Tag Archief van: cultuur

Theater / Voorstelling

Interactief dilemma met grote consequenties

recensie: Schuld of Onschuld: De Strafmoord

Een lastig dilemma met grote consequenties: moet meneer De Ruiter de gevangenis in voor de moord op Siegert van der Zijl? In het online theaterstuk Schuld of Onschuld: De Strafmoord moet het publiek onderzoek doen en deze vraag beantwoorden.

Een ijzersterk motief

Deze rechtszaak draait om de schuldvraag rondom de moord op Siegert van der Zijl (Waldemar Torenstra). Zijn levenloze lichaam werd aangetroffen in zijn Amsterdamse bovenwoning. Het grote aantal klappen dat Van der Zijl heeft opgevangen met zijn hoofd is hem fataal geworden. Hoofdverdachte Wim de Ruiter, gespeeld door Mark Rietman, heeft een ijzersterk motief: zijn dochter lijkt slachtoffer te zijn in een zedenzaak waar Van der Zijl bij betrokken is. Hij is hiervoor echter vrijgesproken.

Voor de detectiveliefhebbers en true crime lovers

Voor wie graag tv-programma’s als Baantjer en Wie Is De Mol? kijkt of het spel Cluedo speelt, is dit online theaterspel een ideaal tijdverdrijf om de koude wintertijd door te komen. Deelnemers krijgen toegang tot een speciale website, waar van 27 t/m 31 december elke dag meerdere video’s en dossierstukken worden geüpload. De bevlogen betogen van het OM en de advocaat van de beklaagde, maar ook getuigenverklaringen en opnames van gesprekken met 112 moeten kritisch bekeken worden. Op basis hiervan moet het publiek namelijk de volgende vraag beantwoorden: is meneer De Ruiter schuldig of onschuldig? Na het vonnis komt op 2 januari de laatste video online, waar te zien is wat er écht met het slachtoffer is gebeurd. Zo ontdek je als publieksjury of je zojuist een onschuldige de gevangenis in hebt gestuurd of misschien wel de moordenaar te pakken hebt.

Later aansluiten in het spel is gelukkig geen probleem, de video’s zullen t/m 31 januari 2023 online blijven staan. Het enige element dat wegvalt na 2 januari is je mogelijkheid om mee te stemmen op het eindvonnis.

Een grote verzameling BN’ers

Eerdere edities van Schuld of Onschuld, zoals De Kerstmoord en De Droommoord, leken hun sterrencast mede te danken te hebben aan de lockdowns. Door corona waren een groot aantal topacteurs beschikbaar. Voor deze nieuwste editie wisten Stichting TOF en Korthals Stuurman Theaterproducties echter ook een flinke sterrencast te strikken. Zo vertolken Isa Hoes en Roos van Erkel op overtuigende wijze de lastige rollen van echtgenote en dochter van de beklaagde en zien we Jeroen Spitzenberger stralen als de excentrieke buurman. De herkenbaarheid van de deelnemende acteurs is groot en dat verhoogt het speelplezier.

Voor herhaling vatbaar

Louise Korthals en Jan Kooijman nemen voor de vierde keer de rollen van de zakelijke officier van justitie Vera de Rie en charismatische advocaat Jelle Groot Kamerlink voor hun rekening. Tussen de twee is een ware strijd gaande, die door de eerdere edities alleen maar aangewakkerd is. Ze willen allebei graag hun gelijk krijgen en de publieksjury voor zich winnen. Geen van beide acteurs weet van tevoren hoe de vork écht in de steel steekt, de ontknoping op 2 januari zal voor de twee acteurs net zo spannend zijn als voor de deelnemers.

Hierdoor is het goed te begrijpen dat Korthals in een interview aangeeft dat ze zelf graag meeleest op het forum. Deelnemers kunnen namelijk theorieën met elkaar delen en maken goed gebruik van deze mogelijkheid. Wie zich een weg weet te banen door de wirwar aan berichten van anderen, komt tot nieuwe ideeën en inzichten. Details die jou eerder niet opvielen, kunnen door een ander ineens erg belangrijk lijken. Waarom begint buurman Abe Jongeneel (Jeroen Spitzenberger) tijdens zijn getuigenverklaring ineens over het nummer ‘Take Five’ en (waarom) is dit relevant? Daarnaast is er een knipperend fietslichtje wat veroorzaakt zou worden door een kapotte batterij, maar zou het lichtje in kwestie dan niet uit zijn?

De actieve schrijvers op het forum bewijzen telkens weer dat er altijd fanatieke speurders bezig zijn met deze moordzaak en jij niet alleen bent. Dit nieuwe interactieve moordmysterie, Schuld of Onschuld: De Strafmoord bewijst dat dit concept ook zonder lockdown de moeite waard is.

 

Meedoen? Tickets zijn verkrijgbaar via: https://www.schuldofonschuld.nl/

Theater / Voorstelling

Interactief dilemma met grote consequenties

recensie: Schuld of Onschuld: De Strafmoord

Een lastig dilemma met grote consequenties: moet meneer De Ruiter de gevangenis in voor de moord op Siegert van der Zijl? In het online theaterstuk Schuld of Onschuld: De Strafmoord moet het publiek onderzoek doen en deze vraag beantwoorden.

Een ijzersterk motief

Deze rechtszaak draait om de schuldvraag rondom de moord op Siegert van der Zijl (Waldemar Torenstra). Zijn levenloze lichaam werd aangetroffen in zijn Amsterdamse bovenwoning. Het grote aantal klappen dat Van der Zijl heeft opgevangen met zijn hoofd is hem fataal geworden. Hoofdverdachte Wim de Ruiter, gespeeld door Mark Rietman, heeft een ijzersterk motief: zijn dochter lijkt slachtoffer te zijn in een zedenzaak waar Van der Zijl bij betrokken is. Hij is hiervoor echter vrijgesproken.

Voor de detectiveliefhebbers en true crime lovers

Voor wie graag tv-programma’s als Baantjer en Wie Is De Mol? kijkt of het spel Cluedo speelt, is dit online theaterspel een ideaal tijdverdrijf om de koude wintertijd door te komen. Deelnemers krijgen toegang tot een speciale website, waar van 27 t/m 31 december elke dag meerdere video’s en dossierstukken worden geüpload. De bevlogen betogen van het OM en de advocaat van de beklaagde, maar ook getuigenverklaringen en opnames van gesprekken met 112 moeten kritisch bekeken worden. Op basis hiervan moet het publiek namelijk de volgende vraag beantwoorden: is meneer De Ruiter schuldig of onschuldig? Na het vonnis komt op 2 januari de laatste video online, waar te zien is wat er écht met het slachtoffer is gebeurd. Zo ontdek je als publieksjury of je zojuist een onschuldige de gevangenis in hebt gestuurd of misschien wel de moordenaar te pakken hebt.

Later aansluiten in het spel is gelukkig geen probleem, de video’s zullen t/m 31 januari 2023 online blijven staan. Het enige element dat wegvalt na 2 januari is je mogelijkheid om mee te stemmen op het eindvonnis.

Een grote verzameling BN’ers

Eerdere edities van Schuld of Onschuld, zoals De Kerstmoord en De Droommoord, leken hun sterrencast mede te danken te hebben aan de lockdowns. Door corona waren een groot aantal topacteurs beschikbaar. Voor deze nieuwste editie wisten Stichting TOF en Korthals Stuurman Theaterproducties echter ook een flinke sterrencast te strikken. Zo vertolken Isa Hoes en Roos van Erkel op overtuigende wijze de lastige rollen van echtgenote en dochter van de beklaagde en zien we Jeroen Spitzenberger stralen als de excentrieke buurman. De herkenbaarheid van de deelnemende acteurs is groot en dat verhoogt het speelplezier.

Voor herhaling vatbaar

Louise Korthals en Jan Kooijman nemen voor de vierde keer de rollen van de zakelijke officier van justitie Vera de Rie en charismatische advocaat Jelle Groot Kamerlink voor hun rekening. Tussen de twee is een ware strijd gaande, die door de eerdere edities alleen maar aangewakkerd is. Ze willen allebei graag hun gelijk krijgen en de publieksjury voor zich winnen. Geen van beide acteurs weet van tevoren hoe de vork écht in de steel steekt, de ontknoping op 2 januari zal voor de twee acteurs net zo spannend zijn als voor de deelnemers.

Hierdoor is het goed te begrijpen dat Korthals in een interview aangeeft dat ze zelf graag meeleest op het forum. Deelnemers kunnen namelijk theorieën met elkaar delen en maken goed gebruik van deze mogelijkheid. Wie zich een weg weet te banen door de wirwar aan berichten van anderen, komt tot nieuwe ideeën en inzichten. Details die jou eerder niet opvielen, kunnen door een ander ineens erg belangrijk lijken. Waarom begint buurman Abe Jongeneel (Jeroen Spitzenberger) tijdens zijn getuigenverklaring ineens over het nummer ‘Take Five’ en (waarom) is dit relevant? Daarnaast is er een knipperend fietslichtje wat veroorzaakt zou worden door een kapotte batterij, maar zou het lichtje in kwestie dan niet uit zijn?

De actieve schrijvers op het forum bewijzen telkens weer dat er altijd fanatieke speurders bezig zijn met deze moordzaak en jij niet alleen bent. Dit nieuwe interactieve moordmysterie, Schuld of Onschuld: De Strafmoord bewijst dat dit concept ook zonder lockdown de moeite waard is.

 

Meedoen? Tickets zijn verkrijgbaar via: https://www.schuldofonschuld.nl/

Film / Serie

Meer levend dan dood

recensie: Wednesday - Alfred Gough & Miles Millar
Vlad Cioplea / NetflixNetflix

Het personage Wednesday uit The Addams Family verscheen 58 jaar geleden voor het eerst op het doek. Ondanks dat hebben we als kijker nog nooit écht de kans gekregen om haar goed te leren kennen. Daar brengt Netflix verandering in: een serie van acht afleveringen die helemaal draaien om de intelligente Wednesday.

Deze spin-off serie zit vol met plot twists en mysterie. Wednesday is dé spin-off waarvan niemand wist dat ze hem nodig hadden en is amper te vergelijken met de films van drie decennia geleden.

Eindelijk menselijker

Het is altijd best moeilijk geweest om je in te leven in de iconische karakters van The Addams Family. In deze Netflix Original slagen de makers erin om de karakters menselijker te maken zonder de oorspronkelijke karaktereigenschappen te schrappen. Kijkers krijgen eindelijk de kans om zich ook te identificeren met de sarcastische, vreemde en vaak emotieloze Addams leden. Vooral Wednesday, de ster van de serie, zien we voor het eerst van een kwetsbare kant.

Wednesday worstelt met normale tienerproblemen en gaat die op haar eigen manier te lijf. Hierdoor krijgt haar karakter diepgang. Actrice Jenna Ortega heeft het zichzelf erg moeilijk gemaakt om de subtiele gevoelens te laten zien van de stoïcijnse Wednesday, maar is daar enorm in geslaagd.

Actueel

Hoewel hoofdkarakter Wednesday Addams oldschool is, slaagt de serie er toch in om actuele onderwerpen in het verhaal te weven. Hedendaagse en pijnlijke onderwerpen zoals conversietherapie en kolonisatie worden creatief belicht zonder dat het geforceerd voelt.

Verrassing van Burton

Voor het eerst spelen er meerdere zwarte acteurs mee in een Burton project. Dit kwam enigszins als een verrassing door een verleden van blanke casting. Recente controversiële uitspraken van regisseur Tim Burton over deze kwestie werden veelvuldig besproken in de media.

De serie op zich is helaas ook niet zo Burtonesque als veel mensen hadden verwacht ondanks de veelbelovende slogan ‘from the imagination of Tim Burton’ op posters. Burton regisseerde maar vier van de acht afleveringen. Al met al is Wednesday een vermakelijke serie met goede acteurs en een origineel verhaal.

Film / Films

Levensadem

recensie: Mes frères et moi
dmitriy-ermakov-AXzC9pew07w-unsplashUnsplash

Binnen een Italiaanse familie van sjacheraars zijn er vier totaal verschillende broers die aan het begin van de film Mes frères et moi kort worden voorgesteld: Abel, de oudste, Mo, Hedi en Nour. Hun vader is overleden en hun moeder ligt op bed aan de beademing. Adem – daar gaat het over in deze film van de Franse cineast Yohan Manca.

Nour – een rol (en wat voor een!) van Maël Rouin Berrandou – zet thuis twee geluidsboxen op de gang, richting de slaapkamer waarin zijn comateuze moeder ligt. Zo kan ze genieten van de operamuziek die ze draaide toen ze pas was getrouwd. Nour draait de muziek ook voor zichzelf. Aria’s uit bijvoorbeeld La Traviata van Verdi, gezongen door Maria Callas en Luciano Pavarotti, schallen tot ergernis van de andere drie broers door het huis. De film zou zomaar in de tijd van Callas en Pavarotti (al schelen ze een generatie) kunnen spelen, want moderne media als mobieltjes en dergelijke komen niet in beeld.

Een heimelijke traan

De 14-jarige Nour heeft een Taakstraf in Gemeenschapsdienst (TIG) opgelegd gekregen en moet de gang verven van de school waarop hij zit. Aan het eind van de gang hoort hij pianoklanken en zingen uit een klaslokaal komen en hij gaat op onderzoek uit. Hier geeft de jonge operazangeres Sarah (Judith Chemla) gedurende de zomer gratis zangles aan een stel meisjes die bij Nour op school zitten.

Hij begint te zingen, nog ongeschoold en eerst heimelijk op de gang zodat niemand in de klas hem ziet. Hij zingt de aria waar zijn moeder in het bijzonder zo van houdt: Una furtiva lagrima uit L’eliser d’amore van Donizetti. Een aria over iets anders heimelijks: een heimelijke traan die rolt over de wangen van jonge mensen en die heeft te maken met de dood; op het eind van de film zien we de traan echt rollen over het gezicht van Abel, wanneer hij hun moeder dood op bed aantreft. ‘Moeder is gestopt met ademhalen. Met een glimlach, schijnt’, denkt Nour aan het graf. En weer klinkt de aria, nu uit een draagbare cd-speler die hij heeft meegenomen.

Adem in – adem uit

Tussen die twee ademhalingen speelt het verhaal zich af: van de volgens de baas van TIG te zachte antwoorden van Nour, de eerst nog voorzichtige ademhaling op de gang, naar de uiteindelijk steeds vrijer zingende jongen in Sarah’s klas, tot het stoppen met ademhalen door moeder. Je kunt het ademen ook figuurlijk opvatten: Nour die zoekt naar ademruimte om te proberen zijn droom waar te maken binnen de weinige ruimte die de drie broers hem gunnen. Broers die niet snappen welke rol muziek voor Nour speelt. Abel wil liever dat zijn broer pizza’s gaat bezorgen, wat hij overigens ook doet.

Het gaat ook over welke belangrijke rol muziek überhaupt kan hebben voor mensen die willen ontsnappen aan het naargeestige leven in een achterstandswijk in een Zuid-Frans, niet met name genoemd havenstadje.

Desolaatheid én licht

Sarah zegt in de film dat muziek je helpt het leven anders te bekijken en sterker te worden. Wat niet wegneemt dat Manca het desolate, wat armzalige van een gezin zonder vader, met een stervende moeder en de vier jongens niet wegpoetst. De gewelddadige rol van de politie die op zoek is naar drugs is al even rauw in beeld gebracht.

Manca plaatst het huis in al zijn desolaatheid tegenover het in licht gevangen lokaal op de school van Nour. De karakters van de broers, en van Nour zelf, groeien gaandeweg in de film. Dat is prachtig gedaan, door bijvoorbeeld het openbloeiende gezicht van Nour en de traan van Abel, die niet zo kwaad is als hij lijkt en de familie bij elkaar wil houden. En dat zonder dat er in de film ook maar één moment sprake is van kitsch.

Op het eind van de zomervakantie krijgt Nour van Sarah een kaartje voor een opera-opvoering waarin zij optreedt. Ze lijkt voor hem te zingen, want je moet altijd iemand in de zaal uitzoeken om voor te zingen of te spelen. Dat heeft ze hem geleerd en brengt ze nu zelf in praktijk. Levensecht, zoals de hele film die rond het thema levensadem cirkelt.

Gezien op Picl
Nog te zien tot 13 maart 2023

Film / Kunst / Muziek / Theater / Film / Kunst / Muziek
special:

8WEEKLY podcast – Seizoen 2 aflevering 1

De gevarieerde redactie van online cultuurmagazine 8WEEKLY.nl bespreekt het recente cultuurnieuws, nieuwe releases, evenementen en festivals. Wij bespreken scherpe culturele stellingen en geven cultuurtips over boeken, films, muziek, podiumkunsten, beeldende kunst en meer!

De 8weekly podcast is terug met een nieuw! Seizoen 2, veel van hetzelfde maar in een nieuw jasje. Jorien, Vick en Sanne nemen het laatste nieuws op gebied van cultuur met je door. Voor dit nieuwe seizoen doen zij dat ook aan de hand van een aantal nieuwe rubriekjes. Zo vindt er een heuse battle plaats tijdens de ‘One Minute of Fame’, vertelt Vick zijn ‘Rant’ haarfijn wat hij van soepgooiende klimaatactivisten vindt. De ‘Spotlight’ staat dit keer op de Top2000. Bespreekt Jorien de ‘Remake’ The Prom en vindt Sanne dat de film Amsterdam een ‘Opsteker’ verdient.

Wat vind jij, de luisteraar van onze podcast? Heb je tips? Laat het ons weten via de 8WEEKLY socials –> Instagram, Twitter en Facebook.

Luister nu hier naar de podcast!

Theater / Voorstelling

Een hoop dolende zielen

recensie: De Nederlandse Reisopera brengt La Traviata
La Traviata door de Nederlandse Reisopera Foto door Marco BorggreveMarco Borggreve

“Een goede dialoog, goede karakters en een goede arena, daar zit de kwaliteit. Het verhaaltje onthoud je vaak niet eens”, aldus Ger Beukenkamp in een interview uit 2010 met Willy Hilverda over de setting van een stuk. “Vooral bij films weet je zeker dat je nooit precies het verhaaltje onthoudt. Wel een acteur, een beeld, een atmosfeer”. De Nederlandse Reisopera toont in diverse theaters de pocketopera La Traviata met actuele thema’s.

Niet Violetta als de courtisane die na haar verdwaalde jonge jaren in de armen van Alfredo valt, maar Violetta als transgender die, na een dwaling in een verkeerd lichaam, valt voor Alfredo. Ondanks alle inspanningen is het resultaat een aangepaste verhaallijn met minimaal effect, waarin Aylin Sezer als Violetta/Orlando en Aleš Jenis als Giorgio Germont de show stelen als operazangers.

Een moderne problematiek in een gekend jasje 

De pocketopera La Traviata door De Nederlandse Reisopera biedt moderne problematiek in een gekend jasje. Regisseur Dorike van Genderen baseert deze versie op het waargebeurde verhaal van Lili Elbe, één van de eerste mannen die in de jaren 30 geslachtsveranderende operaties onderging. Van Genderen heeft hiermee op papier een nieuw verhaal gecreëerd rond de persoon van Violetta. Waar zij in de oorspronkelijke versie ten prooi valt aan het maatschappelijke oordeel als courtisane, lijdt haar moderne evenbeeld onder de stigmatisering van de samenleving en haar (schoon)familie.

Het resultaat is, ook in de versie van Van Genderen, een hoop dolende zielen. Enerzijds zien we Orlando/Violetta geconfronteerd worden met afwijzing en stigmatisering in verschillende stadia van haar leven. Anderzijds moet Alfredo door vermeende familieschaamte gedwongen afzien van een leven met Violetta. Vader Giorgio Belmont ontmoedigt onder invloed van de maatschappelijke druk, het koppel om samen te wonen. Het resultaat bij allen is verwarring, ongeloof en schaamte.

Een pruik en een jurk veranderen weinig 

Ook al lijkt deze versie van Van Genderen een gouden greep, on stage valt het resultaat tegen. Het verhaal van een transgender in een puriteinse samenleving is verzwakt door dezelfde oude dialogen, karakters, operazangers, dezelfde arena, atmosfeer en beelden. Een pruik en een jurk kunnen daar helaas weinig aan veranderen.

Toch valt er gelukkig ook veel te genieten tijdens deze productie. Zo wordt het bescheiden podium optimaal en met smaak benut en is het instrumentale ensemble onder leiding van dirigent Alistair Digges verbluffend qua klank. De lyriek komt uitmuntend tot zijn recht en de zangers zijn fenomenaal. Tenminste zij die Violetta en Gorgio vertolken. Wat een gigantische openheid en warmte heeft Aylin Sezer in haar stem en wat een prachtig stemgeluid laat Aleš Jenis horen. Ook hun acteerprestaties liegen er niet om, het is een genot om naar te kijken. Helaas steekt tenor Anders Kampmann in de rol van Alfredo een beetje bleekjes af naast deze twee hoogvliegers. Maar misschien kunnen we hem dat niet kwalijk nemen. Hij heeft immers op het laatste moment in drie weken tijd zijn rol moeten instuderen.

Kortom, de La Traviata van Van Genderen biedt een interessante gelegenheid om in anderhalf uur tijd kennis te maken met de opera in een modern jasje, maar verwacht geen grote nieuwe verhaallijn als eyeopener. Nog tot en met 9 december 2022 in verschillende theaters in het land.

Theater / Voorstelling

Feest om jezelf te zijn

recensie: Queer Planet - HNTjong

Op Queer Planet is queer-zijn de norm. De voorstelling zit vol sketches, nummers en scènes die veel herkenbare momenten en worstelingen van lbhti+-ers weergeven. Grappig, maar ook indringend, leerzaam en zeker feestelijk.

Rick Paul van Munnigen en de andere castleden van HNTjong, ‘een all queer cast’, heten het publiek welkom bij en op Queer Planet. Een show bestaande uit verschillende herkenbare en minder herkenbare scenes over queer-zijn, zoals coming out-verhalen, eerste dates en meer spannende avonturen.

Herkenbaar, vol ironie en kritiek

Met humor als wapen gaat de voorstelling de strijd aan tegen heteronormativiteit. Denk bijvoorbeeld aan de vergadering van The Gay Agenda, een genootschap dat iedereen queer wil maken. Door het zo letterlijk neer te zetten, wordt de angst van homofobe personen voor ‘the gay agenda’ ineens heel absurdistisch. Of denk aan de scene waarin een non-binair persoon naar de wc wil, maar door de bureaucratie wordt tegengehouden.

Queer Planet snijdt grote actuele queer thema’s aan, waardoor het herkenbaar zal zijn voor veel mensen uit de queer community en heel leerzaam voor de gemiddelde cis hetero. Zo zijn er verschillende coming out-scenes, variërend van verdrietig tot weinig spectaculair tot die van een niet zo excentrieke homo die zich niet thuis voelt in de flamboyante lbhti+-gemeenschap.

De acteurs laten heel mooi de genderfluïditeit zien. Met wat kleine veranderingen in bewegen is iemand zo wat mannelijker of vrouwelijker en dat staat nog weer los van kostuums en personages. Het laat de vrijheid van de voorstelling zien, er zijn geen grenzen. Toch zit ook in deze voorstelling soms het aloude lachen om mannen in vrouwenkostuums: een paar keer op momenten als Rick Paul een vrouw speelt. Zonde, want de voorstelling ging nou juist tegen alle hokjes en normen in.

Mooie planeet

De planeet bestaat uit de jurk van één van de personages. De stof is gedrapeerd over het podium en bevat hier en daar beeldschermen waar gedurende de voorstelling van alles op te zien is. Ook de verschillende kostuums van de personages zijn zeer feestelijk. Hoe uitbundig de Queer Planet ook is, er is ook ruimte voor de niet zo extraverte queerpersoon, al staan vooral de verhalen van de extraverte diva’s centraal.

De voorstelling is gemaakt door een ‘all queer cast’, maar wat dit precies inhoudt, wordt niet duidelijk. De verhalen die verteld worden lijken redelijk universeel voor verschillende mensen uit de lhbti+-gemeenschap, nergens lijken ze écht persoonlijk te worden. Alleen Rick Paul van Mulligen heeft een korte monoloog waarin hij enigszins persoonlijk wordt en dat raakt dan ook meteen.

Queer Planet is een voorstelling van HNTjong en is vanaf 15 jaar, voor jongeren is het zeker een aanrader, maar ook voor volwassenen. Je hoeft echt niet queer te zijn om de voorstelling te begrijpen, want deze is juist heel leerzaam. Vrijwel alle letters van lhbti+ komen voorbij en dat is ook een feestje in inclusiviteit.

 

Theater / Voorstelling

Oorlog, gezien door vrouwenogen

recensie: Women in Troy, as told by our mothers – Dood Paard

Oorlog is een mannenzaak, die leidt tot een mannenverhaal. Vrouwen komen daarin op de tweede plaats. Zij zijn vooral slachtoffer, achterblijver, vluchteling. Tegen de achtergrond van de oorlog in Oekraïne maakt Dood Paard Women in Troy, as told by our mothers: als je de vrouwen aan het woord laat, welk verhaal over de oorlog hoor je dan? Een interessant gedachtenexperiment. Helaas overtuigt het resultaat niet helemaal.

Oorlog is een mannenhobby. Vrouwen realiseren zich bij het begrip ‘oorlog’ vooral dat hun mannen en zoons het leven kunnen laten; zijzelf en hun dochters verkracht kunnen worden; dat er aan alles gebrek zal zijn. Het archetype voor alle oorlogen is de -al dan niet fictieve- tien jaar durende Trojaanse oorlog in het klassieke Griekenland. In het licht van de oorlog in Oekraïne is het een origineel idee vrouwen eens op de voorgrond te laten treden.

Slachtoffer

De Portugese schrijver en acteur Tiago Rodrigues nam als uitgangspunt de klassieke teksten over de Trojaanse oorlog. Die kennen we vooral als het verhaal van mannen zoals Achilles, Agamemnon, Hektor. De belangrijkste vrouw die langskomt is de verleidelijke Helena, om wie de oorlog zou zijn begonnen; terwijl je Helena volgens Rodrigues ook kunt zien als slachtoffer, als slaaf, als misbruikte vrouw, die opgesloten zit in dat vermaledijde Troje.

Zo zijn alle vrouwen die een rol spelen in de Trojaanse oorlog het slachtoffer. Ze zijn geen zelfstandig individu, maar de echtgenote, de dochter, de moeder van een man. Kassandra, Hecuba, Briseïs. Ze worden niet geloofd, er wordt over hen heen gewalst, ze worden doorgegeven van man naar man.

Omslachtig

De vier personages in Women in Troy, as told by our mothers verplaatsen zich in de Griekse vrouwen. Daarnaast proberen de acteurs hun eigen -niet aanwezige- moeders te laten vertellen over de Trojaanse oorlog, terwijl de portretten van die moeders worden geprojecteerd op de schermen die dienen als achterwand bij de voorstelling. Dit alles werkt niet helemaal: de associaties schieten alle kanten op.

Deze manier van vertellen is nogal omslachtig. De geschiedenis van de Trojaanse oorlog wordt bekend verondersteld; anders zijn de verwijzingen lastig te volgen. Misschien is het voor toeschouwers het verstandigste die Trojaanse oorlog meer te zien als kapstok voor het gesprek, dan als onderwerp van de voorstelling.
De tekst is Engelstalig, er is een Nederlandse boventiteling. Die keuze is te billijken: acteur Alesya Andrushevska is samen met haar moeder gevlucht uit Oekraïne, en spreekt geen Nederlands. Dat gegeven maakt deze voorstelling actueler en urgenter. De oorlog in Troje mag lang geleden zijn, in feite is oorlog natuurlijk nooit ver weg.

Beddensprei

Het toneelbeeld is minder gelukkig gekozen. Hoe zet je vier mensen neer die een gesprek voeren over vrouwen? Je laat ze met zijn allen haken aan dezelfde reuzensprei. De vier acteurs zitten elk op een krukje, hebben elk een haaknaald en haken al vertellend verder aan het beddengoed. Dood Paard geeft zijn voorstelling over vrouwen in oorlogstijd op deze manier vorm met behulp van een bijna pijnlijk clichébeeld. Het beste wat je hiervan kunt maken is dat een bed symbool staat voor huiselijkheid, rust en intimiteit.

Het achterliggende idee is volgens het gezelschap dat diverse textielkunstenaars dit materiaal gebruiken als vorm van protest; maar die betekenis haalt de nietsvermoedende toeschouwer er niet uit. Het gezamenlijk haken maakt van deze personages huisvrouwen. Een vreemde keuze voor een voorstelling die juist gaat over de feministische kijk op oorlog. Bovendien zitten de acteurs ongeveer aan die sprei vastgeknoopt, waardoor ze worden beperkt in hun spel en het geheel nogal statisch oogt. Je kunt deze voorstelling zien als een vorm van storytelling, maar dan nog gebeurt er wel erg weinig.

Urgentie

Zoals de vier vertelde verhalen nogal van elkaar verschillen, zo verschillen ook de acteeropvattingen. Sterk is vooral Manja Topper. Ze schakelt overtuigend tussen rustig vertellen, schreeuwen, verdrietig of juist sarcastisch zijn. Kuno Bakker zet een woedende Hecuba neer, schreeuwend, hatend. De Oekraïense Alesya Andrushevska is vooral dienstbaar vanwege het besef dat juist zij doorvoelt hoe ingrijpend en verwoestend oorlog is. Tomer Pawlicki krijgt het minst interessante gegeven mee van auteur Rodrigues: zijn personage leest samen met zijn moeder Homerus’ Ilias, wat een nogal gekunstelde vorm is om het te hebben over oorlog. Mooi is Pawlicki wel als hij de Trojaanse koningin Hecuba wraakzuchtig laat zijn over alle dierbaren die ze tijdens de oorlog verloor.

Women in Troy, as told by our mothers is zo een tamelijk onevenwichtige voorstelling, maar wel een met een actuele urgentie.

Theater / Voorstelling

‘ZOMERSNEEUW EN WINTERMEI’

recensie: Königskinder – De Nationale Opera

De componist Engelbert Humperdinck (1854-1921) heeft na de dood van Richard Wagner veel moeite gedaan om uit diens schaduw te stappen. Wij moeten hem daar niet proberen weer in te duwen, maar de sprookjesopera Königskinder (1910) op zijn eigen merites beoordelen.

Als je als toeschouwer daarbij geen slagen om de arm houdt, zou je ten onrechte publiek kunnen trekken dat van Wagners opera’s houdt of juist mensen kunnen afstoten die niets met diens muziek hebben. Het beste is je over te geven aan een opera die voor het eerst na meer dan een eeuw weer op de Nederlandse Bühne werd gebracht. Door De Nationale Opera in Amsterdam. En je vervolgens gewonnen geven en hopen dat een herneming niet weer zo lang op zich laat wachten.

Gewonnen geven bij de eerste fluweelzachte, vloeiende tonen die het Nederlands Philharmonisch Orkest speelde onder leiding van oud-chefdirigent Marc Albrecht en bij de eerste aanblik van het haast minimalistische decor van Johannes Leiacker: een hut met een bankje ervoor, een tafeltje met twee stoelen en een grote, oude lindeboom. Het zette de toon van een subtiele, haast kamermuziekachtige opvoering van Humperdincks opera die door een ringetje te halen was.

Geen vrolijke kost, met wel een vleugje hoop

Het is geen vrolijke kost, het gegeven van wat je een kunstsprookje zou kunnen noemen. Het libretto is geschreven door Ernst Rosmer, pseudoniem van Elsa Bernstein-Porges (1866-1949). Een pseudoniem naar een personage van Ibsen. Het verhaal kort, heel kort en zonder de dieperliggende symboliek eronder: het draait om twee Königskinder. Dat wil zeggen een ganzenhoedster (de heldere stem van de Oekraïense sopraan Olga Kulchynska), geadopteerd door een heks (de beroemde Duitse mezzosopraan Doris Soffel) en een jongeman die zich uitgeeft voor bedelaar (de Duitse tenor Daniel Behle) die zich tot elkaar aangetrokken voelen. De burgers van Hellastadt (de naam voor de godin uit de onderwereld uit de Noordse mythologie) zoeken naar een koning(in). De vraag is wie van de twee Königskinder het eerst om klokslag twaalf uur door de poort binnenkomt. Het is de ganzenhoedster, samen met een speelman (de Oostenrijkse bariton Josef Wagner). Zij gelooft in de goedheid van de mens, maar beiden worden als vreemdelingen de stad uitgejaagd en sterven uiteindelijk. Alleen de kinderen van Hellastadt en de raadsoudste (de Nederlandse bariton Henk Poort) zien in dat de twee echte koningskinderen waren. Aan hen vraagt de speelman om liederen van hoop te blijven zingen. En te blijven dansen. In het wit.

Slagen om de arm

En dan die slagen om de arm. In die derde akte wordt gezongen over ‘zomersneeuw en wintermei’ – dat zegt eigenlijk al genoeg. Ook aan de heks kleeft niet de negatieve betekenis die vaak aan het woord wordt gehecht. Zij komt eerst niet bepaald sympathiek over, maar gaandeweg het verhaal kantelt dit beeld. Wat ze doet, is de waarheid vertellen en dat is iets dat niet iedereen kan waarderen. Het is allemaal niet zwart-wit. Ook niet in het overwegend witte toneel; de waard (de Nederlandse bariton Roger Smeets) heeft een zwart accent (zijn beurs!), enkele bijfiguren zijn in een gewoon pak gekleed. Het gevaar zit erin dat het geld en het volk de macht krijgen; hoe actueel wil je het hebben!

Dan wat de invloed van Wagner betreft. Natuurlijk, die is er, in de Leitmotive die een personage kenschetsen. Neem bijvoorbeeld de jongeman, die wordt begeleid door ‘koninklijk’ koper. Er is echter meer dat juist van Wagner afwijkt. Zoals in de eerste plaats de kamermuzikale orkestratie met schitterende soli van blazers en viool. Die viool wordt op de bühne gespeeld, door Camille Joubert, gekleed in zwart broekpak. In de tweede plaats zijn er eenvoudige, volksmuziekachtige melodieën of flarden van een melodie die aan de liederen van Schubert doen denken.

In het rijke programmaboekje staat een essay van dramaturg Klaus Bertisch waarin woorden worden gebruikt die deze nuancering aangeven. De blik van librettist Elsa Bernstein-Porges wordt ‘haast vooruitziend’ genoemd; zij is een overlevende van de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog, maar of ze die echt helemaal heeft voorzien is nog maar de vraag. Bij de dood van de koningskinderen staat vervolgens in de tekst dat die ‘in de sneeuw weinig ruimte liet voor hoop op een goede, nieuwe tijd’. Weinig – maar niet: geen.

Die nuanceringen heeft Bertisch ‘in het echt’ ook aangebracht. En hij was daarin niet de enige. Bravo! Brava!

 

Theater / Voorstelling

Knusse aftrap van het musicalseizoen

recensie: Autumn Musical Nights

Hoe trap je het musicalseizoen goed af? Met een musicalconcert van musicalartiesten als René van Kooten en Tessa Sunniva van Tol. Musicalartiesten die nog niet op het podium staan, omdat ze druk bezig zijn met het repeteren voor de verschillende producties. Autumn Musical Nights is dan ook een mooi begin van een nieuw theaterseizoen.

Met de tournee van Autumn Musical Nights zet de jonge producent Nathan Markuszower zijn traditie weer voort: het begin van het theaterseizoen aftrappen met een reeks musicalconcerten. Dit was de derde editie, al heette het voorheen nog Musical Summer Concert, omdat het een paar weken eerder begon. Dat het geen zomer meer was, hebben we in Den Haag ook echt geweten. Het was even droog aan het begin van het concert, maar al snel begon het te stortregenen. In een regulier theater merk je daar niets van, maar het Zuiderparktheater in Den Haag is een openluchttheater. De regenachtige avond viel gelukkig niet in het water, want er waren prachtige en indrukwekkende optredens, zoals het duet van René van Kooten en David van den Tempel uit Elisabeth.

Zonder poespas

In elke editie van deze Autumn Musical Nights staat er weer andere samenstelling van musicalartiesten op het podium. Deze avond stonden René van Kooten, Tessa Sunniva van Tol, April Darby, Esmée Dekker en David van den Tempel op het toneel. Ze maken er een gezellige avond van, mede door allerlei anekdotes die tussendoor verteld worden over grappige momenten uit hun carrières.

Het is een avond zonder poespas, geen grote musicalkostuums, decorstukken of dansnummers, gewoon de artiesten als zichzelf verschillende nummers zingen. De artiesten hebben allemaal  al eens samengewerkt in een musical, daar hebben ze dan ook leuke verhalen over. Ook weten ze daardoor soms precies welk nummer ze samen willen zingen. De avond zit vol originele muziekkeuzes, al komen er natuurlijk genoeg klassiekers voorbij. Denk bijvoorbeeld aan verschillende nummers en duetten uit Les Misèrables, maar ook uit The Phantom of the Opera of Miss Saigon. Er kwamen ook genoeg nummers voorbij die je (als musicalliefhebber) niet zo vaak live op het podium ziet in Nederland, zoals ‘Suddenly Seymour’ uit Little Shop of Horrors, ‘The Schuyler Sisters’ uit Hamilton of ‘Don’t Rain on my Parade’ uit Funny Girl.

Af en toe merk je aan de musicalsterren dat ze zelf ook moeten wennen dat ze zich niet kunnen verschuilen achter hun personage, maar dat ze als zichzelf op het podium staan. Zo hebben ze midden in de show een Q&A, die nog niet zo goed gerepeteerd lijkt te zijn. Door vragen als ‘Wat is je favoriete musicalnummer?’ lijken sommige acteurs namelijk te worden overvallen. Dat leek het publiek niet erg te vinden, want dit geef de avond juist een oprechte en intieme sfeer.

Kortom, Autumn Musical Nights is een mooie avond om het musicalseizoen mee te beginnen. Helaas viel het in Den Haag totaal in het water, maar gelukkig gaat de rest van de tournee gewoon langs (overdekte) theaters. Samen met musicalliefhebbers in het theater genieten van bekende en minder bekende musicalliedjes is een goede aftrap van het nieuwe musicalseizoen.

Muziek

Een geslaagd muziekproject van het Mauritshuis

recensie: Bekijk het Mauritshuis  met je oren
Mauritshuispixabay

Wist je dat het Mauritshuis een eigen platenlabel heeft? Bekende artiesten zoals Merol en Willie Wartaal laten zich voor een nieuw nummer inspireren door een schilderij naar keuze in het Mauritshuis. Het muzieklabel is onderdeel van het project Bekijk het Mauritshuis met je oren. Priya Wannet is razend benieuwd hoe deze verfstreken klinken en duikt meteen in de Mauritshuis-playlist op Spotify.

Spinvis – Parel

Spinvis, de eenmansband van Erik de Jong (1961), verschijnt als eerste bovenaan de lijst. Zijn versie van het Meisje met de Parel (c. 1665) van Johannes Vermeer grijpt direct aan door het bijzondere intro. We horen verkeersgeluiden. Een auto die voorbijrijdt en zachtjes afremt. Vlak voordat De Jong begint met zingen hoor je in de verte de kerkklokken luiden. Het is bijna alsof je zelf onderdeel van het verhaal bent geworden en het meisje elk moment tegen kunt komen. Luisterend naar dit nummer vraag je je af: wie was toch deze mysterieuze jongedame die de Hollandse grootmeester zo intrigeerde? Spinvis zelf omschrijft haar als een vogel: ongrijpbaar en vrij. Het Nederlands Kamerkoor is een mooie toevoeging aan het geheel en geeft het nummer een ietwat plechtige, museale sfeer. Voor fans van Spinvis wederom de bevestiging dat Erik de Jong de koning van unieke en originele liedjes is. We weten misschien niet wie ze is geweest, maar door te luisteren naar dit nummer lijkt het net alsof je haar kent. Kortom een pareltje en absoluut het luisteren waard!

Merol – Slippertje

Het kunstwerk Mars en Venus betrapt door Vulcanus (1601) van Joachim Wtewael valt meteen in de smaak bij Merel Baldé (1991), beter bekend onder haar artiestennaam Merol. Het is sexy en een tikkeltje ondeugend; precies hoe we Merol kennen. Op het schilderij is de Griekse godin Venus te zien die ongegeneerd ligt te vrijen met Mars. Ze lijkt precies te weten wat ze doet en maakt zich niet druk om haar man Vulcanus met wie ze ondertussen getrouwd is. Merol raakt meteen geïnspireerd na het zien van de slippers van Venus die achteloos zijn neergegooid naast het bed. Dit doet haar vermoeden dat Venus moedwillig met Mars het bed is ingedoken. Als een echte woordkunstenaar rijgt ze de woorden aan elkaar en is ze niet bang om direct en expliciet te zijn. Daarmee houdt ze de maatschappij een spiegel voor. Als luisteraar kun je jezelf afvragen of monogame relaties eigenlijk nog wel van deze tijd zijn. Zijn open relaties niet veel interessanter? We leven immers in een maatschappij waarin alles draait om zelfontplooiing. Merol laat met dit nummer horen dat zij buiten geijkte kaders kan en durft te denken. Dit hoor je ook terug in de sound van het nummer. Het refrein is catchy en blijft gegarandeerd de rest van de dag in je hoofd hangen.

Dio – Hoger ft. Gerson Main

Dio, artiestennaam van Diorno Dylyano Braaf (1988), schiet voor de sterren, want het kan hem niet hoog genoeg. De jonge en ambitieuze rapper koos voor twee enorme plafondschilderingen van Ger Lataster als inspiratiebron voor zijn nummer Hoger ft. Gerson Main (2021). De ene plafondschildering is gebaseerd op Icarus die met zijn zelfgemaakte vleugels de zon probeert te bereiken, maar uiteindelijk te hoog vliegt en in zee stort. Hier komt het spreekwoordelijke “Hoogmoed komt voor de val” vandaan. Op de andere plafondschildering komt het thema hoogmoed ook terug. Toen Lataster in 1987 dit plafond schilderde, benauwde het hem dat hij zich omringd wist door grootmeesters als Rembrandt, Vermeer en Rubens. Hoogmoed zou op de loer kunnen liggen. Lataster zag maar één manier om zijn eigen val te voorkomen: hard werken. Met veel felle kleuren en expressie schilderde hij een blauwe werkbroek, werkschoenen en een schep, refererend aan de werkende man. Dio maakt met zijn nummer duidelijk dat hoogmoed, oftewel overdreven zelfvertrouwen, niet altijd iets negatiefs hoeft te zijn. Hij rapt hierover: “Want ik wil niet als ik oud ben moeten denken had ik maar.” Het resultaat is een dromerig, zwevend maar krachtig liedje dat zowel qua sound als qua boodschap prachtig contrasteert met de felle en heldere kleurencompositie van het kunstwerk zelf. Hoogmoed is een bekend thema in de huidige maatschappij en dit nummer zou zeker de jongere generaties kunnen bereiken.

Goldband – Psycho

Met de Haagse groep Goldband reizen we af naar de 90’s, gabbertijd. Op hoge snelheid dendert hun nieuwste festivaltrack Psycho (2022) door je speakers heen. De track begint nog vrij rustig, maar je hoort al snel dat er een woeste storm gaat uitbreken. Richting het refrein barst de ravemelodie los en moet je wel meezingen met de tekst: “Ik ben een psycho, ik word helemaal gek.” Voor deze track lieten de mannen zich inspireren door het schilderij Christus in het voorgeborchte (1597) van Jan Brueghel de Oude en Hans Rottenhammer. Het is een schilderij waarmee ze alle kanten op kunnen. Chaos, licht en donker. Christus in het voorgeborchte heeft het allemaal en dat hoor je terug in de onstuimige beat. Het voorgeborchte of Limbo (Latijn: aan de rand) was in de Rooms-Katholieke Kerk een aanduiding van het verblijf van de zielen die na het sterven niet toegelaten worden tot de hemel en ook niet naar de hel of het vagevuur gezonden worden. Zij wonen aan de rand van de hemel of de hel. Op het schilderij is te zien hoe Jezus Christus afdaalt naar het voorgeborchte om daar Adam en Eva op te halen en naar de hemel te brengen. Het gevoel dat je krijgt bij het schilderij matcht met het gevoel dat het nummer oproept als je het hoort. Goldband is erin geslaagd om het perfecte nummer voor dit schilderij te maken.

Eefje de Visser – Cybele

Van keiharde gabberhouse schakelen we over naar de zoete, dromerige klanken van Cybele (2021). Ook dit lied is gebaseerd op een werk van Jan Brueghel de Oude. Samen met Hendrik van Balen schilderde hij Krans van vruchten rond een voorstelling met Cybele die geschenken ontvangt van personificaties van de vier jaargetijden tussen 1620 en 1622. Cybele was in de mythologie de godin van de vruchtbaarheid, aarde en natuur. Voor haar nummer kruipt Eefje de Visser (1986) in de huid van de 17e-eeuwse gelovige mens en zingt zij Cybele toe om haar te bedanken en om te vragen de aarde vruchtbaar te houden. De verering en weelderige details uit het schilderij komen terug in de welbekende elementen als zwevende vocalen, fonkelende synthesizer sounds en diepe bassen. De sfeer die het schilderij oproept is gelijk aan haar sound en valt hoogstwaarschijnlijk in de smaak bij mensen die op zoek zijn naar een zacht nummer die feminiene kracht uitstraalt.

 

Nog niet genoeg gezien en gehoord? Andere nummers van Bekijk het Mauritshuis met je oren (Harrie Jekkers met Gezicht op Delft, Willie Wartaal met Mootje, The Kik met De ware Jakob en Jett Rebel met Heaven’s Got A Place For You) zijn te beluisteren via de website van het Mauritshuis. Ook zijn alle nummers te vinden op Spotify en YouTube.