Als vroom protestant eist hij wat hem bij wet toekomt en afgenomen is door corrupte ambtenaren. Michael Kohlhaas is een rauw historisch drama gebaseerd op het gelijknamige boek van Heinrich von Kleist.

De film opent met een traag shot van een ruig landschap. Een dorre, rotsachtige grond en een wind die vrij spel heeft over deze vlakte. Onmiskenbaar een verwijzing naar de onverstoorbare en rechtschapen Michael Kohlhaas. Een beeldtaal die de regisseur door de gehele film gebruikt en prachtige shots oplevert. Dat de film dicht op de huid geschoten is, vormt een andere sterke troef. Zo mis je, evenals de karakters in de film, als kijker het grotere geheel. We zijn, met een overdaad aan GPS en navigatiemogelijkheden, gewend geraakt aan een voortdurend oriëntatiepunt. In deze film wordt dit oriëntatiepunt gezocht. Dit geeft een kalme, onderhuidse spanning aan het verhaal. Een spanning die effectief door de onheilspellende muziek wordt versterkt. De muziek die als een voice-over werkt en ons alvast voorbereid op wat komen gaat.

Sprekende koppen

De casting is erg geslaagd. Mads Mikkelsen heeft de perfecte kop voor een onverschrokken, moedig en rechtschapen man, in wiens hoofd het nodige omgaat. Ook zijn blik en gestalte dragen zijn overtuiging uit. De theoloog gespeeld door het eigenaardige mannetje Denis Lavant weet ook te overtuigen. Hij stelt in een lange monoloog de moraal van Kohlhaas aan de kaak. Een monoloog die doet denken aan de preken die je tegenkomt in de boeken van bijvoorbeeld Dostojevski.

Tot slot Bruno Ganz als gouverneur, met een zure, bittere blik en doortraptheid in zijn handelen. Hij belichaamt het gemak waarmee de (christen)mens zich tot corruptie laat verleiden. Hiermee ontvouwt zich een belangrijk christelijk thema, dat van de rechtschapenheid. Wanneer de mens zich heeft laten verleiden door de slang, leeft deze niet meer in wat Mattheus noemt: Beati pauperes spiritu – zalig zijn de armen van geest. Het is tegen dit onrecht waar Kohlhaas tegen vecht.

Bijbelse thematiek

De centrale les in Michael Kohlhaas is dat een zuiver hart zich niet zomaar aandient. Voortdurend dient de mens zich moreel te cultiveren. Wanneer Kohlhaas uit de bijbel voorleest aan zijn zoon, herhaalt hij de woorden: ‘als door een wazige spiegel’, verwijzend naar hen die hun waardigheid en menselijkheid verliezen door zich te laten corrumperen. De ziel vertroebelt temidden van machtswellust, hebzucht, hoogmoed, verbittering en kwaadaardigheid.

De oplossing tegen de corruptie door Kohlhaas is het hanteren van het zwaard, daarna het woord. Het zwaard roept een onvermijdelijke wet op: wie het zwaard grijpt, zal door het zwaard vergaan – Mattheus. Hiermee snijdt deze film een universeel dilemma aan. Welke keus heb je temidden van zoveel onrecht? Kohlhaas weet met zijn strijd tegen dit onrecht een groot gevolg achter zich te krijgen, maar wordt door de theoloog slinks gewezen op het feit dat de mens alleen sterft. Een fundamentele keuze: hoe sterk is mijn geloof wanneer – zoals in het boek van Job – hieraan getornd wordt? Een thema dat vandaag de dag, ook al is God voor velen dood, nog altijd actueel is.

Het bejaarde echtpaar Craig en Irene woont afgelegen op een boerderij in New Brunswick, Canada. Ze zijn zelfvoorzienend en leven van de opbrengst van hun koeien en aardbeien. Idyllische shots tonen het boerenleven: de liefdevolle verzorging van de kippen en koeien, het kweken van eigen paprika’s.

Dat er een en ander aan de hand is, blijkt uit de gezondheidstoestand van Irene. Ze vergeet dingen. Wanneer de kinderen het onderwerp voorzichtig met hun vader bespreken, bromt hij dat ze goede en slechte dagen heeft. Dat is alles.

Maar Craig ziet zelf ook wel dat de toestand van zijn vrouw flink verslechterd is. Vandaar ook zijn plannen om een nieuw huis te bouwen. Op eigen grond, gelijkvloers. Hij overtuigt haar ervan dat ze er pas in gaan als zij er beiden klaar voor zijn.

Bureaucratische tegenstand

Met de bouw van het huis beginnen de problemen pas echt. Craig, die het vak van zijn vader geleerd heeft, krijgt te maken met bureaucratische regeltjes. Hij is alleen al 400 dollar kwijt aan een vergunning. En naarmate de bouw vordert, komt hij voor meer verrassingen te staan. Het hout, dat hij eigenhandig gezaagd heeft en dat inmiddels een kunstig bouwwerk vormt, is niet gestempeld. Zo stapelen de voorwaarden zich op, leidend tot een ‘stop work order‘.

Still Mine, gebaseerd op een waargebeurd verhaal, toont een man die niet zomaar opgeeft. James Cromwell, bekend van bijrollen in series als American Horror Story en Six Feet Under, of een filmrol als de boer in Babe (1995), zet Craig vastberaden neer. Hij heeft zijn keuze gemaakt: het huis moet af. Voor zijn vrouw, die steeds vergeetachtiger wordt. Voor hen samen, zodat ze hun laatste jaren nog met elkaar door kunnen brengen.

Hoewel het grootste deel van Still Mine Craigs gevecht tegen geldende wetten en bureaucratische ambtenaren toont, is de film vooral een liefdesverhaal. In gedachten voert Craig gesprekken met zijn vrouw (Genèvieve Bujold, Dead Ringers), die na een ongeluk in het ziekenhuis belandt. Het zijn gesprekken die gepaard gaan met een eigenzinnige humor, zoals hoe het echtpaar elkaar leerde kennen. Ze benaderen elkaar met een licht pesterige ondertoon, maar houden zichtbaar van elkaar. Mooi uitgedragen door de acteurs.

Degelijk, maar voorspelbaar

Maar Still Mine is geen verrassende film. In Sarah Polleys Away From Her (2006), waarin ook sprake is van een dementerende wederhelft, wordt de situatie complexer en diepgaander geschetst. Wat blijft er over van een liefde tussen mensen die al jaren samen zijn, als de een dement wordt? Of een film als Amour (2012), waarin keihard afgerekend wordt met het ouder worden. Still Mine blijft in dat opzicht oppervlakkiger en romantischer. De bouw van een nieuw huis staat voor een nieuwe fase. Het is dan ook niet de dementerende Irene die op de voorgrond treedt, maar de volhardende Craig. ‘Age is just an abstraction, not a straitjacket‘ werpt hij zijn zoon toe, wanneer die twijfelt over Craigs bouwplannen.

Craigs gevecht tegen de autoriteiten suggereert een soort spanning, maar met zoveel doorzettingsvermogen is een happy end niet uit te sluiten. Op voorspelbare wijze stevent de film dan ook af op een voorspoedige afloop, die menig kijker gerust zal stellen. Ondanks de tragedies toch wat feelgood. Het is de echte Craig en Irene gegund, maar het maakt van Still Mine niet meer dan een standaard drama- degelijk gemaakt, goed geacteerd, maar ook snel weer vergeten.