Tag Archief van: 8WEEKLY

Theater / Voorstelling

Provocatief staaltje kunst

recensie: Nouveau Fuck – Cat Smits Company

‘Ongemak’, zegt de vrouw op de eerste rij. ‘Dat kwam in me op tijdens het kijken naar de uitvoering.’ Het publiek gaat in gesprek met actrices Meike van den Akker en Cat Smits over hun toneeladaptatie van het manifest Nouveau Fuck van Stella Bergsma. Maanden geleden sloten de actrices zichzelf op in een vissersdorpje in Noorwegen om een voorstelling tot stand te brengen die gaat over ‘buiten de norm vallen’ in onze maatschappij en die zich in het bijzonder richt op de rol van de vrouw binnen dat geheel. Ondanks de haast poëtische boodschappen die zo nu en dan klinken, de eerlijke inkijk in hun onzekerheden en een prachtig decor, rest vooral de vraag: waar heb ik in godsnaam naar zitten kijken? Het antwoord daarop laat zich niet makkelijk formuleren.

Gezocht: triggerwarning

foto Thomas Brand

‘Wie wil er nu gaan?’, vraagt Van den Akker na de eerste scène, waarin Cat Smits zojuist een levensgrote clitoris bevredigde. Even draaien enkele vertwijfelde hoofden zich naar elkaar om, maar niemand maakt aanstalten om daadwerkelijk de zaal te verlaten. Iedereen weet in ieder geval: ‘Wees gewaarschuwd, dit was nog slechts het begin…’ De scènes lijken niet alleen toe te nemen in geluidsvolume, maar ook in intensiteit. Iedere scène is weer een losse voorstelling op zichzelf en gaat over een geheel andere invalshoek. De actrices deinzen er niet voor terug om ook heftige onderwerpen te behandelen: zo voel je hoe de krampen in je lichaam toenemen wanneer een ongemakkelijke dans met een pop eindigt in een verkrachting. Vervolgens verwordt het slachtoffer tot een ‘dierlijk’ wezen dat leuzen als ‘Hoer!’ en ‘Slet!’ naar haar hoofd geslingerd krijgt. Tijdens het aanschouwen, kan het zomaar gebeuren dat je dieper in je stoel wegzakt. Het is niet de enige confrontatie die je voor ogen krijgt. Een triggerwarning was wellicht op zijn plaats geweest… Aan het einde van deze ‘poppenkast’ geven de twee artiesten aan dat ze de keuze voor een disclaimer volledig overlaten aan de locatie waar ze optreden. Wat maakt dat je de ene toeschouwer wel en de andere niet behoedt voor het eventueel komen bovendrijven van traumatische herinneringen?

Protest à la Extinction Rebellion

Vrolijk kun je de voorstelling geenszins noemen. De zorgen over diverse onderwerpen buitelen over elkaar heen en de actrices praten ook over hun eigen innerlijke onrust. Wanneer ze praten over innerlijke en uiterlijke worstelingen, zoals ‘een grote kont’ en ‘spillenbenen’, roept het herkenning op. Wie mag bepalen of je wel of niet kwetsbaar mag zijn? Wie zegt dat je je niet onzeker mag uitlaten over lichamelijke gebreken? De twee geven zich niet alleen figuurlijk, maar ook letterlijk bloot. ‘Als ik de stem van mijn moeder in mijn oor voelde – “Cat, is dat niet te bloot?” – dan wilde ik het juist doen,’ zegt Smits over de keuze om in haar lingerie over de podiumvloer te kruipen. De poster was natuurlijk al een zekere voorbode over wat komen ging: de tepel op de poster staat niet in verhouding tot al het naakt in de voorstelling. Op een gegeven moment lijkt het alsof de actrices onderdeel uitmaken van Extinction Rebellion als ze naakt met protestborden op de bühne staan om hun kritiek ten gehore te brengen.

Een nieuw ‘vrouwtype’

Wat hun protestgeluid precies is, is moeilijk onder woorden te brengen door de harde muziek en het onbegrijpelijke ronddartelen. En dat geldt niet alleen voor deze ene scène: met zoveel gefragmenteerde beelden die worden voorgeschoteld, is het lastig om de ‘rode draad’ te volgen. Na, voor én tijdens iedere scène komt die prangende vraag weer bovendrijven: wat is nu precies de boodschap, dé intentie van deze mix van woorden en spel? Het zou enorm helpen om iedere bezoeker bij zijn of haar ticket een kopie van het manifest van Stella Bergsma mee te geven. De enige écht duidelijke momenten – en ook meteen de meest diepzinnige – zijn die waarop de stem van Bergsma spreekt (via de speakers, niet in levenden lijve) en ze allerlei wijze boodschappen uit haar manifest naar voren brengt. Dit gebeurt via een levensgrote mond, die Van den Akker en Smits laten meebewegen op de stem van Bergsma.

Schijt aan alles!

Wie Bergsma’s woorden aan elkaar knoopt, kan het beschouwen als didactische poëzie. De slotsom is dat Van den Akker en Smits als twee ‘losgeslagen’ vrouwen laten zien dat wij vrouwen ook meer schijt mogen hebben. Schijt aan het hokje waarbinnen wij ongevaarlijk, vol mededogen, beschaamd en bescheiden moeten leven. Het toneelstuk biedt een nieuwe, radicalere vorm van feminisme: laat zien hoe gevaarlijk je bent. Bijt! Schuur! Toon hoe geil, vies, woedend en slecht wij vrouwen kunnen zijn. Oftewel: beste maatschappij, maak plaats voor een nieuw type vrouw. Van den Anker en Smits zijn duidelijk pleitbezorgers van deze nieuwe ‘radicale’ vrouw. Samen met hen staat er nog een derde ‘vrouw’ op het podium: de pop wiens mond letterlijk ‘gesnoerd’ is, omdat zij er geen heeft. Ze helpen deze pop om tot grotere hoogten te stijgen (ze tillen de pop steeds hoger op in een rode jurk) en iets te bereiken wat zovelen niet gegund wordt: de vrouwen staan klaar voor een andere vrouw en helpen haar om weer uit het ‘slijk’ te komen en weer op te bloeien als mens. Het doet denken aan de bekende quote: ‘We rise by lifting others’. Het podium biedt hierbij een helpende hand. Het decor is prachtig vormgegeven door Elze van den Akker en vormt een mooi geheel met het beeldmateriaal van Thomas Brand. De schreeuwerige dialogen staan in een interessant contrast met de klassieke muziek die Wim Selles heeft gekozen.

Van den Akker en Smits hebben een zeer opmerkelijk toneelstuk georkestreerd. Het betreft een voorstelling waarmee ze iedereen willen aanspreken. De vraag is of dat gaat lukken. Staat de wereld al open voor zo’n radicale versie van de vrouw? Als er al zoveel ophef is om een ietwat uitdagende poster (die overigens wel goed werd ontvangen in Noorwegen waar het toneelstuk ook op de planken is én wordt gebracht), wat zegt dat dan over de normen en waarden in Nederland? Het is zeker goed om de denkbeelden van je publiek op te rekken. Als het echter op zo’n radicale manier gebeurt, is het altijd maar de vraag of je mensen aan je kunt verbinden of slechts van je kan afstoten. Het oordeel mag je zelf vellen. De voorstelling is vanaf 24 mei twee weken lang als lunchvoorstelling te zien in theater Bellevue. Sta je klaar voor een turbulente avond, waarin een nieuw vrouwtype wordt gepresenteerd?

Theater / Voorstelling

Provocatief staaltje kunst

recensie: Nouveau Fuck – Cat Smits Company

‘Ongemak’, zegt de vrouw op de eerste rij. ‘Dat kwam in me op tijdens het kijken naar de uitvoering.’ Het publiek gaat in gesprek met actrices Meike van den Akker en Cat Smits over hun toneeladaptatie van het manifest Nouveau Fuck van Stella Bergsma. Maanden geleden sloten de actrices zichzelf op in een vissersdorpje in Noorwegen om een voorstelling tot stand te brengen die gaat over ‘buiten de norm vallen’ in onze maatschappij en die zich in het bijzonder richt op de rol van de vrouw binnen dat geheel. Ondanks de haast poëtische boodschappen die zo nu en dan klinken, de eerlijke inkijk in hun onzekerheden en een prachtig decor, rest vooral de vraag: waar heb ik in godsnaam naar zitten kijken? Het antwoord daarop laat zich niet makkelijk formuleren.

Gezocht: triggerwarning

foto Thomas Brand

‘Wie wil er nu gaan?’, vraagt Van den Akker na de eerste scène, waarin Cat Smits zojuist een levensgrote clitoris bevredigde. Even draaien enkele vertwijfelde hoofden zich naar elkaar om, maar niemand maakt aanstalten om daadwerkelijk de zaal te verlaten. Iedereen weet in ieder geval: ‘Wees gewaarschuwd, dit was nog slechts het begin…’ De scènes lijken niet alleen toe te nemen in geluidsvolume, maar ook in intensiteit. Iedere scène is weer een losse voorstelling op zichzelf en gaat over een geheel andere invalshoek. De actrices deinzen er niet voor terug om ook heftige onderwerpen te behandelen: zo voel je hoe de krampen in je lichaam toenemen wanneer een ongemakkelijke dans met een pop eindigt in een verkrachting. Vervolgens verwordt het slachtoffer tot een ‘dierlijk’ wezen dat leuzen als ‘Hoer!’ en ‘Slet!’ naar haar hoofd geslingerd krijgt. Tijdens het aanschouwen, kan het zomaar gebeuren dat je dieper in je stoel wegzakt. Het is niet de enige confrontatie die je voor ogen krijgt. Een triggerwarning was wellicht op zijn plaats geweest… Aan het einde van deze ‘poppenkast’ geven de twee artiesten aan dat ze de keuze voor een disclaimer volledig overlaten aan de locatie waar ze optreden. Wat maakt dat je de ene toeschouwer wel en de andere niet behoedt voor het eventueel komen bovendrijven van traumatische herinneringen?

Protest à la Extinction Rebellion

Vrolijk kun je de voorstelling geenszins noemen. De zorgen over diverse onderwerpen buitelen over elkaar heen en de actrices praten ook over hun eigen innerlijke onrust. Wanneer ze praten over innerlijke en uiterlijke worstelingen, zoals ‘een grote kont’ en ‘spillenbenen’, roept het herkenning op. Wie mag bepalen of je wel of niet kwetsbaar mag zijn? Wie zegt dat je je niet onzeker mag uitlaten over lichamelijke gebreken? De twee geven zich niet alleen figuurlijk, maar ook letterlijk bloot. ‘Als ik de stem van mijn moeder in mijn oor voelde – “Cat, is dat niet te bloot?” – dan wilde ik het juist doen,’ zegt Smits over de keuze om in haar lingerie over de podiumvloer te kruipen. De poster was natuurlijk al een zekere voorbode over wat komen ging: de tepel op de poster staat niet in verhouding tot al het naakt in de voorstelling. Op een gegeven moment lijkt het alsof de actrices onderdeel uitmaken van Extinction Rebellion als ze naakt met protestborden op de bühne staan om hun kritiek ten gehore te brengen.

Een nieuw ‘vrouwtype’

Wat hun protestgeluid precies is, is moeilijk onder woorden te brengen door de harde muziek en het onbegrijpelijke ronddartelen. En dat geldt niet alleen voor deze ene scène: met zoveel gefragmenteerde beelden die worden voorgeschoteld, is het lastig om de ‘rode draad’ te volgen. Na, voor én tijdens iedere scène komt die prangende vraag weer bovendrijven: wat is nu precies de boodschap, dé intentie van deze mix van woorden en spel? Het zou enorm helpen om iedere bezoeker bij zijn of haar ticket een kopie van het manifest van Stella Bergsma mee te geven. De enige écht duidelijke momenten – en ook meteen de meest diepzinnige – zijn die waarop de stem van Bergsma spreekt (via de speakers, niet in levenden lijve) en ze allerlei wijze boodschappen uit haar manifest naar voren brengt. Dit gebeurt via een levensgrote mond, die Van den Akker en Smits laten meebewegen op de stem van Bergsma.

Schijt aan alles!

Wie Bergsma’s woorden aan elkaar knoopt, kan het beschouwen als didactische poëzie. De slotsom is dat Van den Akker en Smits als twee ‘losgeslagen’ vrouwen laten zien dat wij vrouwen ook meer schijt mogen hebben. Schijt aan het hokje waarbinnen wij ongevaarlijk, vol mededogen, beschaamd en bescheiden moeten leven. Het toneelstuk biedt een nieuwe, radicalere vorm van feminisme: laat zien hoe gevaarlijk je bent. Bijt! Schuur! Toon hoe geil, vies, woedend en slecht wij vrouwen kunnen zijn. Oftewel: beste maatschappij, maak plaats voor een nieuw type vrouw. Van den Anker en Smits zijn duidelijk pleitbezorgers van deze nieuwe ‘radicale’ vrouw. Samen met hen staat er nog een derde ‘vrouw’ op het podium: de pop wiens mond letterlijk ‘gesnoerd’ is, omdat zij er geen heeft. Ze helpen deze pop om tot grotere hoogten te stijgen (ze tillen de pop steeds hoger op in een rode jurk) en iets te bereiken wat zovelen niet gegund wordt: de vrouwen staan klaar voor een andere vrouw en helpen haar om weer uit het ‘slijk’ te komen en weer op te bloeien als mens. Het doet denken aan de bekende quote: ‘We rise by lifting others’. Het podium biedt hierbij een helpende hand. Het decor is prachtig vormgegeven door Elze van den Akker en vormt een mooi geheel met het beeldmateriaal van Thomas Brand. De schreeuwerige dialogen staan in een interessant contrast met de klassieke muziek die Wim Selles heeft gekozen.

Van den Akker en Smits hebben een zeer opmerkelijk toneelstuk georkestreerd. Het betreft een voorstelling waarmee ze iedereen willen aanspreken. De vraag is of dat gaat lukken. Staat de wereld al open voor zo’n radicale versie van de vrouw? Als er al zoveel ophef is om een ietwat uitdagende poster (die overigens wel goed werd ontvangen in Noorwegen waar het toneelstuk ook op de planken is én wordt gebracht), wat zegt dat dan over de normen en waarden in Nederland? Het is zeker goed om de denkbeelden van je publiek op te rekken. Als het echter op zo’n radicale manier gebeurt, is het altijd maar de vraag of je mensen aan je kunt verbinden of slechts van je kan afstoten. Het oordeel mag je zelf vellen. De voorstelling is vanaf 24 mei twee weken lang als lunchvoorstelling te zien in theater Bellevue. Sta je klaar voor een turbulente avond, waarin een nieuw vrouwtype wordt gepresenteerd?

Boeken / Fictie

Een gruwelijke werkelijkheid in de spotlight

recensie: Het schaarse licht - Nino Haratischwili

Schaarste speelt een grote rol in het boek Het schaarse licht van Nino Haratischwili. Niet alleen is er in het verhaal spreekwoordelijk gezien weinig ruimte voor lichtpuntjes, er is ook een tekort aan diepgaande vriendschappen, liefde voor elkaar en de meest alledaagse dingen waarmee wij ons in onze levensbehoefte voorzien. Haar vorige romans waren de prelude voor deze duistere roman, die weer vol prachtige zinsneden staat die je zullen bekoren. Het verhaal daarentegen is lastiger te volgen, maar is daarom niet minder krachtig van aard.

 

Een marteling van een systeem

Schrijfster Nino Haratischwilli stond er middenin en plaatst nu zelf haar vier vrouwelijke hoofdpersonages Keto, Dina, Ira en Nene in het Tsibili (de hoofdstad van Georgië) van eind jaren tachtig. Midden in de grote omwenteling van het communisme naar totale anarchie. De personages zitten in de nadagen van het Breznjev-tijdperk. Mensen verliezen langzaam het vertrouwen in het systeem: de politie perst de bevolking af en de ‘buurtcrimineel’ is nog betrouwbaarder dan de gemiddelde politicus. Mensen worden vanzelf slecht – of maken slechte keuzes – als je hen in een situatie zonder hoop op beter plaatst. Zo zijn de personages te typeren: stuk voor stuk staat het leven hen tegen vanwege het grootschalige gebrek aan een toekomstperspectief en kansen. De enige kansen die de broers van de hoofdpersonages (de immer rivaliserende Tsotne en Rati) zien, is opklimmen in de machowereld van de drugshandel met alle gevolgen van dien. Na de inval van de Sovjet-Unie in Afghanistan, stroomden de drugs het land binnen en werden vele slachtoffers ‘slaven’ van het middel… 

Afgedrukte pijn

Ditmaal is Georgië niet de enige ruimte met een symbolische betekenis. Brussel, thuisstad van het Europees parlement, is de stad van waaruit de drie oudere versies van Ira, Nene en Keto in het jaar 2019 spreken. Het is de stad waar wordt bepaald welke landen mogen toetreden tot de Europese Unie. De droom van vele Georgiërs. Laat dat nu nét de plek zijn waar de foto’s van Dina – die dan overleden is – met de wereld worden gedeeld. De foto’s vormen momentopnamen van hun gezamenlijke verleden en deze worden nu openbaar gemaakt in een overzichtstentoonstelling. Tijdens de expositie worden de drie vriendinnen geconfronteerd met het verleden. In de hoofdstukken lees je afwisselend over dit ‘zwarte’ verleden. Iedere foto uit de collectie roept een andere herinnering, op. Via deze raamvertelling krijgen we als lezerspubliek op chronologische wijze het gehele verleden tot ons.  

Romeo en Julia en de drugsbende

Te midden van de machtsstrijd en de oorlog om Abchazië proberen Keto en haar vriendinnen in de jaren 70 en 80 een leven op te bouwen dat niet half zo corrupt is als de levens van hun dierbare families. Dat blijkt nogal een opgave, want veel mannelijke vrienden verliezen hun leven in de bendeoorlogen. Moord en doodslag zijn de enige constanten in hun leven. De enige die zich daar met enig succes van weet los te koppelen, is Dina. Zij ziet voor zichzelf een toekomst als fotografe weggelegd. Keto kijkt naar haar vriendin op en probeert haar voor onheil te behoeden als ze de speelbal van Keto’s broer Rati en Totsne, de broer van Nene, lijkt te worden. Nene is degene met het grootste lef en – misschien daardoor – ook degene die de zwaarste lasten lijkt te verduren. Als een ware Julia worstelt ze met haar gevoelens voor haar Romeo, de knappe Saba. Net als in het verhaal van de geliefden kunnen ze het noodlot niet afwenden. Gelukkig heeft Nene een eigen beschermheilige in de gedaante van haar vriendin Ira, de slimste van het stel, die tevens als enige een mooie toekomst voor zichzelf veilig weet te stellen. 

In het razendsnelle tempo dat je van de auteur gewend bent, lees je over de personages die komen en gaan. Kortstondig raken sommige levens van vreemdelingen verweven met het leven van de vier vriendinnen en altijd is de nasleep daarvan enorm. Zo redden Keto en Dina het leven van een jongen door de vereiste som geld aan zijn afperser te geven. Geld dat bedoeld was om Rati vrij te krijgen, die door Totsne in de gevangenis terecht is gekomen. Iedere actie eist een reactie en hier is altijd sprake van een kettingreactie. Deze gebeurtenis laat inzien dat Dina al langzaam wegglijdt in de duisternis. Je voelt hoe de vriendschap door de vingers van Keto glipt en daardoor snap je alle wanhopige handelingen die de vriendinnen treffen. Haratischwili weet ieder personage zo weer te geven dat je het gevoel hebt dat je hebt rondgekeken in de hersenpan van menig bijfiguur. Zelfs de meest kwaadaardige drugsbaron van de buurt, Tapora, lijkt nog een zekere familieman te zijn en ook de altijd stoere jongens in de wijk zijn slechts onzekere pionnen op een schaakbord. De onmacht heeft hen allemaal gegijzeld en maakt dat voor ieder van hen het onderscheid tussen goed en kwaad vervaagt.  

Onuitspreekbare tastbaar maken

Het boek vereist de nodige kennis van de Georgische geschiedenis. Dat is wellicht het enige minpuntje dat bespeurd kan worden. De verwijzingen naar vele gebeurtenissen uit het verleden volgen elkaar haastig op en je hebt enige context nodig. Het biedt helaas ook een betreurenswaardige gelijkenis met de situatie in Oekraïne. Tegelijkertijd gaat het ook voornamelijk over prille vriendschap en dat sommige vriendschappen uitgroeien tot verbintenissen voor het leven. Zoals haar personage Dina haar omgeving in foto’s kan vangen en daarmee het onuitspreekbare tastbaar maakt, kan Haratischwili met een objectieve en toch zo’n medeleven biedende beschrijving een geschiedenis navertellen. 

Theater / Voorstelling

Het geheim achter het raadsel George Soros

recensie: The Making of Soros the Musical - mugmetdegoudentand
Scènefoto The Making of Soros the MusicalNichon Glerum

Of je nou vriend of vijand bent van het Hongaars-Amerikaanse financiële mirakel George Soros, niemand kan een pink krijgen achter wie deze gesloten man nou eigenlijk echt is. Theatergezelschap Mugmetdegoudentand doet een poging het raadsel te doorgronden in de even charmante als rommelige The Making of Soros the Musical.

De speelvloer heeft nog het meeste weg van een kringloopwinkel, met kapotte fauteuils en afgetrapte vloerkleden. En dat is ook de bedoeling: de theatermakers zijn nog volop bezig met het in elkaar zetten van een musical. We treffen ze aan op het moment dat George Soros, het onderwerp van de musical, komt binnenlopen. Hij komt controleren wat er wordt gedaan met de één miljoen dollar die hij heeft gestopt in dit project, in de veronderstelling dat dit een vriendelijk verhaal zal worden over hem, zijn politieke missie en zijn goedgevigheid.

Scènefoto The Making of Soros the Musical

Van speculant tot filantroop

George Soros (Boedapest, 1930) is een Joodse Amerikaan van Hongaarse komaf. Hij maakte zijn onwaarschijnlijke fortuin -dat wordt geschat op 6 tot 7 miljard- in de tweede helft van de twintigste eeuw door behendig te speculeren met geld; vooral met dat van The Bank of England, om precies te zijn. En door allerlei andere financiële kansen precies op het goede moment te zien. Vervolgens ging in zijn hoofd de knop om, en veranderende hij van nietsontziende speculant in empathische filantroop: Soros geeft enorme bedragen weg aan goede doelen. Zijn ideaal is het kapitalisme de nek om te draaien.
Hij heeft echter aan beide uitersten van het politieke spectrum vijanden: rechts haat hem, omdat hij mensen met veel geld pootje probeert te haken. Links wantrouwt hem, omdat het knap vreemd is dat iemand die zo veel geld heeft verdiend door kapitalistisch handelen, nu opeens het licht zou hebben gezien en de wereld wil redden.

The Making of

In The Making of Soros The Musical proberen regisseur (Lineke Rijxman) en acteur (Jasper Stoop) een verhaal te maken waarin de ‘echte’ drijfveren en persoonlijke achtergrond van de filantroop duidelijk worden. Soros zelf (Vincent van der Valk) wil zijn persoonlijke verhaal niet zien; hij wil dat alleen zijn politieke boodschap in zang, dans en sketches zal worden verwoord: ‘dood aan het kapitalisme’, kort gezegd. Hij heeft betaald voor deze productie, de makers moeten de voorstelling neerzetten zoals hij die voor ogen heeft.

Helder en eerlijk

Wat volgt is een lang en rommelig geheel, waarin op alle mogelijke manieren wordt geprobeerd een helder en eerlijk beeld te schetsen van de mens George Soros. Heel even verschijnt de man ook zelf in beeld, wanneer een Amerikaans interview met hem wordt geprojecteerd op een schermpje. In dat gesprek reageert de harde zakenman stamelend op vragen over zijn Joodse jeugd tijdens de Tweede Wereldoorlog in genazificeerd Hongarije.

Tussen het verhaal van Soros door, passeren de meest uiteenlopende (levens-)vragen de revue. Vragen over ieders identiteit, over ik en de ander, over inclusiviteit – zelfs over het leven in een door toeristen en partyboten overspoeld Amsterdam. De acteurs wisselen van personage, worden nu en dan zichzelf, of de ander. De handeling wordt geregeld onderbroken door dansjes en liedjes, veelal geleend uit andere musicals.

Scènefoto The Making of Soros the Musical

Hart

Daarmee is The Making of Soros The Musical niet bepaald een well made play, maar een rommeltje; maar wel een buitengewoon sympathiek en charmant rommeltje. Mugmetdegoudentand is een groep die het hart op de juiste plaats heeft, die maatschappelijk recht en onrecht graag mag bespreken. Ze gebruiken deze voorstelling dan ook om het eens te hebben over het noodzakelijk einde van het kapitalisme, omdat de samenleving er niet alleen slechter van wordt, maar er ook aan ten onder gaat. “Het kapitalisme wordt begraven”, aldus Soros.

IJzersterk is de scène waarin Vincent van der Valk als Soros in een razendsnel en vlijmscherp betoog uiteenzet hoe hij de -uit gebakken lucht bestaande- Bank of England onderuit heeft gehaald.
Hoogtepunt van de voorstelling is de finale, waarin Lineke Rijxman -zelf Joods- het kantelpunt in Soros’ leven verbeeldt. Ze zet de veertienjarige Joodse jongen in Hongarije neer, die moet toezien hoe zijn vader door de Nazi’s wordt gedwongen de bezittingen van weggevoerde mede-Joden te stelen, louter om zichzelf en zijn zoon de gang naar het concentratiekamp te besparen. De boodschap: als je je afvraagt hoe George Soros is geworden tot wie hij is: hier heb je je antwoord.

Stoppen

Mugmetdegoudentand heeft aangekondigd na 38 jaar theatermaken als groep te gaan stoppen. The Making of Soros the Musical is de laatste voorstelling die het collectief maakt. De leden van de groep gaan steeds meer hun eigen weg; en de financiële nekslag die corona heeft betekend, maakt voortgang en voldoen aan hun eigen kwaliteitseisen niet echt mogelijk. Het stoppen is wel oprecht jammer, zeker wanneer ze met deze maffe en hilarische musical opnieuw laten zien hoe belangrijk hun boodschap is en hoe verfrissend hun visie op theater is.

Kunst / Expo binnenland

Geen vlieg op de muur

recensie: Susan Meiselas in FOMU Antwerpen

De tentoonstelling Mediations in het Antwerpse Fotomuseum focust op een aantal reeksen uit de vijftigjarige carrière van Susan Meiselas. Deze expo toont hoe Meiselas er meesterlijk in slaagt empathie en grotere politieke actie aan elkaar te koppelen in haar werk.

Mediations vangt op lichte toon aan, met de portretten die Meiselas over een periode van vijftien jaar (1975-1990) maakte van een groepje vriendinnen in Little Italy, New York. Vanaf het begin valt op dat ze de mensen die ze fotografeert ook een stem wil geven; ze maakt audio-opnames van interviews met hen en laat hen reageren op hun eigen portret, zoals in de reeks 44 Irving Street. Zelf geeft de fotografe te kennen dat ze steeds op zoek is naar manieren waarop fotografie een dialoog kan worden: “Er is altijd dat ongelijke machtsevenwicht. Hoe doorbreek je dat?[1]

[1] Susan Meiselas, https://fomu.be/expos/susan-meiselas-mediations.

We are people with feelings

Lena on the Bally Box, Essex Junction, Vermont, 1973 © Susan Meiselas / Magnum Photos

In de volgende ruimte wordt de expo al wat ruwer, met de beelden uit de reeks Carnival Strippers die tevens in boekvorm verscheen. Ook in deze reeks bleef Meiselas meerdere jaren in de buurt van de vrouwen die ze fotografeerde. Frappant zijn de portretten van Lena op haar eerste dag als stripper en, twee jaar later, tijdens haar derde seizoen als stripper. Deze opeenvolging van beelden zonder verdere duiding geeft de bezoeker het onbehaaglijke gevoel iets van de veronderstelde miserie van het stripper-zijn te projecteren op Lena, alsof ze in die twee jaar tien jaar ouder zou zijn geworden.

Lena zelf schreef in een brief aan de fotografe dat ze het maken van het boek over ‘the girls’ belangrijk werk vond, omdat men zo de vaak slecht begrepen en fout gerepresenteerde mensen achter de strippers kan ontmoeten. “We are people with feelings. We have a heart, and a brain. We breathe, we fuck, we sleep, we need to eat,” schrijft ze in een groot, onregelmatig handschrift met veel agressieve doorhalingen. Mensen als mensen tonen, het lijkt de kern van Meiselas’ fotografische project. Ook in haar latere, meer politiek geëngageerde werk zal het belang van persoonsnamen in haar werk overeind blijven.

Het leven van een beeld

Zo ging ze tien jaar nadat ze de bekende foto van de tot dan toe anonieme ‘Molotov Man’ nam opnieuw naar hem op zoek en liet ze hem op video getuigen over zijn tot icoon verworden actie tegen het dictatorschap in Nicaragua; een beeld dat zo in het collectieve geheugen staat geprent dat velen de oorsprong ervan wellicht niet meer kennen. Meiselas ging op zoek naar alle mogelijke recuperaties van de foto die zij in 1979 maakte en die er mee voor zorgden dat het beeld in het publieke geheugen gegrift werd. Ze vindt haar Molotov Man in eindeloze variaties terug in de vorm van street art, monumenten en op t-shirts.

Sandinistas at the walls of the National Guard headquarters, ‘Molotov Man’, Estelí, Nacaragua, 1979 © Susan Meiselas / Magnum Photos

Ook haar andere foto’s van de revolutie in Nicaragua worden in grote getale overgenomen en getoond door de massamedia. Haar fascinatie voor die eindeloze reproducties lijkt vele malen groter dan haar frustratie over het kapen van haar beeld, al uit ze wel een bezorgdheid over de keuzes die media nemen wanneer ze een bepaald beeld, vaak ontdaan van context, tonen in plaats van een ander. Het zien van die foto’s in verschillende contexten roept belangrijke vragen op over de impact van beelden.

Een foto van een vrouw die met haar zoontje aan de arm wegrent van een bom heeft, ingekaderd in een wit passe-partout, iets bijna contemplatiefs, alsof we een in de tijd bevroren deel van iemands leven zien. Dezelfde foto, paginagroot afgedrukt en omgeven door tekst en andere beelden van de revolutie, heeft niets meer van die afstand die de foto als kunstwerk heeft. De foto doet een appèl op de toeschouwer. Het stemt tot denken over de macht van beelden en over het machtsmisbruik dat kan ontstaan wanneer een beeld niet in de juiste context wordt geplaatst.

De fotograaf als getuige

Het laatste en meest heftige deel van de tentoonstelling vangt aan met Saddam Husseins genocide op Iraakse Koerden en mondt uit in het tot op heden verder lopende project akaKURDISTAN waarin Koerden over de hele wereld een collectieve identiteit opbouwen aan de hand van hun herinneringen – of het gebrek daaraan, want veel Koerdische families vernietigden uit veiligheidsoverwegingen hun fotoalbums.

Waar fotografen vaak observator blijven, is Meiselas een kunstenaar die actief ingrijpt in wat haar bezighoudt. Zo is ze als fotograaf aanwezig bij de opgraving van massagraven in Noord-Irak en legt ze de hartverscheurende stillevens vast waarin opgegraven kleding een graf herkenbaar moet maken voor eventuele nabestaanden. Door het visueel zichtbaar maken van de graven en massagraven valt het geweld tegen de Koerden niet meer te ontkennen en worden families in staat gesteld te rouwen over hun vermoorde dierbaren.

Susan Meiselas stelt zichzelf en haar camera zowel op macro- als op microniveau ter beschikking van degenen die ze voor haar lens haalt. Haar eigen vraag of ze erin slaagt in dialoog te gaan met haar subjecten is moeilijk te beantwoorden, maar vast staat dat in Meiselas’ werk het leven en de kunst in uitzonderlijk nauw contact staan met elkaar. De tentoonstelling is nog tot 04/06/2023 te bezoeken in FOMU Antwerpen.

Muziek / Concert

Perfecte Beatlesbeleving

recensie: The Analogues @ Goudse Schouwburg Gouda
The AnaloguesTereza Cervenova

De Nederlandse band The Analogues is in 2014 gestart met het live spelen van albums van The Beatles. Ze hebben sindsdien een machtige staat van dienst opgebouwd. En dat bracht ze al eens in Ziggo Dome waarbij zelfs de technicus Geoff Emerick van The Beatles hun toehoorder mocht zijn en genoot. Op 3 maart speelden ze in een uitverkochte Schouwburg in Gouda.

De muziek van The Beatles is voor velen de oer-popmuziek bij uitstek. Er zijn zelfs puristen die vinden dat er na de muziek van deze vier uit Liverpool nooit meer mooiere muziek is gemaakt. Eigenlijk is voor die liefhebbers dat of niets. Of deze puristen genieten van de uitvoeringen van The Analogues is nog maar de vraag. Er gaat immers niets boven het origineel, volgens hen.

The Analogues live Hello Goodbye show in Gouda

The Analogues live Hello Goodbye show © Ferdy Damman

Nieuwe tournee

Onder de titel Hello Goodbye (The Very Best Of The Studio Years) trekken The Analogues de komende maanden langs de podia. De tour eindigt voorlopig op 25 augustus in Liverpool, de bakermat van The Beatles zelf. Deze show is de tweede in Gouda en de vijfde van een lange reeks optredens die gaat volgen in de vaderlandse theaters. Deze tweede avond op rij is stijf uitverkocht. Uw recensent voelt zich dan ook vereerd dit optreden te mogen meemaken. Een avond ondergedompeld worden in de muziek die de jaren zestig en zeventig zoveel kleur gaf is een weldadig bad. Het podium is soms gevuld met maar liefst veertien muzikanten. Deze avond wordt vaste drummer Fred Gehring vervangen door Kees Schaper en er is een gastvocalist, te weten de ex-zanger van The Analogues, Jan van der Meij. Van de Meij zien we vooral naar voren komen als er een McCartney vocaal gedaan moet worden met wat flinke uithalen.

Ruim twee uur topmuziek

De band zet direct stevig in met ‘Daytripper’ gevolgd door een aantal valse starts, door technische issue, van ‘Paperback Writer’. Deze haperingen van de techniek zijn snel vergeten als we worden meegenomen in een rollercoaster van geweldige muziek die voornamelijk afkomstig is van vier albums die vanavond centraal staan. Dat zijn achtereenvolgens: Magical Mystery Tour, Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band, The White Album en Abbey Road. Bart van Poppel wijst ons er nog even op dat de mellotron helaas de geest heeft gegeven waardoor ze, in tegenstelling tot hun naam, een niet-analoog instrument moeten inzetten in de vorm van synthesizer om te kunnen spelen wat er op de setlist staat.

De band wordt ondersteund door vier (en soms zelfs zes) blazers en een strijkkwartet. De vaart zit dermate in het optreden dat de crew hard moet werken om de muzikanten steeds op tijd te voorzien van vers gestemde en juiste instrumenten. Soms moeten zelfs hele toetseninstrumenten het podium op en af gereden worden in vorm van harpsichord en een heuse concertvleugel. Diezelfde technici letten overigens uitermate goed op. Als even het snoer van gitarist Jac Bico lijkt te haperen, wordt het tijdens zijn spel in de stille passages razendsnel gewisseld en alles omgeschakeld zodat de show er totaal geen last van heeft. Bico die heerlijk opgaat in zijn snarenspel in bijvoorbeeld de geweldige uitvoering van ‘My Guitar Gently Weeps’.

 

The Analogues © Tereza Cervanova

Alle details razendsnel en kloppend

Alle details van de liedjes kloppen, zodat er soms razendsnel van instrument gewisseld moet worden om niets verloren te laten gaan. Het applaus na ieder lied is gemeend, maar wordt al heel snel gevolgd door het volgende prachtig liedje. The Analogues beperken zich duidelijk niet tot de hits, maar schuwen totaal niet om ook minder makkelijk in het gehoor liggende albumtracks de revue te laten passeren, wat de show zeer onderhoudend maakt. Als de hits gespeeld worden hoor je het publiek om je heen voorzichtig meezingen zonder de band te overstemmen. Want de stemmen van The Analogues kleuren zo’n prachtig palet dat The Beatles eer aan doet, dat je daar natuurlijk niets van wilt missen. Het publiek geeft overigens goed gehoor aan de oproep geen foto’s en filmpjes te maken om zo de medebezoekers niet te storen.

Ondanks dat we ons heerlijk in The Beatles-tijd onderdompelen, zijn muzikanten wel zichzelf en willen ze geen kopie zijn van de idolen. Ze dragen bijna allen heerlijk eigentijdse sneakers, ze persen er geen imitatieshow uit maar een fantastisch eerbetoon aan de muziek die zo velen inspireerden. En vaak op de achtergrond aangevuld met videobeelden.

In feite horen en zien we hier een klassiek (pop)concert gespeeld door ras/beroepsmuzikanten die de stukken meer dan eer aan doen. Zo gaat dat immers ook als een orkest Beethoven speelt, om maar wat te noemen.

 

Muziek / Reportage
special: Uitreiking AFAS Edison Pop 2023
Groepsfoto winnaars Edison Pop 2023Ben Houdijk

Prijzenregen in Leusden

Binnen het thema ‘jij noemt het muziek, ik noem het emotie’ werden op maandagavond 6 maart de Edisons Pop 2023 uitgereikt tijdens de AFAS Edisons. Het presentatieduo Défano Holwijn en Raven van Dorst overhandigden de welverdiende bronzen beeldjes aan de winnaars binnen de twaalf categorieën. 8WEEKLY was aanwezig bij deze besloten show in het AFAS Theater in Leusden. Ben je benieuwd naar de winnaars en hoe het er tijdens een awardshow aan toe gaat? Lees dan verder!

Edisons: de Grammy’s van Nederland

De Edisons zijn de meest vooraanstaande en oudste muziekprijzen van Nederland. Ze worden toegekend in drie genres: klassiek, jazz en pop. Gisteravond draaide de uitreiking volledig om het popgenre. De felbegeerde bronzen beeldjes (gemaakt door Pieter d’Hont) worden toegekend door een onafhankelijke vakjury, die per categorie drie genomineerden heeft gekozen op basis van kwaliteit en artistieke waarde. Naast juryvoorzitter Wilbert Mutsaers (Spotify Benelux) bestond gisteren de jury uit Hester Carvalho (NRC), Martijn Biemans (Qmusic), Anna Veenstra (programmeur Melkweg), Nils Brokerhof (Music Director 100% NL / SLAM!) en Randall Spann (Music Director FunX).

Categorie Rock

·      Floor Jansen (2022 single releases)
·      Di-Rect (2022 single releases)
·      Orange Skyline (album: Orange Skyline)

De spits werd afgebeten door de categorieën Rock en Hiphop. In de categorie Rock waren de winnaars met hun uitverkochte clubtours, optredens in Ahoy en de Nederlandse Airplay Top 40-hit van 2022, meer dan terecht: de mannen van Di-Rect. Ondanks dat dit alweer de zesde Edison was voor hun collectie, bleven ze bescheiden. Zo spraken ze in hun speech: ‘Het is heel[MT1]  cliché, muziek is geen wedstrijd. Maar vanaf het moment dat je genomineerd bent heb je wel een probleem, want je kan wel verliezen en dat is minder leuk. Dus heel erg bedankt voor deze!’

Categorie Hiphop

·      Broederliefde (album: Strandje Aan De Maas)
·      KA (album: Recklezz)
·      sor (album: Bae Doven No. 1/No. 2/No. 3)

In de categorie Hiphop waren sor, KA en Broederliefde genomineerd. Daar viel sor met het drieluik Bae Doven No. 1 / No. 2 / No. 3  in de prijzen. Sor was gelijk onder de indruk van het gewicht van het beeldje en vertelde hoelang hij en zijn team al naar het album hebben toegewerkt. Meer dan twee jaar hebben ze gewerkt aan het neerzetten van iets wat nog niet bestond, het eerste hiphop en klassieke album in de wereld. De jury lichtte toe dat hiphop altijd een plek is geweest waar geëxperimenteerd kan worden en dat sor op een unieke wijze twee werelden heeft samengebracht. Toch vertelde sor dat hij de winst niet zag aankomen, hij is zwaar onder de indruk en vertelde dat het nu compleet voelt: het album en nu een Edison.

Categorie Nederlandstalig

·      Jaap Reesema (2022 single releases)
·      Maan (album: Leven)
·      S10 (album: Ik Besta Voor Altijd Zolang Jij Aan Mij Denkt)

De avond werd na een muzikaal intermezzo verzorgd door de band Rondé, vervolgd door de categorie Nederlandstalig. Presentator Défano vertelde tijdens de introductie van de winnaar dat muziek soms een medicijn is, zowel voor de luisteraar als voor de maker. Hierop sloot winnares S10 aan in haar speech. De zangeres die ondanks haar vier nominaties aangaf dat ze de winst niet zag aankomen, maakte bekend dat muziek voor haar helend is geweest in de eenzaamheid die het leven met zich meebrengt. Ze hoopt dat haar muziek, voor wie het nodig heeft, daar ook mee kan helpen.

Categorie Alternative

·      Lucky Fonz III (album: Hemellichamen)
·      DeWolff & Dawn Brothers (album: Double Cream)
·      Froukje (EP: Uitzinnig)

Vervolgens werd de Edison in de categorie Alternative uitgereikt. Lucky Fonz III, DeWolff & Dawn Brothers en Froukje hoefden niet lang in spanning te wachten. Hoewel presentator Défano nog geen naam had genoemd, werd al in het introductiepraatje duidelijk dat de Edison naar een zij en een winnares zou gaan. Froukje sprak dat muziek haar grote liefde is en dat ze blij is om in die grote liefde erkend te worden. En hoewel het niet had gehoeven, vindt ze dit toch wel heel fijn. De categorie werd met een woordspeling naar haar EP afgesloten, Froukje was immers uitzinnig van vreugde!

Froukje met haar Edison voor de categorie Alternative en S10 met haar Edison voor de categorie Nederlandstalig

Froukje met haar Edison voor de categorie Alternative en S10 met haar Edison voor de categorie Nederlandstalig

Categorie Videoclip

·      Regisseurs Cas Mulder en Simon Becks (Froukje ft. S10 – ‘Zonder Gezicht’)
·      Regisseur Véras Fawaz (Maan ft. Goldband – ‘Stiekem’)
·      Regisseur Shay Latukolan (Typhoon – ‘Alleen In De Pauze’)

De avond werd vervolgd met de categorie waarvoor de spotlights even niet op de artiesten zelf staan, maar op de makers van hun videoclips. Regisseur Véras Fawaz sleepte de winst binnen en zag dat zelf niet aankomen, hij was immers erg fan van de andere twee videoclips. De jury lichtte echter toe dat het knap is hoe hij in korte tijd hele (lichtelijk macabere) verhalen weet te vertellen. Passend is dan ook de mededeling van Fawaz dat hij na de Edison voorlopig stopt met videoclips en zich volledig wil focussen op zijn toekomstige speelfilm. Als die film net zulke spannende verhalen in beeld brengt als zijn videoclips (o.a. de clip van ‘Noodgeval’ – Goldband is ook van zijn hand), belooft het veel goeds.

Categorie Dance

·      Sefa (album: Klaagzang)
·      Weval (2022 single releases/EP: Time Goes)
·      Tiësto (2022 single releases)

Di-Rect heeft al een aardige collectie aan Edisons te pakken, maar in de categorie Dance kan Tiësto hierover meepraten. De DJ wist mede door zijn collectie aan internationale samenwerking met o.a. zangeres Tate McRea en Charli XCX de winst binnen te slepen. Zelf zat hij in Los Angeles, maar hij had voor de gelegenheid nog wel een videoboodschap ingesproken met zijn bedankspeech.

Categorie Song

·      S10 – ‘De Diepte’
·      Son Mieux – ‘Multicolor’
·      Maan ft. Goldband – ‘Stiekem’

Toen was het tijd voor de categorie Song, waarin de winst werd aangekondigd voor het nummer dat ons vertelt hoe een ontluikende liefde zowel vurig als ingewikkeld kan zijn. Een verhaal dat de makers uit eigen ervaring kunnen vertellen. Maan en Goldband bestormden vol enthousiasme het podium en wisten weer geheel in eigenzinnige stijl de prijs in ontvangst te nemen. Maan benadrukte aan het einde dat ze nog jarenlang alle festivals plat wil spelen samen met Goldband, en dat willen wij natuurlijk ook!

Goldband, Maan en Véras Fawaz met hun drie Edisons voor de categorieën Videoclip, Song en Nieuwkomer

Goldband, Maan en Véras Fawaz met hun drie Edisons voor de categorieën Videoclip, Song en Nieuwkomer

Categorie Hollands

·      Ammar (2022 single releases)
·      Sophie Straat (2022 single releases)
·      Mart Hoogkamer (2022 single releases)

De winst in de categorie Hollands ging naar de kroegtijger die ook wist uit te blinken met diepgaandere nummers. In zijn glitterende smokingjas nam Mart Hoogkamer de Edison in ontvangst. In het interview met Raven van Dorst vertelde hij blij te zijn dat mensen ook zijn serieuzere kant waarderen, zoals zijn nummer ‘Diamant’, en hem niet alleen maar opzoeken voor zijn welbekende ‘Ik Ga Zwemmen’.

Categorie Nieuwkomer (presented by TikTok)

·      Goldband (2022 single releases)
·      Claude (nummer ‘Ladada (Mon dernier mot)’)
·      Zoë Tauran (2022 single releases)

De eerstvolgende categorie Nieuwkomer, zette de spotlights wederom op Goldband. De band sleepte de Edison weer op geheel eigen, chaotische wijze binnen. Ondanks dat zanger Milo namens de band aangaf dat zij de winst wél verwacht hadden, bleek zanger Boaz nog niet op het podium te zijn vanwege een korte rookpauze. Milo en Karel lieten hem beeldbellen terwijl hij met de rooktuktuk terug werd gebracht van zijn rookpauze. Toen Boaz eindelijk op het podium stond, gaf hij namens de band een wat uitgebreidere bedankspeech. In het interview met Van Dorst kwam ter sprake wat ‘Nieuwkomer’ nu precies inhoudt – Goldband timmert immers al een tijdje aan de weg. Karel grapte dat je in die categorie belandt wanneer je een goed jaar hebt gehad en ze dan eindelijk denken van: goh, die kunnen dus wel wat? Het in ontvangst nemen van hun derde beeldje was natuurlijk niet compleet zonder extra chaos, maar met goede reden: zanger Milo bleek vandaag jarig te zijn en zo kregen ze de hele zaal aan het zingen. Gefeliciteerd Milo!

Edisons Pop 2023 rooktuktuk

Edisons Pop 2023 rooktuktuk

Categorie Pop

·      Antoon (2022 single releases)
·      Flemming (album: Flemming)
·      Rondé (2022 single releases)

Presentator Raven van Dorst benadrukte tijdens het introductiepraatje nog eens het belang van de volgende categorie, we waren immers bij de Edison Pop uitreiking, dus de categorie Pop is extra belangrijk. De winst ging naar de artiest die meerdere singles uitbracht én meerdere nummer 1-hits wist te scoren: Antoon. Helaas was hij zelf wegens ziekte afwezig, maar zijn vader nam de prijs namens hem in ontvangst. Hij ziet deze prijs als een aanmoedigingsprijs: Antoon is begonnen en is er om te blijven.

 

De Edison Oeuvreprijs: Kensington

Vervolgens was het tijd voor misschien wel de grootst haalbare Edison uit het rijtje: de Oeuvreprijs. Deze prijs werd voorafgegaan aan een optreden van een strijkorkest dat een nummer speelde van de (vooraf bekendgemaakte winnaar) Kensington. De band heeft een gekke tijd achter de rug, in september 2022 traden ze voor het laatst op met frontman Eloi Youssef. Ondanks dit afscheid stonden ze met zijn vieren op het podium om de prijs in ontvangst te nemen.

Van Dorst stelt terecht de vraag of de band niet wat jong is voor de Oeuvreprijs, ze bestaan immers nog maar veertien jaar. Gitarist Casper Starreveld lichtte toe dat ze zich inderdaad nog erg jong voelen en het niet voelt alsof ze klaar zijn. De band ziet naar eigen zeggen de winst als bekroning op oeuvre 1.0 en als startschot voor oeuvre 2.0.

 

Categorie Album

·      S10 – Ik Besta Voor Altijd Zolang Jij Aan Mij Denkt
·      sor – Bae Doven No. 1/No. 2/No. 3
·      Flemming – Flemming

Als laatste was het tijd voor de uitreiking binnen de categorie Album. S10, sor en Flemming hebben een tijdje op dit moment moeten wachten, maar kregen gauw het verlossende woord te horen. Met zijn muziek die je ‘niet alleen hoort, maar ook voelt’ weet sor met de verzameling Bae Doven No. 1/ No. 2/ No. 3 zijn tweede Edison van de avond aan zijn collectie toe te voegen. Zijn eerste reactie op het podium was een herhaaldelijke, maar korte: ‘What the fuck?’ Hij maakte van de gelegenheid gebruik om meer mensen te bedanken dan bij zijn vorige speech, voordat hij weer in verbazing (met een enkele ‘what the fuck’) zijn weg vervolgde richting zijn interview.

sor met zijn twee Edisons, voor de categorieën Hiphop en Album

sor met zijn twee Edisons, voor de categorieën Hiphop en Album

Intermezzo’s door een nieuwe generatie artiesten

Om de energie tijdens de uitreiking hoog te houden, werden er tussen de categorieën door intermezzo’s verzorgd door enkele genomineerde bands. Zo konden de eerste twee winnaars opgelucht ademhalen en ontspannen tijdens het eerste intermezzo van Rondé. De band was zelf genomineerd voor de categorie Pop, maar konden hun zenuwen nog even uitstellen door vol enthousiasme het nummer ‘Love Myself’ ten gehore te brengen.

Het tweede intermezzo werd gespeeld door de aanwezige ‘jonkies’ van de avond: Claude, Flemming en Zoë Tauran. Zij brachten een energieke mash-up van hun hits ‘Ladada (Mon dernier mot)’, ‘Automatisch’ en ‘Therapie’ ten gehore. Vanuit de perstribune klonk er meermaals dat er goed opgelet moest worden, want deze drie jongeren vormen samen de nieuwe generatie aan artiesten. Als ze niet deze avond al een Edison binnenslepen, is het niet ondenkbaar dat dit in de toekomst wel het geval gaat zijn.

Kleurrijk einde aan emotionele avond

Als klap op de vuurpijl stond de band Son Mieux klaar om deze mooie avond af te sluiten, alvorens de genodigden en winnaars flink feest konden vieren na het besloten diner. Extra hard zal er gefeest worden door Goldband en sor, die ieder binnen meerdere categorieën hun nominaties wisten te verzilveren en hiermee de grote verzamelaars van de avond werden. Gefeliciteerd!

Overzicht Winnaars Edison Pop 2023:
Rock Di-Rect – 2022 single releases
Hiphop Sor – Bae Doven No. 1/ No. 2 / No. 3
Nederlandstalig S10 – Ik Besta Voor Altijd Zolang Jij Aan Mij Denkt
Alternative Froukje – Uitzinnig
Videoclip Véras Fawas | Maan & Goldband – Stiekem
Dance Tiësto – 2022 single releases
Song Maan & Goldband – Stiekem
Hollands Mart Hoogkamer -2022 single releases
Nieuwkomer Goldband – 2022 single releases
Pop Antoon – 2022 single releases
Album Sor – Bae Doven No. 1/ No. 2 / No. 3
Oeuvre Kensington

 

Tár
Film / Films

Een ware slow burn

recensie: Tár
Tár

In september schitterde deze film al op het witte doek tijdens het Venice Film Festival, maar pas zeven maanden later is Tár in officiële release in Nederland. De verwachtingen zijn hoog. Zowel de film zelf als actrice Cate Blanchett hebben al verschillende prijzen en nominaties in de wacht gesleept, zo ook voor de Oscars.

Blanchett is op de toppen van haar kunnen

Cate Blanchett vertolkt de rol van Lydia Tár, een prestigieuze vrouw die zichzelf de allereerste vrouwelijke dirigent van een groot Duits orkest mag noemen. Haar succes begint langzaamaan zijn tol te eisen. Waar haar kennis en doortastendheid eerst resulteerde in een hoog aanzien, zorgt de druk vanuit de industrie er nu voor dat Lydia’s duistere kanten aan het licht komen. Haar bevlogenheid verandert in arrogantie, haar intelligentie wordt dominantie. Relaties en vriendschappen brokkelen langzaam af terwijl Tár obsessief bezig blijft met haar werk. Blanchett, die de film tevens heeft geproduceerd, slaagt erin om een zeer complex karakter neer te zetten. Laagje voor laagje komt de kijker meer te weten over haar ware aard. De gelaagdheid van Blanchetts acteerwerk zorgt ervoor dat deze film de kijker nog maanden zal bijblijven.

De psychologie achter Tár

De film is intiem. Dit is zeker te danken aan de meesterlijke cinematografie. Blanchett en regisseur Todd Field lijken enorm goed op elkaar te zijn ingespeeld. Aan het begin van de film danst de camera in lange one-takescènes om haar heen, terwijl deze haar later liever van een afstand vastlegt. In feite stappen we langzaamaan haar aura uit, om vervolgens duidelijk te kunnen zien: ze staat er alleen voor.

De set design en de muziek dragen bij aan een intimiderend effect. Imponerende Berlijnse gebouwen die worden weergegeven onder begeleiding van de bombastische orkestrale muziek, wekken een dreigende indruk. Het wordt ogenschijnlijk steeds meer bewolkt naarmate de film zijn climax bereikt. Het totaalplaatje van de cinematografie, het narratief, de set design en de muzikale begeleiding, weerspiegelen heel effectief de eenzaamheid die Lydia Tár ervaart.

Muzikaal tempo

De film is een ware slow burn. De filmfan zal ervan smullen, maar vermoedelijk zal de gemiddelde filmganger zich storen aan het lage tempo van de film. Blanchett houdt de aandacht goed vast, maar vooral in de eerste helft zit er nog niet veel progressie in het plot. Dit was voor velen echter geen probleem, de film is niet voor niets genomineerd voor Best Picture bij de Academy Awards 2023. Tár is een film die de kijker uitnodigt om actief te onderzoeken hoe Lydia Tár zich verhoudt tot haar werk. De filmganger die liever passief toekijkt zal er vermoedelijk goed aan doen om Tár over te slaan.

Film / Films

Een visuele belevenis vol emotionele diepgang

recensie: Avatar: The Way of Water

Het tweede deel van Avatar, The Way of Water, biedt een drie uur durend spektakel dat de kijker versteld doet staan, ondanks sommige minder sterke dialogen en voorspelbaar taalgebruik. In vergelijking met de eerste film is het tweede deel verbeterd door de toevoeging van meer emotionele diepgang.

The Way of Water (Avatar 2) maakt grote sprongen in de verhaallijn ten opzichte van de eerste film. De focus ligt nu op de kinderen van Jake Sully en Neytiri. Het verhaal volgt de kinderen terwijl ze op avontuur gaan na een verzoek van de Metkayina-waterstam. Dit doet de Sully-familie om daar onderdak te krijgen. De fluorescerende bossen van Pandora zijn niet meer veilig, dus wordt het verhaal nog spannender.

Avatar’s nieuwe film brengt bekende gezichten terug

Eén van de nieuwe personages in de film heet Kiri en wordt gespeeld door actrice Sigourney Weaver. Het is opmerkelijk dat Weaver, die in de vorige film stierf, terugkeert als een 14-jarig personage. Ook opvallend is de terugkeer van de schurk, kolonel Quaritch. Het is raadzaam om de eerste Avatar nog eens te bekijken voordat je The Way of Water gaat zien, aangezien Quaritch in deze film meer kleur heeft gekregen. Het is duidelijk dat regisseur James Cameron meer diepte aan de personages heeft gegeven, niet alleen op visueel gebied, maar ook qua karakterontwikkeling.

Doordat ze thema’s behandelen als liefde, verdriet, hoop en verlies, kan de kijker zich makkelijk identificeren met de personages en hun emoties. Er is bijvoorbeeld een ontroerend subplot waarin een personage rouwt om het verlies van zijn geliefde, en een ander worstelt met het accepteren van haar eigen identiteit. Deze emotionele lagen maken de film niet alleen boeiender om naar te kijken, maar geven ook meer betekenis aan de acties van de personages.

Technische hoogstandjes en verbluffende onderwaterscenes

Cameron levert geen film af totdat deze tot in de kleinste details perfect is. Hij wachtte zelfs dertien jaar bij Avatar 2, om zeker te zijn van een grensverleggend resultaat. Techniek is niet het belangrijkste aandachtspunt in deze film, maar elk frame is perfect afgewerkt zonder noodzaak tot verdere verbetering. Als Cameron belooft om de grenzen van cinema te verleggen, dan weet je zeker dat je niet teleurgesteld zult worden.

Avatar: The Way of Water, Copyright The Walt Disney Company 2022

De vele onderwaterscenes in Avatar 2, vol met buitenaardse wezens, zijn indrukwekkend. De hyperrealiteit ziet er zelfs zo perfect uit dat het bijna te veel van het goede is. Voor de ultieme beleving is het aan te raden om een paar euro meer uit te geven voor 3D en een hoge frame rate-projectie. Hierdoor zullen zelfs de onderwateromgevingen in dierentuinen na dit bioscoopbezoek teleurstellend overkomen.

Acteurs als Kate Winslet en Sam Worthington speelden hun scènes in watertanks voordat ze door computertechnologie omgetoverd werden tot de blauwe Na’vi-bewoners. Het is nog indrukwekkender wanneer deze blauwe bevolking samenkomt met aardse personages op het scherm. Terwijl in de eerste film uit 2009 nog wat onzekerheid was over de digitale effecten, is de tweede Avatar een bevestiging van de technische verbeteringen. Na jaren van kritiek op de matige en gewichtloze effecten in veel superheldenfilms, herstelt deze film het vertrouwen in digitale trucages in één klap.

Visie van Cameron op milieu en samenleving

Het new age-gepraat over bomen en water met spirituele energiebanen is er nog steeds. Zelfs de grootste milieuactivist zal nog steeds lachen om de manier waarop James Cameron het publiek aanspreekt op haar milieubewustzijn. Zijn films hebben altijd een speelse manier van het aan de orde stellen van normen en waarden. Cameron schildert een vrij traditionele samenleving, waarin gezinsverbanden centraal staan. Maar ook als je niet tegen conservatisme kunt, blijkt de bioscoop toch weer een sterke portal naar een andere wereld.

Kunst / Expo binnenland

Stervenskoud

recensie: Siberian Exiles – Claudia Heinermann
© Museum of Occupation and Freedom Fights

De Baltische staten Estland, Letland en Litouwen leden tussen 1940 en 1991 zwaar onder de terreur van de Sovjet-Unie. De bezetter onderwierp de bevolking aan massale deportaties, executies en dwangarbeid. Fotograaf Claudia Heinermann documenteerde vooral via interviews met overlevenden de weinig bekende verschrikkingen. Een ware eyeopener in het Nederlands Fotomuseum.

Het begon toen de Sovjet-Unie zich na het niet-aanvalsverdrag met nazi-Duitsland in 1940 meester maakte van de Baltische staten. Onder Stalin nam de repressie onmiddellijk een aanvang. ‘In de nacht van 14 juni 1941, ik was toen dertien jaar, werd ons hele gezin opgepakt en naar Siberië gedeporteerd. Mijn vader (beroepssoldaat in het Litouwse leger, red.) werd ter dood veroordeeld en op 11 mei 1942 in de gevangenis van Kansk geëxecuteerd. Maar dat hoorden wij pas veel later.’ Aldus Irena Valaityté in één van de vele wandteksten (interviews) op de expositie.

Zelf belandde Irena al gauw in een werkbrigade van kinderen, op een eiland in Noord-Siberië. In een steenkoud niemandsland, waar nog helemaal niets was, werkte ze twaalf uur per dag, de eerste tijd aan het bouwen van een nederzetting. Haar broertje zat in de visbrigade en moest wakken maken in het ijs om eten te verzamelen. Uiteindelijk kregen honger, kou en ziekte Irena niet klein. In 1948 wist ze te ontsnappen en thuisland Litouwen weer te bereiken, waar ze zich nog jarenlang moest schuilhouden. In 1963 kwam ook haar broer terug. Haar moeder overleed in 1946 op het eiland.

Boven de poolcirkel

De verhalen van Irena Valaityté en tientallen lotgenoten zijn indrukwekkend gedocumenteerd door de Duitse fotograaf Claudia Heinermann (1967). Zij wil de geschiedenis van de Sovjet-gruwelen in de Baltische staten voor eens en altijd vastleggen, zeker nu het huidige regime in het Kremlin laat zien niets van het verleden te hebben geleerd. Door middel van spaarzame foto’s uit de jaren 30 en 40, teksten met foto’s en portretten van nu, maar ook tekeningen en enkele video’s, geeft ze overlevenden een stem.

Heinermanns project bestaat uit drie delen. Het eerste deel focust op zes Litouwers die als kind tijdens de eerste grote massadeportatie in 1941 naar de zuidelijke bergstreek Altaj gedeporteerd werden, om na een jaar landbewerking naar de Laptevzee boven de poolcirkel vervoerd te worden voor het op poten zetten van een complete visindustrie. Hun verhalen en portretten staan hier centraal. Ook zijn er rake tekeningen en enkele video’s te zien. Aangrijpend is bijvoorbeeld een filmpje van een Litouwse expeditie uit 1989 naar de Laptevzee. Doel van de expeditie, waaraan ook Irena Valaityté deelnam, was om graven van familieleden te vinden en een monument voor hen op te richten. We zien hoe het lichaam van Irena’s moeder wordt gevonden in de permafrost. Naar schatting zijn er in totaal zo’n 130.000 mensen uit de Baltische staten op transport gesteld.

Partizanenstrijd en testlocatie

Deel twee zoomt in op de partizanenstrijd tegen de Sovjetbezetters, die na de verdrijving van de Duitsers in 1944 de Baltische staten opnieuw annexeerden. Tot in de jaren 50 werden vanuit ondergrondse bunkers in de bossen acties tegen de Russen ondernomen. De hoop op westerse hulp bleek vergeefs. In deel drie verschuift de blik naar het zuiden van Siberië. Circa 20.000 Esten werden in 1949 aan de grens met Kazachstan tewerkgesteld als landarbeiders. Wat ze lange tijd niet wisten was dat een paar honderd kilometer verderop de testlocatie Semipalatinsk werd gebruikt voor atoomproeven. 

Ook hier veel teksten en een aantal foto’s van betrokkenen. Maar bijvoorbeeld ook een enorme overzichtskaart van alle goelags en een model van het terrein voor atoomproeven. Je komt ogen tekort om alles in je op te nemen. Interessant is dat Heinermann zelf ook naar Semipalatinsk reisde om jaren later interviews af te nemen met ooggetuigen van de onbekende trillingen en wolken.

Portretten vol menselijkheid

Historisch beeldmateriaal is om voor de hand liggende redenen wat karig. De oude foto’s die Heinermann exposeert vallen in ruwweg twee categorieën: onbezorgde jeugdfoto’s uit de jaren voor de Sovjetbezetting en kiekjes van barre deportatielocaties uit de jaren 40 en 50. ‘Zoek de verschillen’, zou je er uiterst cynisch bij kunnen denken. Maar voor cynisme moet je zeker niet bij Heinermann zijn. Met de wetenschap van de gruwelen die hebben plaatsgevonden in het hoofd, is het prachtig om te zien hoe ze overlevenden op latere leeftijd weet te portretteren. Getekend, zeker. Maar vaak ook kleurrijk en met een warme blik vol bewaarde menselijkheid. Daar heeft ook ijskoude barbaarsheid geen eind aan kunnen maken.

Irena Valaityté (1928), Kaunas, Litouwen, 2017 © Claudia Heinermann

 

 

Kunst / Expo binnenland

Rondreizen in een driedelig universum

recensie: Vermeer - Rijksmuseum Amsterdam

Als mens hoort Johannes Vermeer (1632-1675) thuis in het pantheon van ‘wereldberoemde onbekenden’. We weten nog steeds heel weinig over zijn persoon. Maar zijn fenomenale schilderijen zijn in de loop der eeuwen tot in de kleinste details onderzocht en beschreven. Het kan je moeilijk zijn ontgaan dat in het Rijksmuseum momenteel een unieke Vermeer-expositie te bewonderen is. 

De enorme belangstelling voor de grote Vermeer-tentoonstelling overvalt zelfs het Rijksmuseum. Maar wat wil je. Eén van de twee allergrootste Hollandse Meesters; 28 van zijn 37 bekende werken tentoongesteld; volop aandacht in binnenlandse en buitenlandse media… Dit moet je zien! Wie bang is dat het dringen wordt, kan gerustgesteld zijn. Met een beetje geduld kom je echt wel oog in oog te staan met alle schatten. Zelfs bij de kleinste Vermeers – waar je je bijna op een postzegelbeurs waant – kom je zonder al te lang wachten aan de beurt. Gelukkig maar, want Vermeer hield het vaak klein. Een (niet zo snelle) rekensom leert dat de totale oppervlakte van de 28 schilderijen 13,37 m² bedraagt. Dat is nauwelijks meer dan driekwart van De Nachtwacht (17,21 m²). En daar zijn dan nog stukken afgesneden ook. 

Maar uiteraard zal geen bezoeker zich bekocht voelen qua omvang van de expositie. Nooit eerder zijn zoveel Vermeers bij elkaar gebracht. Met bijna alle topstukken die je graag eens wilt zien, en onderverdeeld in heldere thematische categorieën. Gezicht op Delft, Het melkmeisje, De geograaf, Vrouw met parelsnoer, het ene schilderij nog iconischer dan het andere.  

Geloof en wetenschap

Vrouw met weegschaal, Johannes Vermeer, olieverf op doek, ca. 1662-64, National Museum of Art, Washington, Widener Collection

Een van de dingen die opvalt is dat Vermeer toch heel wat religieuze symboliek in zijn schilderijen heeft verwerkt. Van origine was hij protestants, maar na zijn huwelijk met de katholieke Catharina Bolnes raakte hij kennelijk al snel in de ban van die andere geloofsstroming. Van zijn vroege (historie)schilderijen tot het late Allegorie van het katholieke geloof (ca. 1670-1674) is ‘het laatste oordeel’ een terugkerend thema. Neem bijvoorbeeld Vrouw met weegschaal (ca. 1662-1664). De decoratie op de achterwand bevat, zoals vaak bij Vermeer, een duidelijke boodschap. Staar je niet blind op aardse rijkdom, de echte eindbalans wordt na je dood opgemaakt! Wat dat betreft doet Vermeer toch iets minder modern aan dan Rembrandt met zijn focus op o zo menselijke innerlijke worstelingen en contemplatie. 

Dit is ook relevant omdat Vermeer juist leefde in een tijd van grote ontdekkingen en vernieuwingen. In de 16e en 17e eeuw vond er een ongekende wetenschappelijke revolutie plaats die het middeleeuwse wereldbeeld flink op zijn kop zette. Van Copernicus tot Newton, van Columbus tot Descartes; traditionele aannames sneuvelden bij bosjes. De modernisering reikte zeker ook tot Delft. Als Vermeer wilde, kon hij daar dagelijks zijn leeftijdgenoot Antonie van Leeuwenhoek tegen het lijf lopen, de baanbrekende lenzenslijper en uitvinder van de microscoop. De overeenkomst is sowieso treffend. Beiden geobsedeerd door optische vraagstukken en meester in het ontsluiten en ‘beschrijven’ van een eigen microkosmos. 

Delft, de wereld en het hiernamaals

Er zijn ook twee werken van Vermeer waarin de ‘ontdekking van de wereld’ het expliciete hoofdthema is: De astronoom en De geograaf. Toevallig of niet zijn dit de enige werken met een mannelijke hoofdpersoon. In Amsterdam is het prachtige De geograaf (1669) nu te zien. Er is wel serieus gespeculeerd dat de wetenschapper op beide schilderijen Antonie van Leeuwenhoek zou zijn (Arthur K. Wheelock, Jan Vermeer, New York 1988), maar daar zijn geen echte aanwijzingen voor. Een gevalletje wensdenken? 

Hoewel Vermeer de buitenwereld en het bovenaardse op veel manieren in zijn werken betrekt – via ramen, brieven, bezoekers, landkaarten, decoraties – tovert hij ons in de eerste plaats zijn eigen, Delfts mini-universum voor. Helemaal op een expositie als deze zie je mooi hoe allerlei elementen en voorwerpen terugkeren in de schilderijen. De stoelen, de kleden, de muziekinstrumenten… het zijn onlosmakelijke onderdelen van het persoonlijke universum van Vermeer. Een universum waar je niet snel in verdwaalt maar waarin je – overmeesterd door het schitterende kleurenpalet, de aandacht voor detail en de geniale lichtval – eindeloos kunt rondreizen.