Muziek / Album

Met gestrekte vingers erin

recensie: Thelonious Monk Quartet - Thelonious Monk in Palo Alto
This work is from the William P. Gottlieb collection at the Library of Congress. Rights and restrictions. In accordance with the wishes of William Gottlieb, the photographs in this collection entered into the public domain on February 16, 2010.

Sommige hardcore jazzliefhebbers menen met droge ogen dat het allemaal fout was wat hij deed: met gestrekte vingers de toetsen van de piano letterlijk aanslaan bijvoorbeeld. Maar dan hebben ze de recente CD nog niet gehoord, met opnamen van het Thelonious Monk Quartet op 27 oktober 1968 in de Palo Alto High School.

De opnamen die de conciërge van de school maakte, kwamen boven water in het huis van Danny Sher. Hij bracht ze onder de aandacht van de zoon van pianist Thelonious Monk, T.S. Monk Jr.. Die was verbijsterd door de kwaliteit en bracht ze recent uit. De toen zestienjarige Sher zat in 1968 op Palo Alto en had, onder het mom van “nee heb je, ja kun je krijgen”, de manager van Monk benaderd met de vraag of de pianist niet eens een concert op zijn middelbare school wilde geven. Het antwoord was, tot ieders verrassing: ja. En zo geschiedde. Monk speelde tijdens een matineeconcert op deze witte school onder meer enkele van zijn bekendste standards, die zich op deze manier niet alleen goed laten vergelijken met eerder opgenomen versies, maar ook het belang van de recente ontdekking onderstrepen.

Vergelijkend warenonderzoek

Het eerste nummer waarmee je een vergelijking aan kan gaan, is het liefdesliedje ‘Ruby, my dear’. Het kwartet had het bijna op de dag af een jaar eerder ook gespeeld tijdens het Newport Jazz Festival op 28 oktober 1967 in de Rotterdamse Doelen, in dezelfde, sterke samenstelling: Charlie Rouse (tenorsaxofoon), Thelonious Monk (piano), Larry Gales (contrabas) en Ben Riley (drums). In Palo Alto lijkt het kwartet nog sterker een muzikale eenheid, en door een iets langzamer tempo straalt het geheel ook iets meer rust uit.

Het tweede nummer dat het kwartet Monk zowel op Palo Alto als in Rotterdam speelde, is ‘Don’t blame me’. Een nummer met een lome linkerhand en een virtuoze, wat hoekige rechter. Hierdoor begrijp je waarom Monk in Nederland invloed heeft gehad op het spel van bijvoorbeeld Misha Mengelberg, die hem precies in deze periode van het concert in Rotterdam ontdekte. Ook dat benadrukt dat Monk toen op zijn hoogtepunt was. In Palo Alto speelt Monk wederom wat langzamer, wat nadrukkelijker ook, af en toe een extra dissonant toevoegend en de melodie meer uitrekkend.

Het derde en laatste nummer van deze vergelijking is het beroemde oudje ‘Epistrophy’ (1941). De ene keer klinkt het in een andere bezetting en wat hoekiger dan een andere keer, maar een meesterwerkje blijft het. In deze opname zit een drive en spanning die je op het puntje van de stoel doet belanden.

Hoogstaande jazz voor iedereen

Dat geldt eigenlijk voor de hele cd, uitgebracht door Impulse Records. Zo worden opeens onbekende opnamen van zes nummers in een highschoolconcert in Californië in onze schoot geworpen, die behoren tot de beste live optredens van het Thelonious Monk Quartet. Topklasse voor mensen die van Monks spel houden, voor mensen die van oude jazz houden en een stapje verder willen gaan zonder dit te verloochenen, en voor mensen die – zoals Mengelbergs leraar aan het conservatorium – diens spel wat ‘onbeholpen’ vinden. Dus eigenlijk voor iedereen die van muziek houdt.