~

Ajami is het gezamenlijke speelfilmdebuut van Yaron Shani en Scandar Copti, een Israëlische jood en een Palestijnse Israëliër. Het is aan deze combinatie te danken dat de film niet grossiert in hapklare statements over een van de hardnekkigste politieke drama’s van de twintigste eeuw. De vijf hoofdstukken waaruit het verhaal is opgebouwd gaan in de eerste plaats over de daily struggle van de onderklasse. De dertienjarige Nasri en zijn oudere broer Omar leven op het randje sinds hun oom een lid van een andere clan heeft beschoten. De Palestijnse vluchteling Malek werkt illegaal in Israël om de operatie van zijn doodzieke moeder te kunnen betalen. Binj, ook Palestijn, tobt met de liefde voor zijn christelijke vriendin. En tussen dat alles dwaalt Dando, die zowel privé als in zijn werk op overkoken staat.

Realistisch

~

Er wordt een universeel verhaal verteld, dat net zo goed over de sociaaleconomische situatie in het Midden-Oosten gaat als over het geweld in – pak ‘m beet – Amerikaanse getto’s of Zuid-Afrikaanse krottenwijken. Dat komt voor omdat de nadruk niet ligt op de religies van de hoofdpersonen. Natuurlijk spelen die een rol. Zo zijn er de voor de hand liggende spanningen tussen Joodse agenten en Arabische bewoners van de wijk Ajami. Maar de meeste problemen manifesteren zich in de eerste plaats als een familieaangelegenheid.

Voorzichtigheid
Het ontbreekt in Ajami aan een standpunt. De makers weten ook niet hoe het verder moet. Dat blijkt uit de voorzichtigheid waarmee ze Nasri, Omar, Malek, Binj en Dando neerzetten. Liefdevol. Vergevingsgezind. Iedereen is schuldig en onschuldig tegelijk. Je zou Dando een racist kunnen noemen. Maar als we zien hoe hij, in korte maar intieme shots, zijn dochtertje in bad doet, is hij zo aandoenlijk dat je hem zijn slechte kanten niet kunt aanrekenen. Dat geldt voor bijna iedereen in de film. Het is knap dat Shani en Copti, die naast de regie ook verantwoordelijk zijn voor het scenario, het verhaal weten te vertellen zonder belerend over te komen. In eerste instantie is de structuur nog enigszins verwarrend. Maar met het verder ontvouwen van het verhaal neemt de beklemmende spanning toe. Als de benadering minder rauw en fragmentarisch was geweest, had een politiek correcte boodschap zich onvermijdelijk aan de kijker opgedrongen.

~

Mountain dancing

Jesco’s vader is een lokaal fenomeen op het gebied van mountain dancing; een soort mix van tap- en volksdansen. Hij leert dit zijn zoon, in de hoop dat deze hiermee rust in zijn hoofd krijgt. Helaas. Nadat Jesco enige tijd in een psychiatrisch ziekenhuis heeft gezeten en zijn vader inmiddels op brute wijze is vermoord, pakt hij de dansdraad weer op en blijkt daarin niet onverdienstelijk. Met een gitarist toert hij met zijn hillbilly-tapdansact langs kroegen in de omgeving. Op een avond is hij van plan een dame die hem een lift geeft te beroven, maar in plaats daarvan wordt hij verliefd op haar. De relatie met deze Cilla (Carrie Fisher. Jawel: prinses Leia uit Star Wars) brengt zijn leven lange tijd in rustiger vaarwater, maar zoals altijd bij hem het geval is fluistert de duivel hem onzalige ideeën in.

~

Overgave

De mix van lullig dansen, drugsgebruik, godsdienstwaanzin en grof geweld mag dan een aparte zijn, hij werkt wel. Voor een groot deel komt dat door de redelijk ingehouden stijl van debuterend regisseur Dominic Murphy. Zijn bijna monochrome beelden en de effectieve toepassing van een eclectische en vuig rammelende soundtrack dienen als speelveld voor de nog onbekende Edward Hogg (net als Murphy opvallend genoeg een een Brit), die vol overgave, fenomenaal een maniakale White neerzet. Waanzin was zelden zo overtuigend. De godsdienstige donderpreken die constant als donkere wolken boven het armoedige Appalachische berglandschap hangen, blijken hierbij uiteindelijk profetische waarde te hebben.

Lees hier een interview met de regisseur.