Schuilen in het klooster
De komende maanden biedt het Utrechtse Museum Catharijneconvent een schuilplaats aan hedendaagse kunstwerken van onder anderen Dan Vho, Sarah van Sonsbeeck en Marlene Dumas, afkomstig uit de collectie van het Centraal Museum. De tentoonstelling Shelter. A contemporary intervention is een prachtige tweespraak tussen modern en eeuwenoud die flink aan het denken zet.
Dialoog en interventie
The Jewish Girl, Marlene Dumas, 1986. Collectie Centraal Museum, Utrecht.
Hoewel tentoonstellingsteksten en bordjes de bezoeker meteen naar de tentoonstellingsruimte op de bovenste verdieping leiden, is het beter om beneden te beginnen en langzaam de weg naar boven te volgen. Tussen de gebruikelijke Rembrandts en Pieter Saenredams duiken op die manier steeds meer en meer contrasterende hedendaagse werken op. Zo komt men tussen klassieke, starre portretten uit de Gouden Eeuw ineens de moderne, beweeglijke portretten van Robert Longo tegen – een kunstenaar die zijn modellen graag met spullen bekogelt terwijl hij ze fotografeert. Marlene Dumas’ Het Joodse meisje is geplaatst naast een 400 jaar ouder Joods meisje: Salomon de Brays Jaël uit 1635. De onverschrokken Jaël op dit schilderij heeft geen geheimen voor ons. Ze is een heldin, heeft zojuist haar volk gered door een vijandige legerleider te vermoorden. Het verhaal van Dumas’ meisje, geschilderd in mysterieus blauwe tonen, kennen we niet. Ze laat met haar doordringende blik een stuk meer aan de eigen interpretatie over en vormt een sterk contrast.
Het uitgangspunt van de tentoonstelling
Uitsnede affichebeeld Shelter. Anti Drone Tent, Sarah van Sonsbeeck, 2013 (Courtesy Annet Gelink Gallery, Amsterdam) in refter Museum Catharijneconvent. Ontwerp beeld: Fabrique. Foto: Daisy Komen.
Gastconservator Bart Rutten legt in de audiotour uit dat Derelict Woman van Duane Hanson een van de eerste werken was die hij in gedachten had voor Shelter, omdat het Catharijneconvent van oorsprong een klooster voor de allerarmsten was. Het is niet moeilijk om je in Ruttens beslissing te verplaatsen: het standbeeld van een ineengezakte, verwaarloosde vrouw is zo levensecht dat je haar een fractie van een seconde voor een echte, levende, ademende dakloze aanziet. Boven haar, aan de muur, hangt een houten beeld van een uitgemergelde Christus aan het kruis. Het contrast is ontstellend: we worden geconfronteerd met twee vormen van lijden, maar waar met de ene vorm dagelijks wordt meegeleden in kerken over de hele wereld, kijken we naar de andere vaak nauwelijks om.
Met je neus op de feiten gedrukt
Vignette, Kerry James Marshall, 2003. Defares Collectie.
Shelter omvat ontzettend actuele kunstwerken die ons regelmatig met de neus op de feiten drukken. Sarah van Sonsbeecks Anti Drone Tent bijvoorbeeld, een serie van zeven tenten gemaakt van isolatiedekens, roept meteen welbekende beelden op van angstige vluchtelingen gehuld in gouden dekens. Ook de schilderijen van Nola Hatterman en Kerry James, die religieuze figuren met een donkere huidskleur tonen, zetten aan het denken. Hattermans Pièta, waarop een zwarte Maria rouwt om haar gestorven zoon, stelt niet alleen het Nederlandse koloniale verleden aan de kaak, maar roept ook bijvoorbeeld de gedachte op aan recente discussies over raciaal gemotiveerd politiegeweld in de VS.
Shelter is een prachtige samenwerking tussen de collecties van Museum Catharijneconvent en het Centraal Museum, tussen oud en nieuw, tussen religieus en werelds. Hoewel men soms iets te gretig lijkt om een link te leggen tussen de religieuze context van het museum en de hedendaagse werken waar deze niet per se altijd voor de hand ligt, komt dit voor het merendeel goed uit de verf. Shelter is een tentoonstelling die vragen stelt, confronteert en aan het denken zet, maar vooral een prachtige dialoog laat zien tussen oud en nieuw.
