Tag Archief van: landscape

Film / Films

Menselijke tekortkomingen

recensie: Comme une Image

De franse film Comme une image is gemaakt door twee vrienden, Agnès Jaoui en Jean-Pierre Bacri, die eerder de succesvolle komedie Le goût des autres (2000) verzorgden. Het duo nam de hoofdrollen voor zijn rekening en schreef het scenario, terwijl Jaoui de regie op zich nam. Uit zo’n persoonlijk project kan eigenlijk geen slechte film onstaan.

~

Bacri speelt een succesvolle schrijver met een writer’s block, getrouwd met een jonge schoonheid, Jaoui speelt de echtgenote van een collega van hem. Aan alle personages wordt evenveel aandacht besteed, maar centraal staat Bacri’s dochter en haar problematische relatie met hem en haar vrienden en minnaars.

Upper class

Het verhaal heeft geen kop en staart: de film is simpelweg een portret van licht getroubleerde upper class-figuren. Deze mensen zijn rijk maar ontevreden, vol zelfmedelijden, vaak zelfzuchtig en arrogant. Hun tekortkomingen vormen de kern van de film, die sarcastisch en toch liefdevol is. De personages blijven altijd menselijk, maar daarmee zijn ze ook stuk voor stuk onsympathiek. De situaties waarin ze verkeren zijn altijd geloofwaardig, maar er gebeurt bar weinig in de film.

Typisch Frans

~

En toch weet Jaoui meestal de aandacht vast te houden. Dat komt door de typisch Franse kunst van het aan elkaar hechten van scènes waarin niets gebeurt, en dat lukt alleen met eersteklas acteerprestaties, waar het in Comme une image niet aan ontbreekt. Zonder dat de film cynisch van toon wordt, blijft steeds voorop staan wat er aan deze mensen mankeert, soms door middel van humor, dan weer in droef stemmende scènes. Comme une image heeft niet bijzonder veel om het lijf, maar is wel een nagenoeg perfect geacteerde, levensechte en bovenal humane film.

Film / Films

Menselijke tekortkomingen

recensie: Comme une Image

De franse film Comme une image is gemaakt door twee vrienden, Agnès Jaoui en Jean-Pierre Bacri, die eerder de succesvolle komedie Le goût des autres (2000) verzorgden. Het duo nam de hoofdrollen voor zijn rekening en schreef het scenario, terwijl Jaoui de regie op zich nam. Uit zo’n persoonlijk project kan eigenlijk geen slechte film onstaan.

~

Bacri speelt een succesvolle schrijver met een writer’s block, getrouwd met een jonge schoonheid, Jaoui speelt de echtgenote van een collega van hem. Aan alle personages wordt evenveel aandacht besteed, maar centraal staat Bacri’s dochter en haar problematische relatie met hem en haar vrienden en minnaars.

Upper class

Het verhaal heeft geen kop en staart: de film is simpelweg een portret van licht getroubleerde upper class-figuren. Deze mensen zijn rijk maar ontevreden, vol zelfmedelijden, vaak zelfzuchtig en arrogant. Hun tekortkomingen vormen de kern van de film, die sarcastisch en toch liefdevol is. De personages blijven altijd menselijk, maar daarmee zijn ze ook stuk voor stuk onsympathiek. De situaties waarin ze verkeren zijn altijd geloofwaardig, maar er gebeurt bar weinig in de film.

Typisch Frans

~

En toch weet Jaoui meestal de aandacht vast te houden. Dat komt door de typisch Franse kunst van het aan elkaar hechten van scènes waarin niets gebeurt, en dat lukt alleen met eersteklas acteerprestaties, waar het in Comme une image niet aan ontbreekt. Zonder dat de film cynisch van toon wordt, blijft steeds voorop staan wat er aan deze mensen mankeert, soms door middel van humor, dan weer in droef stemmende scènes. Comme une image heeft niet bijzonder veel om het lijf, maar is wel een nagenoeg perfect geacteerde, levensechte en bovenal humane film.

Boeken / Strip

De twintigste eeuw op de koffietafel

recensie: Pieter Geenen - De vooruitgang

Stripmaker Pieter Geenen heeft geprobeerd de geschiedenis van de twintigste eeuw samen te vatten in 46 paginalange ‘strips’. Op een humoristische wijze laat hij verschillende thema’s uit de eeuw van de vooruitgang aan bod komen. Een soort Richard Scarry voor volwassenen.

Aanleiding om de twintigste eeuw in stripvorm in beeld te brengen was een wandtapijt dat Geenen in een kasteel in Normandië ontdekte, samen met een reeks historische strips die de auteur in een Franse supermarkt tegenkwam. Op de middeleeuwse tapijten zijn de oorlogen van de Noormannen het onderwerp, maar op de prenten die Geenen voor het dagblad Trouw maakte komen zeer diverse onderwerpen aan bod die in de twintigste eeuw een belangrijke stempel op de samenleving hebben gedrukt: kanker, plastic, de ontdekking van het kind en de bustehouder. Een reeks plaatjes brengt in deze platen de historische ontwikkeling van het onderwerp in kaart. Naast deze thematische platen zijn er ook plaatjesquizzen, waarbij de lezer zelf antwoord moet geven op wie er is afgebeeld, welke gebeurtenis of de locatie waar een historische gebeurtenis zich heeft afgespeeld. Het antwoord staat onderaan de pagina, ondersteboven geschreven, maar meestal zijn de plaatjes duidelijk genoeg. Deze quizzen zijn dan weliswaar wat makkelijk, de plaatjes daardoor vaak niet minder amusant.

Richard Scarry

~

Het leukste van De vooruitgang zijn de themaplaten. Soms belicht Geenen opmerkelijk thema’s, zoals de eerder genoemde geschiedenis van de bustehouder, maar ook de eeuw in beroemde benen en op klank. Veel van de thematische platen hebben een serieus thema, zoals oorlog of sterven, maar Geenen weet door zijn losse en komische tekenstijl ook deze zware onderwerpen licht te brengen. Deze tekenstijl, die hij ook gebruikt voor zijn strip Anton Dingeman in Trouw, is niet echt aan een bepaalde school te koppelen. Geenens tekeningen zijn expressionistisch, lijken een beetje stuntelig en zijn op een prettige manier rommelig. Het is soms een beetje onduidelijk wat de leesvolgorde is, maar dat maakt eigenlijk niets uit. De verduidelijkende tekstjes met pijltjes naar het onderwerp op het plaatje doen heel prettig aan de plaatjesboeken van Richard Scarry denken, die door mensen die in de jaren zeventig zijn geboren als kind vaak zijn verslonden. De vergelijking met de uitlegboeken van deze Amerikaanse tekenaar is bepaald niet ongegrond. Pagina’s met chronologisch geordende ontdekkingen en een alfabet van de twintigste eeuw doen erg aan de platen in deze vrolijke kinderboeken denken, maar zijn toch echt voor volwassenen bedoeld.

Het aanzien van de eeuw in strip

De vooruitgang is geen supergoed geschiedenisboek, omdat het slechts een beperkt aantal onderwerpen belicht en soms ook (licht) arbitraire keuzes maakt in de onderwerpen die behandeld worden. Het is ook niet echt een stripboek, dat als een avontuur lekker wegleest, of met korte maar sterke grappen. Toch is het een heel aantrekkelijk werk door de fijne tekenstijl van Geenen, het lekker grote formaat (folio) en het mooie papier. Het grootste kritiekpunt dat op het werk te geven is, is het moment van uitgave. De prenten hebben al in 1999 in Trouw gestaan en worden nu, vijf jaar later, pas gepubliceerd. Waarom dat niet eerder is gebeurd, is een volkomen raadsel. Het zal de verkoop niet echt goed doen, want de rage in eeuwboeken ligt nu toch al weer een jaar of vier achter ons. Desalniettemin is De vooruitgang een stuk leuker om op tafel te hebben liggen dan de afgezaagde Het aanzien van de zoveelste eeuw-boeken die je in menig boekenkast ziet staan.

Film / Films

Het rode pluche van het Witte Huis

recensie: The Manchurian Candidate

John Frankenheimer regisseerde in 1962 The Manchurian Candidate, een film vol cynisme en zwarte humor. Amerika koos in de jaren van de Koude Oorlog voor John F. Kennedy als mooie jongen in het Witte Huis. In deze film zaten vooral de communisten hoofdrolspeler Frank Sinatra dwars. Sinatra, Janet Leigh en Angela Lansbury speelden rollen die op Oscarniveau nominaties haalden. De film was satirisch en zat vol galgenhumor, daagde de Amerikanen uit om na te denken of de communisten wel echt zo gevaarlijk waren. Anno 2004 deed de remake van The Manchurian Candidate weinig in Amerika. Er leek geen behoefte aan een film met een boodschap achter de beelden. Men was bezig met spannende verkiezingen, wilde waarschijnlijk geloven dat elke stem telt. De kop van veel Amerikanen stond niet naar een film met een dreigende boodschap. De keuze werd gemaakt in de stemhokjes en niet in de bioscoop.

~

Koeweit 1991. Een Amerikaans peloton vecht vlak voor Desert Storm in de eerste Golfoorlog voor volk en vaderland. De soldaten worden in een hinderlaag gelokt en overgebracht naar een laboratorium. In flashbacks wordt in de film langzamerhand duidelijk dat er met de herinneringen van de soldaten is gemanipuleerd. In het lab vergeten ze de ware gebeurtenissen en wordt de geschiedenis herschreven.

Nachtmerries

~

Washington, dertien jaar later. Majoor Bennett Marco, gespeeld door Denzel Washington, heeft nog altijd nachtmerries over de gebeurtenissen tijdens de eerste Golfoorlog. Hij werkt nog steeds bij het leger, houdt praatjes op scholen en komt zijn afspraken met de psychiaters trouw na. Hij heeft de oorlog een plaats gegeven in zijn leven. De medicatie houdt hem op de been en trekt hem door de lange eenzame nachten. Tijdens een van zijn praatjes ontmoet hij een vroegere collega, die hem vertelt over terugkerende nachtmerries. Collega-sergeant Raymond Shaw, een rol van de uit de Scream-trilogie bekende Liev Schreiber, heeft na de oorlog een hoge onderscheiding gekregen. Marco’s dromen roepen twijfels op over het heldhaftige optreden van Shaw. Deze staat echter op het punt om tot vice-president van de Verenigde Staten te worden gekozen. Zijn moeder is senator Eleanor Shaw (Meryl Streep) en zij trekt achter de schermen aan vele, vooral financiële, touwtjes. Marco gaat op onderzoek uit, stopt met zijn medicatie en loopt in een fuik van politieke intriges en moorden.

Kwade genius

In Amerika bleek het publiek deze remake niet te kunnen vertalen naar de strijd tussen Bush en Kerry. Denzel Washington trad in de voetsporen van Sinatra, de communisten waren verdwenen, maar de boodschap was dezelfde: door manipulaties kan elke clown de belangrijkste stoel in Het Witte Huis bezetten. Geld, roddel en achterklap zijn in Amerika nog steeds belangrijker dan een weloverwogen politieke boodschap. Jonathan Demme heeft een film uit 1962 nieuw leven willen inblazen. In het jaar van de verkiezingen in Amerika was dat een goed gekozen commerciële actie. Demme, bekend van films als Philadelphia en The Silence of the Lambs, is een regisseur die zijn acteurs en actrices de ruimte geeft. Zodra het aankomt op innovatieve plothandelingen haakt Demme echter af. The Manchurian Candidate verveelt vooral in de scènes in het laboratorium. Precies op de plek waar de suspense begint, is de film niet geloofwaardig. Denzel Wahington speelt met verve de geplaagde sergeant, maar weet zich geen raad in het lab van de kwade genius.

Minkukel

The Manchurian Candidate is geflopt in Amerika, en dat is jammer. Vlak voor de verkiezingen van 2 november zouden juist de Amerikanen deze film hebben moeten zien. The Manchurian Candidate stelt namelijk een belangrijk thema aan de kaak. In de Amerikaanse politiek, zo blijkt, is de kandidaat niet belangrijk: is hij slechts een boodschapper van de multinationals. De organisaties die veel geld doneren in de verkiezingskas, hebben in Amerika recht van spreken. Deze boodschap maakt van The Manchurian Candidate nog geen goede film. Demme slaagt er op de belangrijkste momenten niet in de film spannend te houden, wat afbreuk doet aan een verder goed verteld verhaal. Wat bijblijft na het zien van deze film, is vooral de les van 2 november 2004. Zelfs een minkukel als George W. Bush kan in dit machtige land blijkbaar gekozen worden voor nog eens vier jaar in het Witte Huis. En dat is vooral gebeurd door een goed gevulde verkiezingskas en veel leugens over niet-bestaande vijanden. Het lijkt wel een film.

Theater / Voorstelling

Dubbelzinnige slippers scoren

recensie: Slippers (Impresariaat Wallis)

Toneelstukken van de hand van Alan Ayckbourn staan garant voor een plezierig avondje uit. Deze nog levende toneelschrijver weet op een leuke manier situaties te creëren waarin personages zich in allerlei bochten moeten wringen. Als toeschouwer heb je al door hoe de vork in de steel zit (of in ieder geval een vermoeden) en de vraag is dan eigenlijk alleen nog hoe hij alle eindjes aan elkaar gaat knopen. Dat doet hij leuk, ook in Slippers.

~

In Slippers hebben alle vier de personages, een wat ouder echtpaar en een jonger stel, goede redenen om niet het achterste van hun tong te laten zien. Is het adres op het pakje sigaretten wel echt van haar ouders? Is die oude man die daar woont, en die zeker niet haar vader is, het slippertje van die jonge meid? Weet zijn vrouw daarvan? En slikt die jonge vriend van haar echt haar leugentjes? En van wie zijn toch die grote slippers die onder het bed van die jonge vrouw lagen?

Balans

~

Hilariteit alom. Iedere keer worden weer nieuwe misverstanden de wereld in geholpen. Het hele stuk zit fantastisch in elkaar, maar heeft verder weinig om het lijf. Al eerder waren we enthousiast over De Kruistochten, ook van de hand van Ayckbourn. De balans in dat stuk was beter verdeeld qua humor, ontroering en achterliggende vraagstukken. Bij Slippers is het vooral lekker achterover hangen in je stoel en lachen, hoewel de humor en de situatie in het laatste kwartier wel erg dicht in de buurt komen van ‘over de top’.

Toneeltalenten

De acteurs in Slippers weten in ieder geval hoe ze het stuk moeten brengen. Niet te overdreven, toch met genoeg mimiek en wat lompe bewegingen en bovendien geloofwaardig. Anniek Pheifer (The Shape Of ThingsHet vuil, de stad en de dood en The Prefab Four) springt er uit als kittig dametje dat iedereen voorliegt. Haar wederhelft wordt gespeeld door Romijn Conen, een jongen die het ook leuk doet op het toneel. Will van Kralingen en Peter Tuinman, die het oudere echtpaar voor hun rekening nemen, hebben verder geen uitleg nodig. Zij laten ook nu ook weer zien hoe het moet op het toneel.

Toegankelijk

Oog is er ook geweest voor de aankleding. Eenvoudig doch met wat leuke details, zoals het bijzondere tuindecor. Daarentegen storen de overdreven vogelgeluiden wel tijdens de tuinscènes. Maar het mag duidelijk zijn dat dat de pret niet zal bederven. Een lach onderdrukken is echt lastig tijdens Slippers; daarvoor is het stuk te vermakelijk. Door de goede acteerprestaties komt de voorstelling goed uit de verf en het publiek amuseert zich prima dankzij de opeenstapeling van miscommunicaties. Een erg toegankelijke voorstelling, deze geslaagde klucht.

Slippers wordt nog tot en met 28 april 2005 opgevoerd in verschillende theaters in Nederland.

Muziek / Album

Hoe vaak kun je jezelf herhalen?

recensie: Cake - Pressure Chief

.

Wie Cake zegt, denkt vooral aan songs als de Gloria Gaynor-cover I Will Survive, The Distance (beide afkomstig van het album Fashion Nugget, 1996), Never There (Prolonging the Magic, 1998) en Short Skirt/Long Jacket (Comfort Eagle, 2001). Laat daarover geen misverstanden bestaan: een dergelijke hit is niet te vinden op Pressure Chief (met No Phone als hoogtepunt). Natuurlijk beheersen McCrea en co het ‘kunstje’ tot in de perfectie en wat dat betreft zullen ze hun fans nooit teleurstellen, maar verbazen doet Cake op dit nieuwe album geen moment. De band valt het best te omschrijven als de schoenmaker die bij zijn leest blijft. Soms zou je willen dat een mooie vrouw hem eens zou verleiden tot een avontuurtje. Maar hij zou haar hoogstwaarschijnlijk beleefd doch dringend hebben verzocht de zaak geruisloos te verlaten.

Behoorlijk chagrijnig

Laat iemand deze lui alsjeblieft eens een flinke schop onder hun kont geven! Waarom Cake anno 2004 nog steeds bestaat? Tsja, iemand enig idee? Sommigen onder u vinden het vast en zeker schitterende muziek, het moet haast wel. Wij worden er behoorlijk chagrijnig van. Dat heeft vooral te maken met de uiterst nonchalante vocalen (laag en monotoon) en de afgestompte staccato gitaarriffs van zanger/gitarist/componist John McCrea. Alles op Pressure Chief is bovendien midtempo terwijl de drums enkel en alleen ondersteunen. Dynamiek lijkt in die zin haast wel een vies woord. Pluspunt zijn de gortdroge cynische teksten (“No phone, no phone, I want to be alone today. Shaking, quaking, waking me when I must sleep… my deepest concerns will stay buried and unspoken” – tenminste, dat is wat uw recensent ervan maken kon.) En toch hebben we het allemaal al eens eerder gehoord. Van Cake zelf welteverstaan.

Tijd voor een greatest hits?

Om maar eens een blik in de toekomst te werpen: ik verwacht niet dat veel collegae Pressure Chief aan het eind van het jaar zullen opnemen in de gebruikelijke jaaroverzichten. Het lijkt alsof de band op het eindstation is aanbeland. Misschien wordt het daarom zo langzamerhand eens tijd voor een Greatest Hits-CD. Hopelijk zijn we daarna voor eens en altijd van ze af. Voor de die-hard fans: 3 november is Cake te zien in Paradiso (Amsterdam).

Muziek / Album

Een uitstapje naar de USA

recensie: Elvis Costello & The Imposters - The Delivery Man

Wie de liner notes van The Delivery Man, de nieuwste cd van Elvis Costello, leest, zal zien dat Emmylou Harris en Lucinda Williams meedoen, dat het album helemaal in Amerika is opgenomen en is uitgebracht op Lost Highway, een Americana-label. Dat betekent niet dat deze plaat een countryplaat is geworden, maar hij heeft wel een heel Amerikaans tintje meegekregen.

~

Natuurlijk is er wel country te vinden op deze plaat, want anders nodig je natuurlijk niet twee vrouwelijke countrygrootheden uit om mee te spelen. There’s a Story In Your Voice, met Lucinda Williams, is een sterk countryrocknummer dat echt in je hoofd blijft zitten. Nothing Clings Like Ivy, met een andere countryster op de achtergrond, Emmylou Harris, klinkt lang niet zo country, maar meer naar een liedje als de klassieke Costello-song Good Year For The Roses. Wel erg country is Heart Shaped Bruise, waarin Harris een veel belangrijker aandeel heeft. Helaas zorgt dat er wel voor dat het nummer een stuk sentimenteler klinkt, en dat zal lang niet iedereen mooi vinden. Daarentegen is het titelnummer The Delivery Man, dat erg doet denken aan Johnny Cash, met een poëtische, iets mysterieuze tekst wel mooi country.

Smeuïg

De country op The Delivery Man blijft echter beperkt tot een nummer of vijf van de in totaal dertien nummers. Opener Button My Lip is bijvoorbeeld een vreemde eend in de bijt, want het is een soort jazzrock die je eerder zou verwachten bij, ik noem maar wat, Zita Swoon. Wel minder freaky dan die band, maar beslist geen typisch Costello-nummer. Die zijn verder op de plaat wel te vinden, waarmee Button My Lip een nogal eenzaam nummer blijft op deze plaat. Er zijn wel een aantal nummers te vinden met een meer soulachtige inslag, zoals Bedlam of juist met een rocksound, zoals Needle Time, of Monkey To Man dat een beetje rockabilly is. Deze nummers geven de smeuïgheid tussen de andere nummers die de plaat nodig heeft.

Bedrieglijk Costello

Een aantal nummers van de cd zijn typische Costello-nummers, vooral vergelijkbaar met zijn rustigere liedjes uit het begin van de jaren 80. Al de verschillende invloeden op deze plaat maken dat The Delivery Man moeilijk onder één noemer te vatten is. Het is gewoon een heel eigenzinnige, typische Elvis Costello-plaat. Prima om naar te luisteren, maar niet echt een van zijn uitschieters, hoewel hij wel na een aantal luisterbeurten groeit. Er is een ding dat blijft hangen, en dat is het gevoel dat de poging die Costello kennelijk heeft gedaan om een typisch Amerikaanse plaat te maken niet goed gelukt is. Dat komt deels doordat Costello zelf een Engels accent heeft, en dat zijn begeleidingsband The Imposters ook Engelsen zijn. (The Impostors zijn trouwens gewoon The Attractions, maar met een andere bassist). En als je eenmaal een Engels geluid hebt, dan kun je niet meer doen alsof je Amerikaans bent. Misschien ook daarom wel de nieuwe naam The Imposters: de bedriegers.

Muziek / Album

Vloek en een zegen

recensie: Finn Brothers – Everyone Is Here

Op vakantie draaiden we vroeger altijd een bandje met daarop het album Recurring Dream: alle grote hits van Crowded House. Een plaat vol perfecte popliedjes met een hoog meezinggehalte. Weather With You, Don’t Dream It’s Over en onze persoonlijke meezingfavoriet It’s Only Natural passeerden allen de revue. Met elk één oordopje in probeerden mijn zus en ik de vocale harmonieën van de gebroeders Finn te evenaren. Op eenzelfde manier, of zo stel ik me voor, zijn Tim en Neil Finn ook ooit begonnen, zo’n veertig jaar geleden. Maar anders dan mijn zus en ik beschikten zij wel over de muzikale capaciteiten.

~

Als kinderen traden Tim en Neil al op voor vrienden van hun ouders, later speelden ze samen in Split Enz en Crowded House. Maar ook solo maakten beide heren carrière. In 1994 kwamen ze weer samen als The Finn Brothers en brachten het album Finn uit. Op hun nieuwe plaat Everyone Is Here zijn ze opnieuw herenigd.

Ouder

De liedjes klinken warm en vertrouwd. Als vanouds glijden de stemmen moeiteloos langs en om elkaar heen. Vooral op Disembodied Voices, een lieflijk liedje over hun kindertijd, laten de broers een prachtig staaltje samenzang horen. In hun gedeelde slaapkamer praatten ze lang nadat het licht uitging tot ze de slaap uiteindelijk vatten. Heel herkenbaar en misschien daarom wel zo mooi.

Melancholie

Het is goed te horen dat de gebroeders Finn ouder zijn geworden, de toon van de nummers is wat serieuzer en minder zorgeloos dan voorheen. Ze blikken terug en overdenken het leven. Soms melancholisch, dan weer vol goede moed. De liedjes met een dosis melancholie werken het best. Zoals Edible Flowers, over het verstrijken van tijd, ouder worden en de dood. Een ander hoogtepunt van het album is het sobere en werkelijk prachtige Gentle Hum. De simpele melodielijn zuigt je het nummer in en laat je niet meer los. Mooie liedjes schrijven kunnen ze dus nog wel.

Geen magie

Jammer genoeg wil op de rest van het album de vonk maar niet echt overslaan. Het zijn leuke popliedjes met hier en daar weer een lekkere meezinger, maar nergens is het echt pakkend. Luckiest Man Alive slaat zelfs de plank helemaal mis. Het nummer is zo’n cliché rockballade dat het bijna gênant wordt. Ook tekstueel valt er geen greintje originaliteit te bespeuren: “You saw me / And what I could be / And now I know what love is for / It’s the only thing sets you free / Must be the luckiest man alive.” Gelukkig sluit het album wel goed af met het eerder genoemde Gentle Hum.

Everyone Is Here is absoluut geen slecht album, maar de magie die The Finn Brothers in hun Crowded House-periode konden creëren, komt helaas te weinig naar boven. De broers lijken over hun hoogepunt heen te zijn. Het moet ook wel een vloek en een zegen zijn om zo’n rijk muzikaal verleden te hebben. Laten we het maar op een zegen houden.

Theater / Voorstelling

Lofzang op dode moeders

recensie: Smoeder (Mugmetdegoudentand en Bellevue Lunchtheater)

.

~

Twee jaar geleden stierf de moeder van acteur Marcel Musters. Bevriend toneelschrijver Maria Goos stelde voor een voorstelling te maken over hun beider moeders, omdat die vrouwen zo’n enorm stempel hadden gedrukt op hun leven. Goos’ moeder was toen al zeventien jaar dood. Aan zoveel openheid was Musters op dat moment nog helemaal niet toe, hij was van die dood nog lang niet bekomen. Een jaar later had hij echter de onbedwingbare behoefte aldoor over zijn moeder te praten. Zo werd de basis gelegd voor deze voorstelling.

Kaarsje

~

Tussen stapels paperassen, glazen water en mobiele telefoons brandt een waxinelichtje. Een wat misplaatst teken van knusheid temidden van al die rommel op het tafeltje dat het decor vormt. Maar dat kaarsje brandt ook helemaal niet voor de gezelligheid. Maria Goos heeft het ding aangestoken om de sterfdag van haar moeder te gedenken, zo blijkt na verloop van tijd.

Kwetsbaarheid

Smoeder is geen gewoon toneelstuk met een strak omlijnde tekst en twee acteurs die hun personages spelen. Integendeel. Marcel Musters en Maria Goos zetten zichzelf neer, twee mensen die in het theater hun eigen verhaal vertellen. Daarin slaagt rasacteur Musters beter dan Goos. In al zijn onhandige kwetsbaarheid zet Musters zowel de zoon die hij zelf is als het typetje van zijn kettingrokende moeder sterk neer, plus dat van zijn stoere, ruige vader.

Goos is geen toneelspeler, maar Neerlands meest geprezen toneelschrijver. Acteren gaat haar minder makkelijk af, al kan ze wel aardig vertellen. Omdat deze voorstelling zo extreem persoonlijk is, kun je daaraan als toeschouwer geen waardeoordeel verbinden: je wilt het verhaal horen of niet.

Ave Maria

~

Om beurten vertellen ze over hun moeder. Musters brengt daartoe een bandopname mee van zijn Brabantse tantes, de zusters van zijn moeder. Die zingen het oer-katholieke Ave Maria. Onbedoelde ‘side-kick’: tijdens de première van deze voorstelling zong een aantal oudere Brabanders in het publiek het lied spontaan mee, tot hilariteit van de acteurs. Musters komt uit een gezin met vier zoons, ‘de vier musketiers’. Zijn vader was ‘de zingende barkeeper’ vertelt hij, die werkte van Antwerpen tot Amsterdam. Vader voerde tot diep in de nacht zware gesprekken, terwijl hij zijn lever naar god hielp met behulp van grote doses sterke drank. Vader Musters stierf op zijn 49e. Maria Goos is het late nakomertje in een gezin van drie kinderen. Haar vader stierf toen ze elf was.

Accent

Musters schetst zijn moeder: de ene arm over de borst gekruist, terwijl de andere hand de onderlip dubbelvouwt. Die houding, gecombineerd met een zwaar Tilburgs accent, neemt Musters aan als hij zijn moeder speelt. Goos’ moeder zat altijd wijdbeens, de ellebogen op de knieën: “Niet te veel willen, niet te veel verwachten, want dan kan het alleen maar tegenvallen.” Goos zet er het dialect van Breda tegenaan en speelt zo haar moeder. Het al te bescheiden motto luidt: “Bij ons lukt nooit niks.”

Persoonlijk

Herkenbaar in hun verhalen zijn anekdotes en irritaties: waarom is je moeder onvervreemdbaar je moeder? Waarom is ze lief, maar soms ook een loden last? Daarover gaat deze komische maar vooral zeer persoonlijke voorstelling. Die in de slotfase zowaar de waterlanders opwekt, als Marcel Musters zegt dat hij zo veel van zijn moeder hield.

Smoeder is een lunchvoorstelling, alleen te zien in Bellevue in Amsterdam tot en met 24 oktober 2004.

Boeken / Strip

Verlangens en gedachten zonder gêne

recensie: Ilah - Cordelia leest haar bloem

De cover van het album toont ons een jonge vrouw. Tussen haar lippen, die zich tot een lieftallige glimlach plooien, bungelt een rode roos. Een hoektand, scherp als die van een vampier, is duidelijk zichtbaar. Mogen we u voorstellen: Cordelia. Of moeten we zeggen Ilah? In 1996 stelde Inge Liesbeth Alfonsina Heremans zich voor aan het grote publiek. Ze deed dit middels haar alter ego Cordelia. Een jonge vrouw die haar twijfels, verlangens en gedachten zonder enige gêne tentoonspreidt.

~

Cordelia leest haar bloem is een bundeling van het beste uit de eerste vier delen. Daarmee is niet alleen de ontwikkeling te zien van Ilah als persoon maar tevens als auteur. En dat maakt het nog interessanter. Om met het eerste te beginnen, het eertijds zo schuchtere meisje is opgegroeid tot een meer zelfbewuste echtgenote en moeder. Wat is gebleven zijn haar twijfels en, niet onbelangrijk, haar humor en zelfspot. Met name deze eigenschappen maken Cordelia zo onweerstaanbaar en sexy. Ongeremd geeft ze zich bloot, soms zelfs letterlijk, en speelt ze schaamteloos met haar eigen seksualiteit zonder dat het banaal wordt.

Borrelpraat

~

De leukste scènes spelen zich af tijdens de borrelpraat. Hier komt de charme van Cordelia het best tot uiting. Gesterkt door de nodige alcoholische versnaperingen stort ze zich vol overgave in de conversatie. En iedere keer wordt het weer duidelijk dat ze onmachtig is deze tot een goed einde te brengen. Laat ze zich de ene keer verleiden tot een gênante opmerking, de andere keer wendt haar gesprekspartner zich vertwijfeld van haar af, niet wetende hoe om te gaan met deze onvoorspelbare jongedame met het hart op de tong.

Openheid

Het tweede aspect betreft de vormgeving van de situaties. Waren de eerste tekeningen nog wat krasserig en schetsmatig, langzaam is er een ontwikkeling te zien naar een meer klare lijnvoering. Ook de inkleuring is subtieler geworden, waardoor het beeld de juiste openheid uitstraalt. Verder is er steeds meer interactie zichtbaar tussen de verschillende spelers. Samen met de eenzame overpeinzingen die regelmatig opduiken, vormen ze een mooi en interessant geheel.

Om kort te gaan is het te hopen dat Cordelia ons nog lang getuige laat zijn van haar openhartige en ontwapenende kijk op de wereld.

Theater / Voorstelling

Bizarre ontmoetingen uit het leven

recensie: De man met vijf vingers (Hotel Modern)

Soms zie je een voorstelling waar je totaal door wordt verrast. En hoe je het ook probeert, de woorden vinden om het stuk te omschrijven is moeilijk. Dat geldt ook voor De man met de vijf vingers van theatergroep Hotel Modern. Het zit hem vooral in de kleine details. Vloeiend smeden de artistieke leiders beeldende kunst, objecttheater, toneel, muziek en film als gelijkwaardige componenten samen in een voorstelling.

~

Hotel Modern schept in het theater een universum waarin het stormachtig huwelijk tussen de dood en het leven wordt beleefd. Met behulp van camera’s, poppen en een componist vertelt de groep ware en verzonnen verhalen. Een zwarte revue: vrolijk, triest en wreed. Midden op toneel staat een groot scherm en aan de zijkant staan kartonnen maquettes. Het lijken onderdelen van een groot poppenhuis. Met een vingercamera kijken we binnen. En bizar genoeg blijken het stuk voor stuk doodsplekken te zijn. Zelfs een zonnige strand blijkt het toneel te zijn voor een morbide tafereel. Een badgast heeft te lang in de zon gelegen en is letterlijk verbrand. De overgang naar de verschillende plekken gaat via het stopcontact.

Hoorspel

~

Live spel, hoorspel en kijkdozen komen vloeiend samen in een ontmoeting tussen een dame en een eenhoorn. Het scherm op het toneel dient dit keer op een bijzondere manier als decor. Verschillende handelingen op het toneel worden tot uitvoering gebracht in een kartonnen maquette en krijgen een vervolg op het scherm. Wanneer de dame op het toneel haar jas ophangt aan het scherm valt het meteen op de grond, maar op het scherm blijft de jas op een kapstok hangen. Ieder geluid op het toneel komt uit de koker van de componist. Het openen van de deur, het aansteken van een kaars en de hakken van de dame op de vloer.

Een lach en een traan

Lachen en ontroering blijken bij Hotel Modern dichtbij elkaar te liggen. Ligt het publiek eerst nog onder de stoelen van het lachen om een dadaïstische voordracht over autotypes die eindigen op een A, momenten erna worden we ontroerd door het verhaal van een Joods gezin in de oorlog. Eén van de artistieke leidsters vertelt het verhaal van haar opa, geïllustreerd door bewegende maquettes en gekleide poppetjes. Wat opvalt is dat de er tijd wordt genomen voor de overgang van de verschillende stukken. Tijdens het opbouwen voor de set van het oorlogsverhaal kijkt het publiek toe hoe de karren met maquettes van achter het scherm naar voren werden gereden en worden opgezet.

Uit het leven

~

De verhalen zijn geïnspireerd om de dagelijkse gebeurtenissen in het nieuws en op straat. Hotel Modern slaagt erin een tragedie als de aanval op het WTC in Amerika op humoristische wijze weer te geven. Met behulp van kleipoppetjes en maquettes ziet het publiek op het scherm de gebeurtenissen in het vliegtuig en het gebouw op het moment van de ramp.

Bizarre fantasie

Een bizarre fantasie en het verlangen om verschillende kunstvormen te mengen, bindt de drie artistieke leiders. De bijzondere voorstellingen van Hotel Modern worden zowel in Nederland als in het buitenland gewaardeerd. In 2002 namen ze de Erik Vosprijs in ontvangst voor jonge theatermakers, en vorig jaar werden ze door ARTE gekozen als vertegenwoordiger van de Prix de Coppet voor jonge kunstenaars die zich onderscheiden in originaliteit en verscheidenheid.

De man met vijf vingers is nog tot 22 januari 2005 in de theaters te zien.