Een huisvriend van de Braddocks weet wel waar Benjamins toekomst ligt: “One word: plastics!” Maar Benjamin Braddock (Dustin Hoffman), in Mike Nichols’ The Graduate (1967) net afgestudeerd, wil niet doorleren, of werken. Zijn tijd aan de universiteit heeft hem niet klaargestoomd voor de maatschappij; het heeft hem kritisch gemaakt en lusteloos. Misschien dat zijn ouders geloven in een toekomst van bakeliet en polymeer – zoals ze lijken te geloven in lieve vrede en buitenechtelijke relaties. Maar als zoveel babyboomers betwijfelt Benjamin of geld zoveel waard is, en of liefde huichelarij is.

~

Summer of love

Eind jaren zestig was de wereld er niet merkbaar op vooruit gegaan, vergeleken met het einde van de Tweede Wereldoorlog. De babyboomers zouden de boel aanpakken, ze wilden de wereld veranderen. En de jongeren waren niet alleen. De zwarten eisten gelijke rechten. Vrouwen – tussen ’40 en ’45 de drijvende kracht achter de economie, maar nu weer achter het fornuis – wilden weer aan het werk. En over al deze maatschappelijke ontevredenheid wierp de Sovjetunie een dreigende, paddenstoelvormige schaduw.

Tegen die achtergrond wordt tijdens tuinfeestjes Benjamins carrière gepland als vertegenwoordiger in plastic van postkamer tot pensioen, door collega’s van zijn vader. Hij wordt verleid door de getrouwde mevrouw Robinson (Anne Bancroft). Vers bloed!, denken de brave burgers en sleuren hem gulzig het grotemensenleven in.

Alles voor het meisje

Pas als Benjamin verliefd wordt op Elaine, de dochter van mevrouw Robinson, is er stront aan de knikker. Elaine (Katharine Ross) is puur, onschuldig, en dient te trouwen met een blonde tandarts-in-opleiding. De eerste helft van de film is een kabbelende karakterstudie, maar als na enkele mooie momenten tussen Elaine en Benjamin uitkomt dat hij een affaire had met haar moeder, vertrekt Elaine en prikt ze een datum met die tandarts. Daarmee heeft Mike Nichols opeens een deadline, en vanaf daar racet de film naar de weinig geruststellende en wereldberoemde climax.

Je hoort tegenwoordig veel over de zogeheten quarter life crisis. Jongeren zouden na hun studie niet weten wat ze willen met hun leven: werken en scheiden, is dat nu alles? Kijk The Graduate, lezer, relevanter dan ooit! Jij hebt geen quarter life crisis, zoals je ouders je proberen wijs te maken met de medische encyclopedie in de hand. Laat je niet pacificeren! Herken in je ouders’ bezwerende toon de psychiaters en sociologen waar Michel Foucault voor waarschuwt; de standaardiserende kracht van het kapitaal die Herbert Marcuse kritiseert; het hypocriete fatsoen waartegen de Provo’s in opstand komen. “Je bent ontevreden, je weet niet waar je wilt werken en of het allemaal de moeite waard is. Maar kijk naar ons! Wij zijn ook idealistisch begonnen, maar nu hebben we een goede baan, consumeren bewust en zijn gelukkig gescheiden in buitenwijken.” Accepteer die lulkoek van je babyboom-ouders niet. Breek los uit de vicieuze cirkel! Kies voor de liefde en de waarheid! Kijk The Graduate!

De film bestaat uit zes losse verhalen, die verbonden worden door een raamvertelling. Een leraar op een Vlaamse filmacademie laat de film aan zijn leerlingen zien om ze te leren hoe het niet moet. Hij zet keer op keer de projector stil om te wijzen op inconsistentie in de filmstijl, goedkope grappen of overbodig bloot. Terstall lijkt zijn critici te slim af te willen zijn, door vooraf al zijn stilistische uitspattingen van negatief commentaar te voorzien. Zo verandert een zwart-wit beeld in kleur op het moment dat iemand opmerkt dat “je het allemaal niet zo zwart-wit moet zien”. Terstall heeft er duidelijk lol in.

Vooral veel lol

~

Het lijkt erop dat iedere acteur die iets voorstelt in Nederland maar wat graag met de regisseur wil werken. De cast, crew en facilitaire bedrijven zagen af van een honorarium om de film, met een budget van 67.000 euro, van de grond te krijgen. Wat ze ervoor terugkregen was vooral veel lol. Jan Mulder laat zich in een bijna geheel in het Gronings gesproken verhaallijn verleiden door jong blaadje Esmarel Gasman. Dieuwertje Blok mag met de borsten bloot met Katja Schuurman in bed liggen, en Erik Sauers is een metroman die door het lesbische koppel uit zijn vriendenkring gevraagd wordt de vader van hun kind te worden, omdat halfbloedjes nu eenmaal langer leven. Een hele neger vinden ze dan weer minder geschikt, “want die hebben van die trekken… Niet dat jij dat hebt, hoor!”

Er is nauwelijks een bevolkingsgroep te bedenken die zich niet beledigd zou kunnen voelen door SEXTET. Grappen over negers, moslims, Christenen, lesbo’s, Gooise vrouwen en mooie meisjes vliegen je om de oren. Politiek incorrect zijn ze altijd, leuk gelukkig meestal ook. Ondertussen worden vooroordelen onderuit gehaald en weer opnieuw in elkaar gezet.

Vrouwenliefhebber

~

Minder leuk wordt het eigenlijk pas als de verhaallijnen serieuzer worden. SEXTET is in eerste instantie een komedie, maar Terstall wil er nadrukkelijk een moraal in kwijt. Daarom zitten de lesbische vrouwen topless in het park over de onderdrukking van moslima’s te praten en is de leraar met zijn afkeer van naaktscènes zelf de grootste viezerik.

Vervelender is de zinloze verhaallijn, waarin Dirk Zeelenberg verliefd wordt op het ‘monsterlijke meisje’, Terstalls nieuwe protégee Esmarel Gasman. De verhaallijn dient geen ander doel dan Gasmans niet te betwisten schoonheid eindeloos in beeld te brengen en van commentaar in de voice over te voorzien. Dan is het niet langer provocateur Terstall die de film regisseert, maar neemt vrouwenliefhebber Terstall het over, en die is helaas heel wat minder kritisch ten opzichte van zijn eigen film.

Lees hier een interview met Eddy Terstall over deze film.