Film / Achtergrond
special: True Detective

Een heerlijk vreemde misdaadserie

.

Toen de Amerikaan Nic Pizzolatto de misdaadserie True Detective bedacht, had hij ongetwijfeld niet voorzien dat de reeks direct een internationale hit zou worden. Of dit nu komt doordat ze grote namen wisten te strikken voor de hoofdrollen of doordat de serie een unieke insteek en een bijzondere locatie heeft; de ingrediënten hebben in ieder geval hun werk gedaan.

~

Pizzolatto wist al in 2012 Oscarwinnaar Matthew McConaughey te strikken om een van de hoofdrollen te spelen. Het was eigenlijk de bedoeling dat hij in de huid van detective Marty Hart zou kruipen, maar McConaughey wilde graag de uitdaging in de vorm van de geplaagde detective Rust Cohle aangaan. Door zijn vroege betrokkenheid werd ook Woody Harrelson al snel verleid om mee te werken. Hij zou de tweede hoofdrol op zich nemen; die van de typisch Amerikaanse Hart. En dat is maar goed ook, want de twee acteurs spelen hun rol tegen de grens van perfectie. McConaughey overtuigt als de complexe Cohle en Harrelson weet een personage neer te zetten tegenover wie je direct haat-liefde-gevoelens koestert.

True Detective is een serie met vele lagen. Naast het oplossen van de zaak Dora Lange schurkt het verhaal regelmatig langs de grenzen van paranormaliteit en doet het je nadenken over de identiteit van de mens. Want wie zijn wij? Wij zijn wat we onszelf vertellen dat we zijn, aldus Cohle. Religie, filosofie; alles is een verhaaltje. De combinatie van de filosofische, soms pessimistische Cohle met de nuchtere, standvastige Hart is op zijn minst interessant. De personages vullen elkaar perfect aan en zorgen voor de nodige dynamiek. Ook de locatie van de serie is perfect gekozen. De grimmigheid van het zuidelijke Louisiana zorgt voor een aantal prachtige beelden, zoals de verlaten kerk en de plaats delict op het platteland.

Meer!


Seizoen 2 start naar verwachting ergens volgend jaar in de Verenigde Staten. Wanneer er van start wordt gegaan met het filmen, is niet bekend, want eerst moet de cast nog bij elkaar gezocht worden.

Boeken / Fictie

Wat je doet, goed doen

recensie: Giorgio Fontana - Het geweten van Roberto Doni (vert. Philip Supèr)

“De bouten. Daarmee was het allemaal begonnen. Elke dag, als hij op het werk kwam, naar buiten liep om te lunchen of weer naar huis ging, bleef Doni even staan om ze te bekijken.” Het zijn de eerste zinnen van Giorgio Fontana’s literaire doorbraak Het geweten van Roberto Doni en tevens de kern.

 

Roberto Doni raakt als magistraat in Milaan betrokken bij een op het oog simpele zaak: jongen en meisje worden op straat beroofd door allochtonen, meisje raakt daarbij verlamd maar herkent een van de daders en die dader staat binnenkort terecht. Totdat de idealistische journaliste Elena Vicenzi Doni probeert te overtuigen van de onschuld van deze vermeende dader. Wat volgt is een zoektocht naar de waarheid, naar de schoonheid van het lelijke, naar de rol van het geweten in rechtspraak en een zoektocht naar je plek in de wereld. Want zoals in vrijwel elke moderne Italiaanse roman lijkt het verhaal te gaan over een ophanden zijnd probleem – in dit geval het oplossen van een moordzaak – maar speelt het verhaal zich in werkelijkheid af op een veel groter en tegelijk persoonlijker niveau.

Stem
Giorgio Fontana (Milaan, 1981) is een nog vrij jonge auteur en dat is te merken. Roberto Doni en zijn vrouw zijn in de zestig, maar als deze leeftijd na een paar hoofdstukken voor het eerst ter sprake gebracht wordt, komt die als een verrassing. Op basis van hoe Doni en zijn gedachten zijn beschreven, komt hij eerder over als een man die wat leeftijd betreft dichter op Fontana zelf zit. Ook uit andere dingen spreekt dat de jonge auteur zijn stem nog niet helemaal gevonden heeft; de soms ietwat gekunstelde metaforen, de personages die vrijwel allemaal nogal vlak blijven, de herhalingen en het gebrek aan synoniemen halen de lezer meer dan eens uit het verder spannende verhaal.

De bouten
Toch is er genoeg reden om aan te nemen dat we nog veel kunnen verwachten van Giorgio Fontana. Naast de goed opgebouwde spanning kent de roman goede dialogen – een vak apart.  Nog belangrijker is de manier waarop Fontana de grote thema’s uitdiept. De eerste zinnen, over de bouten, verwijzen naar de constructie van het Paleis van Justitie. Van een afstand lijken het slijtplekken of vlekjes die in de tegels zitten, maar het zijn grote metalen bouten die nodig zijn om het marmer van het Paleis op zijn plaats te houden. Een simpel, fysiek feit dat Doni erop wijst dat er méér nodig is om de rechtspraak bij elkaar te houden –dat rechtvaardigheid kwetsbaar is en wel wat extra’s kan gebruiken. 

Wat je doet, goed doen
Op scherpzinnige wijze onderzoekt Fontana het morele credo van de magistraat: “wat je doet, goed doen”. Is dit genoeg om een goed mens te zijn? Ontbreekt er niet iets? Of is het al te veel gevraagd om dit van jezelf te verwachten? Fontana doet meerdere scherpe observaties over dit thema, zoals Doni’s betoog over de bedrieglijke naïviteit van de Romeinen: “De mentaliteit in Rome was die van heel Italië in het klein: eigenlijk zijn we allemaal prima mensen, en eigenlijk zijn we allemaal precies hetzelfde als we voor een bord pasta zitten, dus waarom zouden we het elkaar moeilijk maken?”

Dit vraagstuk wordt door Fontana uitstekend uitgewerkt en door zijn verfrissende keuze voor zo’n groot onderwerp onderscheidt hij zich van zijn tijdgenoten, die zich vaak bij meer alledaagse zaken houden. Er is alle reden om aan te nemen dat we met de tijd nog meer van hem kunnen gaan verwachten.

Kunst / Expo binnenland

GenderBlender doet de naam eer aan: een rijke mix

recensie: o.a. Pyuupiru, Silvia B., Matthijs Holland, Sayyid Tareq de Montfort, Heather Cassils, Hana Pesut, Han Hoogerbrugge en Willem Popelier - GenderBlender

GenderBlender is de naam van de nieuwe tentoonstelling van MU, een tentoonstellingsruimte voor hedendaagse kunst in Eindhoven. De grote genderdiversiteit die bestaat tussen man en vrouw wordt in deze tentoonstelling onderzocht. Het resultaat is een rijk scala aan vormen, media en perspectieven.

MU staat bekend om de energieke mix van hedendaagse kunst gemengd met andere kunstzinnige disciplines. Op dit moment bevindt MU zich in een overgangsperiode van het pand De Witte Dame naar het pand Strijp-S, dat sinds mei 2013 bestaat. GenderBlender is te zien in Strijp-S, een grote ruimte die voor elke tentoonstelling wordt leeggehaald en opnieuw ingericht. Deze nieuwe tentoonstelling past bij MU: GenderBlender onderzoekt, breekt open en daagt uit.

Muscles of the left hand (lesbian), Hannah Honeywell, Manipulated image from Gray’s Anatomy, ink jet print on paper

Muscles of the left hand (lesbian), Hannah Honeywell, Manipulated image from Gray’s Anatomy, ink jet print on paper

Het openbreken van gender

MU Strijp-S is voor GenderBlender opgedeeld in verschillende delen, afgebakend door wanden en hokjes. De grote verscheidenheid aan kunstenaars en kunstwerken krijgt op deze manier allemaal een eigen plek, zonder dat het ene werk meer naar voren treedt dan het andere. Want er is veel te zien, van veel verschillende kunstenaars. Foto’s, boeken, documentaires, tekeningen, multimedia installaties en nog veel meer komt aan bod, zonder dat het overzicht kwijtraakt. Het overkoepelende thema, de diversiteit binnen gender, is namelijk een sterke, rode lijn die consequent door de tentoonstelling loopt.

20% man, 80% vrouw?

Het startpunt van GenderBlender is het project X%Y% van het kunstenaarsduo Wetzer & Baauw (Hanneke Wetzer en Leoni Baauw, tevens de gastcuratoren). Voor dit project vroegen ze aan 100 mensen voor hoeveel procent zij zich man voelden en voor hoeveel procent zij zich vrouw voelden. Deze uitkomsten verwerkten ze in een infographic die bij de portretten is afgebeeld. Het grote, grijze gebied tussen je 100% man voelen of je 100% vrouw voelen komt in dit project duidelijk naar voren.

Beeldend kunstenaar Matthijs Holland maakte een serie fotoportretten, getiteld NormAll. Voor deze serie heeft de kunstenaar zich laten inspireren door belangrijke personen uit de geschiedenis die de grenzen van gender opschoven. Hiermee laat hij zien dat het ondervragen en uitdagen van de grenzen van gender van alle tijden is. Hatshepsut is bijvoorbeeld te zien in deze reeks, een vrouw die zich tegen alle regels in tot farao kroonde in het oude Egypte.

Becoming An Image Performance Still No. 1 - Foto: Heather Cassils and Eric Charles

Becoming An Image Performance Still No. 1 – Foto: Heather Cassils and Eric Charles

Niet één waarheid

De uitkomst van de tentoonstelling is veelzijdig en divers, iets dat ook niet anders kan als er van zoveel kunstenaars werk wordt getoond. De kunstenaars hebben allemaal een eigen opvatting over gender en in welke mate en in welke richtingen dit begrip op te rekken is. Deze diversiteit maakt de tentoonstelling krachtig, want er is niet één waarheid. Het publiek krijgt een aantal mogelijkheden voorgeschoteld, waaruit inspiratie, kennis en openbaringen opgedaan kunnen worden. De kans bestaat dat een dergelijk onderwerp zwaar wordt, maar dit is bij GenderBlender niet het geval. Juist omdat MU het aan de bezoeker overlaat om de werken in de tentoonstelling te interpreteren en een plaats te geven, blijft er een openheid en ruimte bestaan die dit soort onderwerpen in deze context goed doen.

Film / Achtergrond
special: Oldboy

De oude is toch beter

Een remake van de Koreaanse cultklassieker Oldeuboi (Chan-Wook Park) door de soms wat eigenzinnige regisseur Spike Lee (Inside Man) zou op zijn minst een interessante filmervaring moeten opleveren. In plaats daarvan is het een standaard actiethriller die buiten het verhaal weinig met het origineel van doen heeft.

~

Joe Doucett (Josh Brolin; No Country For Old Men) wordt op een avond ontvoerd en opgesloten in een willekeurige motelkamer zonder dat hem wordt verteld wie hem vasthoudt of waarom. 20 jaar later wordt hij net zo plotseling weer vrijgelaten en heeft hij slechts één doel voor ogen: wraak nemen op degene die hem dit heeft aangedaan.

Stijlverlies
Oldboy is een minder sterke en gedurfde film dan Oldeuboi. Het origineel was erg hard in wat het in beeld durfde te brengen en deed dat vrijwel altijd erg stijlvol. Het prachtige ganggevecht, waarin Oh Dae-su (Choi Min-sik) met een hamer een groep gangsters te lijf gaat, was hier het beste voorbeeld van. Deze scène zit ook in Oldboy en is hier ook in één shot gefilmd, maar het gevoel van een eigen, gedefinieerde stijl (doorgaans bij Spike Lee geen probleem) is veel minder sterk. De vermindering van risico’s is echter het sterkst te merken in de verhaalvertelling. Elk plotpunt wordt in hapklare brokken aan het publiek gevoerd en netjes door personages uitgelegd, terwijl Oldeuboi juist liet zien dat dit absoluut niet nodig was. Als gevolg van deze vertelstijl speelt de dochter van Doucett een belangrijkere rol in de motivatie van het hoofdpersonage, wat ook niet bijster veel toevoegt.

~

Als film op zich speelt Oldboy als een vrij standaard, maar op zich capabele actiethriller. De actie en het acteerwerk zijn prima en de twist – die in tegenstelling tot de rest van de film juist erg magertjes wordt uitgelegd – biedt een goede finale. Een probleem is echter dat het moeilijk is om mee te voelen met Doucett (wat met de aandacht voor zijn gevoelens voor zijn dochter wel wordt geprobeerd) aangezien hij geïntroduceerd wordt als een onsympathiek personage en hij daarna niet verder wordt uitgediept. Oldboy is op zich best leuk, maar biedt geen enkele reden om deze film te kijken in plaats van het origineel.

Boeken / Fictie

Wordt vervolgd: Success story

recensie: Johan Harstad (vert. Paula Stevens) - Ambulance

Scandinavische schrijvers doen het goed in Nederland. Stieg Larsson, Marianne Fredriksson en Herbjørg Wassmo, om er maar even een paar te noemen, maakten allemaal indruk met hun vakkundig geschreven, nuchtere proza.

Aangezien de voortschrijdende tijd het aanbod aan schrijvers enigszins heeft ingeperkt, is er nu ruimte voor een nieuwe generatie auteurs en Harstad neemt een deel van die ruimte in. Johan Harstad is geen onbekende in de Noorse schrijverswereld, sterker nog: hij is een alleskunner die op 22-jarige leeftijd zijn eerste verhalenbundel publiceerde. Zijn zelfbenoemde geheime superkracht, slapeloosheid, helpt hem bij het schrijven van zijn proza. Ambulance, in het Noors verschenen in 2002, is zijn tweede bundel. Daar kwamen sindsdien drie romans bij, waarvan er een verfilmd werd als miniserie. Bovendien draait Harstad zijn hand niet om voor non-fictie of een toneelstuk her en der, en werkt hij naast zijn schrijverschap als grafisch ontwerper.

Eenzaamheid
Zoals wel vaker het geval is in verhalenbundels zijn ze niet erg gelukkig, de mensen die de revue passeren in de verhalen van Ambulance. Harstad geeft zijn ik-personen weinig karakter mee; daar zijn de verhalen te kort voor. In plaats daarvan worden ze gedefinieerd door hun omgeving en allemaal hebben ze eenzelfde desolaat verdriet. Harstad voegt een extra dimensie toe door de verhalen met elkaar te verbinden via kleine details, zoals het geluid van de ambulance uit de titel. Een enkele keer figureren de personen in elkaars verhalen.

Neem bijvoorbeeld de ik-persoon uit ‘Ik ga naar huis’, die zijn afstudeerscriptie zou moeten schrijven, maar in plaats daarvan de brievenbus checkt, zijn teennagels knipt en 21 bladzijden kant-en-klare gordijnen bestudeert voor wat de laagste prijs in de stad moet zijn. ‘Als je alle eenzame mensen achter elkaar zou leggen’, redeneert hij, ‘zou je een paar keer de aarde rond kunnen. Maar we gaan niet naar buiten. We komen elkaar niet tegen, we gaan niet bij elkaar liggen. We blijven achter de ramen zitten.’ Of de ik-persoon in ‘Overzicht’, die wanhopig de controle over het leven probeert te houden door continu lijstjes te maken en de dag te doorlopen.. Hij merkt dat alle orde tekortschiet wanneer deze ‘ik’ in dezelfde kamer is als diens zieke vader. ‘Hij hoeft alleen nog maar dood te gaan. Ik hoef hem alleen nog maar te missen. Daar heb ik me nog niet kunnen voorbereiden, zover was ik nog niet met plannen.’

Op de ladder
Waar Harstads verhalen niet tot vreugde strekken, doet zijn woordgebruik dat wel. Hij schreef de bundel vrijwel onafgebroken in zes maanden tijd en omschrijft zichzelf als in een roes. Dat koortsige gevoel is terug te lezen in Ambulance, waar de soms al te lange zinnen in een stream-of-consciousness in elkaar overgaan. Voornaamste punt van kritiek is dan ook dat enige polijsting de bundel goed zou doen, maar Harstad heeft nog jaren voor zich: wie weet vindt hij zichzelf nog eens terug in de lijst met grote Scandinavische schrijvers.

Boeken / Achtergrond
special: Richard House

‘Lezers mogen het best oneens zijn met me’

Met The Kills, een vierdelige thrillerreeks over het naoorlogse Irak, brak de Engelse kunstenaar en filmmaker Richard House vorig jaar in één klap door. Hij werd er zelfs mee genomineerd voor de Man Booker Prize; een zeldzaamheid voor literaire thrillers.

House besteedde veel aandacht aan de e-books, die eerder verschenen dan de gedrukte exemplaren. Hier voegde hij veel extra’s als foto’s, audio- en videofragmenten aan toe. Het eerste deel, Sutler, werd onlangs in het Nederlands vertaald. Hierin slaat Stephen Lawrence Sutler op de vlucht nadat hij medeplichtig is bevonden aan het verduisteren van 53 miljoen dollar.

Hoe bent u op het idee gekomen om de boeken als e-books uit te geven, nog voor de papieren versies verschenen?
Het idee werd voorgesteld door mijn uitgeverij, Picador, nadat ik de boeken had geschreven. Zij zochten naar een originele manier om de vier boeken uit te geven en hadden speciaal voor mij een team samengesteld dat met mij meedacht. We hebben ook lang gediscussiëerd of de boeken apart uitgegeven zouden worden of juist als één geheel. Op een gegeven moment stelde iemand het idee voor om de boeken digitaal uit te geven. Ik was erg geïnteresseerd en heb dat idee dan ook flink uitgebuit. Het gaf me namelijk de kans om extra materiaal als film- en audiofragmenten toe te voegen. Tijdens het schrijven was ik hiermee bezig geweest, maar ik wist toen nog niet wat ik ermee aanmoest. Dit was een goede manier om mijn ideëen fysiek te maken.
 
Daarnaast vond ik het leuk om met de structuur te spelen. Het derde boek, The Kill, gaat over een moord in een flatgebouw in Napels. Het verhaal wordt dag voor dag verteld door verschillende personages. Als lezer van de digitale editie krijg je de kans om het boek in verschillende volgordes te lezen. Het idee is dat je een muntje opgooit en afhankelijk van de uitkomst daarvan het boek chronologisch of per personage leest.

Betekent dit dat lezers van de papieren editie iets essentieels missen?
We zijn daar erg voorzichtig mee geweest. De boeken kunnen prima gelezen worden zonder de extra’s, die sowieso geen belangrijke informatie over het plot bevatten. Maar Sutler heeft een thrillerachtige structuur en hierdoor had ik niet altijd de ruimte om personages uit te kunnen diepen. De e-books boden me deze gelegenheid wel. Bovendien kunnen lezers van de papieren editie veel van het bonusmateriaal ook online vinden, dus ze hoeven niets te missen.

Ik ben wel van mening dat er meer mogelijk is met e-books. De opmaak van The Kills is nog steeds vrij traditioneel maar ik denk dat het mogelijk is om de grenzen van het digitale boek meer te verleggen. Bovendien beschikken steeds meer mensen over een tablet, dus je hoeft niet bang te zijn dat het maar voor een select publiek is.

Uw boeken spelen zich af in het na-oorlogse Irak. Wilt u een politiek statement maken met The Kills?
Nee, het is niet een direct statement dat ik wil maken. Hoewel ik wel een mening heb, is het niet mijn doel om die over te dragen aan de lezers. Ik vind het interessanter om een onderwerp vanuit verschillende kanten te belichten en er een discussie van te maken. Het lijkt me leuk om iets te schrijven dat mensen op verschillende manieren kunnen interpreteren. Mensen mogen het namelijk best oneens zijn met me.

Klopt het dat u geïnteresseerd bent in outsiders? Uw personages lijken zich vaak niet goed thuis te voelen in hun omgeving.
Inderdaad, het is een onderwerp waar ik graag over schrijf. Toen ik de eerste versie van The Kills af had, was ik best ontevreden. Ik vond het wat vulgair om enkel over een gruwelijke bloederige moord te schrijven. Vervolgens ben ik het boek grondig gaan herschrijven en ben ik meer de nadruk gaan leggen op de omgeving. Hoe ervaren de bewoners het om in een flatgebouw te wonen waar zo’n afgrijselijke moord is gepleegd? Hoe is het voor een buitenlander om ergens te wonen waar je de taal niet kent? Hoe is het om homoseksueel te zijn, of een crossdresser? Dit soort kwesties komen aan bod in het boek. Ik zeg niet dat otherness voor iedereen hetzelfde betekent, maar het roept wel vragen op. Gaat het om erbij willen horen? Of is het iets anders?

Ook Sutler is een buitenstaander. Hij is van middelbare leeftijd en heeft minder bereikt dan hij wellicht zou willen. Zijn huwelijk is gestrand en ook zijn loopbaan verloopt niet optimaal. Dan krijgt hij ineens een aanbod om onder geheimzinnige voorwaarden te komen werken in het Midden-Oosten. Waarom is hij niet wantrouwend wanneer hij een contract tekent waar iets duidelijk niet mee pluis is?
Sutler grijpt de kans om een nieuwe start te maken met beide handen aan. Hij geniet ervan om een ander persoon te worden. Ik herken dit heel goed van mezelf. Toen ik 28 was, verhuisde ik naar Chicago om daar mijn kunstopleiding af te ronden. Ik herinner me heel goed hoe ik daar helemaal alleen aankwam met enkel een paar koffers. Het was ontzettend eng, maar tegelijkertijd was het ook een fantastische ervaring die me echt heeft getransformeerd. Ik was me heel bewust van de vrijheid die het verschafte en daarom begrijp ik Sutler dus heel goed. Voor hem is het erg bevrijdend om in een nieuwe omgeving te werken waar hij geen geschiedenis heeft. Hij bedenkt zelfs een soort nieuwe persoonlijkheid voor zichzelf. Maar tegelijkertijd is hij natuurlijk erg naïef. Sutler denkt niet goed na over de intenties van zijn werkgever.

Sutler leest niet als een conventionele thriller. Wat is uw relatie met thrillers en hoe gaat u als schrijver met dit genre om?
Vroeger las ik veel thrillers. Ik merkte dat ze vaak dezelfde structuur hadden. Meestal draait het namelijk om het oplossen van een misdrijf. Er wordt bijvoorbeeld iemand vermoord en gaandeweg komt de lezer erachter wie de moord gepleegd heeft en met welke motieven. Ik vroeg me af wat er zou gebeuren als ik deze elementen weg zou nemen. Ik vind het juist interessant wanneer ik dingen zelf moet invullen. Zo behoudt fictie zijn vitaliteit. Veel thrillers zijn bloederig en kennen veel expliciet omschreven gruwelijkheden. Ik vond het leuk om dat te ondermijnen. Daarnaast heb ik ook dingen toegevoegd. Voor een genre waarin de dood zo belangrijk is, bestaat er maar weinig plaats voor rouw in de boeken. Ik heb dit wel in mijn werken toegevoegd omdat het iets is dat ik als lezer miste.

Ineens was daar vorig jaar die nominatie voor de Man Booker Prize. Hoe was het om te horen dat het boek de longlist had gehaald?
Dat was een geweldige ervaring. Ik had het niet verwacht, een uit vier delen bestaande thriller is  immers een vrij onconventionele keuze voor de Booker Prize. Maar mijn uitgever had veel vertrouwen in het project en dat was een flinke steun. De nominatie voelde voor mij dan ook als een soort bevestiging, iets wat je niet vaak meemaakt als schrijver. Bovendien begonnen mensen de boeken serieuzer te nemen na de nominatie. Zo verschenen er ineens veel meer recensies van.

Boeken / Non-fictie

Soldaat zkt vrouw

recensie: Marijke Libert - Sisterka

.

Libert, geroutineerd journalist en schrijver, werkte gedurende vijfentwintig jaar voor de gevierde Belgische krant De Morgen. Sisterka is haar derde roman, na Sterk water en Enkel de daad. De eerste zin van Sisterka is ‘Pakt den brief’: een passende inleiding naar een in principe boeiende roman die door teveel archaïsmen afleidt van haar doel.

Moeilijk, moeilijk
Na aldus verwarring te zaaien met zinnen als ‘met brokkelige gegevens zou ik me aan ’s mans wezen en de reconstructie van zijn verhaal zetten’ en ‘Zijn overweldigende postuur liet evenwel enige overdaad en generositeit vermoeden’ maakt Libert duidelijk waar het verhaal om draait.

Haar vijfennegentigjarige nonkel Ephrem vertelt op zijn sterfbed dat hij tijdens de Eerste Wereldoorlog een affaire heeft gehad met een Engelse verpleegster: een kokette matrone met wie hij nog enige tijd een briefcorrespondentie heeft onderhouden. Het is niet uitgesloten dat daar een kind uit is voortgekomen. Hij vertelt dat cryptisch, door middel van een van haar oude brieven. Helaas, na de oorlog trouwt Ephrem met tante Sien en leidt hij een liefdeloos en ongelukkig leven, waarbij hij zijn kortstondige romance nooit vergeet.

Zoals gezegd, komt de lezer van Sisterka maar beter goed beslagen ten ijs. Naast overbodige archaïsmen bevat het boek zowel Engelse als Franse brieven. Samen met de Vlaamse voertaal is daarom een gedegen talenkennis vereist om de roman op waarde te kunnen schatten. Hoewel: een enkele keer vergeet Libert haar gebruikelijke hoogdravendheid en valt ze terug op zinnen als: ‘Vriendelijke mensen, die adventisten, ook al hadden ze niet meteen de meest boeiende stuff meegestuurd’.

Journalistieke zoektocht
Het gegeven waarop de roman is gebaseerd is boeiend genoeg: een clandestiene liefdesrelatie tussen een soldaat en zijn verpleegster, een leven lang verlangen en onzekerheid. Voeg daarbij een spannende zoektocht vol omzwervingen om de waarheid te achterhalen en het is duidelijk waarom Sisterka al snel na verschijnen bovenaan de Belgische top-10 non-fictie prijkte.

De gedetailleerdheid van het verhaal valt Libert te prijzen, maar helaas blijkt Sisterka ondanks alle goede ingrediënten geen roman die de aandacht vasthoudt. De norse Ephrem, die met enige regelmaat op zijn vrouw inslaat, biedt weinig redenen hem een gelukkig einde te wensen. De identiteit van Sisterka herself blijft tot ver in de roman verborgen en blijft ook te vaag om met haar mee te leven. Libert doet geroutineerd verslag van de journalistieke route die ze volgt om vanaf enkele brieven via het raadplegen van deskundigen en archieven uiteindelijk naar Engeland en Schotland te reizen om Sisterka’s identiteit te achterhalen. Waar de feiten niet geheel op elkaar aansluiten, spreekt ze haar innerlijke journalist aan om het verhaal te completeren. Een mooie familiekroniek is het resultaat.

Boeken / Fictie

Een eiland zonder vrijheid

recensie: Jaap Robben - Birk

Birk is de eerste roman voor volwassenen van Jaap Robben. Tot nog toe schreef de dichter/theatermaker/schrijver voornamelijk voor kinderen. Hoewel de hoofdpersoon in Birk de negenjarige jongen Mikael is, is dit beslist geen kinderboek.

Birk de negenjarige jongen Mikael is, is dit beslist geen kinderboek.

De roman start met de verdwijning van Birk op zee. Het is duidelijk dat Mikael daar meer van weet dan hij eerst wil vertellen. Hoewel er lang naar Birk wordt gezocht, wordt hij niet gevonden. Mikael ziet zijn vader steeds ergens verschijnen, soms via de badkraan, maar ook een gevangen vis lijkt een boodschap van zijn vader te willen doorgeven. De verschijningen houden op wanneer hij zijn moeder vertelt wat er precies is gebeurd. Het eind van het eerste deel geeft aan hoe moeder en zoon zich tot elkaar verhouden:

Papa zou ze nooit meer ‘papa’ noemen, alleen nog ‘Birk’. Haar Birk, om me te laten voelen dat de schuld van mij was en het verdriet van haar. Dichter bij elkaar dan de overkant van de tafel kwamen we niet.

Het is aangrijpend de eenzaamheid van het jongetje zo te ervaren. Robben laat dit tussen de regels door duidelijk merken.

Alleen verder
De dood van zijn vader betekent dat Mikael zelf zijn huiswerk moet maken en opsturen. Ook daar laat zijn moeder het afweten. Op een gegeven moment mee stopt hij ermee door zichzelf overleden te verklaren – hij is dan 15 jaar. Al die jaren is Mikael niet van het eiland af geweest hoewel de andere eilandbewoner Karl hem mee vroeg om naar de dichtbij gelegen stad te varen.

Mikaels moeder verhindert elke mogelijkheid en wil dat haar zoon er alleen voor haar is, een houding die naar het einde toe escaleert. De gedachten en gevoelens van moeder worden niet beschreven en het kost moeite enige sympathie voor haar te voelen, ondanks haar verdriet om het verlies van haar man.

Dodelijke liefde
Op het kleine eiland waar Mikael woont, ergens in het hoge noorden staan nog twee huizen. Een van Karl, de visser, en een van de overleden mevrouw Augusta. Uit het huis van mevrouw Augusta gebruikten zowel Birk als Karl spullen die zij konden gebruiken. Birk zocht vooral naar voorwerpen die konden dienen als cadeautje voor zijn vrouw Dora. Na zijn dood neemt Mikael deze gewoonte over, soms om zijn moeder haar zwijgen te laten doorbreken, soms om haar gunstiger te stemmen.

In het huis van mevrouw Augusta broedt een meeuw. Mikael wil voor het jong, Meeuwtje, zorgen, maar deze moedermeeuw laat dat niet zomaar toe, net zoals Dora zich opstelt tegenover Mikael. Op het moment dat de verhouding Dora en Mikael zijn finale bereikt, gaat Mikael naar Meeuwtje, om hem vrij te laten.

Dit is mijn schuld. Zijn moeder heeft hem doodgepikt en dat is mijn schuld. Ik had ze nooit mogen opsluiten. (..) Hij zou het zonder haar nog geen dag volhouden, terwijl zij alleen maar honger had, steeds dwingender honger.

De verstikkende en bezitterige houding die Mikael van zijn moeder heeft gekopieerd, heeft tot dit treurige einde van het meeuwenjong geleid. Mikael leeft nog wel, maar het is de vraag of en hoe hij op eigen benen kan staan.

Birk is een aangrijpend verhaal, geschreven in korte stukjes en korte zinnen en dat geeft veel vaart aan de vertelling. Het is als lezer niet moeilijk om met Mikael mee te leven, je zult zo’n moeder maar hebben en zo gevangen zitten.

Film / Films

Crimendalletje

recensie: City of Violence

Een onvolgbaar verteld plot en een gebrek aan duidelijke regie maken het lastig om de positievere kanten van dit crimendalletje (crimi-niemendalletje) te appriciëren.

Het lichaam van een jong meisje wordt gevonden in een Zuid-Afrikaanse botanische tuin. Het blijkt een eerste aanwijzing in een uitgebreide zaak, die detectives Ali Sokhela (Forest Whitaker; The Butler) en Brian Epkeen (Orlando Bloom; The Lord of the Rings) moeten oplossen, ondanks de persoonlijke problemen die ze naast het werk ervaren.

Slecht uitgevoerd

~

Het verhaal probeert een detectivemysterie te zijn in de stijl van Chinatown of L.A. Confidential, waarbij het publiek en de rechercheur samen de stukjes van de puzzel verzamelen en uiteindelijk het grote plaatje ontdekken. Deze keer is het echter alleen de rechercheur die het grote plaatje ziet, terwijl het publiek er ietwat verward achteraan hobbelt. Het verhaal steekt leuk in elkaar en heeft alle elementen om een spannend onderzoek op te leveren (drugs, maffiabazen, groot geld), maar het wordt zo onevenwichtig verteld dat het plot onvolgbaar is. Keer op keer worden er nieuwe onderdelen toegevoegd, maar het blijft voor de kijker een raadsel hoe het allemaal samenhangt.

Toch is het verhaal niet het belangrijkste in deze film. Het wordt namelijk al vrij snel duidelijk dat er meer nadruk gelegd wordt op de personages dan het verhaal. Toch schiet de film ook hier ernstig tekort. De hoofdpersonages hebben een Lethal Weapon-achtige buddy cop-relatie, met de plichtsgetrouwe oude rot en de heethoofdige jongeling zij aan zij. Veel meer dan dit wordt het echter niet. De personages hebben verleden noch toekomst. Ze krijgen geen achtergrond mee en ondergaan ook geen ontwikkeling, een enkele voor de hand liggende plottwist daargelaten.

Gebrek aan richting

~

Het verhaal dat in deze film verteld wordt had verschillende kanten op kunnen gaan: ingetogen of uitgesproken; confronterend of suggererend; verklarend of ambigue. Regisseur Jérôme Salle durft echter geen kant te kiezen, waardoor het eindproduct alles tegelijk wil doen. Een duidelijke stijl wordt dan ook duidelijk gemist. Kalme, overzichtelijke scènes kunnen zonder waarschuwing worden afgewisseld met doelloos wrede en bloederige beelden. Veel scènes zijn overbodig en andere worden te snel beëindigd, zodat ze niet een echte impact kunnen hebben. De finale is verdeeld over een intense schietpartij gevolgd door een haast spirituele, langzame conclusie die erg mooi had kunnen zijn als de rest van de film er naar toe had gewerkt. De film mist simpelweg richting.

City of Violence mist de interne samenhang om een stijlfilm te zijn en de verhaalduidelijkheid voor een luie zaterdagavondfilm. Het laat in enkele scènes zien dat het best wat moois had kunnen zijn, mits de rest van de film met die scènes overeen kwam. De acteerprestaties, met name van Whitaker en Bloom, zijn prima. Ze proberen hun personages een persoonlijkheid mee te geven die er in het script niet is; een nobele poging die helaas weinig effect heeft. Toch zijn zij het enige lichtpuntje (naast het op zich interessante verhaal voor de enkeling die het volgen kan) in een film die verder niets meer is dan een dikke misser.

Muziek / Achtergrond
special: Dez Mona - X

Document met energie

Gregory Frateur en Nicolas Rombouts van Dez Mona werken tien jaar samen. Met dit live-album markeren ze deze mijlpaal met een energieke registratie.

De zesmansformatie is voor de opnames van dit live-album in Ancienne Belgique te Brussel uitgegroeid tot een twaalfman sterk ensemble. Wie de muziek van deze sympathieke band nog niet kent, moet het zoeken in de hoek waar jazz, pop, klassiek, tango, gospel en chanson samenkomen. Vreemde plek natuurlijk, maar denk aan een Franse nachtclub met band waar een piano, accordeon en de zwoele stemmen van mannen en vrouwen het publiek opwarmen en warmhouden voor de acts in satijnen, minuscule kleding. Dat geeft de sfeer weer waarin Dez Mona ook live haar beste momenten kent. Af en toe gaat het tempo omhoog en neemt het geluid toe, en wordt het heftiger om terug te keren naar de uitgangssfeer.

Dez Mona heeft inmiddels een aardig oeuvre opgebouwd waar dit live-document een fijne aanvulling op is. Het nodigt de liefhebber uit om een show van deze band te gaan bekijken en beleven.