Noem de naam Hemingway en velen roepen in koor: drank, jagen, boksen, vissen en vrouwen en o ja, is dat niet die schrijver die zelfmoord pleegde? Inderdaad, dat is de schrijver die zichzelf in 1961 door zijn bebaarde kop schoot. Hij was het leven zat, een wrak na jaren van excessief drankgebruik. Maar wordt, ondanks het macho beeld dat men van hem heeft en dat de schrijver overigens zelf rijkelijk voedde, Hemingways werk nog wel gelezen? Iedereen zal de titels van zijn boeken kunnen noemen, maar wie kan iets zinnigs over de inhoud zeggen? Het Literatuurhuis doet met Een mekka voor veinzers een poging het leesvuur weer wat aan te wakkeren.

Eerste teksten

Met zijn eerste vrouw, Hadley Richardson, vertrekt Hemingway naar Parijs, het literaire mekka van dat moment. Hij weet met de Toronto Star, een krant waarvoor hij in Amerika reeds schrijft, een deal te sluiten zodat hij ook in Parijs voor haar mag werken. Het boek begint met veelal niet eerder gepubliceerde stukken die hij schreef voor deze Toronto Star. Het is meteen het beste én interessantste wat het te bieden heeft. Columns vanuit Parijs, reisverslagen en teksten over  onderwerpen die later ook in zijn romans regelmatig terugkeren. Hemingways typische stijl is al licht aanwezig, maar vooral in de thematiek vindt men de schrijver zoals wij hem kennen.

Observator

Wie Hemingways romans leest, moet verbluft zijn over het enorme observatievermogen dat de schrijver tentoonspreidt. Ook in zijn vroege werk laat hij blijken deze signaleringskunst te bezitten. Hij schrijft over zijn bohémien landgenoten die in de jaren twintig in groten getale naar Parijs trekken en zich de godganse dag in haar cafés ophouden. Het kost weinig moeite je de tafereeltjes voor te stellen. De rokerige, overdrukke ruimten waarin iedereen een eind weg kakelt en de een er nog vreemder uitziet dan de ander. Hemingway observeert en trekt de conclusie dat in hun streven naar individualisme ‘ze een soort uniformiteit in de excentriciteit bereikt hebben’.

Ditzelfde vermogen etaleert hij in zijn stukken over de op de vlucht geslagen bevolking van Thracië. Tevens zien we hier de gevoelige Hemingway die, hoewel aanwezig in zijn fictie, vaak onderbelicht blijft:

Het is een zwijgende stoet. Niemand die zelfs maar gromt. Dit is alles wat ze kunnen doen om in beweging te blijven. Hun prachtige boerenkostuums zijn doorweekt en bemodderd. Kippen bengelen, aan hun poten opgehangen, aan de karren. Kalveren snuffelen aan het trekvee zodra een opstopping de stoet stil doet houden. Een oude man loopt gebogen onder een jong varken, een zeis en een geweer, een kip aan zijn zeis vastgebonden. Een huisvader spreidt een deken over een barende vrouw in een van de karren, om haar tegen de slagregen te beschermen. Zij is de enige die geluid maakt. Haar dochtertje kijkt naar haar in panische angst en begint te huilen. En de stoet trekt voort.

Herhaling

Het grootste deel van Een mekka voor veinzers gaat op aan essays over de schrijver. Helaas, want na zo’n veelbelovend begin verlang je naar meer onontdekte pareltjes van de meester zelf. Ton de Kok schreef het boeiendste essay, waarin hij een verbinding legt tussen De oude man en de zee en het Bijbelboek Prediker. Bovendien laat hij Santiago (de oude visser uit de novelle) en Salomo (de schrijver van Prediker) elkaar op het strand ontmoeten. De overige essays zijn onderhoudend, maar de Hemingwaykenner en -liefhebber zal niet veel nieuws opsteken. Daarnaast worden feitjes uit schrijvers leven in verschillende teksten te vaak herhaald. Voor een eerste kennismaking met de zelfbenoemde macho vormen de essays echter een goede opmaat.

Christiaan Weijts is een schrijver die sinds zijn debuut in 2006 al in de kijker staat. Art. 258b werd genomineerd voor de AKO Literatuurprijs én de Gouden Uil, net als Weijts’ tweede roman Via Capello 23. Winnen deed hij ook al. Met zijn tweede boek won hij de Gerard Walschapprijs en met zijn derde, Euforie, de BNG Nieuwe Literatuurprijs.

Eigenwaarde
Een dergelijke erelijst wekt hoge verwachtingen van een boek. Afgaande op de eerdere boeken moet ook De Linkshandigen een parel zijn. Maar laten we wel wezen: wie weet er nu nog wie in 2008 en 2012 welke prijs ook alweer won? Waar het om gaat is het huidige boek. Het verleden telt niet mee.

De Linkshandigen laat echter zien dat het verleden wél een bepalende rol kan spelen in het heden. Dat begint al met de afkeer van cartoonist Zink voor de telecomgigant S&M. Hij heeft een zeer expliciete en kritische tekening ter publicatie ingeleverd. Na de – onvermijdelijke – afwijzing zegt Zink zijn baan op en vertrekt naar onbekende bestemming. Onderweg ziet hij een liftster, die met weekendtas en cellokoffer naast de snelweg staat met een bordje ‘België – Belgique’. Hoewel Zink nog geen idee heeft waar hij naar toe gaat, neemt hij haar wel mee.

Achtergronden
Doordat de liftster, Katherina, eveneens linkshandig is, raakt Zink geïntrigeerd door haar. Dat wordt alleen nog maar versterkt doordat ze haar cellokoffer nooit uit het oog verliest en weigert open te maken. Zink wil haar begrijpen en zoveel mogelijk over haar te weten komen. Katherina is echter erg gesloten en wispelturig.

Onderweg leert de lezer vooral Zink beter kennen. Naarmate het doel van de reis duidelijker wordt, komt de lezer ook meer over de achtergrond en motivatie van Zink te weten. Waar de afkeer van S&M vandaan komt, wordt langzaam aan de lezer duidelijk gemaakt. In de loop van het verhaal laat Weijts langzaam alle puzzelstukjes op hun plaats vallen.

Kundig schrijver
Weijts heeft, zoals gezegd, al zijn strepen verdiend. De Linkshandigen stelt wat dat betreft niet teleur. De spanningsboog van het verhaal wordt goed opgebouwd en het lukt Weijts ook om personages neer te zetten waarvoor de lezer sympathie op kan brengen. Vooral Zink wordt als karakter goed uitgewerkt. Hoe meer je als lezer over hem te weten komt, hoe meer je met hem meeleeft en hem begrijpt.

Weijts hanteert een vlotte pen in De linkshandigen. Het boek is geen echte pageturner, maar het houdt de aandacht vast. De plot vordert snel genoeg om nergens langdradig te worden, de wendingen zijn (over het algemeen) niet heel goed te voorspellen. De lezer krijgt steeds genoeg informatie om verder te willen lezen, zonder dat er een dwang achter zit, of dat de vaart uit het verhaal wordt gehaald. Wellicht geen Groots Meesterwerk der Nederlandse Literatuur, maar wel een goed boek.