Anton Henning (Berlijn, 1964) heeft nog niet vaak in Nederland geëxposeerd. In 2002 was zijn werk bijvoorbeeld te zien in Museum De Pont in Tilburg onder de titel Surpassing Surplus en in 2003 in Vous Etes Ici in Amsterdam. Nu is het Gemeetnemuseum in Den Haag aan de beurt. Hennings werk kenmerkt zich door lichte, gebroken kleuren en hij combineert hierin abstracte motieven met figuratieve beelden. Veelal zijn er lijnenpatronen te zien die samen een geabstraheerde bloemfiguur vormen. Daarnaast ontwerpt de kunstenaar meubels. Deze noemt hij Mintrex, lichtgevende meubels.

Berlijn op een zomeravond

Anton Henning, Blumenstilleben 193, 2004, 230 x 1005 cm

Waar in De Pont in 2002 een groot overzicht van werk van Henning te zien was, is in deze tentoonstelling slechts een schilderij te zien. Dit is weliswaar een schilderij van aanzienlijke afmetingen, het is ongeveer tien meter breed, toch is een schilderij misschien wat weinig voor een kunstenaar van dit kaliber. Het doek laat de Neue Nationalgalerie zien, het door Ludwig Mies von der Rohe in zijn nadagen ontworpen museum in Berlijn. Op de voorgrond is een van Hennings karakteristieke vormen te zien, de Hennling. Deze Hennling is de signatuur van de kunstenaar en komt in veel van zijn werk in verschillende verschijningsvormen terug en lijkt qua verschijning op een bloemachtige vorm.

Voor het grote schilderij zijn er midden in de kamer twee mintrexen geplaatst in de kamer. Het zijn twee identieke, grijze kubusvormen van hout met een rooster aan de bovenzijde. Door het felle, witte licht dat aan de onderzijde straalt, lijken de meubels te zweven. Op het eerste gezicht zien ze er oncomfortabel uit, maar blijken best lekker te zitten. Vanaf deze zitmeubelen is een mooi uitzicht op het bloemenlandschap aan de muur. Wie zelf in Berlijn geweest is, herkent het gebouw van de Neue Nationalgalerie direct in het Blumenstilleben No. 193. Dit markante museum is een herkenningspunt midden in het centrum van de stad. De sfeer van de omgeving wordt goed weergegeven door Henning. Door zijn kleurgebruik voelt het als het ware alsof je als toeschouwer zelf in de avondschemering naar het gebouw staat te kijken. Het geheel krijgt hierdoor een tijdloos karakter.

We want more!

De stijlkamer van Anton Henning is een mooi vormgegeven kamer met een aparte sfeer. het werk van Henning past goed in de sfeer die de architectuur van Berlage oproept. De gele bakstenen van het museumgebouw liggen binnen het kleurenpalet van Henning en lijken het interieur te versterken. Jammer blijft het beperkte aanbod aan werk van de kunstenaar, maar wie meer werk van Henning wil zien, kan in de vaste collectie van het Gemeentemuseum terecht voor een tweetal kleinere werken van zijn hand. Voor de bezoeker die nog meer Henning wil zien, is er een mooie catalogus van zijn werk te koop in de museumwinkel. Deze catalogus is zeker een aanrader. Blumenstilleben No. 193 biedt zo een eenvoudige ingang in de wondere wereld van Anton Henning, een wereld die zeker meer bezoek en onderzoek waard is.

Beelden van plastic

Bivak Gloria, 2008

Marica giet verschillende kleuren verf in schuin staande bakken. De verf heeft zo de vrije hand en loopt door elkaar heen. Het kleurenmengsel levert een abstracte compositie op die de kunstenaar vervolgens uitvergroot overzet op een of meerdere panelen. Daartoe wordt een stuk board of karton op de grond gelegd. Allereerst brengt Marica met een tube zwarte verf de scheidslijnen van de verschillende kleurvlakken aan. Na droging van de zwarte lijnen giet hij in de ontstane vakken de bijbehorende kleur. Navraag bij de kunstenaar leverde op dat Marica graag met verf wilde werken, maar niet wilde schilderen. Want, schreef hij: “Ik ben geen schilder, dus geen kwast in dit spel”.  Marica werkt met kleine knijpflesjes. Ook maakt hij video-opnames van de manier waarop de verf in de schuine bakken loopt. De zwaartekracht is de bepalende factor. “De verf moet ‘vrij’ zijn”, aldus Marica. Het werk is ontstaan vanuit interesse voor het werken met verf in combinatie met het willen maken van beelden van plastic. Marica leent als het ware het materiaal van de traditionele schilder en gebruikt deze op de manier van een beeldhouwer. In het computerprogramma Photoshop gebeurt ook iets dergelijks. De meeste gereedschappen die er te vinden zijn, zijn ontleend aan hun equivalent uit de teken- en/of schilderpraktijk. Je kunt er werken met een penseel of een gum zonder ze daadwerkelijk aan te raken.

Ambivalent digitaal gereedschap

New Orleans Serie (6), 2008

Sommige gereedschappen hebben digitaal dezelfde functie als analoog. De gereedschappen ‘penseel’of ‘gum’ doen wat je denkt dat ze gaan doen. Bij andere gereedschappen is het niet zo duidelijk. Het programma behelst ook gereedschappen die weliswaar in de werkelijkheid als attribuut bestaan, maar in het digitale atelier een nieuwe functie hebben gevonden. Een voorbeeld hiervan is de toverstaf, waarmee je gebieden van dezelfde kleur kunt selecteren. Of een lasso, waarmee je de contouren van het beeld kunt vangen. Wat Marica doet, is eigenlijk beter te vergelijken met het gereedschap ‘emmertje’ uit Photoshop. Alsof je een emmer omgooit, kun je hiermee bepaalde oppervlakten van je beeld vullen met virtuele verf. Marica heeft de emmer vervangen door een knijpflesje. Ondanks dat Marica zichzelf niet als schilder ziet en de beelden als gevolg daarvan wellicht meer als sculpturen beschouwd moeten worden, geeft zijn werk de schilderkunst een nieuwe impuls. Er vindt een dubbele cross-over plaats: van analoog via digitaal, weer terug naar analoog. Een virtuele manier van werken wordt wederom op een ambachtelijke manier toegepast. De emmer krijgt door zijn nieuwe functie in Photoshop, ook een nieuwe betekenis. De identiteit van de emmer wordt als het ware aangevuld.

De opkomst van een digitale traditie

Dat de meeste gereedschappen van Photoshop te herleiden zijn naar de werkelijkheid, is op zich niet vreemd. De fotografie bijvoorbeeld, baseerde zich, bij het ontbreken van een traditie, in eerste instantie op die van het meest nabije medium; de schilderkunst. Naarmate de fotografie zich ontwikkelde, ontstonden er meer mediumeigen functies en toepassingen. Andere nieuwe media volgden eenzelfde traject en zo ook de digitale wereld. In het geval van Photoshop wordt de teken- en schilderpraktijk langzaam losgelaten. Er worden nieuwe, mediumspecifieke gereedschappen uitgedacht die geen equivalent bezitten in de realiteit. Sommige van deze nieuwe gereedschappen zouden ons in de werkelijkheid veel tijd besparen. Zo kun je met het tovergummetje in een klik egaal gekleurde gebieden uitwissen. En laten we wel wezen, een digitaal kleurenpalet heeft zo zijn voordelen. Het raakt niet op, heeft geen droogtijd, je hoeft je penselen niet schoon te malen en het ruikt niet naar terpentine. Het doet weer even realiseren dat er best een tijdperk zou kunnen komen, waarin niemand meer weet wat een puntenslijper is; een object dat in Photoshop geen waarde heeft. Een realiteit waarin de gum als zodanig wellicht niet meer bestaat. Enkel en alleen nog als een gereedschap in een programma als Photoshop.