Zodra poëzie op de lachspieren wil werken, ontstaat de neiging die niet zo voor vol aan te zien.  Light verse riskeert al gauw iets oubolligs. Performers, neem Jules Deelder, spelen vaak safe op de lach, die ze dan ook krijgen. Maar Micha Hamel is toch heel andere koek: hij voert het literaire gehalte van de lichte toets maximaal op. Onderwerp is de mallemolen van het leven van alledag , dat hij mede illustreert aan de hand van zijn eigen bestaan als bezig baasje met baan, jonge kids en het huishouden dat die met zich meebrengen.

Grillig
Het eigene van Hamels dichterspalet zit ‘m in een reeks goed samenwerkende factoren. Allereerst laat hij zich qua vorm niets voorschrijven. Daardoor komt hij soms dicht in de buurt van het proza, maar proza is het door de intensiteit van de associatieve oprispingen en vocabulaire niet; een vocabulaire trouwens die geen enkel jargon uitsluit, zoals dat van de strip (‘BOING’) en de straat (‘fuck o kut o jee’). De proza-achtige gedichten verlopen nooit rechtlijnig en zijn in hun onstuitbaar voortvloeiende grilligheid toch goed te volgen. Een enkel gedicht zou in aangepaste typografie voor een column met ongebruikelijke inhoud kunnen doorgaan.

Zeker als je de gedichten hardop laat klinken, naderen ze weer een ander genre, dat van het cabaret, een genre dat met vernieuwers als Freek de Jonge indertijd en Hans Teeuwen na hem op zijn beurt de literatuur weer aardig nadert. Hamel heeft een ontembaar vrolijke inborst die bijna doet vermoeden dat hij overal de draak mee steekt. Toch trilt dwars door het formuleerplezier heen een soort stekelige ondertoon mee.

Schmink
En dat niet alleen. Er is zelfs zoiets als vederlicht verdriet merkbaar en er wordt bij de lezer even vederlicht een gevoelige snaar geraakt: een enkel traantje trekt zijn spoor op de schmink van de clown. Hamels humor is überhaupt niet echt uit te splitsen in ironie, parodie, satire of wat ook: het is daar een onontwarbaar kluwen van. Zijn kortere gedichten zijn bijna steeds aan de behoorlijk melige kant, ook al door would be experimenteel vertoon. Dat is pretentieus knutselwerk, vervaardigd op de nadrukkelijk vrije school.

Micha Hamel is ook dirigent en componist. Afgezien van titels als ‘Recitatief en aria’ en ‘Even een liedje’ is dat te merken aan de rol die geluiden her en der spelen, hoe terloops ook. Enkele gedichten lijken geschreven om op muziek te zetten of vertonen ronduit klankdichtpassages.

We hebben te maken met poëzie die misschien niet meteen voor zich inneemt, maar die je verovert als je de zinnige onzin gastvrij op je in laat werken.
De volgende regels uit ‘Uit het niets’ geven een idee:

Mijn harnas is solide want mijn innerlijk is een hortend scharnierend assemblage
die meedeint met wat ik voel en napijnt van de wee die het jou missen mij doet

Ook vingerverven met kinderen begint gezellig en ontaardt steevast in huilen en een
kliederboel. Van knus komt meer tot au. Wil je mij toch tot gefrunnik noden?

Er is geen emoticon dat mijn meerlagige gevoel kan verbeelden. Eerder buikspreker
dan charmeur veins ik, al schakelend tussen brutaal en verlegen, dit gestuntel

Liefde is een werkwoord, de hel is de ander en ik is een fictie. Of is liefde fictie
een hemel de ander en ik een werkwoord? Is ik een ander, ben jij de liefde?

Thomas, de verteller van het verhaal, is assistent in opleiding (aio) in de sterrenkunde. Hij ontmoet Silke, studente aan de fotoacademie, als hij van de kroeg naar huis fietst. Thomas: ‘De nacht dat ik haar ontmoette, vloog ze door de lucht.’ Silke valt van haar fiets en breekt een voortand af. Thomas haast zich samen met haar in een taxi naar het ziekenhuis, terwijl hij, op aanraden van de taxichauffeur, haar afgebroken tand in zijn mond nat en warm houdt.

Raadsel

Na een nacht in het ziekenhuis gaat hij terug naar hun fietsen, die op de plek van het ongeluk tegen een lantaarnpaal staan. Hij klemt een briefje met zijn telefoonnummer tussen haar fietsbel en wacht. ‘Hoelang heeft een mens nodig om een telefoon op te pakken? Silke vierenhalve week.’ Wat volgt is een onverwacht komen en gaan van Silke. Thomas kan er in eerste instantie geen peil op trekken, maar ontdekt na verloop van tijd een patroon: de donderdag-, vrijdag- en zaterdagavond en -nacht brengt ze door met anderen. Wie zijn die anderen? En waarom mag hij daar nooit bij zijn? ‘”Je kunt wel mee,” zei ze. Haar stem klonk aarzelend, en werd nog aarzelender bij de zinnen die volgden. Wat er op het programma stond, wie er zouden zijn, waarom ik het niet leuk zou vinden.’

En dan is er nog het raadsel van haar familie. Wat is er in haar jeugd gebeurd? Op kerstavond wordt Thomas gebeld door Silkes zus, met de vraag of Silke soms bij hem is. Ze blijkt van hun ouderlijk huis te zijn weggelopen nog voor het familiediner kon aanvangen. Met het verstrijken van de tijd laat Silke Thomas steeds meer toe in haar leven. Hij mag met haar in één bed slapen, hij mag haar thuis opzoeken, hij mag haar helpen bij een fotoproject, en hij mag zelfs samen met haar naar de kroeg. Maar er zijn grenzen: geen aanrakingen in het openbaar en geen seks. Hoelang houdt Thomas dit draaispelletje vol?

Atmosfeer van exoplaneten

Het verhaal van Silke en Thomas is mooi op papier gezet door Mudde en sleept de lezer mee in de vraag of het Thomas lukt om Silke te veroveren. Desalniettemin overheerst uiteindelijk het gevoel dat je het verhaal al kent: het is een romance van dertien in een dozijn. De bijzondere fragmenten in Spaghetti Spoetnik zijn Thomas’ verhalen over zijn promotieonderzoek en zijn avonturen op de universiteit. Voor een ieder die aan de universiteit heeft gestudeerd, zijn een docent die je in de wandelgangen niet herkent of de mailwisseling tussen Thomas en zijn tweede promotor herkenbaar en vermakelijk om te lezen.

Het onderzoek van Thomas, naar de atmosfeer van exoplaneten, afgelezen via de reflectie van het invallende licht van de dichtstbijzijnde ster, had meer aandacht mogen krijgen. Van een sterrenkundige willen zowel Silke als de lezer mooie verhalen over sterrenstelsels horen. Maar, zo zegt Thomas tegen Silke: ‘Er gebeuren daarboven geen leuke dingen. Er gebeuren alleen dingen.’

Zijn promotieonderzoek is een metafoor voor Thomas ‘relatie’ met Silke. Over Silke is weinig bekend, maar door de manier waarop Silke om Thomas heen draait, via haar reflectie op hem en anderen om haar heen, leert Thomas haar toch kennen. Silke is een exoplaneet. Een mooie metafoor, maar, met uitzondering van hun gezamenlijke fotoproject waarbij reflectie eveneens een grote rol speelt, kent de roman verder helaas geen diepgang. Verwacht van de aio Sterrenkunde geen ingewikkelde verbanden en uitweidingen over ons sterrenstelsel, dan is Spaghetti Spoetnik een prima geschreven, fijn boekje.