Als zelfbenoemd taaljournalist publiceerde Dorren reeds meerdere boeken. Taaltoerisme werd al in het Engels vertaald, en andere internationale edities zijn onderweg. Wie Vakantie in eigen taal leest, begrijpt waarom Dorrens werk een groot publiek trekt. Hij schrijft uiterst leesbare, overwegend korte stukjes. Daarbij neemt hij zowel taal als zichzelf niet te serieus, maar tegelijkertijd blijft hij niet aan de oppervlakte steken.

Dat is fout!

Vakantie in eigen taal biedt een gevarieerd geheel aan onderwerpen. Een pleidooi om het gebruik van de trema te beëindigen, een tip om het e-book dat je leest niet te vergeten, een bespreking van de mooiste versus de lelijkste taal, de uitspraak van ‘pass’, misvattingen over gebarentaal en een uitleg over het juiste gebruik van de puntkomma: het is slechts een kleine opsomming van de afwisselende kwesties die de revue passeren.

Een thema dat in een boek over taal niet lijkt te mogen ontbreken, is taalverloedering. ‘Me’ in plaats van ‘mijn’, ‘irriteren aan’, ‘hun hebben’: er zijn genoeg moppermogelijkheden. Daar doet Dorren niet aan mee. In plaats daarvan wil hij liever af van zijn ‘conservatieve taalreflex’, en legt hij uit waarom de gemaakte fouten volgens hem eigenlijk bijzonder logisch of helemaal niet erg zijn. Is het een probleem om ‘irriteren’ als een wederkerend werkwoord te gebruiken, net als bij ‘ergeren’? Nee, vindt de taaljournalist: de Fransen, van wie we het woord geleend hebben, doen het zelf ook.

Is er dan geen enkel taalverschijnsel waar Dorrens nekharen recht van overeind gaan staan? Toch wel. Soms wordt het zelfs hem te veel:

Hoe kranig ik mezelf ook voorhou dat taal nu eenmaal verandert, dat dat niet erg maar juist hartstikke interessant is en dat ik daar al helemaal niets aan kan doen – het helpt niet.

Wat de emmer doet overlopen? De uitspraak van dementie. Waar je op basis van soortgelijke zelfstandige naamwoorden (assistentie, ambivalentie, frequentie) deméntie zou verwachten, ligt de klemtoon tegenwoordig op de laatste lettergreep. Tot ongenoegen van Dorren: ‘Ik hoor: dementíé, en ik denk: stomme sukkel, dat is fout!’

Bijeenzomeren

Dorren is opgegroeid in het zuiden van Nederland en noemt het Limburgs zijn moedertaal. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het Limburgs regelmatig aan de orde komt. Dorren gaat bijvoorbeeld op zoek naar een Nederlands alternatief voor ‘bie-einzeumere’, wat hij als ‘stukje bij beetje verzamelen’ vertaalt. Met name aan het einde van het boek wordt het Limburgs in de spotlights gezet. Voor mensen met een andere moedertaal kan dat wat minder interessant zijn. Maar zeg niet dat Dorren je niet gewaarschuwd heeft: meteen in de inleiding noemt hij diverse redenen om Vakantie in eigen taal vooral links te laten liggen. De hoeveelheid aandacht voor zijn moerstaal wordt aangestipt, net als het feit dat het boek ietsje rommelig en informeel is. Dat is inderdaad het geval. Door dit alles echter zelf al te benoemen, maait de auteur vakkundig het gras voor de voeten van de recensent weg.

Vakantie in eigen taal sluit af met twee toegiften: een puzzel en een overzicht van bezienswaardigheden in de Lage Landen voor de taalliefhebber. Daarmee is Dorrens werk met recht een vakantieboek te noemen. Waarheen de reis deze zomer ook gaat, een vakantie in eigen taal blijkt hoe dan ook een aanrader.

Aan de hand van 29 vragen probeert Haring in Waarom cola duurder is dan melk wat zaken op te helderen. Denk aan vragen als ‘Waar komt geld vandaan?’, ‘Is het verkeerd om schulden te maken?’, ‘Heeft alles van waarde een prijs?’ en natuurlijk ‘Waarom is cola duurder dan melk?’. Een deel van deze vragen heeft Haring voorafgaand aan het onderzoek opgesteld. Maar uit zijn zoektocht naar antwoorden vloeiden ook weer nieuwe vragen (en antwoorden) voort. Sommige onderwerpen licht Haring dieper uit, zoals inkomstenverschillen. Hij gaat in op het waarom hiervan, of ze terecht zijn en of rijke mensen rijk zijn ten koste van armen.

Contra-intuïtief

Economisch denken is voor de leek vaak niet logisch. Illustratief is de vraag of het terecht is dat iedereen hetzelfde betaalt. Een verkoper zou het liefst iemand die meer over heeft voor een product ook meer in rekening brengen, maar zo werkt het niet. Dus stelt hij een prijs vast waarvan hij verwacht de meeste winst te maken. Sprekend is het voorbeeld van de prullenbakkenfabrikant. Die heeft 50 euro productiekosten per prullenbak en verwacht de meeste winst te maken wanneer hij 100 euro voor zijn prullenbakken vraagt.

Er zijn natuurlijk mensen die geen 100 Euro hebben om een prullenbak te kopen. Deze mensen zou de fabrikant nog steeds graag prullenbakken verkopen, bijvoorbeeld voor 60 euro. Hij kan er voor kiezen een ander model te maken, of de prullenbak in een minder mooie kleur uit te brengen. Wat hij ook kan doen, is een deukje trappen in de prullenbak van 100 Euro en deze voor 60 Euro verkopen.

Veel mensen zouden woedend worden wanneer ze horen dat fabrikanten dit opzettelijk doen om zo meer spullen te slijten. Toch is in principe iedereen blij: de fabrikant verkoopt een extra prullenbak en de koper is blij dat hij een dure prullenbak met korting kan kopen. Denk ook aan alle outlet stores die we hebben waar mensen met minder geld toch dure producten kunnen kopen. De nauwelijks waarneembare productiefoutjes nemen mensen graag voor lief. Zou het dan fundamenteel verkeerd zijn wanneer producenten opzettelijk een partij goederen mét productiefoutjes maakt?

Grillig vakgebied

Economie is in vele opzichten een bijzonder vakgebied, niet in de laatste plaats omdat de experts het vaak oneens zijn met elkaar. Wat betreft de oplossing voor economische crisis lopen de meningen sterk uiteen. Waar de een zegt dat er geen geld is om te spenderen en dat de overheid daarom de hand op de knip moet houden, beweert de ander juist dat er méér geïnvesteerd moet worden om groei mogelijk te kunnen maken.

Haring probeert geenzins een sluitend antwoord te vinden op dit vraagstuk. Wel legt hij helder uit hoe het kan dat economen zulke verschillende meningen hebben terwijl ze dezelfde materie bestuderen. Anders dan bijvoorbeeld natuurkundigen, die hun theoriën kunnen testen door middel van experimenten, hebben economen enkel de grillige realiteit om te bestuderen. Ze zijn afhankelijk van aannames en kunnen het menselijk handelen nooit helemaal voorspellen. Geen wonder dus dat ze er soms naast zitten.

Met Waarom cola duurder is dan melk is Haring in zijn opzet geslaagd, namelijk het toegankelijk maken van een vakgebied dat voor veel mensen nog hocus-pocus is. Natuurlijk komen niet alle zaken aan bod, maar dat is ook niet mogelijk in een boek dat als introductie bedoeld is. Een luchtig en verhelderend boek.