’ vallen, ze zijn zelf ook opgegroeid met de eerste generatie K3 en de bijbehorende musicals. Dit maakt het meteen spannend voor hen: ‘We willen het ook wel op onze eigen manier kunnen doen en je vraagt je dan af, als er geen eerste versie van bestond, hoe zou ik het me dan eigen maken?’ Tegelijkertijd willen ze geen afbreuk doen aan het origineel. Hanne vraagt zich hardop af: ‘Hoe doen ze dat bij andere musicals die weer terugkomen?’
Julia vertelt: ‘Omdat we de musical zelf ook zo goed kennen, hadden we kunnen ingrijpen en zeggen dat iets niet weg mag of dat iets anders moet.’ Ze voegt eraan toe dat ze zich dus goed in de ‘nostalgiegeneratie’ kan verplaatsen.

Jullie benoemden net al kort jullie voorgangers Karen, Kristel en Kathleen. Ze hebben in de eerste De 3 Biggetjes hun eigen versie van de personages Knirri, Knarri en Knorri neergezet. Zijn er aspecten van de personages zoals zij die portretteerden waarvan jullie denken ‘die neem ik mee!’, of aspecten waarvan jullie denken ‘dat ga ik nou eens helemaal anders doen!’?

Hanne denkt dat die invulling iets is wat gaat ontstaan tijdens het repeteren. Ze vertelt: ‘In onze shows acteren we vaak ook. Je begint daar met een scenario, maar aan het einde van de rit is dat vaak iets heel anders geworden dan waar je mee begon.’ Tijdens de repetities krijgt het script meer dimensie. En hoe die dimensies deze keer ontstaan?
Hanne: ‘Dat ligt aan onze wolven! En natuurlijk aan de regisseur.’ De gehele cast krijgt veel ruimte om dingen te proberen, hoewel iedereen ook fan is van het origineel. Hoe het dus uiteindelijk gaat worden? ‘Dat gaat dus nog ontstaan! Maar, we kijken er wel ontzettend naar uit om het te ontdekken.’
Julia voegt eraan toe dat ze vooral zin heeft om de karaktereigenschappen van de biggetjes te gaan ontdekken. ‘Die wolven, die zijn duidelijk. Je hebt een stoere, een slimme en een …’

Eén die wat dommer en grappig is – Wuppert?

Julia: ‘Ja! Terwijl bij ons als biggetjes minder duidelijk is wat de karaktereigenschappen zijn. Daarin kunnen wij nog gaan zoeken, in samenspel met onze wolven. Het wordt een gezamenlijke zoektocht.’

Spannend en fijn dat jullie nog losgaan met jullie creativiteit. Dan ben ik stiekem wel benieuwd – dit is de eerste musical die jullie gaan opvoeren en ik hoor aan alles dat jullie enthousiasme ervan afdruipt. Jullie voorgangers hebben meerdere musicals gedaan, waaronder Doornroosje en K3 in Wonderland. Smaakt het al naar meer? En zouden jullie dan verder gaan met het heropvoeren van die andere sprookjesmusicals, of zouden jullie wat nieuws willen starten met een ander sprookje?

De zangeressen kijken elkaar aan en Julia herkent meteen aan de blik van Hanne dat die het liefst voor de laatste optie gaat.
Julia roept enthousiast ‘Ja!’ en Hanne vervolgt: ‘Kijk, De 3 Biggetjes, dat was voor mij echt een wens. Als ik ooit iets als een musical zou willen en mogen doen, dan deze.’ Julia en Hanne leggen uit dat dit ook komt doordat De 3 Biggetjes een atypische musical is, zowel qua stijl als qua verhaal.
Hanne: ‘Het is heel Amerikaans. Zo lekker met een banjo.’
Julia voegt er enthousiast aan toe: ‘Een beetje country!’
Hanne vervolgt: ‘Maar op een coole manier. En het verhaal zelf is ook atypisch. Wie bedenkt er zoiets? Dat er een vervolg komt op het verhaal van De Wolf en De Drie Biggetjes. Waarin de big in het stenen huis drie dochters heeft gekregen en de wolf na zijn afgang drie zonen, die gezamenlijk uit zijn op wraak – maar de zonen en dochters worden verliefd.’
Julia: ‘Wie verzint zoiets!’
Hanne legt verder uit dat als musicals opvoeren naar meer smaakt, ze dan een voorkeur heeft voor iets nieuws. De 3 Biggetjes is volgens haar echter zo’n sterke musical, dat het zonde was geweest om deze over te slaan.

Deze musical kan natuurlijk een mooi startpunt vormen!

Julia kan haar enthousiasme maar lastig verschuilen: ‘Wie weet! Dat zou heel vet zijn.’ Ze begint gelijk verder te dromen en over potentiële verhalen na te denken, waaronder De Drie Musketiers.

K3_Marthe

Als de zangeressen ondertussen, geheel aansluitend bij hun tv-programma K3 Vriendenboek, het vriendenboek van 8WEEKLY invullen, blijven de creatieve ideeën opborrelen. Het gesprek komt op andere kinderseries, waaronder Winnie The Pooh en Paw Patrol, en hoe die hun weg naar het theater hebben gevonden. Dan blijkt het hek van de dam en komen allerlei gedeelde jeugdherinneringen aan kinderseries naar boven, waaronder herinneringen aan de enge Karbonkel uit Ik Mik Loreland en Plaaggeest van Bassie en Adriaan. De Eftelingserie Sprookjesboom komt ook ter sprake, met name vanwege de frustratie over hoe elke aflevering eindigde met een aankondiging van een nieuw, interessant verhaal. Dat kreeg echter nooit een werkelijk vervolg in een andere aflevering. Hierdoor aangestoken, dromen de meiden nog even verder hoe iets als K3 en de Sprookjesboom er uit zou zien. Om betreffende boom en Julia te citeren: ‘Maar dat, lieve kinderen, is een ander verhaal.’

Het mag duidelijk zijn: Hanne, Marthe en Julia staan te trappelen om De 3 Biggetjes op te voeren! De dames zijn enthousiast en barsten van de creatieve ideeën voor zowel hun huidige personages, als voor toekomstige musicals. Benieuwd naar hoe de bekende musicalliedjes klinken in de nieuwste uitvoering? Of wil jij weten hoe geslaagd de vernieuwingen en tekstuele veranderingen zijn? Het volledige album is sinds 17 november 2023 beschikbaar op streamingdiensten en verkrijgbaar als CD!

Muziek / Concert

Zinderende emoties

recensie: Natalie Merchant
IMG-20231117-WA0001Machiel Coehorst

In het Koninklijk Theater Carré gaf Natalie Merchant een optreden dat de bezoekers nog lang zal heugen, zowel vanwege de emotionaliteit als het muzikaal vertoon.

Theater Carré is een prachtige zaal, maar door de smalle gangetjes en doorgangen ontstaat er, vlak voor het aanvangstijdstip, onderweg naar het balkon een fikse opstopping. Gelukkig is iedereen op tijd binnen als Natalie Merchant het podium betreedt, blootsvoets, de lange grijze haren los en met een wijde rok aan die functioneel blijkt te zijn. Aan uiterlijk vertoon doet de zangeres uit New York niet. Haar liedjes staan centraal en die zijn al mooi genoeg.

Stem als handelsmerk

Het laatste album van Merchant Keep Your Courage is mooi, maar op sommige momenten ook wat over-geproduceerd, met name door de al te aanwezige violen. In de setting van vanavond, met een bijzonder fraaie begeleiding van piano, accordeon, gitaren, drums, bas en strijkerskwartet komen de liedjes beter tot hun recht. Minder nadrukkelijk en intiemer.

De zangeres zet in met een paar oudere liedjes uit haar repertoire. Het prachtige ‘Lulu’ wordt gevolgd door het folky ‘Nursery Ryme of Innocence and Experience’, afkomstig van een van haar eerste albums. Al vrij snel komt prijsnummer ‘Motherland’ voorbij, het mooi wiegende lied dat iedere keer weer ontroert. Aan de hoge tonen waagt ze zich vanavond niet.

De stem is het handelsmerk van de voormalige zangeres van 10.000 Maniacs. Haar volle timbre klinkt geweldig in het uitverkochte theater. Vooral als ze de diepte in gaat, weet ze je goed te raken. In een aantal nummers wordt ze bijgestaan door zangeres Mayteana Morales, die met haar soulvolle stem een mooi tegenwicht biedt in iets uitbundigere liedjes als ‘Big Girl’ en ‘Come On, Aphrodite’, de afsluiter van de eerste set.

Even op adem komen

Na de pauze gaat Natalie Merchant meer de diepte in met ‘liedjes over het leven én de dood.’ ‘Ophelia’, van het gelijknamige album, waarin ze de waanvoorstellingen van een psychiatrische patiënt bezingt, is zo’n lied. Schitterend is de uitvoering van het onheilspellende ‘Giving Up Everything’, waarbij de violen aanzwellen en het lied een paar keer bijna tot stilstand komt. Ook het diep roerende ‘The Feast of St Valentine’ is prachtig. Op de momenten dat Merchant niet zingt, danst ze over het podium, zwierend met haar rok.

Tijdens ‘Beloved Wife’ raakt de zangeres zelf danig ontroerd. Ze barst in tranen uit en kan even niet verder. Als ze zichzelf weet te herpakken, krijgt ze een ovationeel applaus. Om even tot rust te komen, introduceert ze vervolgens de band. Tijdens ‘Life is Sweet’ wordt ze nogmaals overmand door emoties. Zo is het onmogelijk om niet geraakt te worden deze avond. Is het niet door de schoonheid van de liedjes dan is het wel door de gemoedstoestand van Merchant.

Tijdens redelijk montere nummers als ‘Wonder’, ‘Kind & Generous’ en het aanstekelijke ‘Carnival’, een van haar bekendere liedjes, wordt het optreden iets luchtiger. En dat is fijn op deze avond die zindert van de emoties. Door merg en been daarentegen gaat Merchants cover van ‘Hunting the Wren’ (Lankum) die ze in de toegift zingt.

‘The End’ is de passende afsluiter van een onvergetelijke avond. Tijdens het zingen van dit lied houdt ze een doek met het vredessymbool voor haar gezicht. Om een statement te maken, maar misschien ook om haar tranen te verbergen.

Muziek / Interview
special: Interview met Justin Young van The Vaccines

Complexe emoties, Nederlandse kunstschilders en muzikaal DNA

Zware en melancholische onderwerpen aansnijden en die juist opgewekt en euforisch doen klinken: dát is de magie die de Britse indierockband The Vaccines goed in de vingers heeft zitten. Op 12 januari 2024 brengen ze hun zesde studioalbum Pick-Up Full of Pink Carnations uit, waarna een tour door Europa en het Verenigd Koninkrijk volgt. Hoog tijd dus om frontman Justin Hayward-Young te vragen naar wat we van het nieuwste album kunnen verwachten, waar ze het meest naar uitkijken tijdens het touren, en hoe ze erbij zijn gekomen een Nederlandse kunstschilder te bezingen.

Een album schrijven over onderwerpen als het verlies van dromen, het verwerken van dit verlies, het verschil tussen plezier maken en écht blij zijn en het gat tussen verwachtingen en de realiteit lijkt niet de vrolijkste kost te zijn. The Vaccines laten echter al in de eerste twee singles ‘Heartbreak Kid’ en ‘Sometimes I Swear’ horen dat zware thematiek niet gelijk staat aan zware melodieën. Ze keren juist weer terug naar het DNA van The Vaccines: ouderwetse gitaarpop met een knipoog naar de jaren 60, gemengd met de nodige euforie vanuit het new wave genre. Met een tijdsverschil van negen uur tussen West-Amerika en Nederland, logde Malin ’s avonds in op Zoom om Young – tweede van rechts op de foto – de nodige vragen te stellen over het aanstaande album.

Het aanstaande album is alweer jullie zesde album. Zijn er nog enige zenuwen te bespeuren bij het maken en uitbrengen van zo’n album of voelt het ondertussen als routine?

Young vertelt dat hij denkt dat het een soort afspiegeling is van alles in het leven. Je ervaart een heel spectrum aan emoties bij het produceren van een nieuwe plaat. Hij vertelt: ‘En uiteraard is er een deel van mij, en ons, dat er nu met steeds meer vertrouwen aan werkt. Maar dan is er ook die verlammende angst, wetende dat mensen het zullen horen en een mening zullen hebben.’ Hij beschrijft dat er tussen het produceren van een album en het moment dat de eerste mensen het album luisteren een mooi periode aan gelukzaligheid zit. ‘In die tijd heb je een soort perfecte liefdesrelatie, en niemand heeft nog een mening. Het is deze tijdelijke gelukzaligheid die verloren gaat zodra iemand anders het hoort. Dus ik weet het niet, het is wel eng, maar op een leuke, spannende manier.’

Het vorige album (Back In Love City, red.) was een soort conceptalbum. Hierin werd elektronische muziek gecombineerd met rock. Wat kunnen onze lezers van het aankomende album verwachten?

Young legt uit dat hij denkt dat dit nieuwe album meer van het DNA van The Vaccines bevat, of in ieder geval het soort DNA waardoor mensen herkennen dat het van The Vaccines is. Hij vertelt: ‘Ik denk dat we altijd proberen uit te vinden wat dat DNA is en dat we ook proberen om verder te komen. We proberen erachter te komen wat The Vaccines tot The Vaccines maakt, en soms lukt dat minder. Maar we vinden het leuk om te proberen.’ Over hoe hij het komende album dan wel moet omschrijven, twijfelt hij een tijdje. Dan zegt hij lachend: ‘Het is een indierockplaat. Ik denk het. Ik weet het niet. Eerlijk gezegd vind ik de vragen die mij gesteld worden soms onmogelijk om te beantwoorden, ondanks dat ze gemakkelijk lijken. Daarom ben ikzelf denk ik geen journalist.’

Het was misschien ook wel een uitdagende vraag, laat me je helpen. Toen ik naar het album luisterde en de beschrijving las, bemerkte ik dat jullie ingewikkelde emoties behandelen in jullie liedjes. Terwijl de nummers zelf nog steeds opbeurend en hoopvol klinken.

Young beaamt dit en vertelt dat dat altijd zo is. Mensen kunnen van The Vaccines in emotionele zin altijd een combinatie van melancholie en euforie verwachten. Ze proberen altijd een balans tussen blijheid en verdriet te vinden.

Het lijkt mij best een uitdaging om deze werelden met elkaar te combineren. Hoe zorg je ervoor dat deze nummer zo opbeurend blijven klinken? De thema’s zouden namelijk best als deprimerend bestempeld kunnen worden.

Young: ‘Ik denk dat dat echt het leven is. Dit zijn de twee sterkste emoties: angst en hoop.’ Hij legt uit dat alles eindig is, maar: ‘Er is eigenlijk altijd hoop en ik denk dat die hoop krachtiger is dan angst. Ik denk dat dat is wat de mensheid vooruithelpt.’ Hij vertelt dat hoop altijd een rol speelt als hij zingt over zijn alledaagse bezigheden. ‘Ik denk dat, hoewel er angst, hopeloosheid, verlies, en dat soort dingen zijn, er ook altijd hoop zal zijn. Hoop dat verlies misschien ook tot ontdekkingen zal leiden. Ik ben hoopvol en de muziek weerspiegelt dat echt.’

Dit klinkt ook erg als veerkracht, dat mensen goed zijn in terugveren ondanks dat er tegenslagen op hun pad komen. We hebben altijd nog iets om naar uit te kijken.

Young: ‘Ja, helemaal mee eens!’

Het onderwerp van veerkracht doet me ook aan een ander nummer op het album denken, ‘Discount De Kooning (Last One Standing)’. Nu zijn wij als 8WEEKLY een online cultuurblad, dat naast een muziekredactie ook redacties heeft voor theater, films, boeken… en kunst! In dit nummer zing je over Willem De Kooning, een schilder wiens roots in Nederland liggen. Waarom hebben jullie voor hem gekozen?

Young vertelt grappend dat De Koonings Nederlandse origine en erfgoed natuurlijk zijn interesse hebben aangewakkerd, maar dat hij een ander punt wilde maken. Young: ‘Ik wilde een dwaas, overdreven punt maken over het gevoel dat ik in bepaalde situaties geen waarde heb. En De Kooning is duidelijk een bekend persoon, ik geloof dat zijn kunst op sommige veilingen voor meer verkocht is dan een Picasso of Van Gogh. Ik geloof dat hij, zeker voor een tijdje, het record had voor het meest dure kunstwerk ooit verkocht.’ Hij voegt eraan toe dat hij niet zeker weet of dit nog steeds het geval is, maar dat het wel ooit zo was. Het feit dat ‘Discount De Kooning’ ook nog allitereert was al helemaal handig voor de band.

Nu hebben we natuurlijk ook naar de rest van het album geluisterd. In de omschrijving stond een quote over dat een goed Vaccines album altijd klinkt als een verzameling van singles. Als alle nummers zoveel potentie hebben, zijn er dan nog specifieke nummers waar je naar uitkijkt om live te spelen?

Young vertelt dat ze altijd veel plezier hebben als ze hun nieuwe nummers live mogen spelen. Met alweer zes albums in hun repertoire is het echter lastig om een setlist samen te stellen. Ze willen natuurlijk een goede balans vinden tussen nieuwe nummers en oude favorieten van de fans. Young: ‘Het is heerlijk om nieuwe liedjes in de set te verwerken en te ontdekken welke een vaste plek op de setlist blijken te veroveren.’ Welke nummers dit zijn is echter giswerk, dat is pas duidelijk als het publiek de nummers hoort en besluit welke hun favorieten gaan zijn. De band is van mening dat alle nieuwe liedjes goed zouden werken in een liveoptreden en is nieuwsgierig naar de live reacties van het publiek.

Je geeft dus aan dat die balans soms moeilijk te vinden is en fan-favorieten lastig te voorspellen zijn. Zijn er dan singles die jullie als band zat zijn om live te spelen, maar die wel op de setlist staan omdat het favorieten van de fans zijn?

Na korte uitleg over wat een vriendenboekje is, had Young aan het einde van het interview nog tijd om enkele vragen te beantwoorden voor in 8WEEKLY’s vriendenboek.

De frontman reageert meteen ontkennend en vertelt: ‘Ik denk echt dat als je hetzelfde nummer elke nacht speelt en dat voor dagen, weken, maanden, jaren op een rij, dat je je eigen vogue traditie er omheen bouwt. Het nummer dat je speelt raakt steeds verder verwijderd van de oorspronkelijke opname.’ Hij vervolgt: ‘Tenzij je als artiest zelf de opname terugluistert, is de live versie de enige die voor jou bestaat. En die versie, die verander je elke keer weer om het interessant te houden. Ik denk dat dat het hele punt is van livemuziek, dat er een gevoel van gemeenschap en connectie ontstaat. Het is een krachtig gevoel als weet-ik-veel hoeveel mensen een van je populaire liedjes naar je terug zingen vanuit het publiek.’ Young legt uit dat op deze manier liedjes elke avond weer nieuw leven worden ingeblazen. Nummers zoals ‘Wet Suit’ klinken tijdens het oefenen als de saaiste liedjes ooit, maar live ontstaat er een nieuw, krachtig iets. Het nummer wordt een soort gemeenschappelijke ervaring van de band en het publiek samen, en dat is volgens Young iets dat nooit zal vervelen.

Helder, ik ben enorm benieuwd naar hoe alles live gaat klinken als we er in Amsterdam bij zijn. Bedankt voor je tijd en: tot dan!

 

The Vaccines gaan na de release van hun album ‘Pick-Up Full of Pink Carnations’ meteen touren. Op 17 januari spelen ze in Paradiso in Amsterdam en op 18 januari in Ancienne Belgique in Brussel. Ben jij benieuwd welke nieuwe nummers een vaste plek gaan veroveren op de setlist? De concerten zijn nog niet uitverkocht, dus zorg ervoor dat jij er bij bent!

Muziek / Concert

Fascinerend concert tijdens November Music

recensie: Ben van Gelder – Manifold

Een grotere tegenstelling is op de elfde van de elfde niet denkbaar: de massa mensen met rood-wit-gele sjaals en in carnavaleske uitdossing in Oeteldonk op weg naar Prins Carnaval, en de steeds meer verstilde klanken van de zeven muzikanten die saxofonist/fluitist/componist Ben van Gelder tijdens een uitverkocht concert op de elfde dag (!) van November Music om zich heen verzamelt.

Het programma is geënt op de cd Manifold (DoYouMind Records) en beweegt zich tussen de nummers ‘Glass’ aan het begin,  ‘Voice of reason’ aan het eind, met nog ‘een liedje’ – zoals Van Gelder het noemt – en een toegift na.

Ben van Gelder (1988) debuteert op 15-jarige leeftijd op North Sea Jazz, maar zijn muziek beweegt zich tussen jazz en hedendaags klassieke muziek. Zo ook deze, een uurtje durende set voor een internationaal gezelschap op rieten/fluit, trompet, contrabas, drums en orgel met zangstem. Een opmerkelijke combinatie; het resultaat van een compositieopdracht van het Orgelpark in Amsterdam. Hierbij werkte Van Gelder samen met organist Kit Downes, die nu ook het orgel bespeelt dat staat opgesteld op de galerij van de Willem Twee Toonzaal in Den Bosch; de vrouwengalerij van de voormalige synagoge.

De Koning der instrumenten

Eigenlijk komen uit de Koning der instrumenten, het orgel, de meest moderne klanken. Onder meer door het spelen met de luchttoevoer en de registers. We moeten als luisteraars volgens Van Gelder in zijn praatje vooraf zelf maar beslissen of de combinatie orgel, drums en contrabas een geslaagde is. Het eenlettergrepige antwoord luidde volmondig: Ja!

Uit deze opmerking kun je afleiden dat voor Van Gelder de combinatie van orgel met blazers en zang meer voor zich spreekt. En dat is ook zo; het orgel is immers ook een blaasinstrument. Waarbij aangetekend dat zangeres Fuensata Mendez vaak woordloos zingt, als een van de instrumentalisten. De drummer zoekt het in het samenspel vooral in het werken met brushes (zacht klinkende borsteltjes) en een enkele slag op het bekken. De contrabassist strijkt de snaren van zijn instrument. Samen wisselen de muzikanten tussen langzame akkoorden en snel gebroken akkoorden. Tegelijk of tegen elkaar in, dan weer unisono, met een volle klank, dan weer in rijk geschakeerde soli.

Maar altijd is er sprake van duidelijk gestructureerde nummers en van een spanning die wordt op- en afgebouwd. Fascinerend om ademloos naar te luisteren.
Dat vindt The New York Times ook; de gelijknamige cd is in juni van dit jaar terecht één van hun aanraders. Voor het programma, dat op 10 december a.s. nog in de kerk van het Groningse Garnwerd wordt herhaald, geldt hetzelfde. Zonder meer.

Theater / Voorstelling

Muziek die van alle markten thuis is

recensie: Een lied voor de maan
Kim Krijnen

‘Hé, kijk’, roept een helder kinderstemmetje wanneer iets onder het dekbed beweegt, daar in een hutje op het podium, verlicht door de maan. ‘Kijk! Hij beweegt weer.’ Het blijkt de mol, een glansrol van Vera Fiselier, in de kinderopera Een lied voor de maan van Mathilde Wantenaar (1993).

Wantenaar maakte zelf met Willem Bruls het libretto naar het gelijknamige boek van Toon Tellegen. Mol hoopt dat de maan gaat dansen, maar de maan wordt niet vrolijk van het lied. Dat kan ook haast niet anders, want het is een somber lied. De mol en de andere dieren komen tot de ontdekking, dat er geen mol maar een kruis aan de kantlijn van het lied moet staan; dat vrolijkt de boel op. Het oorspronkelijke lied wordt door kikker (Jan-Willem Schaafsma) verscheurd. Met zijn dikke buik en nadrukkelijke aanwezigheid is hij een echte macho, waarbij mol klein wordt. ‘Wat jammer voor de mol’, zegt een meisje achter mij invoelend.

Twee liederen: donker en licht

Het verscheuren van het lied is een van de afwijkingen ten opzichte van het boek, waar het originele lied juist blijft (be)staan. In dat boek (Querido, 2012) staan namelijk twee liederen van Corrie van Binsbergen afgedrukt: een met inderdaad een mol aan de kantlijn en een met een kruis. Het accent in de voorstelling komt op deze manier vooral te liggen op de vrolijke noot van het verhaal en daarmee wordt Tellegen niet helemaal recht gedaan. Immers: de mol wil ook zo graag eens, onder het genot van een kopje zwarte thee, met de maan over nacht en duisternis praten. Maar de maan is wel blij met het lied (‘Dankjewel, mol’). De kinderen in de zaal vinden het prachtig wat er op het toneel gebeurt, terwijl de volwassenen mee genieten. Ook van de diepere lagen qua thematiek (identiteit, want mol blijft uiteindelijk toch mol en wordt geen kruis), en qua muziek. Zo zingt de veldmuis (Ginette Puylaert) een stukje van de beroemdste aria van de Koningin van de Nacht (!) uit Mozarts Zauberflöte en imiteert kikker een Italiaanse opera-aria.

Dit is kenmerkend voor de eclectische stijl van Wantenaar, wier orkestwerk Meander bijvoorbeeld soms aan La mer van Debussy of De Moldau van Smetana doet denken. Terwijl een ander orkestwerk van haar, Prélude à une nuit américaine, soms al even jazzy en Amerikaans klinkt als het kleine begeleidende ensemble in deze opera. En soms met eenzelfde groots en romantisch gebaar zoals in de rol van kikker.
De begeleiding bij deze opera is in handen van leden van het Nationaal Jeugdorkest. Instrumentalisten die niet alleen allemaal verkleed zijn als dieren (met bijvoorbeeld op de muziek heen-en-weer bewegende voelsprieten op het hoofd aan toe) maar op zijn tijd ook nog eens moeten acteren. Iets wat ze in alle opzichten geweldig doen en een lust voor het oog vormt.

Putten uit de traditie

In 2024 zal Wantenaar tijdens de maarteditie van het Haagse Festival Dag in de Branding (15 en 16 maart) centraal staan, zoals Lera Auerbach afgelopen oktober. Dat brengt tot slot een interessante vergelijking met zich mee, omdat ook Auerbach put uit de traditie.
De Vijfde symfonie van Auerbach, die in Den Haag de Nederlandse première beleefde, deed soms denken aan het werk van Peter Ruzicka, die zijn techniek Übermalung noemt (bij hem met name van het werk van Liszt). Dat kun je ook van Auerbach zeggen (in de Vijfde met name van Purcell) en – zoals we zagen – evengoed van Wantenaar (Mozart, Italiaanse opera, romantiek, impressionisme, jazz). Maar er is een groot verschil: Auerbachs toon is donker met enkele lichtpunten, die van Wantenaar (in ieder geval in deze opera) vooral licht. Misschien wel eens een beetje te, want – als dat tenminste de overweging was – waarom zouden kinderen een beetje donkerte niet aankunnen? Hun (groot)ouders zijn er voor het ‘ouderlijke toezicht’ immers bij.

Libretto:  Mathilde Wantenaar en Willem Bruls, naar het boek van Toon Tellegen
Decor en kostuums: Nele Ellegiers
Video: Coen Bouman
Licht: Cor van den Brink
Dramaturgie: Willem Bruls
Muzikale coach: Leonard Evers
Solisten en leden Nationaal Jeugdorkest
Compositie-opdracht en coproductie van De Nationale Opera, La Monnaie / De Munt (Brussel), Festival d’Aix-en-Provence, Escuela Superior de Música Reina Sofía (Madrid), Opera Zuid (Maastricht)

Muziek / Concert

Altijd verliefd gebleven op Morgan

recensie: Ane Brun in TivoliVredenburg

Van een schuchtere zangeres die melancholische folkliedjes op akoestische gitaar speelde, is Ane Brun in twintig jaar veranderd in een zelfbewuste frontvrouw met een stevige band aan haar zijde. Innemend is ze altijd gebleven, zo blijkt ook vanavond in TivoliVredenburg.

Onlangs verscheen alweer het twaalfde album van de Noorse zangeres, getiteld Nærmere. Na jarenlang de wereld rondgereisd te hebben voor optredens, zingt ze op dit album voor het eerst in haar moedertaal. In 2003 kwam haar debuut uit, Spending time with Morgan. Vanavond in de Ronda viert Ane Brun dat ze twintig jaar in het vak zit. Al klinkt dat wellicht een beetje raar, bijna geringschattend, voor een muzikant: ‘in het vak zitten’.

Innemend

Aan het begin van het optreden refereert ze aan haar optreden in het oude Tivoli, nog aan de Oudegracht in Utrecht, van twintig jaar geleden. Ze trad toen solo op, alleen met haar akoestische gitaar Morgan (‘Daar was, en ben ik nog steeds verliefd op’) en moest nog een drempel over om haar persoonlijke liedjes en plein public ten gehore te brengen. Vanavond blijkt dat Ane Brun in al die jaren is veranderd in een zelfbewuste frontvrouw. Nog steeds innemend, dat wel, en wars van kapsones.

Ze speelt een mooie doorsnede uit haar repertoire. Prachtige liedjes uit de beginperiode, zoals ‘Humming one of your songs’ en ‘Balloon Ranger’ (het openingslied) worden afgewisseld met later werk, dat steviger van aard is en regelmatig door synths wordt voortgestuwd, zoals ‘Hand in the fire’, ‘Don’t run and hide’ en het hypnotiserende ‘Take hold of me’. Pittige percussie van de dubbele drums is te horen in ‘Do you remember’, ‘Directions en ‘Crumbs’.

Dynamiek

foto: Machiel Coehorst

Er staan niet alleen twee drumstellen op het podium, maar ook twee toetsenisten, een basgitarist, een fluitist, een cellist en een violist. Het geluid in vergelijking met de breekbare liedjes van haar debuutalbum is danig veranderd. Wel is de melodie altijd centraal blijven staan. Soms is het contrast tussen de ingetogen luisterliedjes en de meer beatgerichte songs vanavond wel wat groot, maar het geeft ook dynamiek aan de show.

De stem van Ane Brun is onverminderd prachtig. Met gemak gaat ze de hoogte in, of zet ze een tandje bij qua volume. Haar timbre blijft de hele avond loepzuiver. Dat is vooral goed te horen in een akoestisch liedje als ‘Hanging.’

Er is even paniek als ‘Are they saying goodbye’ door de zangeres abrupt wordt onderbroken omdat iemand in het publiek, vlak voor haar neus, onwel is geworden. Ane Brun lijkt even ontdaan, maar na een paar minuten zet ze het engelachtige, tweestemmige lied opnieuw in. ‘Let myself go’ krijgt, met voorprogramma-act Shadi G als medezangeres, (onnodig) een veel snellere uitvoering dan het ingetogen origineel. Het klinkt nu bijna als disco.

Een hipper jasje

De Noorse zangeres heeft ook aardig wat covers op haar repertoire. Ze vulde er zelfs een album mee. Schitterend zijn haar versies van Beyonce’s ‘Halo’ en het akoestische ‘All my tears (be washed away)’ van Julie Miller. Het hele optreden blijft ze contact zoeken met de zaal. Ze danst van links naar rechts over het podium en maant het publiek regelmatig tot handgeklap. ‘Oh love’ wordt luidkeels meegezongen.

De liedjes van Ane Brun hebben in de loop van de jaren meer cachet gekregen, qua opbouw en variatie. Het mooist blijven toch die songs uit haar begintijd, zonder veel opsmuk. Fijn dus dat ze de avond afsluit met ‘This Voice’ van Spending Time with Morgan. In een iets hipper jasje, dat dan weer wel …